| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
೧೦. ಪಥವೀಖಣನಸಿಕ್ಖಾಪದಂ
10. Pathavīkhaṇanasikkhāpadaṃ
೮೬. ದಸಮೇ ಭಗವಾ ದಸ್ಸೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಏತ್ಥಾತಿ ಪಥವಿಯಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಪಾಸಾಣಾದೀಸು। ಮುಟ್ಠಿಪ್ಪಮಾಣತೋತಿ ಖಟಕಪಮಾಣತೋ। ಸಾತಿ ಅದಡ್ಢಪಥವೀ। ಹತ್ಥಿಕುಚ್ಛಿಯನ್ತಿ ಏವಂನಾಮಕೇ ಠಾನೇ। ಏಕಪಚ್ಛಿಪೂರಂ ಪಥವಿನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತೇಸಂಯೇವಾತಿ ಅಪ್ಪಪಂಸುಅಪ್ಪಮತ್ತಿಕಾಪದಾನಂ ಏವ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ, ಯಸ್ಮಾ ವಾ। ಏತನ್ತಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನಪಾಸಾಣಾದಿಪಞ್ಚಕಂ। ತನ್ತಿ ಕುಸೀತಂ। ಆಣಾಪೇತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಆಣ ಪೇಸನೇ’’ತಿ ಧಾತುಪಾಠೇಸು ವುತ್ತತ್ತಾ ಆಣಧಾತುಯೇವ ಪೇಸನಸಙ್ಖಾತಂ ಹೇತ್ವತ್ಥಂ ವದತಿ, ನ ಣಾಪೇಪಚ್ಚಯೋ, ಸೋ ಪನ ಧಾತ್ವತ್ಥೇಯೇವ ವತ್ತತಿ। ನ ಹಿ ತಸ್ಸ ವಿಸುಂ ವುತ್ತೋ ಅಭಿಧೇಯ್ಯೋ ಅತ್ಥಿ ಧಾತ್ವತ್ಥತೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಅಭಿಧೇಯ್ಯಸ್ಸಾಭಾವಾ। ತಾವಾತಿ ಪಠಮಂ ಪಾಳಿಮುತ್ತಕವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸ, ತತೋ ವಾ।
86. Dasame bhagavā dassetīti yojanā. Etthāti pathaviyaṃ. Tatthāti tesu pāsāṇādīsu. Muṭṭhippamāṇatoti khaṭakapamāṇato. Sāti adaḍḍhapathavī. Hatthikucchiyanti evaṃnāmake ṭhāne. Ekapacchipūraṃ pathavinti sambandho. Tesaṃyevāti appapaṃsuappamattikāpadānaṃ eva. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Etanti yebhuyyenapāsāṇādipañcakaṃ. Tanti kusītaṃ. Āṇāpetvāti ettha ‘‘āṇa pesane’’ti dhātupāṭhesu vuttattā āṇadhātuyeva pesanasaṅkhātaṃ hetvatthaṃ vadati, na ṇāpepaccayo, so pana dhātvattheyeva vattati. Na hi tassa visuṃ vutto abhidheyyo atthi dhātvatthato aññassa abhidheyyassābhāvā. Tāvāti paṭhamaṃ pāḷimuttakavinicchayassa, tato vā.
ಪೋಕ್ಖರಂ ಪದುಮಂ ನೇತೀತಿ ಪೋಕ್ಖರಣೀ। ‘‘ಸೋಧೇನ್ತೇಹೀ’’ತಿ ಪದಂ ‘‘ಉಸ್ಸಿಞ್ಚಿತುಂ ಅಪನೇತು’’ನ್ತಿ ಪದೇಸು ಭಾವಕತ್ತಾ। ಯೋತಿ ‘‘ತನುಕದ್ದಮೋ’’ತಿ ಪದೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ಯೋ ತನುಕದ್ದಮೋತಿ ಹಿ ಅತ್ಥೋ। ಕುಟೇಹೀತಿ ಘಟೇಹಿ। ಉಸ್ಸಿಞ್ಚಿತುನ್ತಿ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ, ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ವಾ ಸಿಞ್ಚಿತುಂ। ತತ್ರಾತಿ ಸುಕ್ಖಕದ್ದಮೇ, ‘‘ಯೋ’’ತಿ ಪದೇ ಅವಯವೀಆಧಾರೋ। ಯೋತಿ ಸುಕ್ಖಕದ್ದಮೋ।
Pokkharaṃ padumaṃ netīti pokkharaṇī. ‘‘Sodhentehī’’ti padaṃ ‘‘ussiñcituṃ apanetu’’nti padesu bhāvakattā. Yoti ‘‘tanukaddamo’’ti padena yojetabbo. Yo tanukaddamoti hi attho. Kuṭehīti ghaṭehi. Ussiñcitunti ukkhipitvā, uddharitvā vā siñcituṃ. Tatrāti sukkhakaddame, ‘‘yo’’ti pade avayavīādhāro. Yoti sukkhakaddamo.
ತಟನ್ತಿ ಕೂಲಂ। ಉದಕಸಾಮನ್ತಾತಿ ಉದಕಸ್ಸ ಸಮೀಪೇ। ಓಮಕಚತುಮಾಸನ್ತಿ ಚತುಮಾಸತೋ ಊನಕಂ। ಓವಟ್ಠನ್ತಿ ದೇವೇನ ಓವಸ್ಸಿತಂ ಹೋತಿ ಸಚೇತಿ ಯೋಜನಾ। ಪತತೀತಿ ತಟಂ ಪತತಿ। ಉದಕೇಯೇವಾತಿ ಪಕತಿಉದಕೇಯೇವ। ಉದಕಸ್ಸಾತಿ ವಸ್ಸೋದಕಸ್ಸ। ತತ್ಥಾತಿ ಪಾಸಾಣಪಿಟ್ಠಿಯಂ। ಪಠಮಮೇವಾತಿ ಸೋಣ್ಡಿಖಣನತೋ ಪಠಮಂ ಏವ। ಉದಕೇ ಪರಿಯಾದಿಣ್ಣೇತಿ ಉದಕೇ ಸುಕ್ಖೇ। ಪಚ್ಛಾತಿ ಉದಕಪೂರತೋ ಪಚ್ಛಾ। ತತ್ಥಾತಿ ಸೋಣ್ಡಿಯಂ। ಉದಕೇಯೇವಾತಿ ಮೂಲಉದಕೇಯೇವ। ಉದಕನ್ತಿ ಆಗನ್ತುಕಉದಕಂ। ಅಲ್ಲೀಯತೀತಿ ಪಿಟ್ಠಿಪಾಸಾಣೇ ಲಗ್ಗತಿ। ತಮ್ಪೀತಿ ಸುಖುಮರಜಮ್ಪಿ। ಅಕತಪಬ್ಭಾರೇತಿ ವಳಞ್ಜೇನ ಅಕತೇ ಪಬ್ಭಾರೇ। ಉಪಚಿಕಾಹಿ ವಮೀಯತಿ, ಘರಗೋಳಿಕಾದಯೋ ವಾ ಸತ್ತೇ ವಮತೀತಿ ವಮ್ಮಿಕೋ।
Taṭanti kūlaṃ. Udakasāmantāti udakassa samīpe. Omakacatumāsanti catumāsato ūnakaṃ. Ovaṭṭhanti devena ovassitaṃ hoti saceti yojanā. Patatīti taṭaṃ patati. Udakeyevāti pakatiudakeyeva. Udakassāti vassodakassa. Tatthāti pāsāṇapiṭṭhiyaṃ. Paṭhamamevāti soṇḍikhaṇanato paṭhamaṃ eva. Udake pariyādiṇṇeti udake sukkhe. Pacchāti udakapūrato pacchā. Tatthāti soṇḍiyaṃ. Udakeyevāti mūlaudakeyeva. Udakanti āgantukaudakaṃ. Allīyatīti piṭṭhipāsāṇe laggati. Tampīti sukhumarajampi. Akatapabbhāreti vaḷañjena akate pabbhāre. Upacikāhi vamīyati, gharagoḷikādayo vā satte vamatīti vammiko.
ಗಾವೀನಂ ಖುರೋ ಕಣ್ಟಕಸದಿಸತ್ತಾ ಗೋಕಣ್ಟಕೋ ನಾಮ, ತೇನ ಛಿನ್ನೋ ಕದ್ದಮೋ ‘‘ಗೋಕಣ್ಟಕೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಚ್ಛದನಂ ವಾ ವಿನಟ್ಠಚ್ಛದನಂ ವಾ ಪುರಾಣಸೇನಾಸನಂ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತತೋತಿ ಪುರಾಣಸೇನಾಸನತೋ, ಗಣ್ಹಿತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅವಸೇಸನ್ತಿ ವಿನಟ್ಠಚ್ಛದನತೋ। ಅವಸೇಸಂ ಇಟ್ಠಕಂ ಗಣ್ಹಾಮಿ ಇತಿ ಸಞ್ಞಾಯಾತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ತೇನಾತಿ ಇಟ್ಠಕಾದಿನಾ। ಯಾ ಯಾತಿ ಮತ್ತಿಕಾ। ಅತಿನ್ತಾತಿ ಅನಲ್ಲಾ, ಅಕಿಲಿನ್ನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Gāvīnaṃ khuro kaṇṭakasadisattā gokaṇṭako nāma, tena chinno kaddamo ‘‘gokaṇṭako’’ti vuccati. Acchadanaṃ vā vinaṭṭhacchadanaṃ vā purāṇasenāsanaṃ hotīti yojanā. Tatoti purāṇasenāsanato, gaṇhituṃ vaṭṭatīti sambandho. Avasesanti vinaṭṭhacchadanato. Avasesaṃ iṭṭhakaṃ gaṇhāmi iti saññāyāti yojetabbo. Tenāti iṭṭhakādinā. Yā yāti mattikā. Atintāti anallā, akilinnāti attho.
ತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಮತ್ತಿಕಾಪುಞ್ಜೇ। ಸಬ್ಬೋತಿ ಸಕಲೋ ಮತ್ತಿಕಾಪುಞ್ಜೋ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಮತ್ತಿಕಾಪುಞ್ಜಸ್ಸ। ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕೇಹೀ’’ತಿ ಪದಂ ‘‘ಅಪನಾಮೇತ್ವಾ’’ತಿ ಪದೇ ಕಾರಿತಕಮ್ಮಂ। ಕಸ್ಮಾ ವಟ್ಟತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಉದಕೇನಾ’’ತಿಆದಿ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ, ಯಸ್ಮಾ ವಾ।
Tasminti mattikāpuñje. Sabboti sakalo mattikāpuñjo. Assāti mattikāpuñjassa. ‘‘Kappiyakārakehī’’ti padaṃ ‘‘apanāmetvā’’ti pade kāritakammaṃ. Kasmā vaṭṭatīti āha ‘‘udakenā’’tiādi. Hīti saccaṃ, yasmā vā.
ತತ್ಥಾತಿ ಮತ್ತಿಕಾಪಾಕಾರೇ। ಅಞ್ಞಮ್ಪೀತಿ ಮಣ್ಡಪಥಮ್ಭತೋ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ। ತೇನ ಅಪದೇಸೇನಾತಿ ತೇನ ಪಾಸಾಣಾದಿಪವಟ್ಟನಲೇಸೇನ।
Tatthāti mattikāpākāre. Aññampīti maṇḍapathambhato aññampi. Tena apadesenāti tena pāsāṇādipavaṭṭanalesena.
ಪಸ್ಸಾವಧಾರಾಯಾತಿ ಮುತ್ತಸೋತಾಯ। ಕತ್ತರಯಟ್ಠಿಯಾತಿ ಕತ್ತರದಣ್ಡೇನ। ಏತ್ಥ ಹಿ ಕತ್ತರಯತಿ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಾನಂ ಸಿಥಿಲಭಾವೇನ ಸಿಥಿಲೋ ಹುತ್ವಾ ಭವತೀತಿ ಕತ್ವಾ ಕತ್ತರೋ ವುಚ್ಚತಿ ಜಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸೋ, ತೇನ ಏಕನ್ತತೋ ಗಹೇತಬ್ಬತ್ತಾ ಕತ್ತರೇನ ಗಹಿತಾ ಯಟ್ಠಿ, ಕತ್ತರಸ್ಸ ಯಟ್ಠೀತಿ ವಾ ಕತ್ವಾ ಕತ್ತರಯಟ್ಠಿ ವುಚ್ಚತಿ ಕತ್ತರದಣ್ಡೋ। ದನ್ತಜಪಠಮಕ್ಖರೇನ ಸಜ್ಝಾಯಿತಬ್ಬೋ। ವೀರಿಯಸಮ್ಪಗ್ಗಹಣತ್ಥನ್ತಿ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಸುಟ್ಠು ಪಗ್ಗಣ್ಹನತ್ಥಂ, ವೀರಿಯಸ್ಸ ಉಕ್ಖಿಪನತ್ಥನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇಚಿ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಯೋಜನಾ।
Passāvadhārāyāti muttasotāya. Kattarayaṭṭhiyāti kattaradaṇḍena. Ettha hi kattarayati aṅgapaccaṅgānaṃ sithilabhāvena sithilo hutvā bhavatīti katvā kattaro vuccati jiṇṇamanusso, tena ekantato gahetabbattā kattarena gahitā yaṭṭhi, kattarassa yaṭṭhīti vā katvā kattarayaṭṭhi vuccati kattaradaṇḍo. Dantajapaṭhamakkharena sajjhāyitabbo. Vīriyasampaggahaṇatthanti vīriyassa suṭṭhu paggaṇhanatthaṃ, vīriyassa ukkhipanatthanti attho. Keci bhikkhūti yojanā.
೮೭. ತತ್ರಾಪೀತಿ ಇಟ್ಠಕಕಪಾಲಾದೀಸುಪಿ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ। ತೇಸಂ ಅನುಪಾದಾನತ್ತಾತಿ ತೇಸಂ ಇಟ್ಠಕಾದೀನಂ ಅಗ್ಗಿಸ್ಸ ಅನಿನ್ಧನತ್ತಾ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ, ಯಸ್ಮಾವಾ। ತಾನೀತಿ ಇಟ್ಠಕಾದೀನಿ। ಅವಿಸಯತ್ತಾತಿ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಅನೋಕಾಸತ್ತಾ। ತಿಣುಕ್ಕನ್ತಿ ತಿಣಮಯಂ ಉಕ್ಕಂ। ತತ್ಥೇವಾತಿ ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಂ ಏವ। ಅರೀಯತಿ ಅಗ್ಗಿನಿಪ್ಫಾದನತ್ಥಂ ಘಂಸೀಯತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಅರಣೀ, ಹೇಟ್ಠಾ ನಿಮನ್ಥನೀಯದಾರು। ಸಹ ಧನುನಾ ಏತಿ ಪವತ್ತತೀತಿ ಸಹಿತೋ, ಉಪರಿ ನಿಮನ್ಥನದಾರು। ಅರಣೀ ಚ ಸಹಿತೋ ಚ ಅರಣೀಸಹಿತೋ, ತೇನ ಅಗ್ಗಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಯಥಾ ಕರಿಯಮಾನೇ ನ ಡಯ್ಹತಿ, ತಥಾ ಕರೋಹೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
87.Tatrāpīti iṭṭhakakapālādīsupi. Hīti saccaṃ. Tesaṃ anupādānattāti tesaṃ iṭṭhakādīnaṃ aggissa anindhanattā. Hīti saccaṃ, yasmāvā. Tānīti iṭṭhakādīni. Avisayattāti āpattiyā anokāsattā. Tiṇukkanti tiṇamayaṃ ukkaṃ. Tatthevāti mahāpaccariyaṃ eva. Arīyati agginipphādanatthaṃ ghaṃsīyati etthāti araṇī, heṭṭhā nimanthanīyadāru. Saha dhanunā eti pavattatīti sahito, upari nimanthanadāru. Araṇī ca sahito ca araṇīsahito, tena aggiṃ nibbattetvāti yojanā. Yathā kariyamāne na ḍayhati, tathā karohīti sambandho.
೮೮. ಆವಾಟಂ ಜಾನಾತಿ ಆವಾಟಂ ಕಾತುಂ, ಖಣಿತುಂ ವಾ ಜಾನಾಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಏವಂ ಮಹಾಮತ್ತಿಕಂ ಜಾನ, ಥುಸಮತ್ತಿಕಂ ಜಾನಾ’’ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಯಥಾಲಾಭಂ ಸಮ್ಪದಾನವಾಚಕಪದಂ ಅಜ್ಝಾಹರಿತ್ವಾ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಸಾತಿ ಪಥವೀ। ತೇನಾತಿ ಪವಟ್ಟನಾದಿನಾತಿ। ದಸಮಂ।
88.Āvāṭaṃjānāti āvāṭaṃ kātuṃ, khaṇituṃ vā jānāhīti attho. ‘‘Evaṃ mahāmattikaṃ jāna, thusamattikaṃ jānā’’ti etthāpi yathālābhaṃ sampadānavācakapadaṃ ajjhāharitvā yojanā kātabbā. Sāti pathavī. Tenāti pavaṭṭanādināti. Dasamaṃ.
ಮುಸಾವಾದವಗ್ಗೋ ಪಠಮೋ।
Musāvādavaggo paṭhamo.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧. ಮುಸಾವಾದವಗ್ಗೋ • 1. Musāvādavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧೦. ಪಥವೀಖಣನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Pathavīkhaṇanasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೧೦. ಪಥವೀಖಣನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Pathavīkhaṇanasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೧೦. ಪಥವೀಖಣನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Pathavīkhaṇanasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೧೦. ಪಥವೀಖಣನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Pathavīkhaṇanasikkhāpadavaṇṇanā
