| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
7. පඨමවෙරසුත්‌තවණ්‌ණනා
7. Paṭhamaverasuttavaṇṇanā
27. සත්‌තමෙ (සං. නි. ටී. 2.241) යතොති යස්‌මිං කාලෙ. අයඤ්‌හි තො-සද්‌දො දා-සද්‌දො විය ඉධ කාලවිසයො, යදාති වුත්‌තං හොති. භයානි වෙරානීති භීයතෙ භයං, භයෙන යොගා, භායිතබ්‌බෙන වා භයං එව වෙරප්‌පසවට්‌ඨෙන වෙරන්‌ති ච ලද්‌ධනාමා චෙතනාදයො. පාණාතිපාතාදයො හි යස්‌ස පවත්‌තන්‌ති, යඤ්‌ච උද්‌දිස්‌ස පවත්‌තීයන්‌ති, උභයෙසඤ්‌ච වෙරාවහා, තතො එව චෙතෙ භායිතබ්‌බා වෙරසඤ්‌ජනකා නාමාති. සොතස්‌ස අරියමග්‌ගස්‌ස ආදිතො පජ්‌ජනං පටිපත්‌ති අධිගමො සොතාපත්‌ති. තදත්‌ථාය තත්‌ථ පතිට්‌ඨිතස්‌ස ච අඞ්‌ගානි සොතාපත්‌තියඞ්‌ගානි. දුවිධඤ්‌හි (සං. නි. අට්‌ඨ. 2.2.41) සොතාපත්‌තියඞ්‌ගං සොතාපත්‌තිඅත්‌ථාය ච අඞ්‌ගං කාරණං, යං සොතාපත්‌තිමග්‌ගප්‌පටිලාභතො පුබ්‌බභාගෙ සොතාපත්‌තිප්‌පටිලාභාය සංවත්‌තති, ‘‘සප්‌පුරිසසංසෙවො සද්‌ධම්‌මස්‌සවනං යොනිසොමනසිකාරො ධම්‌මානුධම්‌මපටිපත්‌තී’’ති (දී. නි. 3.311) එවං ආගතං. පටිලද්‌ධගුණස්‌ස ච සොතාපත්‌තිං පත්‌වා ඨිතස්‌ස අඞ්‌ගං, යං ‘‘සොතාපන්‌නස්‌ස අඞ්‌ග’’න්‌තිපි වුච්‌චති ‘‘සොතාපන්‌නො අඞ්‌ගීයති ඤායති එතෙනා’’ති කත්‌වා, බුද්‌ධෙ අවෙච්‌චප්‌පසාදාදීනං එතං අධිවචනං. ඉදමිධාධිප්‌පෙතං.
27. Sattame (saṃ. ni. ṭī. 2.241) yatoti yasmiṃ kāle. Ayañhi to-saddo dā-saddo viya idha kālavisayo, yadāti vuttaṃ hoti. Bhayāni verānīti bhīyate bhayaṃ, bhayena yogā, bhāyitabbena vā bhayaṃ eva verappasavaṭṭhena veranti ca laddhanāmā cetanādayo. Pāṇātipātādayo hi yassa pavattanti, yañca uddissa pavattīyanti, ubhayesañca verāvahā, tato eva cete bhāyitabbā verasañjanakā nāmāti. Sotassa ariyamaggassa ādito pajjanaṃ paṭipatti adhigamo sotāpatti. Tadatthāya tattha patiṭṭhitassa ca aṅgāni sotāpattiyaṅgāni. Duvidhañhi (saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.41) sotāpattiyaṅgaṃ sotāpattiatthāya ca aṅgaṃ kāraṇaṃ, yaṃ sotāpattimaggappaṭilābhato pubbabhāge sotāpattippaṭilābhāya saṃvattati, ‘‘sappurisasaṃsevo saddhammassavanaṃ yonisomanasikāro dhammānudhammapaṭipattī’’ti (dī. ni. 3.311) evaṃ āgataṃ. Paṭiladdhaguṇassa ca sotāpattiṃ patvā ṭhitassa aṅgaṃ, yaṃ ‘‘sotāpannassa aṅga’’ntipi vuccati ‘‘sotāpanno aṅgīyati ñāyati etenā’’ti katvā, buddhe aveccappasādādīnaṃ etaṃ adhivacanaṃ. Idamidhādhippetaṃ.
ඛීණනිරයොතිආදීසු ආයතිං තත්‌ථ අනුප්‌පජ්‌ජනතාය ඛීණො නිරයො මය්‌හති, සො අහං ඛීණනිරයො. එස නයො සබ්‌බත්‌ථ. සොතාපන්‌නොති මග්‌ගසොතං ආපන්‌නො. අවිනිපාතධම්‌මොති න විනිපාතසභාවො. නියතොති පඨමමග්‌ගසඞ්‌ඛාතෙන සම්‌මත්‌තනියාමෙන නියතො. සම්‌බොධිපරායණොති උපරිමග්‌ගත්‌තයසඞ්‌ඛාතො සම්‌බොධි පරං අයනං මය්‌හන්‌ති සොහං සම්‌බොධිපරායණො, සම්‌බොධිං අවස්‌සං අභිසම්‌බුජ්‌ඣනකොති අත්‌ථො.
Khīṇanirayotiādīsu āyatiṃ tattha anuppajjanatāya khīṇo nirayo mayhati, so ahaṃ khīṇanirayo. Esa nayo sabbattha. Sotāpannoti maggasotaṃ āpanno. Avinipātadhammoti na vinipātasabhāvo. Niyatoti paṭhamamaggasaṅkhātena sammattaniyāmena niyato. Sambodhiparāyaṇoti uparimaggattayasaṅkhāto sambodhi paraṃ ayanaṃ mayhanti sohaṃ sambodhiparāyaṇo, sambodhiṃ avassaṃ abhisambujjhanakoti attho.
පාණාතිපාතපච්‌චයාති පාණාතිපාතකම්‌මස්‌ස කරණහෙතු. භයං වෙරන්‌ති අත්‌ථතො එකං. වෙරං වුච්‌චති විරොධො, තදෙව භායිතබ්‌බතො ‘‘භය’’න්‌ති වුච්‌චති. තඤ්‌ච පනෙතං දුවිධං හොති – බාහිරං, අජ්‌ඣත්‌තිකන්‌ති. එකෙන හි එකස්‌ස පිතා මාරිතො හොති. සො චින්‌තෙති ‘‘එතෙන කිර මෙ පිතා මාරිතො, අහම්‌පි තංයෙව මාරෙස්‌සාමී’’ති නිසිතං සත්‌ථං ආදාය චරති. යා තස්‌ස අබ්‌භන්‌තරෙ උප්‌පන්‌නා වෙරචෙතනා, ඉදං බාහිරං වෙරං නාම තස්‌ස වෙරස්‌ස මූලභූතතො වෙරකාරකපුග්‌ගලතො බහිභාවත්‌තා. යා පන ඉතරස්‌ස ‘‘අයං කිර මං මාරෙස්‌සාමීති චරති, අහමෙව නං පඨමතරං මාරෙස්‌සාමී’’ති චෙතනා උප්‌පජ්‌ජති, ඉදං අජ්‌ඣත්‌තිකං වෙරං නාම. ඉදං තාව උභයම්‌පි දිට්‌ඨධම්‌මිකමෙව. යා පන තං නිරයෙ උප්‌පන්‌නං දිස්‌වා ‘‘එතං පහරිස්‌සාමී’’ති ජලිතං අයමුග්‌ගරං ගණ්‌හන්‌තස්‌ස නිරයපාලස්‌ස චෙතනා උප්‌පජ්‌ජති, ඉදමස්‌ස සම්‌පරායිකං බාහිරං වෙරං. යා චස්‌ස ‘‘අයං නිද්‌දොසං මං පහරිස්‌සාමීති ආගච්‌ඡති, අහමෙව නං පඨමතරං පහරිස්‌සාමී’’ති චෙතනා උප්‌පජ්‌ජති, ඉදමස්‌ස සම්‌පරායිකං අජ්‌ඣත්‌තං වෙරං. යං පනෙතං බාහිරං වෙරං, තං අට්‌ඨකථාසු ‘‘පුග්‌ගලවෙර’’න්‌ති වුච්‌චති. දුක්‌ඛං දොමනස්‌සන්‌ති අත්‌ථතො එකමෙව. යථා චෙත්‌ථ, එවං සෙසෙසුපි ‘‘ඉමිනා මම භණ්‌ඩං හටං, මය්‌හං දාරෙසු චාරිත්‌තං ආපන්‌නං, මුසා වත්‌වා අත්‌ථො භග්‌ගො, සුරාමදමත්‌තෙන ඉදං නාම කත’’න්‌තිආදිනා නයෙන වෙරප්‌පවත්‌ති වෙදිතබ්‌බා.
Pāṇātipātapaccayāti pāṇātipātakammassa karaṇahetu. Bhayaṃ veranti atthato ekaṃ. Veraṃ vuccati virodho, tadeva bhāyitabbato ‘‘bhaya’’nti vuccati. Tañca panetaṃ duvidhaṃ hoti – bāhiraṃ, ajjhattikanti. Ekena hi ekassa pitā mārito hoti. So cinteti ‘‘etena kira me pitā mārito, ahampi taṃyeva māressāmī’’ti nisitaṃ satthaṃ ādāya carati. Yā tassa abbhantare uppannā veracetanā, idaṃ bāhiraṃ veraṃ nāma tassa verassa mūlabhūtato verakārakapuggalato bahibhāvattā. Yā pana itarassa ‘‘ayaṃ kira maṃ māressāmīti carati, ahameva naṃ paṭhamataraṃ māressāmī’’ti cetanā uppajjati, idaṃ ajjhattikaṃ veraṃ nāma. Idaṃ tāva ubhayampi diṭṭhadhammikameva. Yā pana taṃ niraye uppannaṃ disvā ‘‘etaṃ paharissāmī’’ti jalitaṃ ayamuggaraṃ gaṇhantassa nirayapālassa cetanā uppajjati, idamassa samparāyikaṃ bāhiraṃ veraṃ. Yā cassa ‘‘ayaṃ niddosaṃ maṃ paharissāmīti āgacchati, ahameva naṃ paṭhamataraṃ paharissāmī’’ti cetanā uppajjati, idamassa samparāyikaṃ ajjhattaṃ veraṃ. Yaṃ panetaṃ bāhiraṃ veraṃ, taṃ aṭṭhakathāsu ‘‘puggalavera’’nti vuccati. Dukkhaṃ domanassanti atthato ekameva. Yathā cettha, evaṃ sesesupi ‘‘iminā mama bhaṇḍaṃ haṭaṃ, mayhaṃ dāresu cārittaṃ āpannaṃ, musā vatvā attho bhaggo, surāmadamattena idaṃ nāma kata’’ntiādinā nayena verappavatti veditabbā.
අවෙච්‌චප්‌පසාදෙනාති අධිගතෙන අචලප්‌පසාදෙන. අරියකන්‌තෙහීති පඤ්‌චහි සීලෙහි. තානි හි අරියානං කන්‌තානි පියානි භවන්‌ති, භවන්‌තරගතාපි අරියා තානි න විජහන්‌ති, තස්‌මා ‘‘අරියකන්‌තානී’’ති වුච්‌චන්‌ති. සෙසමෙත්‌ථ යං වත්‌තබ්‌බං සියා, තං සබ්‌බං විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ අනුස්‌සතිනිද්‌දෙසෙ වුත්‌තන්‌ති වෙදිතබ්‌බං.
Aveccappasādenāti adhigatena acalappasādena. Ariyakantehīti pañcahi sīlehi. Tāni hi ariyānaṃ kantāni piyāni bhavanti, bhavantaragatāpi ariyā tāni na vijahanti, tasmā ‘‘ariyakantānī’’ti vuccanti. Sesamettha yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ visuddhimagge anussatiniddese vuttanti veditabbaṃ.
පඨමවෙරසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Paṭhamaverasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 7. පඨමවෙරසුත්‌තං • 7. Paṭhamaverasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 7-8. වෙරසුත්‌තද්‌වයවණ්‌ණනා • 7-8. Verasuttadvayavaṇṇanā
