| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๗. ปถวีกมฺมวิปาโกติกถาวณฺณนา
7. Pathavīkammavipākotikathāvaṇṇanā
๔๙๒. อิทานิ ปถวี กมฺมวิปาโกติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา ‘‘อตฺถิ อิสฺสริยสํวตฺตนิยํ กมฺมํ, อาธิปจฺจสํวตฺตนิยํ กมฺม’’นฺติ เอตฺถ อิสฺสรานํ ภาโว อิสฺสริยํ นาม , อธิปตีนญฺจ ภาโว อาธิปจฺจํ นาม, ปถวิสฺสริยอาธิปจฺจสํวตฺตนิกญฺจ กมฺมํ อตฺถีติ วุตฺตํฯ ตสฺมา เยสํ ‘‘ปถวี กมฺมวิปาโก’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย ปถวีติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ สุขเวทนียาติอาทิ กมฺมวิปากสภาวทสฺสนวเสน วุตฺตํฯ ‘‘ผโสฺส โหตี’’ติอาทินา นเยน นิทฺทิเฎฺฐสุ วิปาเกสุ ผโสฺส สุขเวทนียาทิเภโท โหติฯ โส จ สญฺญาทโย จ สุขเวทนาทีหิ สมฺปยุตฺตา, เวทนาทโย สญฺญาทีหิ, สเพฺพปิ สารมฺมณา, อตฺถิ จ เนสํ ปุเรจาริกอาวฎฺฎนาทิสงฺขาตํ อาวชฺชนํ, กมฺมปจฺจยภูตา เจตนา, โย ตตฺถ อิฎฺฐวิปาโก, ตสฺส ปตฺถนา, ปณิธานวเสน ปวตฺตา มูลตณฺหา, กิํ เต เอวรูปา ปถวีติ ปุจฺฉติฯ อิตโร ปฎิกฺขิปติฯ ปฎิโลมปุจฺฉาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ
492. Idāni pathavī kammavipākotikathā nāma hoti. Tattha yasmā ‘‘atthi issariyasaṃvattaniyaṃ kammaṃ, ādhipaccasaṃvattaniyaṃ kamma’’nti ettha issarānaṃ bhāvo issariyaṃ nāma , adhipatīnañca bhāvo ādhipaccaṃ nāma, pathavissariyaādhipaccasaṃvattanikañca kammaṃ atthīti vuttaṃ. Tasmā yesaṃ ‘‘pathavī kammavipāko’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pathavīti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Sukhavedanīyātiādi kammavipākasabhāvadassanavasena vuttaṃ. ‘‘Phasso hotī’’tiādinā nayena niddiṭṭhesu vipākesu phasso sukhavedanīyādibhedo hoti. So ca saññādayo ca sukhavedanādīhi sampayuttā, vedanādayo saññādīhi, sabbepi sārammaṇā, atthi ca nesaṃ purecārikaāvaṭṭanādisaṅkhātaṃ āvajjanaṃ, kammapaccayabhūtā cetanā, yo tattha iṭṭhavipāko, tassa patthanā, paṇidhānavasena pavattā mūlataṇhā, kiṃ te evarūpā pathavīti pucchati. Itaro paṭikkhipati. Paṭilomapucchādīni uttānatthāneva.
๔๙๓. กมฺมวิปาโก ปเรสํ สาธารโณติ ปเญฺห ผสฺสาทโย สนฺธาย ปฎิกฺขิปติ, กมฺมสมุฎฺฐานํ รูปญฺจ ปถวีอาทีนํเยว จ สาธารณภาวํ สนฺธาย ปฎิชานาติฯ อสาธารณมเญฺญสนฺติ สุตฺตํ ปรสมยโต อาหริตฺวา ทสฺสิตํฯ สเพฺพ สตฺตา ปถวิํ ปริภุญฺชนฺตีติ ปเญฺห ปถวิํ อนิสฺสิเต สนฺธาย ปฎิกฺขิปติ, นิสฺสิเต สนฺธาย ปฎิชานาติฯ ปถวิํ อปริภุญฺชิตฺวา ปรินิพฺพายนฺตีติ ปเญฺห อารุเปฺป ปรินิพฺพายนฺตานํ วเสน ปฎิชานาติฯ กมฺมวิปากํ อเขเปตฺวาติ อิทํ ปรสมยวเสน วุตฺตํฯ กมฺมวิปากญฺหิ เขเปตฺวาว ปรินิพฺพายนฺตีติ เตสํ ลทฺธิฯ สกสมเย ปน กโตกาสสฺส กมฺมสฺส อุปฺปนฺนํ วิปากํ อเขเปตฺวา ปรินิพฺพานํ นตฺถิฯ เตสญฺจ ลทฺธิยา ปถวี สาธารณวิปากตฺตา อุปฺปนฺนวิปาโกเยว โหติฯ ตํ วิปากภาเวน ฐิตํ อเขเปตฺวา ปรินิพฺพานํ น ยุชฺชตีติ โจเทตุํ วฎฺฎติฯ อิตโร ลทฺธิวเสน ปฎิกฺขิปติฯ จกฺกวตฺติสตฺตสฺส กมฺมวิปากนฺติ ปเญฺห อสาธารณํ ผสฺสาทิํ สนฺธาย ปฎิกฺขิปติ, สาธารณํ สนฺธาย ปฎิชานาติฯ ปถวีสมุทฺทสูริยจนฺทิมาทโย หิ สเพฺพสํ สาธารณกมฺมวิปาโกติ เตสํ ลทฺธิฯ
493. Kammavipāko paresaṃ sādhāraṇoti pañhe phassādayo sandhāya paṭikkhipati, kammasamuṭṭhānaṃ rūpañca pathavīādīnaṃyeva ca sādhāraṇabhāvaṃ sandhāya paṭijānāti. Asādhāraṇamaññesanti suttaṃ parasamayato āharitvā dassitaṃ. Sabbe sattā pathaviṃ paribhuñjantīti pañhe pathaviṃ anissite sandhāya paṭikkhipati, nissite sandhāya paṭijānāti. Pathaviṃ aparibhuñjitvā parinibbāyantīti pañhe āruppe parinibbāyantānaṃ vasena paṭijānāti. Kammavipākaṃ akhepetvāti idaṃ parasamayavasena vuttaṃ. Kammavipākañhi khepetvāva parinibbāyantīti tesaṃ laddhi. Sakasamaye pana katokāsassa kammassa uppannaṃ vipākaṃ akhepetvā parinibbānaṃ natthi. Tesañca laddhiyā pathavī sādhāraṇavipākattā uppannavipākoyeva hoti. Taṃ vipākabhāvena ṭhitaṃ akhepetvā parinibbānaṃ na yujjatīti codetuṃ vaṭṭati. Itaro laddhivasena paṭikkhipati. Cakkavattisattassa kammavipākanti pañhe asādhāraṇaṃ phassādiṃ sandhāya paṭikkhipati, sādhāraṇaṃ sandhāya paṭijānāti. Pathavīsamuddasūriyacandimādayo hi sabbesaṃ sādhāraṇakammavipākoti tesaṃ laddhi.
๔๙๔. อิสฺสริยสํวตฺตนิยนฺติ เอตฺถ อิสฺสริยํ นาม พหุธนตาฯ อาธิปจฺจํ นาม เสสชเน อตฺตโน วเส วเตฺตตฺวา เตหิ ครุกาตพฺพเฎฺฐน อธิปติภาโวฯ ตตฺถ กมฺมํ ปฎิลาภวเสน ตํสํวตฺตนิกํ นาม โหติ, น ชนกวเสนฯ ตสฺมา วิปากภาเว อสาธกเมตนฺติฯ
494. Issariyasaṃvattaniyanti ettha issariyaṃ nāma bahudhanatā. Ādhipaccaṃ nāma sesajane attano vase vattetvā tehi garukātabbaṭṭhena adhipatibhāvo. Tattha kammaṃ paṭilābhavasena taṃsaṃvattanikaṃ nāma hoti, na janakavasena. Tasmā vipākabhāve asādhakametanti.
ปถวี กมฺมวิปาโกติกถาวณฺณนาฯ
Pathavī kammavipākotikathāvaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๖๙) ๗. ปถวี กมฺมวิปาโกติกถา • (69) 7. Pathavī kammavipākotikathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๗. ปถวีกมฺมวิปาโกติกถาวณฺณนา • 7. Pathavīkammavipākotikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๗. ปถวีกมฺมวิปาโกติกถาวณฺณนา • 7. Pathavīkammavipākotikathāvaṇṇanā
