| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿನಯಸಙ್ಗಹ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Vinayasaṅgaha-aṭṭhakathā |
೧೪. ಪಥವೀಖಣನವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾ
14. Pathavīkhaṇanavinicchayakathā
೭೨. ಪಥವೀತಿ ದ್ವೇ ಪಥವೀ ಜಾತಾ ಚ ಪಥವೀ ಅಜಾತಾ ಚ ಪಥವೀತಿ। ತತ್ಥ ಜಾತಾ ನಾಮ ಪಥವೀ ಸುದ್ಧಪಂಸುಕಾ ಸುದ್ಧಮತ್ತಿಕಾ ಅಪ್ಪಪಾಸಾಣಾ ಅಪ್ಪಸಕ್ಖರಾ ಅಪ್ಪಕಠಲಾ ಅಪ್ಪಮರುಮ್ಬಾ ಅಪ್ಪವಾಲುಕಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನಪಂಸುಕಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನಮತ್ತಿಕಾ, ಅದಡ್ಢಾಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಜಾತಾ ಪಥವೀ’’ತಿ। ಯೋಪಿ ಪಂಸುಪುಞ್ಜೋ ವಾ ಮತ್ತಿಕಾಪುಞ್ಜೋ ವಾ ಅತಿರೇಕಚಾತುಮಾಸಂ ಓವಟ್ಠೋ, ಸೋಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಜಾತಾ ಪಥವೀ’’ತಿ। ಅಜಾತಾ ನಾಮ ಪಥವೀ ಸುದ್ಧಪಾಸಾಣಾ ಸುದ್ಧಸಕ್ಖರಾ ಸುದ್ಧಕಠಲಾ ಸುದ್ಧಮರುಮ್ಬಾ ಸುದ್ಧವಾಲುಕಾ ಅಪ್ಪಪಂಸುಕಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಿಕಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನಪಾಸಾಣಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನಸಕ್ಖರಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನಕಠಲಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನಮರುಮ್ಬಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನವಾಲುಕಾ, ದಡ್ಢಾಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಜಾತಾ ಪಥವೀ’’ತಿ। ಯೋಪಿ ಪಂಸುಪುಞ್ಜೋ ವಾ ಮತ್ತಿಕಾಪುಞ್ಜೋ ವಾ ಓಮಕಚಾತುಮಾಸಂ ಓವಟ್ಠೋ, ಸೋಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಜಾತಾ ಪಥವೀ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೮೪-೮೬)।
72.Pathavīti dve pathavī jātā ca pathavī ajātā ca pathavīti. Tattha jātā nāma pathavī suddhapaṃsukā suddhamattikā appapāsāṇā appasakkharā appakaṭhalā appamarumbā appavālukā yebhuyyenapaṃsukā yebhuyyenamattikā, adaḍḍhāpi vuccati ‘‘jātā pathavī’’ti. Yopi paṃsupuñjo vā mattikāpuñjo vā atirekacātumāsaṃ ovaṭṭho, sopi vuccati ‘‘jātā pathavī’’ti. Ajātā nāma pathavī suddhapāsāṇā suddhasakkharā suddhakaṭhalā suddhamarumbā suddhavālukā appapaṃsukā appamattikā yebhuyyenapāsāṇā yebhuyyenasakkharā yebhuyyenakaṭhalā yebhuyyenamarumbā yebhuyyenavālukā, daḍḍhāpi vuccati ‘‘ajātā pathavī’’ti. Yopi paṃsupuñjo vā mattikāpuñjo vā omakacātumāsaṃ ovaṭṭho, sopi vuccati ‘‘ajātā pathavī’’ti (pāci. 84-86).
ತತ್ಥ ಜಾತಪಥವಿಂ ಖಣನ್ತಸ್ಸ ಖಣಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ತತ್ರಾಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ (ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೮೬) – ಸಚೇ ಸಯಂ ಖಣತಿ, ಪಹಾರೇ ಪಹಾರೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ಸಚೇ ಅಞ್ಞಂ ಆಣಾಪೇತಿ, ಸಕಿಂ ಆಣತ್ತೋ ಸಚೇಪಿ ಸಕಲದಿವಸಂ ಖಣತಿ, ಆಣಾಪಕಸ್ಸ ಏಕಮೇವ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ಸಚೇ ಪನ ಕುಸೀತೋ ಹೋತಿ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಆಣಾಪೇತಬ್ಬೋ, ತಂ ಆಣಾಪೇತ್ವಾ ಖಣಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ವಾಚಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ಸಚೇ ‘‘ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಖಣಾಹೀ’’ತಿ ವದತಿ, ವಟ್ಟತಿ। ಖತಾಯೇವ ಹಿ ಪೋಕ್ಖರಣೀ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಅಯಂ ಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೋ। ಏಸ ನಯೋ ‘‘ವಾಪಿಂ ತಳಾಕಂ ಆವಾಟಂ ಖಣಾ’’ತಿಆದೀಸುಪಿ। ‘‘ಇಮಂ ಓಕಾಸಂ ಖಣ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಖಣಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ಪನ ನ ವಟ್ಟತಿ। ‘‘ಕನ್ದಂ ಖಣ, ಮೂಲಂ ಖಣಾ’’ತಿ ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ‘‘ಇಮಂ ವಲ್ಲಿಂ ಖಣ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ ಕನ್ದಂ ವಾ ಮೂಲಂ ವಾ ಖಣಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ।
Tattha jātapathaviṃ khaṇantassa khaṇāpentassa vā pācittiyaṃ. Tatrāyaṃ vinicchayo (pāci. aṭṭha. 86) – sace sayaṃ khaṇati, pahāre pahāre pācittiyaṃ. Sace aññaṃ āṇāpeti, sakiṃ āṇatto sacepi sakaladivasaṃ khaṇati, āṇāpakassa ekameva pācittiyaṃ. Sace pana kusīto hoti, punappunaṃ āṇāpetabbo, taṃ āṇāpetvā khaṇāpentassa vācāya vācāya pācittiyaṃ. Sace ‘‘pokkharaṇiṃ khaṇāhī’’ti vadati, vaṭṭati. Khatāyeva hi pokkharaṇī nāma hoti. Tasmā ayaṃ kappiyavohāro. Esa nayo ‘‘vāpiṃ taḷākaṃ āvāṭaṃ khaṇā’’tiādīsupi. ‘‘Imaṃ okāsaṃ khaṇa, imasmiṃ okāse pokkharaṇiṃ khaṇā’’ti vattuṃ pana na vaṭṭati. ‘‘Kandaṃ khaṇa, mūlaṃ khaṇā’’ti aniyametvā vattuṃ vaṭṭati, ‘‘imaṃ valliṃ khaṇa, imasmiṃ okāse kandaṃ vā mūlaṃ vā khaṇā’’ti vattuṃ na vaṭṭati.
೭೩. ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಸೋಧೇನ್ತೇಹಿ ಯೋ ಕುಟೇಹಿ ಉಸ್ಸಿಞ್ಚಿತುಂ ಸಕ್ಕಾ ಹೋತಿ ತನುಕಕದ್ದಮೋ, ತಂ ಅಪನೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಬಹಲೋ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಆತಪೇನ ಸುಕ್ಖಕದ್ದಮೋ ಫಲತಿ, ತತ್ರ ಯೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಪಥವಿಯಾ ಅಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ತಮೇವ ಅಪನೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಉದಕೇನ ಗತಟ್ಠಾನೇ ಉದಕಪಪ್ಪಟಕೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ವಾತಪಹಾರೇನ ಚಲತಿ, ತಂ ಅಪನೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಪೋಕ್ಖರಣೀಆದೀನಂ ತಟಂ ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಉದಕಸಾಮನ್ತಾ ಪತತಿ। ಸಚೇ ಓಮಕಚಾತುಮಾಸಂ ಓವಟ್ಠಂ, ಛಿನ್ದಿತುಂ ಭಿನ್ದಿತುಂ ವಾ ವಟ್ಟತಿ, ಚಾತುಮಾಸತೋ ಉದ್ಧಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಉದಕೇಯೇವ ಪತತಿ, ದೇವೇನ ಅತಿರೇಕಚಾತುಮಾಸಂ ಓವಟ್ಠೇಪಿ ಉದಕೇಯೇವ ಉದಕಸ್ಸ ಪತಿತತ್ತಾ ವಟ್ಟತಿ।
73. Pokkharaṇiṃ sodhentehi yo kuṭehi ussiñcituṃ sakkā hoti tanukakaddamo, taṃ apanetuṃ vaṭṭati, bahalo na vaṭṭati. Ātapena sukkhakaddamo phalati, tatra yo heṭṭhā pathaviyā asambandho, tameva apanetuṃ vaṭṭati. Udakena gataṭṭhāne udakapappaṭako nāma hoti, vātapahārena calati, taṃ apanetuṃ vaṭṭati. Pokkharaṇīādīnaṃ taṭaṃ bhijjitvā udakasāmantā patati. Sace omakacātumāsaṃ ovaṭṭhaṃ, chindituṃ bhindituṃ vā vaṭṭati, cātumāsato uddhaṃ na vaṭṭati. Sace pana udakeyeva patati, devena atirekacātumāsaṃ ovaṭṭhepi udakeyeva udakassa patitattā vaṭṭati.
ಪಾಸಾಣಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಸೋಣ್ಡಿಂ ಖಣನ್ತಿ, ಸಚೇ ತತ್ಥ ಪಠಮಮೇವ ಸುಖುಮರಜಂ ಪತತಿ, ತಂ ದೇವೇನ ಓವಟ್ಠಂ ಹೋತಿ, ಚಾತುಮಾಸಚ್ಚಯೇನ ಅಕಪ್ಪಿಯಪಥವೀಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಉದಕೇ ಪರಿಯಾದಿನ್ನೇ ಸೋಣ್ಡಿಂ ಸೋಧೇನ್ತೇಹಿ ವಿಕೋಪೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪಠಮಮೇವ ಉದಕೇನ ಪೂರತಿ, ಪಚ್ಛಾ ರಜಂ ಪತತಿ, ತಂ ವಿಕೋಪೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ತತ್ಥ ಹಿ ದೇವೇ ವಸ್ಸನ್ತೇಪಿ ಉದಕೇಯೇವ ಉದಕಂ ಪತತಿ। ಪಿಟ್ಠಿಪಾಸಾಣೇ ಸುಖುಮರಜಂ ಹೋತಿ, ದೇವೇ ಫುಸಾಯನ್ತೇ ಅಲ್ಲೀಯತಿ, ತಮ್ಪಿ ಚಾತುಮಾಸಚ್ಚಯೇನ ವಿಕೋಪೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಅಕತಪಬ್ಭಾರೇ ವಮ್ಮಿಕೋ ಉಟ್ಠಿತೋ ಹೋತಿ, ಯಥಾಸುಖಂ ವಿಕೋಪೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ಉಟ್ಠಹತಿ, ಓಮಕಚಾತುಮಾಸಂ ಓವಟ್ಠೋಯೇವ ವಟ್ಟತಿ। ರುಕ್ಖಾದೀಸು ಆರುಳ್ಹಉಪಚಿಕಮತ್ತಿಕಾಯಮ್ಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಗಣ್ಡುಪ್ಪಾದಗೂಥಮೂಸಿಕುಕ್ಕರಗೋಕಣ್ಟಕಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಗೋಕಣ್ಟಕೋ ನಾಮ ಗಾವೀನಂ ಖುರಚ್ಛಿನ್ನಕದ್ದಮೋ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಹೇಟ್ಠಿಮತಲೇನ ಭೂಮಿಸಮ್ಬನ್ಧೋ ಹೋತಿ, ಏಕದಿವಸಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಕಸಿತಟ್ಠಾನೇ ನಙ್ಗಲಚ್ಛಿನ್ನಮತ್ತಿಕಾಪಿಣ್ಡಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Pāsāṇapiṭṭhiyaṃ soṇḍiṃ khaṇanti, sace tattha paṭhamameva sukhumarajaṃ patati, taṃ devena ovaṭṭhaṃ hoti, cātumāsaccayena akappiyapathavīsaṅkhyaṃ gacchati. Udake pariyādinne soṇḍiṃ sodhentehi vikopetuṃ na vaṭṭati. Sace paṭhamameva udakena pūrati, pacchā rajaṃ patati, taṃ vikopetuṃ vaṭṭati. Tattha hi deve vassantepi udakeyeva udakaṃ patati. Piṭṭhipāsāṇe sukhumarajaṃ hoti, deve phusāyante allīyati, tampi cātumāsaccayena vikopetuṃ na vaṭṭati. Akatapabbhāre vammiko uṭṭhito hoti, yathāsukhaṃ vikopetuṃ vaṭṭati. Sace abbhokāse uṭṭhahati, omakacātumāsaṃ ovaṭṭhoyeva vaṭṭati. Rukkhādīsu āruḷhaupacikamattikāyampi eseva nayo. Gaṇḍuppādagūthamūsikukkaragokaṇṭakādīsupi eseva nayo. Gokaṇṭako nāma gāvīnaṃ khuracchinnakaddamo vuccati. Sace pana heṭṭhimatalena bhūmisambandho hoti, ekadivasampi na vaṭṭati. Kasitaṭṭhāne naṅgalacchinnamattikāpiṇḍaṃ gaṇhantassa eseva nayo.
ಪುರಾಣಸೇನಾಸನಂ ಹೋತಿ ಅಚ್ಛದನಂ ವಾ ವಿನಟ್ಠಚ್ಛದನಂ ವಾ ಅತಿರೇಕಚಾತುಮಾಸಂ ಓವಟ್ಠಂ ಜಾತಪಥವೀಸಙ್ಖ್ಯಮೇವ ಗಚ್ಛತಿ, ತತೋ ಅವಸೇಸಂ ಛದನಿಟ್ಠಕಂ ವಾ ಗೋಪಾನಸೀಆದಿಕಂ ಉಪಕರಣಂ ವಾ ‘‘ಇಟ್ಠಕಂ ಗಣ್ಹಾಮಿ, ಗೋಪಾನಸಿಂ ಭಿತ್ತಿಪಾದಂ ಪದರತ್ಥರಣಂ ಪಾಸಾದತ್ಥಮ್ಭಂ ಗಣ್ಹಾಮೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಗಣ್ಹಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮತ್ತಿಕಾ ಪತತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ, ಭಿತ್ತಿಮತ್ತಿಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಆಪತ್ತಿ। ಸಚೇ ಯಾ ಯಾ ಅತಿನ್ತಾ, ತಂ ತಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅನ್ತೋಗೇಹೇ ಮತ್ತಿಕಾಪುಞ್ಜೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಏಕದಿವಸಂ ಓವಟ್ಠೇ ಗೇಹಂ ಛಾದೇನ್ತಿ। ಸಚೇ ಸಬ್ಬೋ ತಿನ್ತೋ, ಚಾತುಮಾಸಚ್ಚಯೇನ ಜಾತಪಥವೀಯೇವ। ಅಥಸ್ಸ ಉಪರಿಭಾಗೋಯೇವ ತಿನ್ತೋ, ಅನ್ತೋ ಅತಿನ್ತೋ, ಯತ್ತಕಂ ತಿನ್ತಂ, ತಂ ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕೇಹಿ ಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇನ ಅಪನಾಮೇತ್ವಾ ಸೇಸಂ ಯಥಾಸುಖಂ ವಳಞ್ಜೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ ಉದಕೇನ ತೇಮಿತತ್ತಾ। ಏಕಾಬದ್ಧಾಯೇವ ಹಿ ಜಾತಪಥವೀ ಹೋತಿ, ನ ಇತರಾತಿ। ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ಮತ್ತಿಕಾಪಾಕಾರೋ ಹೋತಿ, ಅತಿರೇಕಚಾತುಮಾಸಂ ಓವಟ್ಠೋ ಜಾತಪಥವೀಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತತ್ಥ ಲಗ್ಗಪಂಸುಂ ಪನ ಅಲ್ಲಹತ್ಥೇನ ಛುಪಿತ್ವಾ ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಇಟ್ಠಕಪಾಕಾರೋ ಹೋತಿ, ಯೇಭುಯ್ಯೇನಕಠಲಟ್ಠಾನೇ ತಿಟ್ಠತಿ, ಯಥಾಸುಖಂ ವಿಕೋಪೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ಠಿತಮಣ್ಡಪತ್ಥಮ್ಭಂ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಸಞ್ಚಾಲೇತ್ವಾ ಪಥವಿಂ ವಿಕೋಪೇನ್ತೇನ ಗಹೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಉಜುಕಮೇವ ಉದ್ಧರಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಸುಕ್ಖರುಕ್ಖಂ ಸುಕ್ಖಖಾಣುಕಂ ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Purāṇasenāsanaṃ hoti acchadanaṃ vā vinaṭṭhacchadanaṃ vā atirekacātumāsaṃ ovaṭṭhaṃ jātapathavīsaṅkhyameva gacchati, tato avasesaṃ chadaniṭṭhakaṃ vā gopānasīādikaṃ upakaraṇaṃ vā ‘‘iṭṭhakaṃ gaṇhāmi, gopānasiṃ bhittipādaṃ padarattharaṇaṃ pāsādatthambhaṃ gaṇhāmī’’ti saññāya gaṇhituṃ vaṭṭati, tena saddhiṃ mattikā patati, anāpatti, bhittimattikaṃ gaṇhantassa pana āpatti. Sace yā yā atintā, taṃ taṃ gaṇhāti, anāpatti. Antogehe mattikāpuñjo hoti, tasmiṃ ekadivasaṃ ovaṭṭhe gehaṃ chādenti. Sace sabbo tinto, cātumāsaccayena jātapathavīyeva. Athassa uparibhāgoyeva tinto, anto atinto, yattakaṃ tintaṃ, taṃ kappiyakārakehi kappiyavohārena apanāmetvā sesaṃ yathāsukhaṃ vaḷañjetuṃ vaṭṭati udakena temitattā. Ekābaddhāyeva hi jātapathavī hoti, na itarāti. Abbhokāse mattikāpākāro hoti, atirekacātumāsaṃ ovaṭṭho jātapathavīsaṅkhyaṃ gacchati, tattha laggapaṃsuṃ pana allahatthena chupitvā gahetuṃ vaṭṭati. Sace iṭṭhakapākāro hoti, yebhuyyenakaṭhalaṭṭhāne tiṭṭhati, yathāsukhaṃ vikopetuṃ vaṭṭati. Abbhokāse ṭhitamaṇḍapatthambhaṃ ito cito ca sañcāletvā pathaviṃ vikopentena gahetuṃ na vaṭṭati, ujukameva uddharituṃ vaṭṭati. Aññampi sukkharukkhaṃ sukkhakhāṇukaṃ vā gaṇhantassa eseva nayo.
೭೪. ನವಕಮ್ಮತ್ಥಂ ಥಮ್ಭಂ ವಾ ಪಾಸಾಣಂ ವಾ ರುಕ್ಖಂ ವಾ ದಣ್ಡಕೇಹಿ ಉಚ್ಚಾಲೇತ್ವಾ ಪವಟ್ಟೇನ್ತಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ , ತತ್ಥ ಜಾತಪಥವೀ ಭಿಜ್ಜತಿ, ಸಚೇ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತಾ ಪವಟ್ಟೇನ್ತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅಥ ಪನ ತೇನ ಅಪದೇಸೇನ ಪಥವಿಂ ಭಿನ್ದಿತುಕಾಮಾಯೇವ ಹೋನ್ತಿ, ಆಪತ್ತಿ। ಸಾಖಾದೀನಿ ಕಡ್ಢನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಪಥವಿಯಂ ದಾರೂನಿ ಫಾಲೇನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಪಥವಿಯಂ ಅಟ್ಠಿಸೂಚಿಕಣ್ಟಕಾದೀಸುಪಿ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಆಕೋಟೇತುಂ ವಾ ಪವೇಸೇತುಂ ವಾ ನ ವಟ್ಟತಿ, ‘‘ಪಸ್ಸಾವಧಾರಾಯ ವೇಗೇನ ಪಥವಿಂ ಭಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪಸ್ಸಾವಮ್ಪಿ ಕಾತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಭಿಜ್ಜತಿ, ಆಪತ್ತಿ, ‘‘ವಿಸಮಭೂಮಿಂ ಸಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಮ್ಮಜ್ಜನಿಯಾ ಘಂಸಿತುಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ। ವತ್ತಸೀಸೇನೇವ ಹಿ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಕೇಚಿ ಕತ್ತರಯಟ್ಠಿಯಾ ಭೂಮಿಂ ಕೋಟ್ಟೇನ್ತಿ, ಪಾದಙ್ಗುಟ್ಠಕೇನ ವಿಲಿಖನ್ತಿ, ‘‘ಚಙ್ಕಮಿತಟ್ಠಾನಂ ದಸ್ಸೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಭೂಮಿಂ ಭಿನ್ದನ್ತಾ ಚಙ್ಕಮನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ವೀರಿಯಸಮ್ಪಗ್ಗಹತ್ಥಂ ಪನ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೇನ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನ ಚಙ್ಕಮಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ‘‘ಹತ್ಥಂ ಖೋವಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಪಥವಿಯಂ ಘಂಸನ್ತಿ, ನ ವಟ್ಟತಿ, ಅಘಂಸನ್ತೇನ ಪನ ಅಲ್ಲಹತ್ಥಂ ಪಥವಿಯಂ ಠಪೇತ್ವಾ ರಜಂ ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
74. Navakammatthaṃ thambhaṃ vā pāsāṇaṃ vā rukkhaṃ vā daṇḍakehi uccāletvā pavaṭṭentā gacchanti , tattha jātapathavī bhijjati, sace suddhacittā pavaṭṭenti, anāpatti. Atha pana tena apadesena pathaviṃ bhinditukāmāyeva honti, āpatti. Sākhādīni kaḍḍhantānampi pathaviyaṃ dārūni phālentānampi eseva nayo. Pathaviyaṃ aṭṭhisūcikaṇṭakādīsupi yaṃ kiñci ākoṭetuṃ vā pavesetuṃ vā na vaṭṭati, ‘‘passāvadhārāya vegena pathaviṃ bhindissāmī’’ti evaṃ passāvampi kātuṃ na vaṭṭati. Karontassa bhijjati, āpatti, ‘‘visamabhūmiṃ samaṃ karissāmī’’ti sammajjaniyā ghaṃsitumpi na vaṭṭati. Vattasīseneva hi sammajjitabbaṃ. Keci kattarayaṭṭhiyā bhūmiṃ koṭṭenti, pādaṅguṭṭhakena vilikhanti, ‘‘caṅkamitaṭṭhānaṃ dassessāmā’’ti punappunaṃ bhūmiṃ bhindantā caṅkamanti, sabbaṃ na vaṭṭati, vīriyasampaggahatthaṃ pana samaṇadhammaṃ karontena suddhacittena caṅkamituṃ vaṭṭati. ‘‘Hatthaṃ khovissāmā’’ti pathaviyaṃ ghaṃsanti, na vaṭṭati, aghaṃsantena pana allahatthaṃ pathaviyaṃ ṭhapetvā rajaṃ gahetuṃ vaṭṭati.
ಕೇಚಿ ಕಣ್ಡುಕಚ್ಛುಆದೀಹಿ ಆಬಾಧಿಕಾ ಛಿನ್ನತಟಾದೀಸು ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಾನಿ ಘಂಸನ್ತಿ, ನ ವಟ್ಟತಿ। ಜಾತಪಥವಿಂ ದಹತಿ ವಾ ದಹಾಪೇತಿ ವಾ, ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಅನ್ತಮಸೋ ಪತ್ತಮ್ಪಿ ಪಚನ್ತೋ ಯತ್ತಕೇಸು ಠಾನೇಸು ಅಗ್ಗಿಂ ದೇತಿ ವಾ ದಾಪೇತಿ ವಾ, ತತ್ತಕಾನಿ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಾನಿ, ತಸ್ಮಾ ಪತ್ತಂ ಪಚನ್ತೇನಪಿ ಪುಬ್ಬೇ ಪಕ್ಕಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಪಚಿತಬ್ಬೋ। ಅದಡ್ಢಾಯ ಪಥವಿಯಾ ಅಗ್ಗಿಂ ಠಪೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಪತ್ತಪಚನಕಪಾಲಸ್ಸ ಪನ ಉಪರಿ ಅಗ್ಗಿಂ ಠಪೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ದಾರೂನಂ ಉಪರಿ ಠಪೇತಿ, ಸೋ ಅಗ್ಗಿ ತಾನಿ ದಹನ್ತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಥವಿಂ ದಹತಿ, ನ ವಟ್ಟತಿ। ಇಟ್ಠಕಕಪಾಲಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತತ್ರಾಪಿ ಹಿ ಇಟ್ಠಕಾದೀನಂಯೇವ ಉಪರಿ ಠಪೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ತೇಸಂ ಅನುಪಾದಾನತ್ತಾ। ನ ಹಿ ತಾನಿ ಅಗ್ಗಿಸ್ಸ ಉಪಾದಾನಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಸುಕ್ಖಖಾಣುಸುಕ್ಖರುಕ್ಖಾದೀಸುಪಿ ಅಗ್ಗಿಂ ದಾತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪನ ‘‘ಪಥವಿಂ ಅಪ್ಪತ್ತಮೇವ ನಿಬ್ಬಾಪೇತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ದೇತಿ, ವಟ್ಟತಿ। ಪಚ್ಛಾ ನಿಬ್ಬಾಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅವಿಸಯತ್ತಾ ಅನಾಪತ್ತಿ। ತಿಣುಕ್ಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಹತ್ಥೇ ಡಯ್ಹಮಾನೇ ಭೂಮಿಯಂ ಪಾತೇತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಪತಿತಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಉಪಾದಾನಂ ದತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ದಡ್ಢಪಥವಿಯಾ ಚ ಯತ್ತಕಂ ಠಾನಂ ಉಸುಮಾಯ ಅನುಗತಂ, ಸಬ್ಬಂ ವಿಕೋಪೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Keci kaṇḍukacchuādīhi ābādhikā chinnataṭādīsu aṅgapaccaṅgāni ghaṃsanti, na vaṭṭati. Jātapathaviṃ dahati vā dahāpeti vā, pācittiyaṃ, antamaso pattampi pacanto yattakesu ṭhānesu aggiṃ deti vā dāpeti vā, tattakāni pācittiyāni, tasmā pattaṃ pacantenapi pubbe pakkaṭṭhāneyeva pacitabbo. Adaḍḍhāya pathaviyā aggiṃ ṭhapetuṃ na vaṭṭati, pattapacanakapālassa pana upari aggiṃ ṭhapetuṃ vaṭṭati. Dārūnaṃ upari ṭhapeti, so aggi tāni dahanto gantvā pathaviṃ dahati, na vaṭṭati. Iṭṭhakakapālādīsupi eseva nayo. Tatrāpi hi iṭṭhakādīnaṃyeva upari ṭhapetuṃ vaṭṭati. Kasmā? Tesaṃ anupādānattā. Na hi tāni aggissa upādānasaṅkhyaṃ gacchanti, sukkhakhāṇusukkharukkhādīsupi aggiṃ dātuṃ na vaṭṭati. Sace pana ‘‘pathaviṃ appattameva nibbāpetvā gamissāmī’’ti deti, vaṭṭati. Pacchā nibbāpetuṃ na sakkoti, avisayattā anāpatti. Tiṇukkaṃ gahetvā gacchanto hatthe ḍayhamāne bhūmiyaṃ pāteti, anāpatti. Patitaṭṭhāneyeva upādānaṃ datvā aggiṃ kātuṃ vaṭṭati. Daḍḍhapathaviyā ca yattakaṃ ṭhānaṃ usumāya anugataṃ, sabbaṃ vikopetuṃ vaṭṭati.
ಯೋ ಪನ ಅಜಾನನಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಅರಣಿಸಹಿತೇನ ಅಗ್ಗಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಹತ್ಥೇನ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ ವದತಿ, ‘‘ಜಾಲೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ‘‘ಹತ್ಥೋ ಡಯ್ಹತೀ’’ತಿ ವದತಿ, ‘‘ಯಥಾ ನ ಡಯ್ಹತಿ, ತಥಾ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ‘‘ಭೂಮಿಯಂ ಪಾತೇಹೀ’’ತಿ ಪನ ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಹತ್ಥೇ ಡಯ್ಹಮಾನೇ ಪಾತೇತಿ, ‘‘ಪಥವಿಂ ದಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಪಾತಿತತ್ತಾ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಪತಿತಟ್ಠಾನೇ ಪನ ಅಗ್ಗಿಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಥಮ್ಭಸ್ಸ ಆವಾಟಂ ಜಾನ, ಮಹಾಮತ್ತಿಕಂ ಜಾನ, ಥುಸಮತ್ತಿಕಂ ಜಾನ, ಮಹಾಮತ್ತಿಕಂ ದೇಹಿ, ಥುಸಮತ್ತಿಕಂ ದೇಹಿ, ಮತ್ತಿಕಂ ಆಹರ, ಪಂಸುಂ ಆಹರ, ಮತ್ತಿಕಾಯ ಅತ್ಥೋ, ಪಂಸುನಾ ಅತ್ಥೋ , ಇಮಸ್ಸ ಥಮ್ಭಸ್ಸ ಆವಾಟಂ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕರೋಹಿ, ಇಮಂ ಮತ್ತಿಕಂ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕರೋಹಿ, ಇಮಂ ಪಂಸುಂ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಏವಂ ಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇನ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾರಾಪೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅಞ್ಞವಿಹಿತೋ ಕೇನಚಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಥೇನ್ತೋ ಪಾದಙ್ಗುಟ್ಠಕೇನ ಕತ್ತರಯಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ಪಥವಿಂ ವಿಲಿಖನ್ತೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏವಂ ಅಸತಿಯಾ ವಿಲಿಖನ್ತಸ್ಸ ಭಿನ್ದನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Yo pana ajānanako bhikkhu araṇisahitena aggiṃ nibbattetvā hatthena ukkhipitvā ‘‘kiṃ karomī’’ti vadati, ‘‘jālehī’’ti vattabbo. ‘‘Hattho ḍayhatī’’ti vadati, ‘‘yathā na ḍayhati, tathā karohī’’ti vattabbo. ‘‘Bhūmiyaṃ pātehī’’ti pana na vattabbo. Sace hatthe ḍayhamāne pāteti, ‘‘pathaviṃ dahissāmī’’ti apātitattā anāpatti, patitaṭṭhāne pana aggiṃ kātuṃ vaṭṭati. ‘‘Imassa thambhassa āvāṭaṃ jāna, mahāmattikaṃ jāna, thusamattikaṃ jāna, mahāmattikaṃ dehi, thusamattikaṃ dehi, mattikaṃ āhara, paṃsuṃ āhara, mattikāya attho, paṃsunā attho , imassa thambhassa āvāṭaṃ kappiyaṃ karohi, imaṃ mattikaṃ kappiyaṃ karohi, imaṃ paṃsuṃ kappiyaṃ karohī’’ti evaṃ kappiyavohārena yaṃ kiñci kārāpetuṃ vaṭṭati. Aññavihito kenaci saddhiṃ kiñci kathento pādaṅguṭṭhakena kattarayaṭṭhiyā vā pathaviṃ vilikhanto tiṭṭhati, evaṃ asatiyā vilikhantassa bhindantassa vā anāpatti.
ಇತಿ ಪಾಳಿಮುತ್ತಕವಿನಯವಿನಿಚ್ಛಯಸಙ್ಗಹೇ
Iti pāḷimuttakavinayavinicchayasaṅgahe
ಪಥವೀಖಣನವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾ ಸಮತ್ತಾ।
Pathavīkhaṇanavinicchayakathā samattā.
