| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
੧੦. ਪਥવੀਖਣਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ
10. Pathavīkhaṇanasikkhāpadaṃ
੮੬. ਦਸਮੇ ਭਗવਾ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਥવਿਯਂ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਪਾਸਾਣਾਦੀਸੁ। ਮੁਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਤੋਤਿ ਖਟਕਪਮਾਣਤੋ। ਸਾਤਿ ਅਦਡ੍ਢਪਥવੀ। ਹਤ੍ਥਿਕੁਚ੍ਛਿਯਨ੍ਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਠਾਨੇ। ਏਕਪਚ੍ਛਿਪੂਰਂ ਪਥવਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤੇਸਂਯੇવਾਤਿ ਅਪ੍ਪਪਂਸੁਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਾਪਦਾਨਂ ਏવ। ਹੀਤਿ ਸਚ੍ਚਂ, ਯਸ੍ਮਾ વਾ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਪਾਸਾਣਾਦਿਪਞ੍ਚਕਂ। ਤਨ੍ਤਿ ਕੁਸੀਤਂ। ਆਣਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਆਣ ਪੇਸਨੇ’’ਤਿ ਧਾਤੁਪਾਠੇਸੁ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਣਧਾਤੁਯੇવ ਪੇਸਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਹੇਤ੍વਤ੍ਥਂ વਦਤਿ, ਨ ਣਾਪੇਪਚ੍ਚਯੋ, ਸੋ ਪਨ ਧਾਤ੍વਤ੍ਥੇਯੇવ વਤ੍ਤਤਿ। ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਸ વਿਸੁਂ વੁਤ੍ਤੋ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯੋ ਅਤ੍ਥਿ ਧਾਤ੍વਤ੍ਥਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਸ੍ਸਾਭਾવਾ। ਤਾવਾਤਿ ਪਠਮਂ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ, ਤਤੋ વਾ।
86. Dasame bhagavā dassetīti yojanā. Etthāti pathaviyaṃ. Tatthāti tesu pāsāṇādīsu. Muṭṭhippamāṇatoti khaṭakapamāṇato. Sāti adaḍḍhapathavī. Hatthikucchiyanti evaṃnāmake ṭhāne. Ekapacchipūraṃ pathavinti sambandho. Tesaṃyevāti appapaṃsuappamattikāpadānaṃ eva. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Etanti yebhuyyenapāsāṇādipañcakaṃ. Tanti kusītaṃ. Āṇāpetvāti ettha ‘‘āṇa pesane’’ti dhātupāṭhesu vuttattā āṇadhātuyeva pesanasaṅkhātaṃ hetvatthaṃ vadati, na ṇāpepaccayo, so pana dhātvattheyeva vattati. Na hi tassa visuṃ vutto abhidheyyo atthi dhātvatthato aññassa abhidheyyassābhāvā. Tāvāti paṭhamaṃ pāḷimuttakavinicchayassa, tato vā.
ਪੋਕ੍ਖਰਂ ਪਦੁਮਂ ਨੇਤੀਤਿ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ। ‘‘ਸੋਧੇਨ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ ਪਦਂ ‘‘ਉਸ੍ਸਿਞ੍ਚਿਤੁਂ ਅਪਨੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਸੁ ਭਾવਕਤ੍ਤਾ। ਯੋਤਿ ‘‘ਤਨੁਕਦ੍ਦਮੋ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਯੋ ਤਨੁਕਦ੍ਦਮੋਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੁਟੇਹੀਤਿ ਘਟੇਹਿ। ਉਸ੍ਸਿਞ੍ਚਿਤੁਨ੍ਤਿ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ, ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ વਾ ਸਿਞ੍ਚਿਤੁਂ। ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਸੁਕ੍ਖਕਦ੍ਦਮੇ, ‘‘ਯੋ’’ਤਿ ਪਦੇ ਅવਯવੀਆਧਾਰੋ। ਯੋਤਿ ਸੁਕ੍ਖਕਦ੍ਦਮੋ।
Pokkharaṃ padumaṃ netīti pokkharaṇī. ‘‘Sodhentehī’’ti padaṃ ‘‘ussiñcituṃ apanetu’’nti padesu bhāvakattā. Yoti ‘‘tanukaddamo’’ti padena yojetabbo. Yo tanukaddamoti hi attho. Kuṭehīti ghaṭehi. Ussiñcitunti ukkhipitvā, uddharitvā vā siñcituṃ. Tatrāti sukkhakaddame, ‘‘yo’’ti pade avayavīādhāro. Yoti sukkhakaddamo.
ਤਟਨ੍ਤਿ ਕੂਲਂ। ਉਦਕਸਾਮਨ੍ਤਾਤਿ ਉਦਕਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ। ਓਮਕਚਤੁਮਾਸਨ੍ਤਿ ਚਤੁਮਾਸਤੋ ਊਨਕਂ। ਓવਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦੇવੇਨ ਓવਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸਚੇਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਪਤਤੀਤਿ ਤਟਂ ਪਤਤਿ। ਉਦਕੇਯੇવਾਤਿ ਪਕਤਿਉਦਕੇਯੇવ। ਉਦਕਸ੍ਸਾਤਿ વਸ੍ਸੋਦਕਸ੍ਸ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪਾਸਾਣਪਿਟ੍ਠਿਯਂ। ਪਠਮਮੇવਾਤਿ ਸੋਣ੍ਡਿਖਣਨਤੋ ਪਠਮਂ ਏવ। ਉਦਕੇ ਪਰਿਯਾਦਿਣ੍ਣੇਤਿ ਉਦਕੇ ਸੁਕ੍ਖੇ। ਪਚ੍ਛਾਤਿ ਉਦਕਪੂਰਤੋ ਪਚ੍ਛਾ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਸੋਣ੍ਡਿਯਂ। ਉਦਕੇਯੇવਾਤਿ ਮੂਲਉਦਕੇਯੇવ। ਉਦਕਨ੍ਤਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਉਦਕਂ। ਅਲ੍ਲੀਯਤੀਤਿ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੇ ਲਗ੍ਗਤਿ। ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਸੁਖੁਮਰਜਮ੍ਪਿ। ਅਕਤਪਬ੍ਭਾਰੇਤਿ વਲ਼ਞ੍ਜੇਨ ਅਕਤੇ ਪਬ੍ਭਾਰੇ। ਉਪਚਿਕਾਹਿ વਮੀਯਤਿ, ਘਰਗੋਲ਼ਿਕਾਦਯੋ વਾ ਸਤ੍ਤੇ વਮਤੀਤਿ વਮ੍ਮਿਕੋ।
Taṭanti kūlaṃ. Udakasāmantāti udakassa samīpe. Omakacatumāsanti catumāsato ūnakaṃ. Ovaṭṭhanti devena ovassitaṃ hoti saceti yojanā. Patatīti taṭaṃ patati. Udakeyevāti pakatiudakeyeva. Udakassāti vassodakassa. Tatthāti pāsāṇapiṭṭhiyaṃ. Paṭhamamevāti soṇḍikhaṇanato paṭhamaṃ eva. Udake pariyādiṇṇeti udake sukkhe. Pacchāti udakapūrato pacchā. Tatthāti soṇḍiyaṃ. Udakeyevāti mūlaudakeyeva. Udakanti āgantukaudakaṃ. Allīyatīti piṭṭhipāsāṇe laggati. Tampīti sukhumarajampi. Akatapabbhāreti vaḷañjena akate pabbhāre. Upacikāhi vamīyati, gharagoḷikādayo vā satte vamatīti vammiko.
ਗਾવੀਨਂ ਖੁਰੋ ਕਣ੍ਟਕਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਗੋਕਣ੍ਟਕੋ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਛਿਨ੍ਨੋ ਕਦ੍ਦਮੋ ‘‘ਗੋਕਣ੍ਟਕੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਚ੍ਛਦਨਂ વਾ વਿਨਟ੍ਠਚ੍ਛਦਨਂ વਾ ਪੁਰਾਣਸੇਨਾਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਤੋਤਿ ਪੁਰਾਣਸੇਨਾਸਨਤੋ, ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅવਸੇਸਨ੍ਤਿ વਿਨਟ੍ਠਚ੍ਛਦਨਤੋ। ਅવਸੇਸਂ ਇਟ੍ਠਕਂ ਗਣ੍ਹਾਮਿ ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਤੇਨਾਤਿ ਇਟ੍ਠਕਾਦਿਨਾ। ਯਾ ਯਾਤਿ ਮਤ੍ਤਿਕਾ। ਅਤਿਨ੍ਤਾਤਿ ਅਨਲ੍ਲਾ, ਅਕਿਲਿਨ੍ਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Gāvīnaṃ khuro kaṇṭakasadisattā gokaṇṭako nāma, tena chinno kaddamo ‘‘gokaṇṭako’’ti vuccati. Acchadanaṃ vā vinaṭṭhacchadanaṃ vā purāṇasenāsanaṃ hotīti yojanā. Tatoti purāṇasenāsanato, gaṇhituṃ vaṭṭatīti sambandho. Avasesanti vinaṭṭhacchadanato. Avasesaṃ iṭṭhakaṃ gaṇhāmi iti saññāyāti yojetabbo. Tenāti iṭṭhakādinā. Yā yāti mattikā. Atintāti anallā, akilinnāti attho.
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪੁਞ੍ਜੇ। ਸਬ੍ਬੋਤਿ ਸਕਲੋ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪੁਞ੍ਜੋ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪੁਞ੍ਜਸ੍ਸ। ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕੇਹੀ’’ਤਿ ਪਦਂ ‘‘ਅਪਨਾਮੇਤ੍વਾ’’ਤਿ ਪਦੇ ਕਾਰਿਤਕਮ੍ਮਂ। ਕਸ੍ਮਾ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਦਕੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਹੀਤਿ ਸਚ੍ਚਂ, ਯਸ੍ਮਾ વਾ।
Tasminti mattikāpuñje. Sabboti sakalo mattikāpuñjo. Assāti mattikāpuñjassa. ‘‘Kappiyakārakehī’’ti padaṃ ‘‘apanāmetvā’’ti pade kāritakammaṃ. Kasmā vaṭṭatīti āha ‘‘udakenā’’tiādi. Hīti saccaṃ, yasmā vā.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਾਕਾਰੇ। ਅਞ੍ਞਮ੍ਪੀਤਿ ਮਣ੍ਡਪਥਮ੍ਭਤੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ। ਤੇਨ ਅਪਦੇਸੇਨਾਤਿ ਤੇਨ ਪਾਸਾਣਾਦਿਪવਟ੍ਟਨਲੇਸੇਨ।
Tatthāti mattikāpākāre. Aññampīti maṇḍapathambhato aññampi. Tena apadesenāti tena pāsāṇādipavaṭṭanalesena.
ਪਸ੍ਸਾવਧਾਰਾਯਾਤਿ ਮੁਤ੍ਤਸੋਤਾਯ। ਕਤ੍ਤਰਯਟ੍ਠਿਯਾਤਿ ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡੇਨ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਕਤ੍ਤਰਯਤਿ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਂ ਸਿਥਿਲਭਾવੇਨ ਸਿਥਿਲੋ ਹੁਤ੍વਾ ਭવਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ ਕਤ੍ਤਰੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਜਿਣ੍ਣਮਨੁਸ੍ਸੋ, ਤੇਨ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਤ੍ਤਰੇਨ ਗਹਿਤਾ ਯਟ੍ਠਿ, ਕਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਯਟ੍ਠੀਤਿ વਾ ਕਤ੍વਾ ਕਤ੍ਤਰਯਟ੍ਠਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡੋ। ਦਨ੍ਤਜਪਠਮਕ੍ਖਰੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤਬ੍ਬੋ। વੀਰਿਯਸਮ੍ਪਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ વੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ, વੀਰਿਯਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਿਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇਚਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Passāvadhārāyāti muttasotāya. Kattarayaṭṭhiyāti kattaradaṇḍena. Ettha hi kattarayati aṅgapaccaṅgānaṃ sithilabhāvena sithilo hutvā bhavatīti katvā kattaro vuccati jiṇṇamanusso, tena ekantato gahetabbattā kattarena gahitā yaṭṭhi, kattarassa yaṭṭhīti vā katvā kattarayaṭṭhi vuccati kattaradaṇḍo. Dantajapaṭhamakkharena sajjhāyitabbo. Vīriyasampaggahaṇatthanti vīriyassa suṭṭhu paggaṇhanatthaṃ, vīriyassa ukkhipanatthanti attho. Keci bhikkhūti yojanā.
੮੭. ਤਤ੍ਰਾਪੀਤਿ ਇਟ੍ਠਕਕਪਾਲਾਦੀਸੁਪਿ। ਹੀਤਿ ਸਚ੍ਚਂ। ਤੇਸਂ ਅਨੁਪਾਦਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਇਟ੍ਠਕਾਦੀਨਂ ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ ਅਨਿਨ੍ਧਨਤ੍ਤਾ। ਹੀਤਿ ਸਚ੍ਚਂ, ਯਸ੍ਮਾવਾ। ਤਾਨੀਤਿ ਇਟ੍ਠਕਾਦੀਨਿ। ਅવਿਸਯਤ੍ਤਾਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੋਕਾਸਤ੍ਤਾ। ਤਿਣੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਤਿਣਮਯਂ ਉਕ੍ਕਂ। ਤਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਏવ। ਅਰੀਯਤਿ ਅਗ੍ਗਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥਂ ਘਂਸੀਯਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਰਣੀ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਿਮਨ੍ਥਨੀਯਦਾਰੁ। ਸਹ ਧਨੁਨਾ ਏਤਿ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਹਿਤੋ, ਉਪਰਿ ਨਿਮਨ੍ਥਨਦਾਰੁ। ਅਰਣੀ ਚ ਸਹਿਤੋ ਚ ਅਰਣੀਸਹਿਤੋ, ਤੇਨ ਅਗ੍ਗਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਯਥਾ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਨ ਡਯ੍ਹਤਿ, ਤਥਾ ਕਰੋਹੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
87.Tatrāpīti iṭṭhakakapālādīsupi. Hīti saccaṃ. Tesaṃ anupādānattāti tesaṃ iṭṭhakādīnaṃ aggissa anindhanattā. Hīti saccaṃ, yasmāvā. Tānīti iṭṭhakādīni. Avisayattāti āpattiyā anokāsattā. Tiṇukkanti tiṇamayaṃ ukkaṃ. Tatthevāti mahāpaccariyaṃ eva. Arīyati agginipphādanatthaṃ ghaṃsīyati etthāti araṇī, heṭṭhā nimanthanīyadāru. Saha dhanunā eti pavattatīti sahito, upari nimanthanadāru. Araṇī ca sahito ca araṇīsahito, tena aggiṃ nibbattetvāti yojanā. Yathā kariyamāne na ḍayhati, tathā karohīti sambandho.
੮੮. ਆવਾਟਂ ਜਾਨਾਤਿ ਆવਾਟਂ ਕਾਤੁਂ, ਖਣਿਤੁਂ વਾ ਜਾਨਾਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਏવਂ ਮਹਾਮਤ੍ਤਿਕਂ ਜਾਨ, ਥੁਸਮਤ੍ਤਿਕਂ ਜਾਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਯਥਾਲਾਭਂ ਸਮ੍ਪਦਾਨવਾਚਕਪਦਂ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍વਾ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ਸਾਤਿ ਪਥવੀ। ਤੇਨਾਤਿ ਪવਟ੍ਟਨਾਦਿਨਾਤਿ। ਦਸਮਂ।
88.Āvāṭaṃjānāti āvāṭaṃ kātuṃ, khaṇituṃ vā jānāhīti attho. ‘‘Evaṃ mahāmattikaṃ jāna, thusamattikaṃ jānā’’ti etthāpi yathālābhaṃ sampadānavācakapadaṃ ajjhāharitvā yojanā kātabbā. Sāti pathavī. Tenāti pavaṭṭanādināti. Dasamaṃ.
ਮੁਸਾવਾਦવਗ੍ਗੋ ਪਠਮੋ।
Musāvādavaggo paṭhamo.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧. ਮੁਸਾવਾਦવਗ੍ਗੋ • 1. Musāvādavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੧੦. ਪਥવੀਖਣਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 10. Pathavīkhaṇanasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੧੦. ਪਥવੀਖਣਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 10. Pathavīkhaṇanasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੧੦. ਪਥવੀਖਣਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 10. Pathavīkhaṇanasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੧੦. ਪਥવੀਖਣਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 10. Pathavīkhaṇanasikkhāpadavaṇṇanā
