| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੭. ਪਠਮવੇਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
7. Paṭhamaverasuttavaṇṇanā
੨੭. ਸਤ੍ਤਮੇ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਟੀ॰ ੨.੨੪੧) ਯਤੋਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਤੋ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਾ-ਸਦ੍ਦੋ વਿਯ ਇਧ ਕਾਲવਿਸਯੋ, ਯਦਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਭਯਾਨਿ વੇਰਾਨੀਤਿ ਭੀਯਤੇ ਭਯਂ, ਭਯੇਨ ਯੋਗਾ, ਭਾਯਿਤਬ੍ਬੇਨ વਾ ਭਯਂ ਏવ વੇਰਪ੍ਪਸવਟ੍ਠੇਨ વੇਰਨ੍ਤਿ ਚ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾ ਚੇਤਨਾਦਯੋ। ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਯੋ ਹਿ ਯਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤੀਯਨ੍ਤਿ, ਉਭਯੇਸਞ੍ਚ વੇਰਾવਹਾ, ਤਤੋ ਏવ ਚੇਤੇ ਭਾਯਿਤਬ੍ਬਾ વੇਰਸਞ੍ਜਨਕਾ ਨਾਮਾਤਿ। ਸੋਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋ ਪਜ੍ਜਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਅਧਿਗਮੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿ। ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਚ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਯਙ੍ਗਾਨਿ। ਦੁવਿਧਞ੍ਹਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੨.੪੧) ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਯਙ੍ਗਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥਾਯ ਚ ਅਙ੍ਗਂ ਕਾਰਣਂ, ਯਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਲਾਭਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਟਿਲਾਭਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ‘‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸਂਸੇવੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੧੧) ਏવਂ ਆਗਤਂ। ਪਟਿਲਦ੍ਧਗੁਣਸ੍ਸ ਚ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਂ, ਯਂ ‘‘ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਙ੍ਗੀਯਤਿ ਞਾਯਤਿ ਏਤੇਨਾ’’ਤਿ ਕਤ੍વਾ, ਬੁਦ੍ਧੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦਾਦੀਨਂ ਏਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਇਦਮਿਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ।
27. Sattame (saṃ. ni. ṭī. 2.241) yatoti yasmiṃ kāle. Ayañhi to-saddo dā-saddo viya idha kālavisayo, yadāti vuttaṃ hoti. Bhayāni verānīti bhīyate bhayaṃ, bhayena yogā, bhāyitabbena vā bhayaṃ eva verappasavaṭṭhena veranti ca laddhanāmā cetanādayo. Pāṇātipātādayo hi yassa pavattanti, yañca uddissa pavattīyanti, ubhayesañca verāvahā, tato eva cete bhāyitabbā verasañjanakā nāmāti. Sotassa ariyamaggassa ādito pajjanaṃ paṭipatti adhigamo sotāpatti. Tadatthāya tattha patiṭṭhitassa ca aṅgāni sotāpattiyaṅgāni. Duvidhañhi (saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.41) sotāpattiyaṅgaṃ sotāpattiatthāya ca aṅgaṃ kāraṇaṃ, yaṃ sotāpattimaggappaṭilābhato pubbabhāge sotāpattippaṭilābhāya saṃvattati, ‘‘sappurisasaṃsevo saddhammassavanaṃ yonisomanasikāro dhammānudhammapaṭipattī’’ti (dī. ni. 3.311) evaṃ āgataṃ. Paṭiladdhaguṇassa ca sotāpattiṃ patvā ṭhitassa aṅgaṃ, yaṃ ‘‘sotāpannassa aṅga’’ntipi vuccati ‘‘sotāpanno aṅgīyati ñāyati etenā’’ti katvā, buddhe aveccappasādādīnaṃ etaṃ adhivacanaṃ. Idamidhādhippetaṃ.
ਖੀਣਨਿਰਯੋਤਿਆਦੀਸੁ ਆਯਤਿਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤਾਯ ਖੀਣੋ ਨਿਰਯੋ ਮਯ੍ਹਤਿ, ਸੋ ਅਹਂ ਖੀਣਨਿਰਯੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਮਗ੍ਗਸੋਤਂ ਆਪਨ੍ਨੋ। ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋਤਿ ਨ વਿਨਿਪਾਤਸਭਾવੋ। ਨਿਯਤੋਤਿ ਪਠਮਮਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨ ਨਿਯਤੋ। ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋਤਿ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿ ਪਰਂ ਅਯਨਂ ਮਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਸੋਹਂ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅવਸ੍ਸਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Khīṇanirayotiādīsu āyatiṃ tattha anuppajjanatāya khīṇo nirayo mayhati, so ahaṃ khīṇanirayo. Esa nayo sabbattha. Sotāpannoti maggasotaṃ āpanno. Avinipātadhammoti na vinipātasabhāvo. Niyatoti paṭhamamaggasaṅkhātena sammattaniyāmena niyato. Sambodhiparāyaṇoti uparimaggattayasaṅkhāto sambodhi paraṃ ayanaṃ mayhanti sohaṃ sambodhiparāyaṇo, sambodhiṃ avassaṃ abhisambujjhanakoti attho.
ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣਹੇਤੁ। ਭਯਂ વੇਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ। વੇਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વਿਰੋਧੋ, ਤਦੇવ ਭਾਯਿਤਬ੍ਬਤੋ ‘‘ਭਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਪਨੇਤਂ ਦੁવਿਧਂ ਹੋਤਿ – ਬਾਹਿਰਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ। ਏਕੇਨ ਹਿ ਏਕਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਮਾਰਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ ‘‘ਏਤੇਨ ਕਿਰ ਮੇ ਪਿਤਾ ਮਾਰਿਤੋ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤਂਯੇવ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਸਿਤਂ ਸਤ੍ਥਂ ਆਦਾਯ ਚਰਤਿ। ਯਾ ਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ વੇਰਚੇਤਨਾ, ਇਦਂ ਬਾਹਿਰਂ વੇਰਂ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸ વੇਰਸ੍ਸ ਮੂਲਭੂਤਤੋ વੇਰਕਾਰਕਪੁਗ੍ਗਲਤੋ ਬਹਿਭਾવਤ੍ਤਾ। ਯਾ ਪਨ ਇਤਰਸ੍ਸ ‘‘ਅਯਂ ਕਿਰ ਮਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਚਰਤਿ, ਅਹਮੇવ ਨਂ ਪਠਮਤਰਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚੇਤਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਇਦਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ વੇਰਂ ਨਾਮ। ਇਦਂ ਤਾવ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਮੇવ। ਯਾ ਪਨ ਤਂ ਨਿਰਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਤਂ ਪਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਜਲਿਤਂ ਅਯਮੁਗ੍ਗਰਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਰਯਪਾਲਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂ ਬਾਹਿਰਂ વੇਰਂ। ਯਾ ਚਸ੍ਸ ‘‘ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦੋਸਂ ਮਂ ਪਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਹਮੇવ ਨਂ ਪਠਮਤਰਂ ਪਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚੇਤਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વੇਰਂ। ਯਂ ਪਨੇਤਂ ਬਾਹਿਰਂ વੇਰਂ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲવੇਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਮੇવ। ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏવਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਮਮ ਭਣ੍ਡਂ ਹਟਂ, ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਰੇਸੁ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਆਪਨ੍ਨਂ, ਮੁਸਾ વਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਭਗ੍ਗੋ, ਸੁਰਾਮਦਮਤ੍ਤੇਨ ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੇਰਪ੍ਪવਤ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Pāṇātipātapaccayāti pāṇātipātakammassa karaṇahetu. Bhayaṃ veranti atthato ekaṃ. Veraṃ vuccati virodho, tadeva bhāyitabbato ‘‘bhaya’’nti vuccati. Tañca panetaṃ duvidhaṃ hoti – bāhiraṃ, ajjhattikanti. Ekena hi ekassa pitā mārito hoti. So cinteti ‘‘etena kira me pitā mārito, ahampi taṃyeva māressāmī’’ti nisitaṃ satthaṃ ādāya carati. Yā tassa abbhantare uppannā veracetanā, idaṃ bāhiraṃ veraṃ nāma tassa verassa mūlabhūtato verakārakapuggalato bahibhāvattā. Yā pana itarassa ‘‘ayaṃ kira maṃ māressāmīti carati, ahameva naṃ paṭhamataraṃ māressāmī’’ti cetanā uppajjati, idaṃ ajjhattikaṃ veraṃ nāma. Idaṃ tāva ubhayampi diṭṭhadhammikameva. Yā pana taṃ niraye uppannaṃ disvā ‘‘etaṃ paharissāmī’’ti jalitaṃ ayamuggaraṃ gaṇhantassa nirayapālassa cetanā uppajjati, idamassa samparāyikaṃ bāhiraṃ veraṃ. Yā cassa ‘‘ayaṃ niddosaṃ maṃ paharissāmīti āgacchati, ahameva naṃ paṭhamataraṃ paharissāmī’’ti cetanā uppajjati, idamassa samparāyikaṃ ajjhattaṃ veraṃ. Yaṃ panetaṃ bāhiraṃ veraṃ, taṃ aṭṭhakathāsu ‘‘puggalavera’’nti vuccati. Dukkhaṃ domanassanti atthato ekameva. Yathā cettha, evaṃ sesesupi ‘‘iminā mama bhaṇḍaṃ haṭaṃ, mayhaṃ dāresu cārittaṃ āpannaṃ, musā vatvā attho bhaggo, surāmadamattena idaṃ nāma kata’’ntiādinā nayena verappavatti veditabbā.
ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇਨਾਤਿ ਅਧਿਗਤੇਨ ਅਚਲਪ੍ਪਸਾਦੇਨ। ਅਰਿਯਕਨ੍ਤੇਹੀਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸੀਲੇਹਿ। ਤਾਨਿ ਹਿ ਅਰਿਯਾਨਂ ਕਨ੍ਤਾਨਿ ਪਿਯਾਨਿ ਭવਨ੍ਤਿ, ਭવਨ੍ਤਰਗਤਾਪਿ ਅਰਿਯਾ ਤਾਨਿ ਨ વਿਜਹਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਰਿਯਕਨ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Aveccappasādenāti adhigatena acalappasādena. Ariyakantehīti pañcahi sīlehi. Tāni hi ariyānaṃ kantāni piyāni bhavanti, bhavantaragatāpi ariyā tāni na vijahanti, tasmā ‘‘ariyakantānī’’ti vuccanti. Sesamettha yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ visuddhimagge anussatiniddese vuttanti veditabbaṃ.
ਪਠਮવੇਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamaverasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੭. ਪਠਮવੇਰਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Paṭhamaverasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੭-੮. વੇਰਸੁਤ੍ਤਦ੍વਯવਣ੍ਣਨਾ • 7-8. Verasuttadvayavaṇṇanā
