| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
५. पठमयोधाजीवसुत्तवण्णना
5. Paṭhamayodhājīvasuttavaṇṇanā
७५. पञ्चमे योधाजीवाति युद्धूपजीविनो। रजग्गन्ति हत्थिअस्सादीनं पादप्पहारभिन्नाय भूमिया उग्गतं रजक्खन्धं। न सन्थम्भतीति सन्थम्भित्वा ठातुं न सक्कोति। सहति रजग्गन्ति रजक्खन्धं दिस्वापि अधिवासेति। धजग्गन्ति हत्थिअस्सदीनं पिट्ठेसु वा रथेसु वा उस्सापितानं धजानं अग्गं। उस्सारणन्ति हत्थिअस्सरथानञ्चेव बलकायस्स च उच्चासद्दमहासद्दं। सम्पहारेति समागते अप्पमत्तकेपि पहारे। हञ्ञतीति विहञ्ञति विघातं आपज्जति। ब्यापज्जतीति विपत्तिं आपज्जति, पकतिभावं जहति। सहति सम्पहारन्ति द्वे तयो पहारे पत्वापि सहति अधिवासेति। तमेव सङ्गामसीसन्ति तंयेव जयक्खन्धावारट्ठानं। अज्झावसतीति सत्ताहमत्तं अभिभवित्वा आवसति। किं कारणा ? लद्धपहारानं पहारजग्गनत्थञ्चेव कतकम्मानं विसेसं ञत्वा ठानन्तरदानत्थञ्च इस्सरियसुखानुभवनत्थञ्च।
75. Pañcame yodhājīvāti yuddhūpajīvino. Rajagganti hatthiassādīnaṃ pādappahārabhinnāya bhūmiyā uggataṃ rajakkhandhaṃ. Na santhambhatīti santhambhitvā ṭhātuṃ na sakkoti. Sahati rajagganti rajakkhandhaṃ disvāpi adhivāseti. Dhajagganti hatthiassadīnaṃ piṭṭhesu vā rathesu vā ussāpitānaṃ dhajānaṃ aggaṃ. Ussāraṇanti hatthiassarathānañceva balakāyassa ca uccāsaddamahāsaddaṃ. Sampahāreti samāgate appamattakepi pahāre. Haññatīti vihaññati vighātaṃ āpajjati. Byāpajjatīti vipattiṃ āpajjati, pakatibhāvaṃ jahati. Sahati sampahāranti dve tayo pahāre patvāpi sahati adhivāseti. Tamevasaṅgāmasīsanti taṃyeva jayakkhandhāvāraṭṭhānaṃ. Ajjhāvasatīti sattāhamattaṃ abhibhavitvā āvasati. Kiṃ kāraṇā ? Laddhapahārānaṃ pahārajagganatthañceva katakammānaṃ visesaṃ ñatvā ṭhānantaradānatthañca issariyasukhānubhavanatthañca.
इदानि यस्मा सत्थु योधाजीवेहि किच्चं नत्थि, इमस्मिं पन सासने तथारूपे पञ्च पुग्गले दस्सेतुं इदं ओपम्मं आभतं। तस्मा ते पुग्गले दस्सेन्तो एवमेव खोतिआदिमाह। तत्थ संसीदतीति मिच्छावितक्कस्मिं संसीदति अनुप्पविसति। न सक्कोति ब्रह्मचरियं सन्धारेतुन्ति ब्रह्मचरियवासं अनुपच्छिज्जमानं गोपेतुं न सक्कोति। सिक्खादुब्बल्यं आविकत्वाति सिक्खाय दुब्बलभावं पकासेत्वा। किमस्स रजग्गस्मिन्ति किं तस्स पुग्गलस्स रजग्गं नामाति वदति। अभिरूपाति अभिरूपवती। दस्सनीयाति दस्सनयोग्गा। पासादिकाति दस्सनेनेव चित्तप्पसादावहा। परमायाति उत्तमाय। वण्णपोक्खरतायाति सरीरवण्णेन चेव अङ्गसण्ठानेन च। ऊहसतीति अवहसति। उल्लपतीति कथेति। उज्झग्घतीति पाणिं पहरित्वा महाहसितं हसति। उप्पण्डेतीति उप्पण्डनकथं कथेति। अभिनिसीदतीति अभिभवित्वा सन्तिके वा एकासने वा निसीदति। दुतियपदेपि एसेव नयो। अज्झोत्थरतीति अवत्थरति। विनिवेठेत्वा विनिमोचेत्वाति गहितट्ठानतो तस्सा हत्थं विनिब्बेठेत्वा चेव मोचेत्वा च। सेसमेत्थ उत्तानत्थमेवाति। इमस्मिं सुत्ते वट्टविवट्टं कथितं।
Idāni yasmā satthu yodhājīvehi kiccaṃ natthi, imasmiṃ pana sāsane tathārūpe pañca puggale dassetuṃ idaṃ opammaṃ ābhataṃ. Tasmā te puggale dassento evameva khotiādimāha. Tattha saṃsīdatīti micchāvitakkasmiṃ saṃsīdati anuppavisati. Na sakkoti brahmacariyaṃ sandhāretunti brahmacariyavāsaṃ anupacchijjamānaṃ gopetuṃ na sakkoti. Sikkhādubbalyaṃ āvikatvāti sikkhāya dubbalabhāvaṃ pakāsetvā. Kimassa rajaggasminti kiṃ tassa puggalassa rajaggaṃ nāmāti vadati. Abhirūpāti abhirūpavatī. Dassanīyāti dassanayoggā. Pāsādikāti dassaneneva cittappasādāvahā. Paramāyāti uttamāya. Vaṇṇapokkharatāyāti sarīravaṇṇena ceva aṅgasaṇṭhānena ca. Ūhasatīti avahasati. Ullapatīti katheti. Ujjhagghatīti pāṇiṃ paharitvā mahāhasitaṃ hasati. Uppaṇḍetīti uppaṇḍanakathaṃ katheti. Abhinisīdatīti abhibhavitvā santike vā ekāsane vā nisīdati. Dutiyapadepi eseva nayo. Ajjhottharatīti avattharati. Viniveṭhetvā vinimocetvāti gahitaṭṭhānato tassā hatthaṃ vinibbeṭhetvā ceva mocetvā ca. Sesamettha uttānatthamevāti. Imasmiṃ sutte vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ५. पठमयोधाजीवसुत्तं • 5. Paṭhamayodhājīvasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ५. पठमयोधाजीवसुत्तवण्णना • 5. Paṭhamayodhājīvasuttavaṇṇanā
