| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मिलिन्दपञ्हपाळि • Milindapañhapāḷi |
३. पथवीवग्गो
3. Pathavīvaggo
१. पथवीअङ्गपञ्हो
1. Pathavīaṅgapañho
१. ‘‘भन्ते नागसेन, ‘पथविया पञ्च अङ्गानि गहेतब्बानी’ति यं वदेसि, कतमानि तानि पञ्च अङ्गानि गहेतब्बानी’’ति? ‘‘यथा, महाराज, पथवी इट्ठानिट्ठानि कप्पूरागरुतगरचन्दनकुङ्कुमादीनि आकिरन्तेपि पित्तसेम्हपुब्बरुहिरसेदमेदखेळसिङ्घाणिकलसिक- मुत्तकरीसादीनि आकिरन्तेपि तादिसा येव, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन इट्ठानिट्ठे लाभालाभे यसायसे निन्दापसंसाय सुखदुक्खे सब्बत्थ तादिना येव भवितब्बं। इदं, महाराज, पथविया पठमं अङ्गं गहेतब्बं।
1. ‘‘Bhante nāgasena, ‘pathaviyā pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, pathavī iṭṭhāniṭṭhāni kappūrāgarutagaracandanakuṅkumādīni ākirantepi pittasemhapubbaruhirasedamedakheḷasiṅghāṇikalasika- muttakarīsādīni ākirantepi tādisā yeva, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena iṭṭhāniṭṭhe lābhālābhe yasāyase nindāpasaṃsāya sukhadukkhe sabbattha tādinā yeva bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pathaviyā paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘पुन चपरं, महाराज, पथवी मण्डनविभूसनापगता सकगन्धपरिभाविता, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन विभूसनापगतेन सकसीलगन्धपरिभावितेन भवितब्बं। इदं, महाराज, पथविया दुतियं अङ्गं गहेतब्बं।
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pathavī maṇḍanavibhūsanāpagatā sakagandhaparibhāvitā, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena vibhūsanāpagatena sakasīlagandhaparibhāvitena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pathaviyā dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘पुन चपरं, महाराज, पथवी निरन्तरा अखण्डच्छिद्दा असुसिरा बहला घना वित्थिण्णा, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन निरन्तरमखण्डच्छिद्दमसुसिरबहलघनवित्थिण्णसीलेन भवितब्बं। इदं, महाराज, पथविया ततियं अङ्गं गहेतब्बं।
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pathavī nirantarā akhaṇḍacchiddā asusirā bahalā ghanā vitthiṇṇā, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena nirantaramakhaṇḍacchiddamasusirabahalaghanavitthiṇṇasīlena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pathaviyā tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘पुन चपरं, महाराज, पथवी गामनिगमनगरजनपदरुक्खपब्बतनदीतळाकपोक्खरणीमिगपक्खिमनुजनरनारिगणं धारेन्तीपि अकिलासु होति, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन ओवदन्तेनपि अनुसासन्तेनपि विञ्ञापेन्तेनपि सन्दस्सेन्तेनपि समादपेन्तेनपि समुत्तेजेन्तेनपि सम्पहंसेन्तेनपि धम्मदेसनासु अकिलासुना भवितब्बं। इदं, महाराज, पथविया चतुत्थं अङ्गं गहेतब्बं।
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pathavī gāmanigamanagarajanapadarukkhapabbatanadītaḷākapokkharaṇīmigapakkhimanujanaranārigaṇaṃ dhārentīpi akilāsu hoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ovadantenapi anusāsantenapi viññāpentenapi sandassentenapi samādapentenapi samuttejentenapi sampahaṃsentenapi dhammadesanāsu akilāsunā bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pathaviyā catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘पुन चपरं, महाराज, पथवी अनुनयप्पटिघविप्पमुत्ता, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन अनुनयप्पटिघविप्पमुत्तेन पथविसमेन चेतसा विहरितब्बं। इदं, महाराज, पथविया पञ्चमं अङ्गं गहेतब्बं। भासितम्पेतं , महाराज, उपासिकाय चूळसुभद्दाय सकसमणे परिकित्तयमानाय –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pathavī anunayappaṭighavippamuttā, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anunayappaṭighavippamuttena pathavisamena cetasā viharitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pathaviyā pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ , mahārāja, upāsikāya cūḷasubhaddāya sakasamaṇe parikittayamānāya –
‘‘‘अमुस्मिं पटिघो नत्थि, रागो अस्मिं न विज्जति।
‘‘‘Amusmiṃ paṭigho natthi, rāgo asmiṃ na vijjati;
पथवीसमचित्ता ते, तादिसा समणा ममा’’’ति॥
Pathavīsamacittā te, tādisā samaṇā mamā’’’ti.
पथवीअङ्गपञ्हो पठमो।
Pathavīaṅgapañho paṭhamo.
Footnotes:
