| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
២. វិហារវគ្គោ
2. Vihāravaggo
១. បឋមវិហារសុត្តវណ្ណនា
1. Paṭhamavihārasuttavaṇṇanā
១១. ទុតិយវគ្គស្ស បឋមេ ឥច្ឆាមហំ, ភិក្ខវេ, អឌ្ឍមាសំ បដិសល្លីយិតុន្តិ អហំ, ភិក្ខវេ, ឯកំ អឌ្ឍមាសំ បដិសល្លីយិតុំ និលីយិតុំ ឯកោវ ហុត្វា វិហរិតុំ ឥច្ឆាមីតិ អត្ថោ។ នម្ហិ កេនចិ ឧបសង្កមិតព្ពោ អញ្ញត្រ ឯកេន បិណ្ឌបាតនីហារកេនាតិ យោ អត្តនា បយុត្តវាចំ អកត្វា មមត្ថាយ សទ្ធេសុ កុលេសុ បដិយត្តំ បិណ្ឌបាតំ នីហរិត្វា មយ្ហំ ឧបនាមេយ្យ, តំ បិណ្ឌបាតនីហារកំ ឯកំ ភិក្ខុំ ឋបេត្វា នម្ហិ អញ្ញេន កេនចិ ភិក្ខុនា វា គហដ្ឋេន វា ឧបសង្កមិតព្ពោតិ។
11. Dutiyavaggassa paṭhame icchāmahaṃ, bhikkhave, aḍḍhamāsaṃ paṭisallīyitunti ahaṃ, bhikkhave, ekaṃ aḍḍhamāsaṃ paṭisallīyituṃ nilīyituṃ ekova hutvā viharituṃ icchāmīti attho. Namhi kenaci upasaṅkamitabbo aññatra ekena piṇḍapātanīhārakenāti yo attanā payuttavācaṃ akatvā mamatthāya saddhesu kulesu paṭiyattaṃ piṇḍapātaṃ nīharitvā mayhaṃ upanāmeyya, taṃ piṇḍapātanīhārakaṃ ekaṃ bhikkhuṃ ṭhapetvā namhi aññena kenaci bhikkhunā vā gahaṭṭhena vā upasaṅkamitabboti.
កស្មា បន ឯវមាហាតិ? តស្មិំ កិរ អឌ្ឍមាសេ វិនេតព្ពោ សត្តោ នាហោសិ។ អថ សត្ថា – ‘‘ឥមំ អឌ្ឍមាសំ ផលសមាបត្តិសុខេនេវ វីតិនាមេស្សាមិ, ឥតិ មយ្ហញ្ចេវ សុខវិហារោ ភវិស្សតិ, អនាគតេ ច បច្ឆិមា ជនតា ‘សត្ថាបិ គណំ វិហាយ ឯកកោ វិហាសិ, កិមង្គំ បន មយ’ន្តិ ទិដ្ឋានុគតិំ អាបជ្ជិស្សតិ, តទស្សា ភវិស្សតិ ទីឃរត្តំ ហិតាយ សុខាយា’’តិ ឥមិនា ការណេន ឯវមាហ។ ភិក្ខុសង្ឃោបិ សត្ថុ វចនំ សម្បដិច្ឆិត្វា ឯកំ ភិក្ខុំ អទាសិ។ សោ បាតោវ គន្ធកុដិបរិវេណសម្មជ្ជនមុខោទកទន្តកដ្ឋទានាទីនិ សព្ពកិច្ចានិ តស្មិំ ខណេ កត្វា អបគច្ឆតិ។
Kasmā pana evamāhāti? Tasmiṃ kira aḍḍhamāse vinetabbo satto nāhosi. Atha satthā – ‘‘imaṃ aḍḍhamāsaṃ phalasamāpattisukheneva vītināmessāmi, iti mayhañceva sukhavihāro bhavissati, anāgate ca pacchimā janatā ‘satthāpi gaṇaṃ vihāya ekako vihāsi, kimaṅgaṃ pana maya’nti diṭṭhānugatiṃ āpajjissati, tadassā bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti iminā kāraṇena evamāha. Bhikkhusaṅghopi satthu vacanaṃ sampaṭicchitvā ekaṃ bhikkhuṃ adāsi. So pātova gandhakuṭipariveṇasammajjanamukhodakadantakaṭṭhadānādīni sabbakiccāni tasmiṃ khaṇe katvā apagacchati.
យេន ស្វាហន្តិ យេន សោ អហំ។ បឋមាភិសម្ពុទ្ធោតិ អភិសម្ពុទ្ធោ ហុត្វា បឋមំយេវ ឯកូនបញ្ញាសទិវសព្ភន្តរេ។ វិហរាមីតិ ឥទំ អតីតត្ថេ វត្តមានវចនំ។ តស្ស បទេសេន វិហាសិន្តិ តស្ស បឋមាភិសម្ពុទ្ធវិហារស្ស បទេសេន។ តត្ថ បទេសោ នាម ខន្ធបទេសោ អាយតនធាតុសច្ចឥន្ទ្រិយបច្ចយាការសតិបដ្ឋានឈាននាមរូបបទេសោ ធម្មបទេសោតិ នានាវិធោ។ តំ សព្ពម្បិ សន្ធាយ – ‘‘តស្ស បទេសេន វិហាសិ’’ន្តិ អាហ។ ភគវា ហិ បឋមពោធិយំ ឯកូនបញ្ញាសទិវសព្ភន្តរេ យថា នាម បត្តរជ្ជោ រាជា អត្តនោ វិភវសារទស្សនត្ថំ តំ តំ គព្ភំ វិវរាបេត្វា សុវណ្ណរជតមុត្តាមណិអាទីនិ រតនានិ បច្ចវេក្ខន្តោ វិហរេយ្យ, ឯវមេវ បញ្ចក្ខន្ធេ និប្បទេសេ កត្វា សម្មសន្តោ បច្ចវេក្ខន្តោ វិហាសិ ។ ឥមស្មិំ បន អឌ្ឍមាសេ តេសំ ខន្ធានំ បទេសំ វេទនាក្ខន្ធមេវ បច្ចវេក្ខន្តោ វិហាសិ។ តស្ស ‘‘ឥមេ សត្តា ឯវរូបំ នាម សុខំ បដិសំវេទេន្តិ, ឯវរូបំ ទុក្ខ’’ន្តិ ឱលោកយតោ យាវ ភវគ្គា បវត្តា សុខវេទនា, យាវ អវីចិតោ បវត្តា ទុក្ខវេទនា, សព្ពា សព្ពាការេន ឧបដ្ឋាសិ។ អថ នំ ‘‘មិច្ឆាទិដ្ឋិបច្ចយាបិ វេទយិត’’ន្តិអាទិនា នយេន បរិគ្គណ្ហន្តោ វិហាសិ។
Yena svāhanti yena so ahaṃ. Paṭhamābhisambuddhoti abhisambuddho hutvā paṭhamaṃyeva ekūnapaññāsadivasabbhantare. Viharāmīti idaṃ atītatthe vattamānavacanaṃ. Tassa padesena vihāsinti tassa paṭhamābhisambuddhavihārassa padesena. Tattha padeso nāma khandhapadeso āyatanadhātusaccaindriyapaccayākārasatipaṭṭhānajhānanāmarūpapadeso dhammapadesoti nānāvidho. Taṃ sabbampi sandhāya – ‘‘tassa padesena vihāsi’’nti āha. Bhagavā hi paṭhamabodhiyaṃ ekūnapaññāsadivasabbhantare yathā nāma pattarajjo rājā attano vibhavasāradassanatthaṃ taṃ taṃ gabbhaṃ vivarāpetvā suvaṇṇarajatamuttāmaṇiādīni ratanāni paccavekkhanto vihareyya, evameva pañcakkhandhe nippadese katvā sammasanto paccavekkhanto vihāsi . Imasmiṃ pana aḍḍhamāse tesaṃ khandhānaṃ padesaṃ vedanākkhandhameva paccavekkhanto vihāsi. Tassa ‘‘ime sattā evarūpaṃ nāma sukhaṃ paṭisaṃvedenti, evarūpaṃ dukkha’’nti olokayato yāva bhavaggā pavattā sukhavedanā, yāva avīcito pavattā dukkhavedanā, sabbā sabbākārena upaṭṭhāsi. Atha naṃ ‘‘micchādiṭṭhipaccayāpi vedayita’’ntiādinā nayena pariggaṇhanto vihāsi.
តថា បឋមពោធិយំ ទ្វាទសាយតនានិ និប្បទេសានេវ កត្វា វិហាសិ, ឥមស្មិំ បន អឌ្ឍមាសេ តេសំ អាយតនានំ បទេសំ វេទនាវសេន ធម្មាយតនេកទេសំ, ធាតូនំ បទេសំ វេទនាវសេន ធម្មធាតុឯកទេសំ, សច្ចានំ បទេសំ វេទនាក្ខន្ធវសេនេវ ទុក្ខសច្ចេកទេសំ, បច្ចយានំ បទេសំ ផស្សបច្ចយា វេទនាវសេន បច្ចយេកទេសំ ឈានានំ បទេសំ វេទនាវសេនេវ ឈានង្គេកទេសំ, នាមរូបានំ បទេសំ វេទនាវសេនេវ នាមេកទេសំ បច្ចវេក្ខន្តោ វិហាសិ។ បឋមពោធិយញ្ហិ ឯកូនបញ្ញាសទិវសព្ភន្តរេ កុសលាទិធម្មេ និប្បទេសេ កត្វា អនន្តនយានិ សត្ត បករណានិ បច្ចវេក្ខន្តោ វិហាសិ។ ឥមស្មិំ បន អឌ្ឍមាសេ សព្ពធម្មានំ បទេសំ វេទនាត្តិកមេវ បច្ចវេក្ខន្តោ វិហាសិ។ តស្មិំ តស្មិំ ឋានេ សា សា ច វិហារសមាបត្តិ វេទនានុភាវេន ជាតា។
Tathā paṭhamabodhiyaṃ dvādasāyatanāni nippadesāneva katvā vihāsi, imasmiṃ pana aḍḍhamāse tesaṃ āyatanānaṃ padesaṃ vedanāvasena dhammāyatanekadesaṃ, dhātūnaṃ padesaṃ vedanāvasena dhammadhātuekadesaṃ, saccānaṃ padesaṃ vedanākkhandhavaseneva dukkhasaccekadesaṃ, paccayānaṃ padesaṃ phassapaccayā vedanāvasena paccayekadesaṃ jhānānaṃ padesaṃ vedanāvaseneva jhānaṅgekadesaṃ, nāmarūpānaṃ padesaṃ vedanāvaseneva nāmekadesaṃ paccavekkhanto vihāsi. Paṭhamabodhiyañhi ekūnapaññāsadivasabbhantare kusalādidhamme nippadese katvā anantanayāni satta pakaraṇāni paccavekkhanto vihāsi. Imasmiṃ pana aḍḍhamāse sabbadhammānaṃ padesaṃ vedanāttikameva paccavekkhanto vihāsi. Tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne sā sā ca vihārasamāpatti vedanānubhāvena jātā.
ឥទានិ យេនាការេន វិហាសិ, តំ ទស្សេន្តោ មិច្ឆាទិដ្ឋិបច្ចយាបីតិអាទិមាហ។ តត្ថ មិច្ឆាទិដ្ឋិបច្ចយាបីតិ ទិដ្ឋិសម្បយុត្តា វេទនាបិ វដ្ដតិ។ ទិដ្ឋិំ ឧបនិស្សយំ កត្វា ឧប្បន្នា កុសលាកុសលវេទនាបិ វដ្ដតិ វិបាកវេទនាបិ។ តត្ថ មិច្ឆាទិដ្ឋិសម្បយុត្តា អកុសលាវ ហោតិ, ទិដ្ឋិំ បន ឧបនិស្សាយ កុសលាបិ ឧប្បជ្ជន្តិ អកុសលាបិ។ មិច្ឆាទិដ្ឋិកា ហិ ទិដ្ឋិំ ឧបនិស្សាយ បក្ខទិវសេសុ យាគុភត្តាទីនិ ទេន្តិ, អទ្ធិកាទីនំ វដ្ដំ បដ្ឋបេន្តិ, ចតុមហាបថេ សាលំ ករោន្តិ, បោក្ខរណិញ្ច ខណាបេន្តិ, ទេវកុលាទីសុ មាលាគច្ឆំ រោបេន្តិ, នទីវិទុគ្គាទីសុ សេតុំ អត្ថរន្តិ, វិសមំ សមំ ករោន្តិ, ឥតិ នេសំ កុសលវេទនា ឧប្បជ្ជតិ។ មិច្ឆាទិដ្ឋិំ បន និស្សាយ សម្មាទិដ្ឋិកេ អក្កោសន្តិ បរិភាសន្តិ, វធពន្ធនាទីនិ ករោន្តិ, បាណំ វធិត្វា ទេវតានំ ឧបហារំ ឧបហរន្តិ , ឥតិ នេសំ អកុសលវេទនា ឧប្បជ្ជតិ។ វិបាកវេទនា បន ភវន្តរគតានំយេវ ហោតិ។
Idāni yenākārena vihāsi, taṃ dassento micchādiṭṭhipaccayāpītiādimāha. Tattha micchādiṭṭhipaccayāpīti diṭṭhisampayuttā vedanāpi vaṭṭati. Diṭṭhiṃ upanissayaṃ katvā uppannā kusalākusalavedanāpi vaṭṭati vipākavedanāpi. Tattha micchādiṭṭhisampayuttā akusalāva hoti, diṭṭhiṃ pana upanissāya kusalāpi uppajjanti akusalāpi. Micchādiṭṭhikā hi diṭṭhiṃ upanissāya pakkhadivasesu yāgubhattādīni denti, addhikādīnaṃ vaṭṭaṃ paṭṭhapenti, catumahāpathe sālaṃ karonti, pokkharaṇiñca khaṇāpenti, devakulādīsu mālāgacchaṃ ropenti, nadīviduggādīsu setuṃ attharanti, visamaṃ samaṃ karonti, iti nesaṃ kusalavedanā uppajjati. Micchādiṭṭhiṃ pana nissāya sammādiṭṭhike akkosanti paribhāsanti, vadhabandhanādīni karonti, pāṇaṃ vadhitvā devatānaṃ upahāraṃ upaharanti , iti nesaṃ akusalavedanā uppajjati. Vipākavedanā pana bhavantaragatānaṃyeva hoti.
សម្មាទិដ្ឋិបច្ចយាតិ ឯត្ថាបិ សម្មាទិដ្ឋិសម្បយុត្តា វេទនាបិ វដ្ដតិ, សម្មាទិដ្ឋិំ ឧបនិស្សយំ កត្វា ឧប្បន្នា កុសលាកុសលវេទនាបិ វិបាកវេទនាបិ។ តត្ថ សម្មាទិដ្ឋិសម្បយុត្តា កុសលាវ ហោតិ, សម្មាទិដ្ឋិំ បន ឧបនិស្សាយ ពុទ្ធបូជំ ទីបមាលំ មហាធម្មស្សវនំ អប្បតិដ្ឋិតេ ទិសាភាគេ ចេតិយបតិដ្ឋាបនន្តិ ឯវមាទីនិ បុញ្ញានិ ករោន្តិ, ឥតិ នេសំ កុសលា វេទនា ឧប្បជ្ជតិ។ សម្មាទិដ្ឋិំយេវ និស្សាយ មិច្ឆាទិដ្ឋិកេ អក្កោសន្តិ បរិភាសន្តិ, អត្តានំ ឧក្កំសេន្តិ, បរំ វម្ភេន្តិ, ឥតិ នេសំ អកុសលវេទនា ឧប្បជ្ជតិ។ វិបាកវេទនា បន ភវន្តរគតានំយេវ ហោតិ។ មិច្ឆាសង្កប្បបច្ចយាតិអាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឆន្ទបច្ចយាតិអាទីសុ បន ឆន្ទបច្ចយា អដ្ឋលោភសហគតចិត្តសម្បយុត្តា វេទនា វេទិតព្ពា, វិតក្កបច្ចយា បឋមជ្ឈានវេទនាវ។ សញ្ញា បច្ចយា ឋបេត្វា បឋមជ្ឈានំ សេសា ឆ សញ្ញាសមាបត្តិវេទនា។
Sammādiṭṭhipaccayāti etthāpi sammādiṭṭhisampayuttā vedanāpi vaṭṭati, sammādiṭṭhiṃ upanissayaṃ katvā uppannā kusalākusalavedanāpi vipākavedanāpi. Tattha sammādiṭṭhisampayuttā kusalāva hoti, sammādiṭṭhiṃ pana upanissāya buddhapūjaṃ dīpamālaṃ mahādhammassavanaṃ appatiṭṭhite disābhāge cetiyapatiṭṭhāpananti evamādīni puññāni karonti, iti nesaṃ kusalā vedanā uppajjati. Sammādiṭṭhiṃyeva nissāya micchādiṭṭhike akkosanti paribhāsanti, attānaṃ ukkaṃsenti, paraṃ vambhenti, iti nesaṃ akusalavedanā uppajjati. Vipākavedanā pana bhavantaragatānaṃyeva hoti. Micchāsaṅkappapaccayātiādīsupi eseva nayo. Chandapaccayātiādīsu pana chandapaccayā aṭṭhalobhasahagatacittasampayuttā vedanā veditabbā, vitakkapaccayā paṭhamajjhānavedanāva. Saññā paccayā ṭhapetvā paṭhamajjhānaṃ sesā cha saññāsamāpattivedanā.
ឆន្ទោ ច អវូបសន្តោតិអាទីសុ តិណ្ណំ អវូបសមេ អដ្ឋលោភសហគតចិត្តសម្បយុត្តា វេទនា ហោតិ, ឆន្ទមត្តស្ស វូបសមេ បឋមជ្ឈានវេទនាវ។ ឆន្ទវិតក្កានំ វូបសមេ ទុតិយជ្ឈានាទិវេទនា អធិប្បេតា, តិណ្ណម្បិ វូបសមេ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនវេទនា។ អប្បត្តស្ស បត្តិយាតិ អរហត្តផលស្ស បត្តត្ថាយ។ អត្ថិ អាយាមន្តិ អត្ថិ វីរិយំ។ តស្មិម្បិ ឋានេ អនុប្បត្តេតិ តស្ស វីរិយារម្ភស្ស វសេន តស្ស អរហត្តផលស្ស ការណេ អនុប្បត្តេ។ តប្បច្ចយាបិ វេទយិតន្តិ អរហត្តស្ស ឋានបច្ចយា វេទយិតំ។ ឯតេន ចតុមគ្គសហជាតា និព្ពត្តិតលោកុត្តរវេទនាវ គហិតា។
Chando ca avūpasantotiādīsu tiṇṇaṃ avūpasame aṭṭhalobhasahagatacittasampayuttā vedanā hoti, chandamattassa vūpasame paṭhamajjhānavedanāva. Chandavitakkānaṃ vūpasame dutiyajjhānādivedanā adhippetā, tiṇṇampi vūpasame nevasaññānāsaññāyatanavedanā. Appattassa pattiyāti arahattaphalassa pattatthāya. Atthi āyāmanti atthi vīriyaṃ. Tasmimpi ṭhāne anuppatteti tassa vīriyārambhassa vasena tassa arahattaphalassa kāraṇe anuppatte. Tappaccayāpi vedayitanti arahattassa ṭhānapaccayā vedayitaṃ. Etena catumaggasahajātā nibbattitalokuttaravedanāva gahitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. បឋមវិហារសុត្តំ • 1. Paṭhamavihārasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១. បឋមវិហារសុត្តវណ្ណនា • 1. Paṭhamavihārasuttavaṇṇanā
