Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിനയാലങ്കാര-ടീകാ • Vinayālaṅkāra-ṭīkā |
൧൪. പഥവീഖണനവിനിച്ഛയകഥാ
14. Pathavīkhaṇanavinicchayakathā
൭൨. ഏവം ദാനവിസ്സാസഗ്ഗാഹലാഭപരിണാമനവിനിച്ഛയം കഥേത്വാ ഇദാനി പഥവീവിനിച്ഛയം കഥേതും ‘‘പഥവീ’’ത്യാദിമാഹ. തത്ഥ പത്ഥരതീതി പഥവീ, പ-പുബ്ബ ഥര സന്ഥരണേതി ധാതു, ര-കാരസ്സ വ-കാരോ, സസമ്ഭാരപഥവീ. തപ്പഭേദമാഹ ‘‘ദ്വേ പഥവീ, ജാതാ ച പഥവീ അജാതാ ച പഥവീ’’തി. താസം വിസേസം ദസ്സേതും ‘‘തത്ഥ ജാതാ നാമ പഥവീ’’ത്യാദിമാഹ. തത്ഥ സുദ്ധപംസുകാ…പേ॰… യേഭുയ്യേനമത്തികാപഥവീ ജാതാ നാമ പഥവീ ഹോതി. ന കേവലം സായേവ, അദഡ്ഢാ പഥവീപി ‘‘ജാതാ പഥവീ’’തി വുച്ചതി. ന കേവലം ഇമാ ദ്വേയേവ, യോപി പംസുപുഞ്ജോ വാ…പേ॰… ചാതുമാസം ഓവട്ഠോ, സോപി ‘‘ജാതാ പഥവീ’’തി വുച്ചതീതി യോജനാ. ഇതരത്രപി ഏസേവ നയോ.
72. Evaṃ dānavissāsaggāhalābhapariṇāmanavinicchayaṃ kathetvā idāni pathavīvinicchayaṃ kathetuṃ ‘‘pathavī’’tyādimāha. Tattha pattharatīti pathavī, pa-pubba thara santharaṇeti dhātu, ra-kārassa va-kāro, sasambhārapathavī. Tappabhedamāha ‘‘dve pathavī, jātā ca pathavī ajātā ca pathavī’’ti. Tāsaṃ visesaṃ dassetuṃ ‘‘tattha jātā nāma pathavī’’tyādimāha. Tattha suddhapaṃsukā…pe… yebhuyyenamattikāpathavī jātā nāma pathavī hoti. Na kevalaṃ sāyeva, adaḍḍhā pathavīpi ‘‘jātā pathavī’’ti vuccati. Na kevalaṃ imā dveyeva, yopi paṃsupuñjo vā…pe… cātumāsaṃ ovaṭṭho, sopi ‘‘jātā pathavī’’ti vuccatīti yojanā. Itaratrapi eseva nayo.
തത്ഥ സുദ്ധാ പംസുകായേവ ഏത്ഥ പഥവിയാ അത്ഥി, ന പാസാണാദയോതി സുദ്ധപംസുകാ. തഥാ സുദ്ധമത്തികാ. അപ്പാ പാസാണാ ഏത്ഥാതി അപ്പപാസാണാ. ഇതരേസുപി ഏസേവ നയോ. യേഭുയ്യേന പംസുകാ ഏത്ഥാതി യേഭുയ്യേനപംസുകാ, അലുത്തസമാസോയം, തഥാ യേഭുയ്യേനമത്തികാ. തത്ഥ മുട്ഠിപ്പമാണതോ ഉപരി പാസാണാ. മുട്ഠിപ്പമാണാ സക്ഖരാ. കഥലാതി കപാലഖണ്ഡാദി. മരുമ്പാതി കടസക്ഖരാ. വാലുകാ വാലുകായേവ. യേഭുയ്യേനപംസുകാതി ഏത്ഥ തീസു കോട്ഠാസേസു ദ്വേ കോട്ഠാസാ പംസു, ഏകോ പാസാണാദീസു അഞ്ഞതരകോട്ഠാസോ. അദഡ്ഢാപീതി ഉദ്ധനപത്തപചനകുമ്ഭകാരാതപാദിവസേന തഥാ തഥാ അദഡ്ഢാ, സാ പന വിസും നത്ഥി, സുദ്ധപംസുആദീസു അഞ്ഞതരാവാതി വേദിതബ്ബാ. യേഭുയ്യേനസക്ഖരാതി ബഹുതരസക്ഖരാ. ഹത്ഥികുച്ഛിയം കിര ഏകം പച്ഛിപൂരം ആഹരാപേത്വാ ദോണിയം ധോവിത്വാ പഥവിയാ യേഭുയ്യേനസക്ഖരഭാവം ഞത്വാ സയം ഭിക്ഖൂ പോക്ഖരണിം ഖണിംസൂതി. യാനി പന മജ്ഝേ ‘‘അപ്പപംസുഅപ്പമത്തികാ’’തി ദ്വേ പദാനി, താനി യേഭുയ്യേനപാസാണാദിപഞ്ചകമേവ പവിസന്തി. തേസഞ്ഞേവ ഹി ദ്വിന്നം പഭേദവചനമേതം, യദിദം സുദ്ധപാസാണാദിആദി.
Tattha suddhā paṃsukāyeva ettha pathaviyā atthi, na pāsāṇādayoti suddhapaṃsukā. Tathā suddhamattikā. Appā pāsāṇā etthāti appapāsāṇā. Itaresupi eseva nayo. Yebhuyyena paṃsukā etthāti yebhuyyenapaṃsukā, aluttasamāsoyaṃ, tathā yebhuyyenamattikā. Tattha muṭṭhippamāṇato upari pāsāṇā. Muṭṭhippamāṇā sakkharā. Kathalāti kapālakhaṇḍādi. Marumpāti kaṭasakkharā. Vālukā vālukāyeva. Yebhuyyenapaṃsukāti ettha tīsu koṭṭhāsesu dve koṭṭhāsā paṃsu, eko pāsāṇādīsu aññatarakoṭṭhāso. Adaḍḍhāpīti uddhanapattapacanakumbhakārātapādivasena tathā tathā adaḍḍhā, sā pana visuṃ natthi, suddhapaṃsuādīsu aññatarāvāti veditabbā. Yebhuyyenasakkharāti bahutarasakkharā. Hatthikucchiyaṃ kira ekaṃ pacchipūraṃ āharāpetvā doṇiyaṃ dhovitvā pathaviyā yebhuyyenasakkharabhāvaṃ ñatvā sayaṃ bhikkhū pokkharaṇiṃ khaṇiṃsūti. Yāni pana majjhe ‘‘appapaṃsuappamattikā’’ti dve padāni, tāni yebhuyyenapāsāṇādipañcakameva pavisanti. Tesaññeva hi dvinnaṃ pabhedavacanametaṃ, yadidaṃ suddhapāsāṇādiādi.
ഏത്ഥ ച കിഞ്ചാപി യേഭുയ്യേനപംസും അപ്പപംസുഞ്ച പഥവിം വത്വാ ഉപഡ്ഢപംസുകാപഥവീ ന വുത്താ, തഥാപി പണ്ണത്തിവജ്ജസിക്ഖാപദേസു സാവസേസപഞ്ഞത്തിയാപി സമ്ഭവതോ ഉപഡ്ഢപംസുകായപി പഥവിയാ പാചിത്തിയമേവാതി ഗഹേതബ്ബം. കേചി പന ‘‘സബ്ബച്ഛന്നാദീസു ഉപഡ്ഢച്ഛന്നേ ദുക്കടസ്സ വുത്തത്താ ഇധാപി ദുക്കടം യുജ്ജതീ’’തി വദന്തി, തം ന യുത്തം പാചിത്തിയവത്ഥുകഞ്ച അനാപത്തിവത്ഥുകഞ്ച ദുവിധം പഥവിം ഠപേത്വാ അഞ്ഞിസ്സാ ദുക്കടവത്ഥുകായ തതിയായ പഥവിയാ അഭാവതോ. ദ്വേയേവ ഹി പഥവിയോ വുത്താ ‘‘ജാതാ ച പഥവീ അജാതാ ച പഥവീ’’തി, തസ്മാ ദ്വീസു അഞ്ഞതരായ പഥവിയാ ഭവിതബ്ബം. വിനയവിനിച്ഛയേ ച സമ്പത്തേ ഗരുകലഹുകേസു ഗരുകേയേവ ഠാതബ്ബത്താ ന സക്കാ ഏത്ഥ അനാപത്തിയാ ഭവിതും. സബ്ബച്ഛന്നാദീസു പന ഉപഡ്ഢേ ദുക്കടം യുത്തം തത്ഥ താദിസസ്സ ദുക്കടവത്ഥുനോ സമ്ഭവതോ. വിമതിവിനോദനിയമ്പി (വി॰ വി॰ ടീ॰ പാചിത്തിയ ൨.൮൬) ‘‘അപ്പപംസുമത്തികായ പഥവിയാ അനാപത്തിവത്ഥുഭാവേന വുത്തത്താ ഉപഡ്ഢപംസുമത്തികായപി പാചിത്തിയമേവാതി ഗഹേതബ്ബം. ന ഹേതം ദുക്കടവത്ഥൂതി സക്കാ വത്തും ജാതാജാതവിനിമുത്തായ തതിയായ പഥവിയാ അഭാവതോ’’തി വുത്തം.
Ettha ca kiñcāpi yebhuyyenapaṃsuṃ appapaṃsuñca pathaviṃ vatvā upaḍḍhapaṃsukāpathavī na vuttā, tathāpi paṇṇattivajjasikkhāpadesu sāvasesapaññattiyāpi sambhavato upaḍḍhapaṃsukāyapi pathaviyā pācittiyamevāti gahetabbaṃ. Keci pana ‘‘sabbacchannādīsu upaḍḍhacchanne dukkaṭassa vuttattā idhāpi dukkaṭaṃ yujjatī’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ pācittiyavatthukañca anāpattivatthukañca duvidhaṃ pathaviṃ ṭhapetvā aññissā dukkaṭavatthukāya tatiyāya pathaviyā abhāvato. Dveyeva hi pathaviyo vuttā ‘‘jātā ca pathavī ajātā ca pathavī’’ti, tasmā dvīsu aññatarāya pathaviyā bhavitabbaṃ. Vinayavinicchaye ca sampatte garukalahukesu garukeyeva ṭhātabbattā na sakkā ettha anāpattiyā bhavituṃ. Sabbacchannādīsu pana upaḍḍhe dukkaṭaṃ yuttaṃ tattha tādisassa dukkaṭavatthuno sambhavato. Vimativinodaniyampi (vi. vi. ṭī. pācittiya 2.86) ‘‘appapaṃsumattikāya pathaviyā anāpattivatthubhāvena vuttattā upaḍḍhapaṃsumattikāyapi pācittiyamevāti gahetabbaṃ. Na hetaṃ dukkaṭavatthūti sakkā vattuṃ jātājātavinimuttāya tatiyāya pathaviyā abhāvato’’ti vuttaṃ.
ഖണന്തസ്സ ഖണാപേന്തസ്സ വാതി അന്തമസോ പാദങ്ഗുട്ഠകേനപി സമ്മജ്ജനിസലാകായപി സയം വാ ഖണന്തസ്സ അഞ്ഞേന വാ ഖണാപേന്തസ്സ. ‘‘പോക്ഖരണിം ഖണാ’’തി വദതി, വട്ടതീതി ‘‘ഇമസ്മിം ഓകാസേ’’തി അനിയമേത്വാ വുത്തത്താ വട്ടതി. ‘‘ഇമം വല്ലിം ഖണാ’’തി വുത്തേപി പഥവിഖണനം സന്ധായ പവത്തവോഹാരത്താ ഇമിനാവ സിക്ഖാപദേന പാചിത്തിയം, ന ഭൂതഗാമസിക്ഖാപദേന, ഉഭയമ്പി സന്ധായ വുത്തേ പന ദ്വേപി പാചിത്തിയാനി ഹോന്തി.
Khaṇantassa khaṇāpentassa vāti antamaso pādaṅguṭṭhakenapi sammajjanisalākāyapi sayaṃ vā khaṇantassa aññena vā khaṇāpentassa. ‘‘Pokkharaṇiṃ khaṇā’’ti vadati, vaṭṭatīti ‘‘imasmiṃ okāse’’ti aniyametvā vuttattā vaṭṭati. ‘‘Imaṃ valliṃ khaṇā’’ti vuttepi pathavikhaṇanaṃ sandhāya pavattavohārattā imināva sikkhāpadena pācittiyaṃ, na bhūtagāmasikkhāpadena, ubhayampi sandhāya vutte pana dvepi pācittiyāni honti.
൭൩. കുടേഹീതി ഘടേഹി. തനുകകദ്ദമോതി ഉദകമിസ്സകകദ്ദമോ, സോ ച ഉദകഗതികത്താ വട്ടതി. ഉദകപപ്പടകോതി ഉദകേ അന്തോഭൂമിയം പവിട്ഠേ തസ്സ ഉപരിഭാഗം ഛാദേത്വാ തനുകപംസു വാ മത്തികാ വാ പടലം ഹുത്വാ പലവമാനാ ഉട്ഠാതി, തസ്മിം ഉദകേ സുക്ഖേപി തം പടലം വാതേന ചലമാനം തിട്ഠതി, തം ഉദകപപ്പടകോ നാമ. ഓമകചാതുമാസന്തി ഊനചാതുമാസം. ഓവട്ഠന്തി ദേവേന ഓവട്ഠം. അകതപബ്ഭാരേതി അവലഞ്ജനട്ഠാനദസ്സനത്ഥം വുത്തം. താദിസേ ഹി വമ്മികസ്സ സബ്ഭാവോതി. മൂസികുക്കുരം നാമ മൂസികാഹി ഖണിത്വാ ബഹി കതപംസുരാസി.
73.Kuṭehīti ghaṭehi. Tanukakaddamoti udakamissakakaddamo, so ca udakagatikattā vaṭṭati. Udakapappaṭakoti udake antobhūmiyaṃ paviṭṭhe tassa uparibhāgaṃ chādetvā tanukapaṃsu vā mattikā vā paṭalaṃ hutvā palavamānā uṭṭhāti, tasmiṃ udake sukkhepi taṃ paṭalaṃ vātena calamānaṃ tiṭṭhati, taṃ udakapappaṭako nāma. Omakacātumāsanti ūnacātumāsaṃ. Ovaṭṭhanti devena ovaṭṭhaṃ. Akatapabbhāreti avalañjanaṭṭhānadassanatthaṃ vuttaṃ. Tādise hi vammikassa sabbhāvoti. Mūsikukkuraṃ nāma mūsikāhi khaṇitvā bahi katapaṃsurāsi.
ഏസേവ നയോതി ഓമകചാതുമാസം ഓവട്ഠോയേവ വട്ടതീതി അത്ഥോ. ഏകദിവസമ്പി ന വട്ടതീതി ഓവട്ഠചാതുമാസതോ ഏകദിവസാതിക്കന്തോപി വികോപേതും ന വട്ടതി. ഹേട്ഠഭൂമിസമ്ബന്ധേപി ച ഗോകണ്ടകേ ഭൂമിതോ ഛിന്ദിത്വാ ഛിന്ദിത്വാ ഉഗ്ഗതത്താ അച്ചുഗ്ഗതം മത്ഥകതോ ഛിന്ദിതും ഗഹേതുഞ്ച വട്ടതീതി വദന്തി. സകട്ഠാനേ അതിട്ഠമാനം കത്വാ പാദേഹി മദ്ദിത്വാ ആലോളിതകദ്ദമമ്പി ഗഹേതും വട്ടതി.
Esevanayoti omakacātumāsaṃ ovaṭṭhoyeva vaṭṭatīti attho. Ekadivasampi na vaṭṭatīti ovaṭṭhacātumāsato ekadivasātikkantopi vikopetuṃ na vaṭṭati. Heṭṭhabhūmisambandhepi ca gokaṇṭake bhūmito chinditvā chinditvā uggatattā accuggataṃ matthakato chindituṃ gahetuñca vaṭṭatīti vadanti. Sakaṭṭhāne atiṭṭhamānaṃ katvā pādehi madditvā āloḷitakaddamampi gahetuṃ vaṭṭati.
അച്ഛദനന്തിആദിനാ വുത്തത്താ ഉജുകം ആകാസതോ പതിതവസ്സോദകേന ഓവട്ഠമേവ ജാതപഥവീ ഹോതി, ന ഛദനാദീസു പതിത്വാ തതോ പവത്തഉദകേന തിന്തന്തി വേദിതബ്ബം. തതോതി പുരാണസേനാസനതോ. ഇട്ഠകം ഗണ്ഹാമീതിആദി സുദ്ധചിത്തം സന്ധായ വുത്തം. ‘‘ഉദകേനാതി ഉജുകം ആകാസതോയേവ പതിതഉദകേന. സചേ പന അഞ്ഞത്ഥ പഹരിത്വാ പതിതേന ഉദകേന തേമിതം ഹോതി, വട്ടതീ’’തി വദന്തി. മണ്ഡപത്ഥമ്ഭന്തി സാഖാമണ്ഡപത്ഥമ്ഭം.
Acchadanantiādinā vuttattā ujukaṃ ākāsato patitavassodakena ovaṭṭhameva jātapathavī hoti, na chadanādīsu patitvā tato pavattaudakena tintanti veditabbaṃ. Tatoti purāṇasenāsanato. Iṭṭhakaṃ gaṇhāmītiādi suddhacittaṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Udakenāti ujukaṃ ākāsatoyeva patitaudakena. Sace pana aññattha paharitvā patitena udakena temitaṃ hoti, vaṭṭatī’’ti vadanti. Maṇḍapatthambhanti sākhāmaṇḍapatthambhaṃ.
൭൪. ഉച്ചാലേത്വാതി ഉക്ഖിപിത്വാ. തേന അപദേസേനാതി തേന ലേസേന. അവിസയത്താ അനാപത്തീതി ഏത്ഥ സചേപി നിബ്ബാപേതും സക്കാ ഹോതി, പഠമം സുദ്ധചിത്തേന ദിന്നത്താ ദഹതൂതി സല്ലക്ഖേത്വാപി തിട്ഠതി, അനാപത്തി. മഹാമത്തികന്തി ഭിത്തിലേപനം.
74.Uccāletvāti ukkhipitvā. Tena apadesenāti tena lesena. Avisayattā anāpattīti ettha sacepi nibbāpetuṃ sakkā hoti, paṭhamaṃ suddhacittena dinnattā dahatūti sallakkhetvāpi tiṭṭhati, anāpatti. Mahāmattikanti bhittilepanaṃ.
ഇതി വിനയസങ്ഗഹസംവണ്ണനാഭൂതേ വിനയാലങ്കാരേ
Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre
പഥവീഖണനവിനിച്ഛയകഥാലങ്കാരോ നാമ
Pathavīkhaṇanavinicchayakathālaṅkāro nāma
ചുദ്ദസമോ പരിച്ഛേദോ.
Cuddasamo paricchedo.