| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๕. ปฐมโยธาชีวสุตฺตวณฺณนา
5. Paṭhamayodhājīvasuttavaṇṇanā
๗๕. ปญฺจเม โยธาชีวาติ ยุทฺธูปชีวิโนฯ รชคฺคนฺติ หตฺถิอสฺสาทีนํ ปาทปฺปหารภินฺนาย ภูมิยา อุคฺคตํ รชกฺขนฺธํฯ น สนฺถมฺภตีติ สนฺถมฺภิตฺวา ฐาตุํ น สโกฺกติฯ สหติ รชคฺคนฺติ รชกฺขนฺธํ ทิสฺวาปิ อธิวาเสติฯ ธชคฺคนฺติ หตฺถิอสฺสทีนํ ปิเฎฺฐสุ วา รเถสุ วา อุสฺสาปิตานํ ธชานํ อคฺคํฯ อุสฺสารณนฺติ หตฺถิอสฺสรถานเญฺจว พลกายสฺส จ อุจฺจาสทฺทมหาสทฺทํฯ สมฺปหาเรติ สมาคเต อปฺปมตฺตเกปิ ปหาเรฯ หญฺญตีติ วิหญฺญติ วิฆาตํ อาปชฺชติฯ พฺยาปชฺชตีติ วิปตฺติํ อาปชฺชติ, ปกติภาวํ ชหติฯ สหติ สมฺปหารนฺติ เทฺว ตโย ปหาเร ปตฺวาปิ สหติ อธิวาเสติฯ ตเมว สงฺคามสีสนฺติ ตํเยว ชยกฺขนฺธาวารฎฺฐานํฯ อชฺฌาวสตีติ สตฺตาหมตฺตํ อภิภวิตฺวา อาวสติฯ กิํ การณา ? ลทฺธปหารานํ ปหารชคฺคนตฺถเญฺจว กตกมฺมานํ วิเสสํ ญตฺวา ฐานนฺตรทานตฺถญฺจ อิสฺสริยสุขานุภวนตฺถญฺจฯ
75. Pañcame yodhājīvāti yuddhūpajīvino. Rajagganti hatthiassādīnaṃ pādappahārabhinnāya bhūmiyā uggataṃ rajakkhandhaṃ. Na santhambhatīti santhambhitvā ṭhātuṃ na sakkoti. Sahati rajagganti rajakkhandhaṃ disvāpi adhivāseti. Dhajagganti hatthiassadīnaṃ piṭṭhesu vā rathesu vā ussāpitānaṃ dhajānaṃ aggaṃ. Ussāraṇanti hatthiassarathānañceva balakāyassa ca uccāsaddamahāsaddaṃ. Sampahāreti samāgate appamattakepi pahāre. Haññatīti vihaññati vighātaṃ āpajjati. Byāpajjatīti vipattiṃ āpajjati, pakatibhāvaṃ jahati. Sahati sampahāranti dve tayo pahāre patvāpi sahati adhivāseti. Tamevasaṅgāmasīsanti taṃyeva jayakkhandhāvāraṭṭhānaṃ. Ajjhāvasatīti sattāhamattaṃ abhibhavitvā āvasati. Kiṃ kāraṇā ? Laddhapahārānaṃ pahārajagganatthañceva katakammānaṃ visesaṃ ñatvā ṭhānantaradānatthañca issariyasukhānubhavanatthañca.
อิทานิ ยสฺมา สตฺถุ โยธาชีเวหิ กิจฺจํ นตฺถิ, อิมสฺมิํ ปน สาสเน ตถารูเป ปญฺจ ปุคฺคเล ทเสฺสตุํ อิทํ โอปมฺมํ อาภตํฯ ตสฺมา เต ปุคฺคเล ทเสฺสโนฺต เอวเมว โขติอาทิมาหฯ ตตฺถ สํสีทตีติ มิจฺฉาวิตกฺกสฺมิํ สํสีทติ อนุปฺปวิสติฯ น สโกฺกติ พฺรหฺมจริยํ สนฺธาเรตุนฺติ พฺรหฺมจริยวาสํ อนุปจฺฉิชฺชมานํ โคเปตุํ น สโกฺกติฯ สิกฺขาทุพฺพลฺยํ อาวิกตฺวาติ สิกฺขาย ทุพฺพลภาวํ ปกาเสตฺวาฯ กิมสฺส รชคฺคสฺมินฺติ กิํ ตสฺส ปุคฺคลสฺส รชคฺคํ นามาติ วทติฯ อภิรูปาติ อภิรูปวตีฯ ทสฺสนียาติ ทสฺสนโยคฺคาฯ ปาสาทิกาติ ทสฺสเนเนว จิตฺตปฺปสาทาวหาฯ ปรมายาติ อุตฺตมายฯ วณฺณโปกฺขรตายาติ สรีรวเณฺณน เจว องฺคสณฺฐาเนน จฯ อูหสตีติ อวหสติฯ อุลฺลปตีติ กเถติฯ อุชฺฌคฺฆตีติ ปาณิํ ปหริตฺวา มหาหสิตํ หสติฯ อุปฺปเณฺฑตีติ อุปฺปณฺฑนกถํ กเถติฯ อภินิสีทตีติ อภิภวิตฺวา สนฺติเก วา เอกาสเน วา นิสีทติฯ ทุติยปเทปิ เอเสว นโยฯ อโชฺฌตฺถรตีติ อวตฺถรติฯ วินิเวเฐตฺวา วินิโมเจตฺวาติ คหิตฎฺฐานโต ตสฺสา หตฺถํ วินิเพฺพเฐตฺวา เจว โมเจตฺวา จฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ อิมสฺมิํ สุเตฺต วฎฺฎวิวฎฺฎํ กถิตํฯ
Idāni yasmā satthu yodhājīvehi kiccaṃ natthi, imasmiṃ pana sāsane tathārūpe pañca puggale dassetuṃ idaṃ opammaṃ ābhataṃ. Tasmā te puggale dassento evameva khotiādimāha. Tattha saṃsīdatīti micchāvitakkasmiṃ saṃsīdati anuppavisati. Na sakkoti brahmacariyaṃ sandhāretunti brahmacariyavāsaṃ anupacchijjamānaṃ gopetuṃ na sakkoti. Sikkhādubbalyaṃ āvikatvāti sikkhāya dubbalabhāvaṃ pakāsetvā. Kimassa rajaggasminti kiṃ tassa puggalassa rajaggaṃ nāmāti vadati. Abhirūpāti abhirūpavatī. Dassanīyāti dassanayoggā. Pāsādikāti dassaneneva cittappasādāvahā. Paramāyāti uttamāya. Vaṇṇapokkharatāyāti sarīravaṇṇena ceva aṅgasaṇṭhānena ca. Ūhasatīti avahasati. Ullapatīti katheti. Ujjhagghatīti pāṇiṃ paharitvā mahāhasitaṃ hasati. Uppaṇḍetīti uppaṇḍanakathaṃ katheti. Abhinisīdatīti abhibhavitvā santike vā ekāsane vā nisīdati. Dutiyapadepi eseva nayo. Ajjhottharatīti avattharati. Viniveṭhetvā vinimocetvāti gahitaṭṭhānato tassā hatthaṃ vinibbeṭhetvā ceva mocetvā ca. Sesamettha uttānatthamevāti. Imasmiṃ sutte vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๕. ปฐมโยธาชีวสุตฺตํ • 5. Paṭhamayodhājīvasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๕. ปฐมโยธาชีวสุตฺตวณฺณนา • 5. Paṭhamayodhājīvasuttavaṇṇanā
