| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੨. વਿਹਾਰવਗ੍ਗੋ
2. Vihāravaggo
੧. ਪਠਮવਿਹਾਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Paṭhamavihārasuttavaṇṇanā
੧੧. ਅਡ੍ਢਮਾਸਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤੁਨ੍ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਕਾਲਂ ਪਟਿ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਧਮ੍ਮਚਿਨ੍ਤਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਲੀਯਿਤੁਂ। વਿਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿਨਯੇਨ વਿਨੇਤਬ੍ਬੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਤਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਆਪਜ੍ਜਨਂ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਜਨਤਾਯ। ਅਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਅਪੇਤਿ। ਸੂਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ।
11.Aḍḍhamāsanti accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Paṭisallīyitunti yathāvuttaṃ kālaṃ paṭi divase divase samāpattiyaṃ dhammacintāyaṃ cittaṃ nilīyituṃ. Vinetabboti samucchedavinayena vinetabbo ariyamaggādhigantabbo. Tanti diṭṭhānugatiāpajjanaṃ. Assāti janatāya. Apagacchatīti satthu santikato apeti. Sūti nipātamattaṃ.
ਪਦੇਸੇਨਾਤਿ ਏਕਦੇਸੇਨ। ਸਹ ਪਦੇਸੇਨਾਤਿ ਸਪਦੇਸੋ। ਸ੍વਾਯਂ ਸਪਦੇਸੋ ਯਸ੍ਮਾ વੇਦਨਾવਸੇਨੇવ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇ વੇਦਨਾ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤੇ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਖਨ੍ਧਪਦੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਪਦੇਸਾਦਿਕਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ‘‘ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ‘‘ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾ ਇਧ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਨਾਮ, ਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਮਸਨਂ ਪਨ ਭਗવਤੋ વਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਾਯਂ ਏવ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਤੋ ਅਞ੍ਞਭੂਮਿਕਾਪਿ વੇਦਨਾ ਅਞ੍ਞਭੂਮਿਕਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਰੁਦ੍ਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਾવ ਭવਗ੍ਗਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ। ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਸਰੂਪਤੋ ਸਮੁਦਯਤੋ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਤੋ ਅਸ੍ਸਾਦਾਦਿਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ। ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ।
Padesenāti ekadesena. Saha padesenāti sapadeso. Svāyaṃ sapadeso yasmā vedanāvaseneva pāḷiyaṃ āgato, tasmā paramatthadhammakoṭṭhāse vedanā anavasesato labbhati, te gaṇhanto ‘‘khandhapadeso’’tiādimāha. Taṃ sabbanti khandhapadesādikaṃ sabbampi. ‘‘Sammasanto’’ti padassa atthadassanavasena ‘‘paccavekkhanto’’ti āha. Paccavekkhaṇā idha sammasanaṃ nāma, na vipassanā. Vipassanāsammasanaṃ pana bhagavato visākhapuṇṇamāyaṃ eva nipphannaṃ, tasmā bhagavato aññabhūmikāpi vedanā aññabhūmikānaṃ sattānaṃ viruddhā uppajjatevāti vuttaṃ ‘‘yāva bhavaggā pavattā sukhā vedanā’’ti. Sabbākārenāti sarūpato samudayato atthaṅgamato assādāditoti sabbākārena. Pariggaṇhanto upaparikkhanto.
ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਾਨੇવ ਅਨવਸੇਸਾਨੇવ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਪਦੇਸੋ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਭਗવਤੋ। ਠਾਨੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਤੇ ਓਕਾਸੇ। ਸਾ ਸਾ ਚ વਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਖਨ੍ਧવਸੇਨ ਆਯਤਨਾਦਿવਸੇਨ ਚ ਪવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਏਕਦੇਸਭੂਤਂ વੇਦਨਂਯੇવ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਮਾਪਨ੍ਨਾ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਚ। ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਹਿ ਤਥਾ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਭਿਨ੍ਨਾਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਧਮ੍ਮਭੇਦੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾ વਿਯ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਤੋ ਚਤੁવੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਭੇਦਾ ਦੇવਸਿਕਂ વਲ਼ਞ੍ਜਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਾ। ਕਾਮਂ ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮવਸੇਨਪਿ ਜਾਤਾ ਏવ, વੇਦਨਾવਸੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਕਤੋ વੇਦਨਾਨੁਭਾવੇਨ ਜਾਤਾ। ਕਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਜਾਤਾਤਿ? ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਞਾਣਪਦਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰવਿਭਾਗਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਭਗવਾ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ વੇਦਨਾવਸੇਨੇવ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਚ ਤਾ વਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਤਯਿਦਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ – ‘‘ਯੇਨ ਸ੍વਾਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮવੋਚ।
Nippadesāneva anavasesāneva. Indriyasatipaṭṭhānapadeso suviññeyyoti anuddhato. Assāti bhagavato. Ṭhāneti tasmiṃ tasmiṃ paccavekkhitabbasaṅkhāte okāse. Sā sā ca vihārasamāpattīti khandhavasena āyatanādivasena ca pavattitvā tesaṃ ekadesabhūtaṃ vedanaṃyeva pariggahetvā taṃ sammasitvā anukkamena samāpannā jhānasamāpatti phalasamāpatti ca. Phalasamāpatti hi tathā sammasitvā punappunaṃ samāpajjanavasena atthato abhinnāpi adhiṭṭhānabhūtadhammabhedena bhinnā viya vuccati, yato catuvīsatikoṭisatasahassabhedā devasikaṃ vaḷañjanasamāpattiyo aṭṭhakathāyaṃ vuttā. Kāmaṃ aññadhammavasenapi jātā eva, vedanāvasena panettha abhiniveso kato vedanānubhāvena jātā. Kasmā evaṃ jātāti? Buddhānaṃ ñāṇapadassa antaravibhāgattā. Tathā hi bhagavā sakalampi aḍḍhamāsaṃ vedanāvaseneva sammasanaṃ pavatteti, tadanusārena ca tā vihārasamāpattiyo samāpajji. Tayidaṃ acchariyaṃ anaññasādhāraṇaṃ bhikkhū pavedento satthā – ‘‘yena svāha’’ntiādimavoca.
ਅਕੁਸਲਾવਾਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤ-ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨ-ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰ-ਮੁਸਾવਾਦ-ਪਿਸੁਣવਾਚਾਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪ-ਅਭਿਜ੍ਝਾ-ਬ੍ਯਾਪਾਦવਸੇਨ ਤਂਤਂਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਚ ਅਕੁਸਲਾ વੇਦਨਾ ਏવ ਹੋਤਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਚਾ ਧੁવਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਏવਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਦੇવਕੁਲਾਦੀਸੁ ਦੇવਪੂਜਤ੍ਥਂ, ਸਬ੍ਬਜਨਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਂ વਾ ਮਾਲਾવਚ੍ਛਂ ਰੋਪੇਨ੍ਤਿ। વਧਬਨ੍ਧਨਾਦੀਨੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨ-ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰ-ਮੁਸਾવਾਦ-ਪਿਸੁਣવਾਚਾ-ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮવਿਪਾਕਸ੍ਸ ਅਪਚੁਰਤ੍ਤਾ ਅਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਭવਨ੍ਤਰਗਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Akusalāvāti pāṇātipāta-adinnādāna-kāmesumicchācāra-musāvāda-pisuṇavācāsamphappalāpa-abhijjhā-byāpādavasena taṃtaṃmicchādassanavasena ca akusalā vedanā eva hoti. Brahmalokādīsu uppajjitvā tattha niccā dhuvā bhavissāmāti evaṃ diṭṭhiṃ upanissāyāti yojetabbaṃ. Devakulādīsu devapūjatthaṃ, sabbajanaparibhogatthaṃ vā mālāvacchaṃ ropenti. Vadhabandhanādīnīti ādi-saddena adinnādāna-micchācāra-musāvāda-pisuṇavācā-samphappalāpādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Diṭṭhadhammavipākassa apacurattā apākaṭattā ca ‘‘bhavantaragatāna’’nti vuttaṃ.
ਇਤਿ ਨੇਸਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ, ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ વਾ। ਤੇਨ ਯਥਾ ਫਰੁਸવਾਚਾવਸੇਨ, ਏવਂ ਤਦਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਾਨਂ વਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਕੁਸਲવੇਦਨਾਪ੍ਪવਤ੍ਤਿ ਯਥਾਰਹਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ। ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯਥਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲવਿਪਾਕવੇਦਨਾ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਚ વਸੇਨ ਯਥਾਰਹਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਏવਂ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਪਚ੍ਚਯਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। ਛਨ੍ਦਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਛਨ੍ਦਸਹਿਤੋ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਛਨ੍ਦੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਛਨ੍ਦਪਚ੍ਚਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਛਨ੍ਦਪਚ੍ਚਯਾ ਅਟ੍ਠਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ વੇਦਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ। વਿਤਕ੍ਕਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤੋવ વਿਤਕ੍ਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘વਿਤਕ੍ਕਪਚ੍ਚਯਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨવੇਦਨਾવਾ’’ਤਿ। વਿਤਕ੍ਕਪਚ੍ਚਯਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨવੇਦਨਾਯ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਉਪਰਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਰੂਪਾવਚਰਾ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਰੂਪਾવਚਰਾ ਏવਂ ਸੇਸਾ ਛ ਸਞ੍ਞਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿવੇਦਨਾ।
Iti nesanti ettha iti-saddo ādiattho, pakārattho vā. Tena yathā pharusavācāvasena, evaṃ tadaññesampi akusalakammānaṃ vasena sammādiṭṭhipaccayā akusalavedanāppavatti yathārahaṃ nīharitvā vattabbā. Eseva nayoti iminā yathā micchādiṭṭhipaccayā sammādiṭṭhipaccayā ca kusalākusalavipākavedanā sahajātakoṭiyā upanissayakoṭiyā ca vasena yathārahaṃ yojetvā dassitā, evaṃ micchāsaṅkappapaccayādīsupi yathārahaṃ yojetvā dassetabbāti imamatthaṃ atidisati. Chandapaccayāti ettha taṇhāchandasahito kattukāmatāchando adhippetoti āha ‘‘chandapaccayātiādīsu pana chandapaccayā aṭṭhalobhasahagatacittasampayuttā vedanā veditabbā’’ti. Vitakkapaccayāti ettha appanāppattova vitakko adhippetoti vuttaṃ ‘‘vitakkapaccayā paṭhamajjhānavedanāvā’’ti. Vitakkapaccayā paṭhamajjhānavedanāya gahitattā ‘‘ṭhapetvā paṭhamajjhāna’’nti. Upari tisso rūpāvacarā, heṭṭhā tisso arūpāvacarā evaṃ sesā cha saññāsamāpattivedanā.
ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਛਨ੍ਦવਿਤਕ੍ਕਸਞ੍ਞਾਨਂ। ਅવੂਪਸਮੇਤਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਅવੂਪਸਮਿਤੇ। ਤਿਣ੍ਣਞ੍ਹਿ ਤੇਸਂ ਸਹਭਾવੇਨ ਪਚ੍ਚਯਤਾ ਅਟ੍ਠਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਏવ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਛਨ੍ਦਮਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਛਨ੍ਦਮਤ੍ਤਸ੍ਸ। વੂਪਸਮੇ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨવੇਦਨਾવ ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ। ਛਨ੍ਦવਿਤਕ੍ਕਾਨਂ વੂਪਸਮੇ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦਿવੇਦਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅવੂਪਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦਿવੇਦਨਾਗਹਣੇਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾ ਸਞ੍ਞਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਚ ਗਹਿਤਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ વੂਪਸਮੇਤਿ ਛਨ੍ਦવਿਤਕ੍ਕਸਞ੍ਞਾਨਂ વੂਪਸਮੇ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨવੇਦਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਭવਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਹਿ વੂਪਸਮਨ੍ਤਿ ਛਨ੍ਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਖੁਮਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਹੇਟ੍ਠਾ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਿ ਗਹਿਤਾવ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਥ વਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ વਿਨਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਂ ਅਤ੍ਥਾਪਨ੍ਨਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਯਮੇਤਿ ਫਲੇਨ ਮਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਆਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਆਯਾਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ વੀਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸਾਤਿ ਅਞ੍ਞਾਧਿਗਮਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮਸ੍ਸ વਸੇਨ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਠਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸ ਕਾਰਣੇ’’ਤਿ। ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਠਾਨੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਕਾਰਣਮੇવ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ। ਚਤੁਮਗ੍ਗਸਹਜਾਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਗਹਿਤਭਾવਮੇવ ਜੋਤੇਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਚਤੁਮਗ੍ਗਸਹਜਾਤਾਤਿ વਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰવੇਦਨਾਤਿ ਭੂਤਕਥਨਂ વਿਸੇਸਨਂ। ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰવੇਦਨਾਤਿ ਪਠਮਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਚਤੁਮਗ੍ਗਸਹਜਾਤਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
Tiṇṇanti chandavitakkasaññānaṃ. Avūpasameti paṭipakkhena avūpasamite. Tiṇṇañhi tesaṃ sahabhāvena paccayatā aṭṭhalobhasahagatacittesu eva. Tattha yaṃ vattabbaṃ taṃ vuttameva. Chandamattassāti tesu tīsu chandamattassa. Vūpasame paṭhamajjhānavedanāva appanāppattassa adhippetattā. Chandavitakkānaṃ vūpasame dutiyajjhānādivedanā adhippetā saññāya avūpasantattā. Dutiyajjhānādivedanāgahaṇena hi sabbā saññāsamāpattiyo ca gahitāva honti. Tiṇṇampi vūpasameti chandavitakkasaññānaṃ vūpasame nevasaññānāsaññāyatanavedanā adhippetā. Bhavaggappattasaññā hi vūpasamanti chandasaṅkappānaṃ accantasukhumabhāvappattiyā. Heṭṭhā ‘‘sammādiṭṭhipaccayā’’ti ettha sammādiṭṭhiggahaṇena heṭṭhimamaggasammādiṭṭhipi gahitāva hotīti āha – ‘‘appattassa pattiyāti arahattaphalassa pattatthāyā’’ti. Atha vā heṭṭhimamaggādhigamena vinā aggamaggo natthīti heṭṭhimamaggādhigamaṃ atthāpannaṃ katvā ‘‘arahattaphalassa pattatthāyā’’ti vuttaṃ. Āyameti phalena missito hoti etenāti āyāmo, sammāvāyāmoti āha ‘‘atthi āyāmanti atthi vīriya’’nti. Tassa vīriyārambhassāti aññādhigamakāraṇassa sammāvāyāmassa vasena. Pāḷiyaṃ ṭhāna-saddo kāraṇapariyāyoti āha – ‘‘arahattaphalassa kāraṇe’’ti. Tappaccayāti ettha taṃ-saddena ‘‘ṭhāne’’ti vuttakāraṇameva paccāmaṭṭhanti āha – ‘‘arahattassa ṭhānapaccayā’’ti. Catumaggasahajātāti etena ‘‘arahattaphalassa pattatthāyā’’ti ettha heṭṭhimamaggānaṃ atthāpattivasena gahitabhāvameva joteti. Keci pana ‘‘catumaggasahajātāti vatvā nibbattitalokuttaravedanāti bhūtakathanaṃ visesanaṃ. Nibbattitalokuttaravedanāti paṭhamaṃ apekkhitabbaṃ, pacchā catumaggasahajātā’’ti vadanti.
ਪਠਮવਿਹਾਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamavihārasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧. ਪਠਮવਿਹਾਰਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Paṭhamavihārasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਪਠਮવਿਹਾਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭhamavihārasuttavaṇṇanā
