දීඝ නිකාය 24

පාථිකසුත්ත

1. සුනක්ඛත්තවත්ථු

ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා මල්ලේසු විහරති අනුපියං නාම මල්ලානං නිගමෝ. අථ ඛෝ භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය අනුපියං පිණ්ඩාය පාවිසි. අථ ඛෝ භගවතෝ ඒතදහෝසි: “අතිප්පගෝ ඛෝ තාව අනුපියායං පිණ්ඩාය චරිතුං. යන්නූනාහං යේන භග්ගවගෝත්තස්ස පරිබ්බාජකස්ස ආරාමෝ, යේන භග්ගවගෝත්තෝ පරිබ්බාජකෝ තේනුපසඞ්කමේය්‍යන්”ති.

අථ ඛෝ භගවා යේන භග්ගවගෝත්තස්ස පරිබ්බාජකස්ස ආරාමෝ, යේන භග්ගවගෝත්තෝ පරිබ්බාජකෝ තේනුපසඞ්කමි. අථ ඛෝ භග්ගවගෝත්තෝ පරිබ්බාජකෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “ඒතු ඛෝ, භන්තේ, භගවා. ස්වාගතං, භන්තේ, භගවතෝ. චිරස්සං ඛෝ, භන්තේ, භගවා ඉමං පරියායමකාසි යදිදං ඉධාගමනාය. නිසීදතු, භන්තේ, භගවා, ඉදමාසනං පඤ්ඤත්තන්”ති.

නිසීදි භගවා පඤ්ඤත්තේ ආසනේ. භග්ගවගෝත්තෝපි ඛෝ පරිබ්බාජකෝ අඤ්ඤතරං නීචං ආසනං ගහේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ භග්ගවගෝත්තෝ පරිබ්බාජකෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “පුරිමානි, භන්තේ, දිවසානි පුරිමතරානි සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ යේනාහං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මං ඒතදවෝච: ‘පච්චක්ඛාතෝ දානි මයා, භග්ගව, භගවා. න දානාහං භගවන්තං උද්දිස්ස විහරාමී(අ)ති. කච්චේතං, භන්තේ, තථේව, යථා සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ අවචා”ති?

“තථේව ඛෝ ඒතං, භග්ගව, යථා සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ අවච.

පුරිමානි, භග්ගව, දිවසානි පුරිමතරානි සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ යේනාහං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ මං ඒතදවෝච: ‘පච්චක්ඛාමි දානාහං, භන්තේ, භගවන්තං. න දානාහං, භන්තේ, භගවන්තං උද්දිස්ස විහරිස්සාමී(අ)ති.

ඒවං වුත්තේ, අහං, භග්ගව, සුනක්ඛත්තං ලිච්ඡවිපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘අපි නු තාහං, සුනක්ඛත්ත, ඒවං අවචං, ඒහි ත්වං, සුනක්ඛත්ත, මමං උද්දිස්ස විහරාහී(අ)ති?

‘නෝ හේතං, භන්තේ(අ).

‘ත්වං වා පන මං ඒවං අවච—අහං, භන්තේ, භගවන්තං උද්දිස්ස විහරිස්සාමී(අ)ති?

‘නෝ හේතං, භන්තේ(අ).

‘ඉති කිර, සුනක්ඛත්ත, නේවාහං තං වදාමි—ඒහි ත්වං, සුනක්ඛත්ත, මමං උද්දිස්ස විහරාහීති. නපි කිර මං ත්වං වදේසි—අහං, භන්තේ, භගවන්තං උද්දිස්ස විහරිස්සාමීති. ඒවං සන්තේ, මෝඝපුරිස, කෝ සන්තෝ කං පච්චාචික්ඛසි? පස්ස, මෝඝපුරිස, යාවඤ්ච තේ ඉදං අපරද්ධන්(අ)ති.

‘න හි පන මේ, භන්තේ, භගවා උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරෝතී(අ)ති.

‘අපි නු තාහං, සුනක්ඛත්ත, ඒවං අවචං—ඒහි ත්වං, සුනක්ඛත්ත, මමං උද්දිස්ස විහරාහි, අහං තේ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරිස්සාමී(අ)ති?

‘නෝ හේතං, භන්තේ(අ).

‘ත්වං වා පන මං ඒවං අවච—අහං, භන්තේ, භගවන්තං උද්දිස්ස විහරිස්සාමි, භගවා මේ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරිස්සතී(අ)ති?

‘නෝ හේතං, භන්තේ(අ).

‘ඉති කිර, සුනක්ඛත්ත, නේවාහං තං වදාමි—ඒහි ත්වං, සුනක්ඛත්ත, මමං උද්දිස්ස විහරාහි, අහං තේ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරිස්සාමීති; නපි කිර මං ත්වං වදේසි—අහං, භන්තේ, භගවන්තං උද්දිස්ස විහරිස්සාමි, භගවා මේ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරිස්සතීති. ඒවං සන්තේ, මෝඝපුරිස, කෝ සන්තෝ කං පච්චාචික්ඛසි? තං කිං මඤ්ඤසි, සුනක්ඛත්ත, කතේ වා උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියේ අකතේ වා උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියේ යස්සත්ථාය මයා ධම්මෝ දේසිතෝ සෝ නිය්‍යාති තක්කරස්ස සම්මා දුක්ඛක්ඛයායා(අ)ති?

‘කතේ වා, භන්තේ, උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියේ අකතේ වා උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියේ යස්සත්ථාය භගවතා ධම්මෝ දේසිතෝ සෝ නිය්‍යාති තක්කරස්ස සම්මා දුක්ඛක්ඛයායා(අ)ති.

‘ඉති කිර, සුනක්ඛත්ත, කතේ වා උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියේ, අකතේ වා උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියේ, යස්සත්ථාය මයා ධම්මෝ දේසිතෝ, සෝ නිය්‍යාති තක්කරස්ස සම්මා දුක්ඛක්ඛයාය. තත්‍ර, සුනක්ඛත්ත, කිං උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කතං කරිස්සති? පස්ස, මෝඝපුරිස, යාවඤ්ච තේ ඉදං අපරද්ධන්(අ)ති.

‘න හි පන මේ, භන්තේ, භගවා අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේතී(අ)ති?

‘අපි නු තාහං, සුනක්ඛත්ත, ඒවං අවචං—ඒහි ත්වං, සුනක්ඛත්ත, මමං උද්දිස්ස විහරාහි, අහං තේ අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේස්සාමී(අ)ති?

‘නෝ හේතං, භන්තේ(අ).

‘ත්වං වා පන මං ඒවං අවච—අහං, භන්තේ, භගවන්තං උද්දිස්ස විහරිස්සාමි, භගවා මේ අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේස්සතී(අ)ති?

‘නෝ හේතං, භන්තේ(අ).

‘ඉති කිර, සුනක්ඛත්ත, නේවාහං තං වදාමි—ඒහි ත්වං, සුනක්ඛත්ත, මමං උද්දිස්ස විහරාහි, අහං තේ අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේස්සාමීති. නපි කිර මං ත්වං වදේසි—අහං, භන්තේ, භගවන්තං උද්දිස්ස විහරිස්සාමි, භගවා මේ අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේස්සතීති. ඒවං සන්තේ, මෝඝපුරිස, කෝ සන්තෝ කං පච්චාචික්ඛසි? තං කිං මඤ්ඤසි, සුනක්ඛත්ත, පඤ්ඤත්තේ වා අග්ගඤ්ඤේ, අපඤ්ඤත්තේ වා අග්ගඤ්ඤේ, යස්සත්ථාය මයා ධම්මෝ දේසිතෝ, සෝ නිය්‍යාති තක්කරස්ස සම්මා දුක්ඛක්ඛයායා(අ)ති?

‘පඤ්ඤත්තේ වා, භන්තේ, අග්ගඤ්ඤේ, අපඤ්ඤත්තේ වා අග්ගඤ්ඤේ, යස්සත්ථාය භගවතා ධම්මෝ දේසිතෝ, සෝ නිය්‍යාති තක්කරස්ස සම්මා දුක්ඛක්ඛයායා(අ)ති.

‘ඉති කිර, සුනක්ඛත්ත, පඤ්ඤත්තේ වා අග්ගඤ්ඤේ, අපඤ්ඤත්තේ වා අග්ගඤ්ඤේ, යස්සත්ථාය මයා ධම්මෝ දේසිතෝ, සෝ නිය්‍යාති තක්කරස්ස සම්මා දුක්ඛක්ඛයාය. තත්‍ර, සුනක්ඛත්ත, කිං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤත්තං කරිස්සති? පස්ස, මෝඝපුරිස, යාවඤ්ච තේ ඉදං අපරද්ධං.

අනේකපරියායේන ඛෝ තේ, සුනක්ඛත්ත, මම වණ්ණෝ භාසිතෝ වජ්ජිගාමේ—ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවාති. ඉති ඛෝ තේ, සුනක්ඛත්ත, අනේකපරියායේන මම වණ්ණෝ භාසිතෝ වජ්ජිගාමේ.

අනේකපරියායේන ඛෝ තේ, සුනක්ඛත්ත, ධම්මස්ස වණ්ණෝ භාසිතෝ වජ්ජිගාමේ—ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ සන්දිට්ඨිකෝ අකාලිකෝ ඒහිපස්සිකෝ ඕපනේය්‍යිකෝ පච්චත්තං වේදිතබ්බෝ විඤ්ඤූහීති. ඉති ඛෝ තේ, සුනක්ඛත්ත, අනේකපරියායේන ධම්මස්ස වණ්ණෝ භාසිතෝ වජ්ජිගාමේ.

අනේකපරියායේන ඛෝ තේ, සුනක්ඛත්ත, සඞ්ඝස්ස වණ්ණෝ භාසිතෝ වජ්ජිගාමේ—සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ, උජුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ, ඤායප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ, සාමීචිප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ, යදිදං චත්තාරි පුරිසයුගානි අට්ඨ පුරිසපුග්ගලා, ඒස භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ, ආහුනේය්‍යෝ පාහුනේය්‍යෝ දක්ඛිණේය්‍යෝ අඤ්ජලිකරණීයෝ අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛේත්තං ලෝකස්සාති. ඉති ඛෝ තේ, සුනක්ඛත්ත, අනේකපරියායේන සඞ්ඝස්ස වණ්ණෝ භාසිතෝ වජ්ජිගාමේ.

ආරෝචයාමි ඛෝ තේ, සුනක්ඛත්ත, පටිවේදයාමි ඛෝ තේ, සුනක්ඛත්ත. භවිස්සන්ති ඛෝ තේ, සුනක්ඛත්ත, වත්තාරෝ, නෝ විසහි සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ සමණේ ගෝතමේ බ්‍රහ්මචරියං චරිතුං, සෝ අවිසහන්තෝ සික්ඛං පච්චක්ඛාය හීනායාවත්තෝති. ඉති ඛෝ තේ, සුනක්ඛත්ත, භවිස්සන්ති වත්තාරෝ(අ)ති.

ඒවං ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ මයා වුච්චමානෝ අපක්කමේව ඉමස්මා ධම්මවිනයා, යථා තං ආපායිකෝ නේරයිකෝ.

2. කෝරක්ඛත්තියවත්ථු

ඒකමිදාහං, භග්ගව, සමයං ථූලූසු විහරාමි උත්තරකා නාම ථූලූනං නිගමෝ. අථ ඛ්වාහං, භග්ගව, පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය සුනක්ඛත්තේන ලිච්ඡවිපුත්තේන පච්ඡාසමණේන උත්තරකං පිණ්ඩාය පාවිසිං. තේන ඛෝ පන සමයේන අචේලෝ කෝරක්ඛත්තියෝ කුක්කුරවතිකෝ චතුක්කුණ්ඩිකෝ ඡමානිකිණ්ණං භක්ඛසං මුඛේනේව ඛාදති, මුඛේනේව භුඤ්ජති.

අද්දසා ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ අචේලං කෝරක්ඛත්තියං කුක්කුරවතිකං චතුක්කුණ්ඩිකං ඡමානිකිණ්ණං භක්ඛසං මුඛේනේව ඛාදන්තං මුඛේනේව භුඤ්ජන්තං. දිස්වානස්ස ඒතදහෝසි: ‘සාධුරූපෝ වත භෝ අයං සමණෝ චතුක්කුණ්ඩිකෝ ඡමානිකිණ්ණං භක්ඛසං මුඛේනේව ඛාදති, මුඛේනේව භුඤ්ජතී(අ)ති.

අථ ඛ්වාහං, භග්ගව, සුනක්ඛත්තස්ස ලිච්ඡවිපුත්තස්ස චේතසා චේතෝපරිවිතක්කමඤ්ඤාය සුනක්ඛත්තං ලිච්ඡවිපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘ත්වම්පි නාම, මෝඝපුරිස, සමණෝ සක්‍යපුත්තියෝ පටිජානිස්සසී(අ)ති.

‘කිං පන මං, භන්තේ, භගවා ඒවමාහ: “ත්වම්පි නාම, මෝඝපුරිස, සමණෝ සක්‍යපුත්තියෝ පටිජානිස්සසී”(අ)ති?

‘නනු තේ, සුනක්ඛත්ත, ඉමං අචේලං කෝරක්ඛත්තියං කුක්කුරවතිකං චතුක්කුණ්ඩිකං ඡමානිකිණ්ණං භක්ඛසං මුඛේනේව ඛාදන්තං මුඛේනේව භුඤ්ජන්තං දිස්වාන ඒතදහෝසි—සාධුරූපෝ වත භෝ අයං සමණෝ චතුක්කුණ්ඩිකෝ ඡමානිකිණ්ණං භක්ඛසං මුඛේනේව ඛාදති, මුඛේනේව භුඤ්ජතී(අ)ති?

‘ඒවං, භන්තේ. කිං පන, භන්තේ, භගවා අරහත්තස්ස මච්ඡරායතී(අ)ති?

‘න ඛෝ අහං, මෝඝපුරිස, අරහත්තස්ස මච්ඡරායාමි. අපි ච තුය්හේවේතං පාපකං දිට්ඨිගතං උප්පන්නං, තං පජහ. මා තේ අහෝසි දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛාය.

යං ඛෝ පනේතං, සුනක්ඛත්ත, මඤ්ඤසි අචේලං කෝරක්ඛත්තියං—සාධුරූපෝ අයං සමණෝති. සෝ සත්තමං දිවසං අලසකේන කාලං කරිස්සති. කාලඞ්කතෝ ච කාලකඤ්චිකා නාම අසුරා සබ්බනිහීනෝ අසුරකායෝ, තත්‍ර උපපජ්ජිස්සති. කාලඞ්කතඤ්ච නං බීරණත්ථම්බකේ සුසානේ ඡඩ්ඩේස්සන්ති. ආකඞ්ඛමානෝ ච ත්වං, සුනක්ඛත්ත, අචේලං කෝරක්ඛත්තියං උපසඞ්කමිත්වා පුච්ඡේය්‍යාසි—ජානාසි, ආවුසෝ කෝරක්ඛත්තිය, අත්තනෝ ගතින්ති? ඨානං ඛෝ පනේතං, සුනක්ඛත්ත, විජ්ජති යං තේ අචේලෝ කෝරක්ඛත්තියෝ බ්‍යාකරිස්සති—ජානාමි, ආවුසෝ සුනක්ඛත්ත, අත්තනෝ ගතිං; කාලකඤ්චිකා නාම අසුරා සබ්බනිහීනෝ අසුරකායෝ, තත්‍රාම්හි උපපන්නෝ(අ)ති.

අථ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ යේන අචේලෝ කෝරක්ඛත්තියෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා අචේලං කෝරක්ඛත්තියං ඒතදවෝච: ‘බ්‍යාකතෝ ඛෝසි, ආවුසෝ කෝරක්ඛත්තිය, සමණේන ගෝතමේන—අචේලෝ කෝරක්ඛත්තියෝ සත්තමං දිවසං අලසකේන කාලං කරිස්සති. කාලඞ්කතෝ ච කාලකඤ්චිකා නාම අසුරා සබ්බනිහීනෝ අසුරකායෝ, තත්‍ර උපපජ්ජිස්සති. කාලඞ්කතඤ්ච නං බීරණත්ථම්බකේ සුසානේ ඡඩ්ඩේස්සන්තීති. යේන ත්වං, ආවුසෝ කෝරක්ඛත්තිය, මත්තං මත්තඤ්ච භත්තං භුඤ්ජේය්‍යාසි, මත්තං මත්තඤ්ච පානීයං පිවේය්‍යාසි. යථා සමණස්ස ගෝතමස්ස මිච්ඡා අස්ස වචනන්(අ)ති.

අථ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ ඒකද්වීහිකාය සත්තරත්තින්දිවානි ගණේසි, යථා තං තථාගතස්ස අසද්දහමානෝ. අථ ඛෝ, භග්ගව, අචේලෝ කෝරක්ඛත්තියෝ සත්තමං දිවසං අලසකේන කාලමකාසි. කාලඞ්කතෝ ච කාලකඤ්චිකා නාම අසුරා සබ්බනිහීනෝ අසුරකායෝ, තත්‍ර උපපජ්ජි. කාලඞ්කතඤ්ච නං බීරණත්ථම්බකේ සුසානේ ඡඩ්ඩේසුං.

අස්සෝසි ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ: ‘අචේලෝ කිර කෝරක්ඛත්තියෝ අලසකේන කාලඞ්කතෝ බීරණත්ථම්බකේ සුසානේ ඡඩ්ඩිතෝ(අ)ති. අථ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ යේන බීරණත්ථම්බකං සුසානං, යේන අචේලෝ කෝරක්ඛත්තියෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා අචේලං කෝරක්ඛත්තියං තික්ඛත්තුං පාණිනා ආකෝටේසි: ‘ජානාසි, ආවුසෝ කෝරක්ඛත්තිය, අත්තනෝ ගතින්(අ)ති?

අථ ඛෝ, භග්ගව, අචේලෝ කෝරක්ඛත්තියෝ පාණිනා පිට්ඨිං පරිපුඤ්ඡන්තෝ වුට්ඨාසි. ‘ජානාමි, ආවුසෝ සුනක්ඛත්ත, අත්තනෝ ගතිං. කාලකඤ්චිකා නාම අසුරා සබ්බනිහීනෝ අසුරකායෝ, තත්‍රාම්හි උපපන්නෝ(අ)ති වත්වා තත්ථේව උත්තානෝ පපති.

අථ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ යේනාහං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නං ඛෝ අහං, භග්ගව, සුනක්ඛත්තං ලිච්ඡවිපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘තං කිං මඤ්ඤසි, සුනක්ඛත්ත, යථේව තේ අහං අචේලං කෝරක්ඛත්තියං ආරබ්භ බ්‍යාකාසිං, තථේව තං විපාකං, අඤ්ඤථා වා(අ)ති?

‘යථේව මේ, භන්තේ, භගවා අචේලං කෝරක්ඛත්තියං ආරබ්භ බ්‍යාකාසි, තථේව තං විපාකං, නෝ අඤ්ඤථා(අ)ති.

‘තං කිං මඤ්ඤසි, සුනක්ඛත්ත, යදි ඒවං සන්තේ කතං වා හෝති උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං, අකතං වා(අ)ති?

‘අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ කතං හෝති උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං, නෝ අකතන්(අ)ති.

‘ඒවම්පි ඛෝ මං ත්වං, මෝඝපුරිස, උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරෝන්තං ඒවං වදේසි—න හි පන මේ, භන්තේ, භගවා උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරෝතීති. පස්ස, මෝඝපුරිස, යාවඤ්ච තේ ඉදං අපරද්ධන්(අ)ති. ඒවම්පි ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ මයා වුච්චමානෝ අපක්කමේව ඉමස්මා ධම්මවිනයා, යථා තං ආපායිකෝ නේරයිකෝ.

3. අචේලකළාරමට්ටකවත්ථු

ඒකමිදාහං, භග්ගව, සමයං වේසාලියං විහරාමි මහාවනේ කූටාගාරසාලායං. තේන ඛෝ පන සමයේන අචේලෝ කළාරමට්ටකෝ වේසාලියං පටිවසති ලාභග්ගප්පත්තෝ චේව යසග්ගප්පත්තෝ ච වජ්ජිගාමේ. තස්ස සත්තවතපදානි සමත්තානි සමාදින්නානි හෝන්ති: ‘යාවජීවං අචේලකෝ අස්සං, න වත්ථං පරිදහේය්‍යං, යාවජීවං බ්‍රහ්මචාරී අස්සං, න මේථුනං ධම්මං පටිසේවේය්‍යං, යාවජීවං සුරාමංසේනේව යාපේය්‍යං, න ඕදනකුම්මාසං භුඤ්ජේය්‍යං. පුරත්ථිමේන වේසාලිං උදේනං නාම චේතියං, තං නාතික්කමේය්‍යං, දක්ඛිණේන වේසාලිං ගෝතමකං නාම චේතියං, තං නාතික්කමේය්‍යං, පච්ඡිමේන වේසාලිං සත්තම්බං නාම චේතියං, තං නාතික්කමේය්‍යං, උත්තරේන වේසාලිං බහුපුත්තං නාම චේතියං තං නාතික්කමේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඉමේසං සත්තන්නං වතපදානං සමාදානහේතු ලාභග්ගප්පත්තෝ චේව යසග්ගප්පත්තෝ ච වජ්ජිගාමේ.

අථ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ යේන අචේලෝ කළාරමට්ටකෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා අචේලං කළාරමට්ටකං පඤ්හං අපුච්ඡි. තස්ස අචේලෝ කළාරමට්ටකෝ පඤ්හං පුට්ඨෝ න සම්පායාසි. අසම්පායන්තෝ කෝපඤ්ච දෝසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාත්වාකාසි. අථ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තස්ස ලිච්ඡවිපුත්තස්ස ඒතදහෝසි: ‘සාධුරූපං වත භෝ අරහන්තං සමණං ආසාදිම්හසේ. මා වත නෝ අහෝසි දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛායා(අ)ති.

අථ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ යේනාහං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නං ඛෝ අහං, භග්ගව, සුනක්ඛත්තං ලිච්ඡවිපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘ත්වම්පි නාම, මෝඝපුරිස, සමණෝ සක්‍යපුත්තියෝ පටිජානිස්සසී(අ)ති.

‘කිං පන මං, භන්තේ, භගවා ඒවමාහ—ත්වම්පි නාම, මෝඝපුරිස, සමණෝ සක්‍යපුත්තියෝ පටිජානිස්සසී(අ)ති?

‘නනු ත්වං, සුනක්ඛත්ත, අචේලං කළාරමට්ටකං උපසඞ්කමිත්වා පඤ්හං අපුච්ඡි. තස්ස තේ අචේලෝ කළාරමට්ටකෝ පඤ්හං පුට්ඨෝ න සම්පායාසි. අසම්පායන්තෝ කෝපඤ්ච දෝසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාත්වාකාසි. තස්ස තේ ඒතදහෝසි: “සාධුරූපං වත භෝ අරහන්තං සමණං ආසාදිම්හසේ. මා වත නෝ අහෝසි දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛායා”(අ)ති.

‘ඒවං, භන්තේ. කිං පන, භන්තේ, භගවා අරහත්තස්ස මච්ඡරායතී(අ)ති?

‘න ඛෝ අහං, මෝඝපුරිස, අරහත්තස්ස මච්ඡරායාමි, අපි ච තුය්හේවේතං පාපකං දිට්ඨිගතං උප්පන්නං, තං පජහ. මා තේ අහෝසි දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛාය.

යං ඛෝ පනේතං, සුනක්ඛත්ත, මඤ්ඤසි අචේලං කළාරමට්ටකං—සාධුරූපෝ අයං සමණෝති, සෝ නචිරස්සේව පරිහිතෝ සානුචාරිකෝ විචරන්තෝ ඕදනකුම්මාසං භුඤ්ජමානෝ සබ්බානේව වේසාලියානි චේතියානි සමතික්කමිත්වා යසා නිහීනෝ කාලං කරිස්සතී(අ)ති.

අථ ඛෝ, භග්ගව, අචේලෝ කළාරමට්ටකෝ නචිරස්සේව පරිහිතෝ සානුචාරිකෝ විචරන්තෝ ඕදනකුම්මාසං භුඤ්ජමානෝ සබ්බානේව වේසාලියානි චේතියානි සමතික්කමිත්වා යසා නිහීනෝ කාලමකාසි.

අස්සෝසි ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ: ‘අචේලෝ කිර කළාරමට්ටකෝ පරිහිතෝ සානුචාරිකෝ විචරන්තෝ ඕදනකුම්මාසං භුඤ්ජමානෝ සබ්බානේව වේසාලියානි චේතියානි සමතික්කමිත්වා යසා නිහීනෝ කාලඞ්කතෝ(අ)ති. අථ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ යේනාහං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නං ඛෝ අහං, භග්ගව, සුනක්ඛත්තං ලිච්ඡවිපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘තං කිං මඤ්ඤසි, සුනක්ඛත්ත, යථේව තේ අහං අචේලං කළාරමට්ටකං ආරබ්භ බ්‍යාකාසිං, තථේව තං විපාකං, අඤ්ඤථා වා(අ)ති?

‘යථේව මේ, භන්තේ, භගවා අචේලං කළාරමට්ටකං ආරබ්භ බ්‍යාකාසි, තථේව තං විපාකං, නෝ අඤ්ඤථා(අ)ති.

‘තං කිං මඤ්ඤසි, සුනක්ඛත්ත, යදි ඒවං සන්තේ කතං වා හෝති උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං අකතං වා(අ)ති?

‘අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ කතං හෝති උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං, නෝ අකතන්(අ)ති.

‘ඒවම්පි ඛෝ මං ත්වං, මෝඝපුරිස, උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරෝන්තං ඒවං වදේසි: “න හි පන මේ, භන්තේ, භගවා උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරෝතී”ති. පස්ස, මෝඝපුරිස, යාවඤ්ච තේ ඉදං අපරද්ධන්(අ)ති. ඒවම්පි ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ මයා වුච්චමානෝ අපක්කමේව ඉමස්මා ධම්මවිනයා, යථා තං ආපායිකෝ නේරයිකෝ.

4. අචේලපාථිකපුත්තවත්ථු

ඒකමිදාහං, භග්ගව, සමයං තත්ථේව වේසාලියං විහරාමි මහාවනේ කූටාගාරසාලායං. තේන ඛෝ පන සමයේන අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ වේසාලියං පටිවසති ලාභග්ගප්පත්තෝ චේව යසග්ගප්පත්තෝ ච වජ්ජිගාමේ. සෝ වේසාලියං පරිසති ඒවං වාචං භාසති: ‘සමණෝපි ගෝතමෝ ඤාණවාදෝ, අහම්පි ඤාණවාදෝ. ඤාණවාදෝ ඛෝ පන ඤාණවාදේන අරහති උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං දස්සේතුං. සමණෝ ගෝතමෝ උපඩ්ඪපථං ආගච්ඡේය්‍ය, අහම්පි උපඩ්ඪපථං ගච්ඡේය්‍යං. තේ තත්ථ උභෝපි උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරේය්‍යාම. ඒකඤ්චේ සමණෝ ගෝතමෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරිස්සති, ද්වාහං කරිස්සාමි. ද්වේ චේ සමණෝ ගෝතමෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියානි කරිස්සති, චත්තාරාහං කරිස්සාමි. චත්තාරි චේ සමණෝ ගෝතමෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියානි කරිස්සති, අට්ඨාහං කරිස්සාමි. ඉති යාවතකං යාවතකං සමණෝ ගෝතමෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරිස්සති, තද්දිගුණං තද්දිගුණාහං කරිස්සාමී(අ)ති.

අථ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ යේනාහං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ මං ඒතදවෝච: ‘අචේලෝ, භන්තේ, පාථිකපුත්තෝ වේසාලියං පටිවසති ලාභග්ගප්පත්තෝ චේව යසග්ගප්පත්තෝ ච වජ්ජිගාමේ. සෝ වේසාලියං පරිසති ඒවං වාචං භාසති: “සමණෝපි ගෝතමෝ ඤාණවාදෝ, අහම්පි ඤාණවාදෝ. ඤාණවාදෝ ඛෝ පන ඤාණවාදේන අරහති උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං දස්සේතුං. සමණෝ ගෝතමෝ උපඩ්ඪපථං ආගච්ඡේය්‍ය, අහම්පි උපඩ්ඪපථං ගච්ඡේය්‍යං. තේ තත්ථ උභෝපි උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරේය්‍යාම. ඒකඤ්චේ සමණෝ ගෝතමෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරිස්සති, ද්වාහං කරිස්සාමි. ද්වේ චේ සමණෝ ගෝතමෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියානි කරිස්සති, චත්තාරාහං කරිස්සාමි. චත්තාරි චේ සමණෝ ගෝතමෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියානි කරිස්සති, අට්ඨාහං කරිස්සාමි. ඉති යාවතකං යාවතකං සමණෝ ගෝතමෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරිස්සති, තද්දිගුණං තද්දිගුණාහං කරිස්සාමී”(අ)ති.

ඒවං වුත්තේ, අහං, භග්ගව, සුනක්ඛත්තං ලිච්ඡවිපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘අභබ්බෝ ඛෝ, සුනක්ඛත්ත, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යා(අ)ති.

‘රක්ඛතේතං, භන්තේ, භගවා වාචං, රක්ඛතේතං සුගතෝ වාචන්(අ)ති.

‘කිං පන මං ත්වං, සුනක්ඛත්ත, ඒවං වදේසි—රක්ඛතේතං, භන්තේ, භගවා වාචං, රක්ඛතේතං සුගතෝ වාචන්(අ)ති?

‘භගවතා චස්ස, භන්තේ, ඒසා වාචා ඒකංසේන ඕධාරිතා—අභබ්බෝ අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යාති. අචේලෝ ච, භන්තේ, පාථිකපුත්තෝ විරූපරූපේන භගවතෝ සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡේය්‍ය, තදස්ස භගවතෝ මුසා(අ)ති.

‘අපි නු, සුනක්ඛත්ත, තථාගතෝ තං වාචං භාසේය්‍ය යා සා වාචා ද්වයගාමිනී(අ)ති?

‘කිං පන, භන්තේ, භගවතා අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ චේතසා චේතෝ පරිච්ච විදිතෝ—අභබ්බෝ අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යාති? උදාහු, දේවතා භගවතෝ ඒතමත්ථං ආරෝචේසුං—අභබ්බෝ, භන්තේ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා භගවතෝ සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යා(අ)ති?

‘චේතසා චේතෝ පරිච්ච විදිතෝ චේව මේ, සුනක්ඛත්ත, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ—අභබ්බෝ අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යාති. දේවතාපි මේ ඒතමත්ථං ආරෝචේසුං—අභබ්බෝ, භන්තේ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා භගවතෝ සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යාති. අජිතෝපි නාම ලිච්ඡවීනං සේනාපති අධුනා කාලඞ්කතෝ තාවතිංසකායං උපපන්නෝ. සෝපි මං උපසඞ්කමිත්වා ඒවමාරෝචේසි—අලජ්ජී, භන්තේ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ; මුසාවාදී, භන්තේ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ. මම්පි, භන්තේ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ බ්‍යාකාසි වජ්ජිගාමේ—අජිතෝ ලිච්ඡවීනං සේනාපති මහානිරයං උපපන්නෝති.

න ඛෝ පනාහං, භන්තේ, මහානිරයං උපපන්නෝ; තාවතිංසකායම්හි උපපන්නෝ. අලජ්ජී, භන්තේ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ; මුසාවාදී, භන්තේ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ; අභබ්බෝ ච, භන්තේ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා භගවතෝ සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යාති.

ඉති ඛෝ, සුනක්ඛත්ත, චේතසා චේතෝ පරිච්ච විදිතෝ චේව මේ අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ අභබ්බෝ අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යාති. දේවතාපි මේ ඒතමත්ථං ආරෝචේසුං—අභබ්බෝ, භන්තේ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා භගවතෝ සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යාති.

සෝ ඛෝ පනාහං, සුනක්ඛත්ත, වේසාලියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තෝ යේන අචේලස්ස පාථිකපුත්තස්ස ආරාමෝ තේනුපසඞ්කමිස්සාමි දිවාවිහාරාය. යස්සදානි ත්වං, සුනක්ඛත්ත, ඉච්ඡසි, තස්ස ආරෝචේහී(අ)ති.

5. ඉද්ධිපාටිහාරියකථා

අථ ඛ්වාහං, භග්ගව, පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය වේසාලිං පිණ්ඩාය පාවිසිං. වේසාලියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තෝ යේන අචේලස්ස පාථිකපුත්තස්ස ආරාමෝ තේනුපසඞ්කමිං දිවාවිහාරාය. අථ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ තරමානරූපෝ වේසාලිං පවිසිත්වා යේන අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා අභිඤ්ඤාතේ අභිඤ්ඤාතේ ලිච්ඡවී ඒතදවෝච: ‘ඒසාවුසෝ, භගවා වේසාලියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තෝ යේන අචේලස්ස පාථිකපුත්තස්ස ආරාමෝ තේනුපසඞ්කමි දිවාවිහාරාය. අභික්කමථායස්මන්තෝ අභික්කමථායස්මන්තෝ, සාධුරූපානං සමණානං උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං භවිස්සතී(අ)ති. අථ ඛෝ, භග්ගව, අභිඤ්ඤාතානං අභිඤ්ඤාතානං ලිච්ඡවීනං ඒතදහෝසි: ‘සාධුරූපානං කිර, භෝ, සමණානං උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං භවිස්සති; හන්ද වත, භෝ, ගච්ඡාමා(අ)ති.

යේන ච අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා බ්‍රාහ්මණමහාසාලා ගහපතිනේචයිකා නානාතිත්ථියා සමණබ්‍රාහ්මණා තේනුපසඞ්කමි. උපසඞ්කමිත්වා අභිඤ්ඤාතේ අභිඤ්ඤාතේ නානාතිත්ථියේ සමණබ්‍රාහ්මණේ ඒතදවෝච: ‘ඒසාවුසෝ, භගවා වේසාලියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තෝ යේන අචේලස්ස පාථිකපුත්තස්ස ආරාමෝ තේනුපසඞ්කමි දිවාවිහාරාය. අභික්කමථායස්මන්තෝ අභික්කමථායස්මන්තෝ, සාධුරූපානං සමණානං උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං භවිස්සතී(අ)ති. අථ ඛෝ, භග්ගව, අභිඤ්ඤාතානං අභිඤ්ඤාතානං නානාතිත්ථියානං සමණබ්‍රාහ්මණානං ඒතදහෝසි: ‘සාධුරූපානං කිර, භෝ, සමණානං උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං භවිස්සති; හන්ද වත, භෝ, ගච්ඡාමා(අ)ති.

අථ ඛෝ, භග්ගව, අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී, අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ච බ්‍රාහ්මණමහාසාලා ගහපතිනේචයිකා නානාතිත්ථියා සමණබ්‍රාහ්මණා යේන අචේලස්ස පාථිකපුත්තස්ස ආරාමෝ තේනුපසඞ්කමිංසු. සා ඒසා, භග්ගව, පරිසා මහා හෝති අනේකසතා අනේකසහස්සා.

අස්සෝසි ඛෝ, භග්ගව, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ: ‘අභික්කන්තා කිර අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී, අභික්කන්තා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ච බ්‍රාහ්මණමහාසාලා ගහපතිනේචයිකා නානාතිත්ථියා සමණබ්‍රාහ්මණා. සමණෝපි ගෝතමෝ මය්හං ආරාමේ දිවාවිහාරං නිසින්නෝ(අ)ති. සුත්වානස්ස භයං ඡම්භිතත්තං ලෝමහංසෝ උදපාදි. අථ ඛෝ, භග්ගව, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ භීතෝ සංවිග්ගෝ ලෝමහට්ඨජාතෝ යේන තින්දුකඛාණුපරිබ්බාජකාරාමෝ තේනුපසඞ්කමි.

අස්සෝසි ඛෝ, භග්ගව, සා පරිසා: ‘අචේලෝ කිර පාථිකපුත්තෝ භීතෝ සංවිග්ගෝ ලෝමහට්ඨජාතෝ යේන තින්දුකඛාණුපරිබ්බාජකාරාමෝ තේනුපසඞ්කන්තෝ(අ)ති. අථ ඛෝ, භග්ගව, සා පරිසා අඤ්ඤතරං පුරිසං ආමන්තේසි: ‘ඒහි ත්වං, භෝ පුරිස, යේන තින්දුකඛාණුපරිබ්බාජකාරාමෝ, යේන අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තේනුපසඞ්කම. උපසඞ්කමිත්වා අචේලං පාථිකපුත්තං ඒවං වදේහි: “අභික්කමාවුසෝ, පාථිකපුත්ත, අභික්කන්තා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී, අභික්කන්තා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ච බ්‍රාහ්මණමහාසාලා ගහපතිනේචයිකා නානාතිත්ථියා සමණබ්‍රාහ්මණා, සමණෝපි ගෝතමෝ ආයස්මතෝ ආරාමේ දිවාවිහාරං නිසින්නෝ; භාසිතා ඛෝ පන තේ ඒසා, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, වේසාලියං පරිසති වාචා සමණෝපි ගෝතමෝ ඤාණවාදෝ, අහම්පි ඤාණවාදෝ. ඤාණවාදෝ ඛෝ පන ඤාණවාදේන අරහති උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං දස්සේතුං. සමණෝ ගෝතමෝ උපඩ්ඪපථං ආගච්ඡේය්‍ය අහම්පි උපඩ්ඪපථං ගච්ඡේය්‍යං. තේ තත්ථ උභෝපි උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරේය්‍යාම. ඒකඤ්චේ සමණෝ ගෝතමෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරිස්සති, ද්වාහං කරිස්සාමි. ද්වේ චේ සමණෝ ගෝතමෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියානි කරිස්සති, චත්තාරාහං කරිස්සාමි. චත්තාරි චේ සමණෝ ගෝතමෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියානි කරිස්සති, අට්ඨාහං කරිස්සාමි. ඉති යාවතකං යාවතකං සමණෝ ගෝතමෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරිස්සති, තද්දිගුණං තද්දිගුණාහං කරිස්සාමී”ති අභික්කමස්සේව ඛෝ ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, උපඩ්ඪපථං. සබ්බපඨමංයේව ආගන්ත්වා සමණෝ ගෝතමෝ ආයස්මතෝ ආරාමේ දිවාවිහාරං නිසින්නෝ(අ)ති.

ඒවං, භෝති ඛෝ, භග්ගව, සෝ පුරිසෝ තස්සා පරිසාය පටිස්සුත්වා යේන තින්දුකඛාණුපරිබ්බාජකාරාමෝ, යේන අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තේනුපසඞ්කමි. උපසඞ්කමිත්වා අචේලං පාථිකපුත්තං ඒතදවෝච: ‘අභික්කමාවුසෝ පාථිකපුත්ත, අභික්කන්තා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී, අභික්කන්තා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ච බ්‍රාහ්මණමහාසාලා ගහපතිනේචයිකා නානාතිත්ථියා සමණබ්‍රාහ්මණා. සමණෝපි ගෝතමෝ ආයස්මතෝ ආරාමේ දිවාවිහාරං නිසින්නෝ. භාසිතා ඛෝ පන තේ ඒසා, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, වේසාලියං පරිසති වාචා—සමණෝපි ගෝතමෝ ඤාණවාදෝ; අහම්පි ඤාණවාදෝ. ඤාණවාදෝ ඛෝ පන ඤාණවාදේන අරහති උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං දස්සේතුං …පේ… තද්දිගුණං තද්දිගුණාහං කරිස්සාමීති. අභික්කමස්සේව ඛෝ, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, උපඩ්ඪපථං. සබ්බපඨමංයේව ආගන්ත්වා සමණෝ ගෝතමෝ ආයස්මතෝ ආරාමේ දිවාවිහාරං නිසින්නෝ(අ)ති.

ඒවං වුත්තේ, භග්ගව, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ ‘ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝ(අ)ති වත්වා තත්ථේව සංසප්පති, න සක්කෝති ආසනාපි වුට්ඨාතුං. අථ ඛෝ සෝ, භග්ගව, පුරිසෝ අචේලං පාථිකපුත්තං ඒතදවෝච: ‘කිං සු නාම තේ, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, පාවළා සු නාම තේ පීඨකස්මිං අල්ලීනා, පීඨකං සු නාම තේ පාවළාසු අල්ලීනං? ආයාමි ආවුසෝ, ආයාමි ආවුසෝති වත්වා තත්ථේව සංසප්පසි, න සක්කෝසි ආසනාපි වුට්ඨාතුන්(අ)ති. ඒවම්පි ඛෝ, භග්ගව, වුච්චමානෝ අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ ‘ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝ(අ)ති වත්වා තත්ථේව සංසප්පති, න සක්කෝති ආසනාපි වුට්ඨාතුං.

යදා ඛෝ සෝ, භග්ගව, පුරිසෝ අඤ්ඤාසි: ‘පරාභූතරූපෝ අයං අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ. ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝති වත්වා තත්ථේව සංසප්පති, න සක්කෝති ආසනාපි වුට්ඨාතුන්(අ)ති. අථ තං පරිසං ආගන්ත්වා ඒවමාරෝචේසි: ‘පරාභූතරූපෝ, භෝ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ. ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝති වත්වා තත්ථේව සංසප්පති, න සක්කෝති ආසනාපි වුට්ඨාතුන්(අ)ති. ඒවං වුත්තේ, අහං, භග්ගව, තං පරිසං ඒතදවෝචං: ‘අභබ්බෝ ඛෝ, ආවුසෝ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යා(අ)ති.

පඨමභාණවාරෝ නිට්ඨිතෝ.

අථ ඛෝ, භග්ගව, අඤ්ඤතරෝ ලිච්ඡවිමහාමත්තෝ උට්ඨායාසනා තං පරිසං ඒතදවෝච: ‘තේන හි, භෝ, මුහුත්තං තාව ආගමේථ, යාවාහං ගච්ඡාමි. අප්පේව නාම අහම්පි සක්කුණේය්‍යං අචේලං පාථිකපුත්තං ඉමං පරිසං ආනේතුන්(අ)ති.

අථ ඛෝ සෝ, භග්ගව, ලිච්ඡවිමහාමත්තෝ යේන තින්දුකඛාණුපරිබ්බාජකාරාමෝ, යේන අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තේනුපසඞ්කමි. උපසඞ්කමිත්වා අචේලං පාථිකපුත්තං ඒතදවෝච: ‘අභික්කමාවුසෝ පාථිකපුත්ත, අභික්කන්තං තේ සේය්‍යෝ, අභික්කන්තා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී, අභික්කන්තා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ච බ්‍රාහ්මණමහාසාලා ගහපතිනේචයිකා නානාතිත්ථියා සමණබ්‍රාහ්මණා. සමණෝපි ගෝතමෝ ආයස්මතෝ ආරාමේ දිවාවිහාරං නිසින්නෝ. භාසිතා ඛෝ පන තේ ඒසා, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, වේසාලියං පරිසති වාචා—සමණෝපි ගෝතමෝ ඤාණවාදෝ …පේ… තද්දිගුණං තද්දිගුණාහං කරිස්සාමීති. අභික්කමස්සේව ඛෝ, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, උපඩ්ඪපථං. සබ්බපඨමංයේව ආගන්ත්වා සමණෝ ගෝතමෝ ආයස්මතෝ ආරාමේ දිවාවිහාරං නිසින්නෝ. භාසිතා ඛෝ පනේසා, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, සමණේන ගෝතමේන පරිසති වාචා—අභබ්බෝ ඛෝ අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යාති. අභික්කමාවුසෝ පාථිකපුත්ත, අභික්කමනේනේව තේ ජයං කරිස්සාම, සමණස්ස ගෝතමස්ස පරාජයන්(අ)ති.

ඒවං වුත්තේ, භග්ගව, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ ‘ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝ(අ)ති වත්වා තත්ථේව සංසප්පති, න සක්කෝති ආසනාපි වුට්ඨාතුං. අථ ඛෝ සෝ, භග්ගව, ලිච්ඡවිමහාමත්තෝ අචේලං පාථිකපුත්තං ඒතදවෝච: ‘කිං සු නාම තේ, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, පාවළා සු නාම තේ පීඨකස්මිං අල්ලීනා, පීඨකං සු නාම තේ පාවළාසු අල්ලීනං? ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝති වත්වා තත්ථේව සංසප්පසි, න සක්කෝසි ආසනාපි වුට්ඨාතුන්(අ)ති. ඒවම්පි ඛෝ, භග්ගව, වුච්චමානෝ අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ ‘ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝ(අ)ති වත්වා තත්ථේව සංසප්පති, න සක්කෝති ආසනාපි වුට්ඨාතුං.

යදා ඛෝ සෝ, භග්ගව, ලිච්ඡවිමහාමත්තෝ අඤ්ඤාසි: ‘පරාභූතරූපෝ අයං අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝති වත්වා තත්ථේව සංසප්පති, න සක්කෝති ආසනාපි වුට්ඨාතුන්(අ)ති. අථ තං පරිසං ආගන්ත්වා ඒවමාරෝචේසි: ‘පරාභූතරූපෝ, භෝ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝති වත්වා තත්ථේව සංසප්පති, න සක්කෝති ආසනාපි වුට්ඨාතුන්(අ)ති. ඒවං වුත්තේ, අහං, භග්ගව, තං පරිසං ඒතදවෝචං: ‘අභබ්බෝ ඛෝ, ආවුසෝ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍ය. සචේ පායස්මන්තානං ලිච්ඡවීනං ඒවමස්ස—මයං අචේලං පාථිකපුත්තං වරත්තාහි බන්ධිත්වා ගෝයුගේහි ආවිඤ්ඡේය්‍යාමාති, තා වරත්තා ඡිජ්ජේය්‍යුං පාථිකපුත්තෝ වා. අභබ්බෝ පන අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යා(අ)ති.

අථ ඛෝ, භග්ගව, ජාලියෝ දාරුපත්තිකන්තේවාසී උට්ඨායාසනා තං පරිසං ඒතදවෝච: ‘තේන හි, භෝ, මුහුත්තං තාව ආගමේථ, යාවාහං ගච්ඡාමි; අප්පේව නාම අහම්පි සක්කුණේය්‍යං අචේලං පාථිකපුත්තං ඉමං පරිසං ආනේතුන්(අ)ති.

අථ ඛෝ, භග්ගව, ජාලියෝ දාරුපත්තිකන්තේවාසී යේන තින්දුකඛාණුපරිබ්බාජකාරාමෝ, යේන අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තේනුපසඞ්කමි. උපසඞ්කමිත්වා අචේලං පාථිකපුත්තං ඒතදවෝච: ‘අභික්කමාවුසෝ පාථිකපුත්ත, අභික්කන්තං තේ සේය්‍යෝ. අභික්කන්තා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී, අභික්කන්තා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ච බ්‍රාහ්මණමහාසාලා ගහපතිනේචයිකා නානාතිත්ථියා සමණබ්‍රාහ්මණා. සමණෝපි ගෝතමෝ ආයස්මතෝ ආරාමේ දිවාවිහාරං නිසින්නෝ. භාසිතා ඛෝ පන තේ ඒසා, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, වේසාලියං පරිසති වාචා—සමණෝපි ගෝතමෝ ඤාණවාදෝ …පේ… තද්දිගුණං තද්දිගුණාහං කරිස්සාමීති. අභික්කමස්සේව, ඛෝ ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, උපඩ්ඪපථං. සබ්බපඨමංයේව ආගන්ත්වා සමණෝ ගෝතමෝ ආයස්මතෝ ආරාමේ දිවාවිහාරං නිසින්නෝ. භාසිතා ඛෝ පනේසා, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, සමණේන ගෝතමේන පරිසති වාචා—අභබ්බෝ අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍ය. සචේ පායස්මන්තානං ලිච්ඡවීනං ඒවමස්ස—මයං අචේලං පාථිකපුත්තං වරත්තාහි බන්ධිත්වා ගෝයුගේහි ආවිඤ්ඡේය්‍යාමාති. තා වරත්තා ඡිජ්ජේය්‍යුං පාථිකපුත්තෝ වා. අභබ්බෝ පන අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යාති. අභික්කමාවුසෝ පාථිකපුත්ත, අභික්කමනේනේව තේ ජයං කරිස්සාම, සමණස්ස ගෝතමස්ස පරාජයන්(අ)ති.

ඒවං වුත්තේ, භග්ගව, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ ‘ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝ(අ)ති වත්වා තත්ථේව සංසප්පති, න සක්කෝති ආසනාපි වුට්ඨාතුං. අථ ඛෝ, භග්ගව, ජාලියෝ දාරුපත්තිකන්තේවාසී අචේලං පාථිකපුත්තං ඒතදවෝච: ‘කිං සු නාම තේ, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, පාවළා සු නාම තේ පීඨකස්මිං අල්ලීනා, පීඨකං සු නාම තේ පාවළාසු අල්ලීනං? ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝති වත්වා තත්ථේව සංසප්පසි, න සක්කෝසි ආසනාපි වුට්ඨාතුන්(අ)ති. ඒවම්පි ඛෝ, භග්ගව, වුච්චමානෝ අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ ‘ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝ(අ)ති වත්වා තත්ථේව සංසප්පති, න සක්කෝති ආසනාපි වුට්ඨාතුන්ති.

යදා ඛෝ, භග්ගව, ජාලියෝ දාරුපත්තිකන්තේවාසී අඤ්ඤාසි: ‘පරාභූතරූපෝ අයං අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ ආයාමි, ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝති වත්වා තත්ථේව සංසප්පති, න සක්කෝති ආසනාපි වුට්ඨාතුන්(අ)ති, අථ නං ඒතදවෝච—

භූතපුබ්බං, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, සීහස්ස මිගරඤ්ඤෝ ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං අඤ්ඤතරං වනසණ්ඩං නිස්සාය ආසයං කප්පේය්‍යං. තත්‍රාසයං කප්පේත්වා සායන්හසමයං ආසයා නික්ඛමේය්‍යං, ආසයා නික්ඛමිත්වා විජම්භේය්‍යං, විජම්භිත්වා සමන්තා චතුද්දිසා අනුවිලෝකේය්‍යං, සමන්තා චතුද්දිසා අනුවිලෝකේත්වා තික්ඛත්තුං සීහනාදං නදේය්‍යං, තික්ඛත්තුං සීහනාදං නදිත්වා ගෝචරාය පක්කමේය්‍යං. සෝ වරං වරං මිගසඞ්ඝේ වධිත්වා මුදුමංසානි මුදුමංසානි භක්ඛයිත්වා තමේව ආසයං අජ්ඣුපේය්‍යන්(අ)ති.

අථ ඛෝ, ආවුසෝ, සෝ සීහෝ මිගරාජා අඤ්ඤතරං වනසණ්ඩං නිස්සාය ආසයං කප්පේසි. තත්‍රාසයං කප්පේත්වා සායන්හසමයං ආසයා නික්ඛමි, ආසයා නික්ඛමිත්වා විජම්භි, විජම්භිත්වා සමන්තා චතුද්දිසා අනුවිලෝකේසි, සමන්තා චතුද්දිසා අනුවිලෝකේත්වා තික්ඛත්තුං සීහනාදං නදි, තික්ඛත්තුං සීහනාදං නදිත්වා ගෝචරාය පක්කාමි. සෝ වරං වරං මිගසඞ්ඝේ වධිත්වා මුදුමංසානි මුදුමංසානි භක්ඛයිත්වා තමේව ආසයං අජ්ඣුපේසි.

තස්සේව ඛෝ, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, සීහස්ස මිගරඤ්ඤෝ විඝාසසංවඩ්ඪෝ ජරසිඞ්ගාලෝ දිත්තෝ චේව බලවා ච. අථ ඛෝ, ආවුසෝ, තස්ස ජරසිඞ්ගාලස්ස ඒතදහෝසි: ‘කෝ චාහං, කෝ සීහෝ මිගරාජා. යන්නූනාහම්පි අඤ්ඤතරං වනසණ්ඩං නිස්සාය ආසයං කප්පේය්‍යං. තත්‍රාසයං කප්පේත්වා සායන්හසමයං ආසයා නික්ඛමේය්‍යං, ආසයා නික්ඛමිත්වා විජම්භේය්‍යං, විජම්භිත්වා සමන්තා චතුද්දිසා අනුවිලෝකේය්‍යං, සමන්තා චතුද්දිසා අනුවිලෝකේත්වා තික්ඛත්තුං සීහනාදං නදේය්‍යං, තික්ඛත්තුං සීහනාදං නදිත්වා ගෝචරාය පක්කමේය්‍යං. සෝ වරං වරං මිගසඞ්ඝේ වධිත්වා මුදුමංසානි මුදුමංසානි භක්ඛයිත්වා තමේව ආසයං අජ්ඣුපේය්‍යන්(අ)ති.

අථ ඛෝ සෝ, ආවුසෝ, ජරසිඞ්ගාලෝ අඤ්ඤතරං වනසණ්ඩං නිස්සාය ආසයං කප්පේසි. තත්‍රාසයං කප්පේත්වා සායන්හසමයං ආසයා නික්ඛමි, ආසයා නික්ඛමිත්වා විජම්භි, විජම්භිත්වා සමන්තා චතුද්දිසා අනුවිලෝකේසි, සමන්තා චතුද්දිසා අනුවිලෝකේත්වා තික්ඛත්තුං සීහනාදං නදිස්සාමීති සිඞ්ගාලකංයේව අනදි භේරණ්ඩකංයේව අනදි, කේ ච ඡවේ සිඞ්ගාලේ, කේ පන සීහනාදේති.

ඒවමේව ඛෝ ත්වං, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, සුගතාපදානේසු ජීවමානෝ සුගතාතිරිත්තානි භුඤ්ජමානෝ තථාගතේ අරහන්තේ සම්මාසම්බුද්ධේ ආසාදේතබ්බං මඤ්ඤසි. කේ ච ඡවේ පාථිකපුත්තේ, කා ච තථාගතානං අරහන්තානං සම්මාසම්බුද්ධානං ආසාදනාති.

යතෝ ඛෝ, භග්ගව, ජාලියෝ දාරුපත්තිකන්තේවාසී ඉමිනා ඕපම්මේන නේව අසක්ඛි අචේලං පාථිකපුත්තං තම්හා ආසනා චාවේතුං. අථ නං ඒතදවෝච:

‘සීහෝති අත්තානං සමේක්ඛියාන, අමඤ්ඤි කෝත්ථු මිගරාජාහමස්මි; තථේව සෝ සිඞ්ගාලකං අනදි, කේ ච ඡවේ සිඞ්ගාලේ කේ පන සීහනාදේති.

ඒවමේව ඛෝ ත්වං, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, සුගතාපදානේසු ජීවමානෝ සුගතාතිරිත්තානි භුඤ්ජමානෝ තථාගතේ අරහන්තේ සම්මාසම්බුද්ධේ ආසාදේතබ්බං මඤ්ඤසි. කේ ච ඡවේ පාථිකපුත්තේ, කා ච තථාගතානං අරහන්තානං සම්මාසම්බුද්ධානං ආසාදනා(අ)ති.

යතෝ ඛෝ, භග්ගව, ජාලියෝ දාරුපත්තිකන්තේවාසී ඉමිනාපි ඕපම්මේන නේව අසක්ඛි අචේලං පාථිකපුත්තං තම්හා ආසනා චාවේතුං. අථ නං ඒතදවෝච:

‘අඤ්ඤං අනුචඞ්කමනං, අත්තානං විඝාසේ සමේක්ඛිය; යාව අත්තානං න පස්සති, කෝත්ථු තාව බ්‍යග්ඝෝති මඤ්ඤති.

තථේව සෝ සිඞ්ගාලකං අනදි, කේ ච ඡවේ සිඞ්ගාලේ කේ පන සීහනාදේති.

ඒවමේව ඛෝ ත්වං, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, සුගතාපදානේසු ජීවමානෝ සුගතාතිරිත්තානි භුඤ්ජමානෝ තථාගතේ අරහන්තේ සම්මාසම්බුද්ධේ ආසාදේතබ්බං මඤ්ඤසි. කේ ච ඡවේ පාථිකපුත්තේ, කා ච තථාගතානං අරහන්තානං සම්මාසම්බුද්ධානං ආසාදනා(අ)ති.

යතෝ ඛෝ, භග්ගව, ජාලියෝ දාරුපත්තිකන්තේවාසී ඉමිනාපි ඕපම්මේන නේව අසක්ඛි අචේලං පාථිකපුත්තං තම්හා ආසනා චාවේතුං. අථ නං ඒතදවෝච:

‘භුත්වාන භේකේ ඛලමූසිකායෝ, කටසීසු ඛිත්තානි ච කෝණපානි; මහාවනේ සුඤ්ඤවනේ විවඩ්ඪෝ, අමඤ්ඤි කෝත්ථු මිගරාජාහමස්මි; තථේව සෝ සිඞ්ගාලකං අනදි, කේ ච ඡවේ සිඞ්ගාලේ කේ පන සීහනාදේති.

ඒවමේව ඛෝ ත්වං, ආවුසෝ පාථිකපුත්ත, සුගතාපදානේසු ජීවමානෝ සුගතාතිරිත්තානි භුඤ්ජමානෝ තථාගතේ අරහන්තේ සම්මාසම්බුද්ධේ ආසාදේතබ්බං මඤ්ඤසි. කේ ච ඡවේ පාථිකපුත්තේ, කා ච තථාගතානං අරහන්තානං සම්මාසම්බුද්ධානං ආසාදනා(අ)ති.

යතෝ ඛෝ, භග්ගව, ජාලියෝ දාරුපත්තිකන්තේවාසී ඉමිනාපි ඕපම්මේන නේව අසක්ඛි අචේලං පාථිකපුත්තං තම්හා ආසනා චාවේතුං. අථ තං පරිසං ආගන්ත්වා ඒවමාරෝචේසි: ‘පරාභූතරූපෝ, භෝ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ ආයාමි ආවුසෝ, ආයාමි, ආවුසෝති වත්වා තත්ථේව සංසප්පති, න සක්කෝති ආසනාපි වුට්ඨාතුන්(අ)ති.

ඒවං වුත්තේ, අහං, භග්ගව, තං පරිසං ඒතදවෝචං: ‘අභබ්බෝ ඛෝ, ආවුසෝ, අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍ය. සචේපායස්මන්තානං ලිච්ඡවීනං ඒවමස්ස—මයං අචේලං පාථිකපුත්තං වරත්තාහි බන්ධිත්වා නාගේහි ආවිඤ්ඡේය්‍යාමාති. තා වරත්තා ඡිජ්ජේය්‍යුං පාථිකපුත්තෝ වා. අභබ්බෝ පන අචේලෝ පාථිකපුත්තෝ තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා මම සම්මුඛීභාවං ආගන්තුං. සචේපිස්ස ඒවමස්ස—අහං තං වාචං අප්පහාය තං චිත්තං අප්පහාය තං දිට්ඨිං අප්පටිනිස්සජ්ජිත්වා සමණස්ස ගෝතමස්ස සම්මුඛීභාවං ගච්ඡේය්‍යන්ති, මුද්ධාපි තස්ස විපතේය්‍යා(අ)ති.

අථ ඛ්වාහං, භග්ගව, තං පරිසං ධම්මියා කථාය සන්දස්සේසිං සමාදපේසිං සමුත්තේජේසිං සම්පහංසේසිං, තං පරිසං ධම්මියා කථාය සන්දස්සේත්වා සමාදපේත්වා සමුත්තේජේත්වා සම්පහංසේත්වා මහාබන්ධනා මෝක්ඛං කරිත්වා චතුරාසීතිපාණසහස්සානි මහාවිදුග්ගා උද්ධරිත්වා තේජෝධාතුං සමාපජ්ජිත්වා සත්තතාලං වේහාසං අබ්භුග්ගන්ත්වා අඤ්ඤං සත්තතාලම්පි අච්චිං අභිනිම්මිනිත්වා පජ්ජලිත්වා ධූමායිත්වා මහාවනේ කූටාගාරසාලායං පච්චුට්ඨාසිං.

අථ ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ යේනාහං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නං ඛෝ අහං, භග්ගව, සුනක්ඛත්තං ලිච්ඡවිපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘තං කිං මඤ්ඤසි, සුනක්ඛත්ත, යථේව තේ අහං අචේලං පාථිකපුත්තං ආරබ්භ බ්‍යාකාසිං, තථේව තං විපාකං අඤ්ඤථා වා(අ)ති?

‘යථේව මේ, භන්තේ, භගවා අචේලං පාථිකපුත්තං ආරබ්භ බ්‍යාකාසි, තථේව තං විපාකං, නෝ අඤ්ඤථා(අ)ති.

‘තං කිං මඤ්ඤසි, සුනක්ඛත්ත, යදි ඒවං සන්තේ කතං වා හෝති උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං, අකතං වා(අ)ති?

‘අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ කතං හෝති උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං, නෝ අකතන්(අ)ති.

‘ඒවම්පි ඛෝ මං ත්වං, මෝඝපුරිස, උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරෝන්තං ඒවං වදේසි—න හි පන මේ, භන්තේ, භගවා උත්තරි මනුස්සධම්මා ඉද්ධිපාටිහාරියං කරෝතීති. පස්ස, මෝඝපුරිස, යාවඤ්ච තේ ඉදං අපරද්ධන්(අ)ති.

ඒවම්පි ඛෝ, භග්ගව, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ මයා වුච්චමානෝ අපක්කමේව ඉමස්මා ධම්මවිනයා, යථා තං ආපායිකෝ නේරයිකෝ.

6. අග්ගඤ්ඤපඤ්ඤත්තිකථා

අග්ගඤ්ඤඤ්චාහං, භග්ගව, පජානාමි. තඤ්ච පජානාමි, තතෝ ච උත්තරිතරං පජානාමි, තඤ්ච පජානං න පරාමසාමි, අපරාමසතෝ ච මේ පච්චත්තඤ්ඤේව නිබ්බුති විදිතා, යදභිජානං තථාගතෝ නෝ අනයං ආපජ්ජති.

සන්ති, භග්ගව, ඒකේ සමණබ්‍රාහ්මණා ඉස්සරකුත්තං බ්‍රහ්මකුත්තං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේන්ති. ත්‍යාහං උපසඞ්කමිත්වා ඒවං වදාමි: ‘සච්චං කිර තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඉස්සරකුත්තං බ්‍රහ්මකුත්තං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේථා(අ)ති? තේ ච මේ ඒවං පුට්ඨා, ‘ආමෝ(අ)ති පටිජානන්ති. ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘කථංවිහිතකං පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඉස්සරකුත්තං බ්‍රහ්මකුත්තං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේථා(අ)ති? තේ මයා පුට්ඨා න සම්පායන්ති, අසම්පායන්තා මමඤ්ඤේව පටිපුච්ඡන්ති. තේසාහං පුට්ඨෝ බ්‍යාකරෝමි:

‘හෝති ඛෝ සෝ, ආවුසෝ, සමයෝ යං කදාචි කරහචි දීඝස්ස අද්ධුනෝ අච්චයේන අයං ලෝකෝ සංවට්ටති. සංවට්ටමානේ ලෝකේ යේභුය්‍යේන සත්තා ආභස්සරසංවත්තනිකා හෝන්ති. තේ තත්ථ හෝන්ති මනෝමයා පීතිභක්ඛා සයංපභා අන්තලික්ඛචරා සුභට්ඨායිනෝ චිරං දීඝමද්ධානං තිට්ඨන්ති.

හෝති ඛෝ සෝ, ආවුසෝ, සමයෝ යං කදාචි කරහචි දීඝස්ස අද්ධුනෝ අච්චයේන අයං ලෝකෝ විවට්ටති. විවට්ටමානේ ලෝකේ සුඤ්ඤං බ්‍රහ්මවිමානං පාතුභවති. අථ ඛෝ අඤ්ඤතරෝ සත්තෝ ආයුක්ඛයා වා පුඤ්ඤක්ඛයා වා ආභස්සරකායා චවිත්වා සුඤ්ඤං බ්‍රහ්මවිමානං උපපජ්ජති. සෝ තත්ථ හෝති මනෝමයෝ පීතිභක්ඛෝ සයම්පභෝ අන්තලික්ඛචරෝ සුභට්ඨායී, චිරං දීඝමද්ධානං තිට්ඨති.

තස්ස තත්ථ ඒකකස්ස දීඝරත්තං නිවුසිතත්තා අනභිරති පරිතස්සනා උප්පජ්ජති—අහෝ වත අඤ්ඤේපි සත්තා ඉත්ථත්තං ආගච්ඡේය්‍යුන්ති.

අථ අඤ්ඤේපි සත්තා ආයුක්ඛයා වා පුඤ්ඤක්ඛයා වා ආභස්සරකායා චවිත්වා සුඤ්ඤං බ්‍රහ්මවිමානං උපපජ්ජන්ති තස්ස සත්තස්ස සහබ්‍යතං. තේපි තත්ථ හෝන්ති මනෝමයා පීතිභක්ඛා සයංපභා අන්තලික්ඛචරා සුභට්ඨායිනෝ, චිරං දීඝමද්ධානං තිට්ඨන්ති.

තත්‍රාවුසෝ, යෝ සෝ සත්තෝ පඨමං උපපන්නෝ, තස්ස ඒවං හෝති—අහමස්මි බ්‍රහ්මා මහාබ්‍රහ්මා අභිභූ අනභිභූතෝ අඤ්ඤදත්ථුදසෝ වසවත්තී ඉස්සරෝ කත්තා නිම්මාතා සේට්ඨෝ සජිතා වසී පිතා භූතභබ්‍යානං, මයා ඉමේ සත්තා නිම්මිතා. තං කිස්ස හේතු? මමඤ්හි පුබ්බේ ඒතදහෝසි—අහෝ වත අඤ්ඤේපි සත්තා ඉත්ථත්තං ආගච්ඡේය්‍යුන්ති; ඉති මම ච මනෝපණිධි. ඉමේ ච සත්තා ඉත්ථත්තං ආගතාති.

යේපි තේ සත්තා පච්ඡා උපපන්නා, තේසම්පි ඒවං හෝති—අයං ඛෝ භවං බ්‍රහ්මා මහාබ්‍රහ්මා අභිභූ අනභිභූතෝ අඤ්ඤදත්ථුදසෝ වසවත්තී ඉස්සරෝ කත්තා නිම්මාතා සේට්ඨෝ සජිතා වසී පිතා භූතභබ්‍යානං; ඉමිනා මයං භෝතා බ්‍රහ්මුනා නිම්මිතා. තං කිස්ස හේතු? ඉමඤ්හි මයං අද්දසාම ඉධ පඨමං උපපන්නං; මයං පනාම්හ පච්ඡා උපපන්නාති.

තත්‍රාවුසෝ, යෝ සෝ සත්තෝ පඨමං උපපන්නෝ, සෝ දීඝායුකතරෝ ච හෝති වණ්ණවන්තතරෝ ච මහේසක්ඛතරෝ ච. යේ පන තේ සත්තා පච්ඡා උපපන්නා, තේ අප්පායුකතරා ච හෝන්ති දුබ්බණ්ණතරා ච අප්පේසක්ඛතරා ච.

ඨානං ඛෝ පනේතං, ආවුසෝ, විජ්ජති, යං අඤ්ඤතරෝ සත්තෝ තම්හා කායා චවිත්වා ඉත්ථත්තං ආගච්ඡති. ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති. අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතෝ සමානෝ ආතප්පමන්වාය පධානමන්වාය අනුයෝගමන්වාය අප්පමාදමන්වාය සම්මාමනසිකාරමන්වාය තථාරූපං චේතෝසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතේ චිත්තේ තං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති; තතෝ පරං නානුස්සරති.

සෝ ඒවමාහ: “යෝ ඛෝ සෝ භවං බ්‍රහ්මා මහාබ්‍රහ්මා අභිභූ අනභිභූතෝ අඤ්ඤදත්ථුදසෝ වසවත්තී ඉස්සරෝ කත්තා නිම්මාතා සේට්ඨෝ සජිතා වසී පිතා භූතභබ්‍යානං, යේන මයං භෝතා බ්‍රහ්මුනා නිම්මිතා. සෝ නිච්චෝ ධුවෝ සස්සතෝ අවිපරිණාමධම්මෝ සස්සතිසමං තථේව ඨස්සති. යේ පන මයං අහුම්හා තේන භෝතා බ්‍රහ්මුනා නිම්මිතා, තේ මයං අනිච්චා අද්ධුවා අප්පායුකා චවනධම්මා ඉත්ථත්තං ආගතා”ති. ඒවංවිහිතකං නෝ තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඉස්සරකුත්තං බ්‍රහ්මකුත්තං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේථා(අ)ති.

තේ ඒවමාහංසු: ‘ඒවං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ ගෝතම, සුතං, යථේවායස්මා ගෝතමෝ ආහා(අ)ති.

අග්ගඤ්ඤඤ්චාහං, භග්ගව, පජානාමි. තඤ්ච පජානාමි, තතෝ ච උත්තරිතරං පජානාමි, තඤ්ච පජානං න පරාමසාමි, අපරාමසතෝ ච මේ පච්චත්තඤ්ඤේව නිබ්බුති විදිතා. යදභිජානං තථාගතෝ නෝ අනයං ආපජ්ජති.

සන්ති, භග්ගව, ඒකේ සමණබ්‍රාහ්මණා ඛිඩ්ඩාපදෝසිකං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේන්ති. ත්‍යාහං උපසඞ්කමිත්වා ඒවං වදාමි: ‘සච්චං කිර තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඛිඩ්ඩාපදෝසිකං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේථා(අ)ති? තේ ච මේ ඒවං පුට්ඨා ‘ආමෝ(අ)ති පටිජානන්ති. ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘කථංවිහිතකං පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඛිඩ්ඩාපදෝසිකං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේථා(අ)ති? තේ මයා පුට්ඨා න සම්පායන්ති, අසම්පායන්තා මමඤ්ඤේව පටිපුච්ඡන්ති, තේසාහං පුට්ඨෝ බ්‍යාකරෝමි:

‘සන්තාවුසෝ, ඛිඩ්ඩාපදෝසිකා නාම දේවා. තේ අතිවේලං හස්සඛිඩ්ඩාරතිධම්මසමාපන්නා විහරන්ති. තේසං අතිවේලං හස්සඛිඩ්ඩාරතිධම්මසමාපන්නානං විහරතං සති සම්මුස්සති, සතියා සම්මෝසා තේ දේවා තම්හා කායා චවන්ති.

ඨානං ඛෝ පනේතං, ආවුසෝ, විජ්ජති, යං අඤ්ඤතරෝ සත්තෝ තම්හා කායා චවිත්වා ඉත්ථත්තං ආගච්ඡති, ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති, අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතෝ සමානෝ ආතප්පමන්වාය පධානමන්වාය අනුයෝගමන්වාය අප්පමාදමන්වාය සම්මාමනසිකාරමන්වාය තථාරූපං චේතෝසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතේ චිත්තේ තං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති; තතෝ පරං නානුස්සරති.

සෝ ඒවමාහ: “යේ ඛෝ තේ භෝන්තෝ දේවා න ඛිඩ්ඩාපදෝසිකා තේ න අතිවේලං හස්සඛිඩ්ඩාරතිධම්මසමාපන්නා විහරන්ති. තේසං නාතිවේලං හස්සඛිඩ්ඩාරතිධම්මසමාපන්නානං විහරතං සති න සම්මුස්සති, සතියා අසම්මෝසා තේ දේවා තම්හා කායා න චවන්ති, නිච්චා ධුවා සස්සතා අවිපරිණාමධම්මා සස්සතිසමං තථේව ඨස්සන්ති. යේ පන මයං අහුම්හා ඛිඩ්ඩාපදෝසිකා තේ මයං අතිවේලං හස්සඛිඩ්ඩාරතිධම්මසමාපන්නා විහරිම්හා, තේසං නෝ අතිවේලං හස්සඛිඩ්ඩාරතිධම්මසමාපන්නානං විහරතං සති සම්මුස්සති, සතියා සම්මෝසා ඒවං මයං තම්හා කායා චුතා, අනිච්චා අද්ධුවා අප්පායුකා චවනධම්මා ඉත්ථත්තං ආගතා”ති. ඒවංවිහිතකං නෝ තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඛිඩ්ඩාපදෝසිකං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේථා(අ)ති.

තේ ඒවමාහංසු: ‘ඒවං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ ගෝතම, සුතං, යථේවායස්මා ගෝතමෝ ආහා(අ)ති.

අග්ගඤ්ඤඤ්චාහං, භග්ගව, පජානාමි …පේ… යදභිජානං තථාගතෝ නෝ අනයං ආපජ්ජති.

සන්ති, භග්ගව, ඒකේ සමණබ්‍රාහ්මණා මනෝපදෝසිකං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේන්ති. ත්‍යාහං උපසඞ්කමිත්වා ඒවං වදාමි: ‘සච්චං කිර තුම්හේ ආයස්මන්තෝ මනෝපදෝසිකං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේථා(අ)ති? තේ ච මේ ඒවං පුට්ඨා ‘ආමෝ(අ)ති පටිජානන්ති. ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘කථංවිහිතකං පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ මනෝපදෝසිකං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේථා(අ)ති? තේ මයා පුට්ඨා න සම්පායන්ති, අසම්පායන්තා මමඤ්ඤේව පටිපුච්ඡන්ති. තේසාහං පුට්ඨෝ බ්‍යාකරෝමි:

‘සන්තාවුසෝ, මනෝපදෝසිකා නාම දේවා. තේ අතිවේලං අඤ්ඤමඤ්ඤං උපනිජ්ඣායන්ති. තේ අතිවේලං අඤ්ඤමඤ්ඤං උපනිජ්ඣායන්තා අඤ්ඤමඤ්ඤම්හි චිත්තානි පදූසේන්ති. තේ අඤ්ඤමඤ්ඤං පදුට්ඨචිත්තා කිලන්තකායා කිලන්තචිත්තා. තේ දේවා තම්හා කායා චවන්ති.

ඨානං ඛෝ පනේතං, ආවුසෝ, විජ්ජති, යං අඤ්ඤතරෝ සත්තෝ තම්හා කායා චවිත්වා ඉත්ථත්තං ආගච්ඡති. ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති. අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතෝ සමානෝ ආතප්පමන්වාය පධානමන්වාය අනුයෝගමන්වාය අප්පමාදමන්වාය සම්මාමනසිකාරමන්වාය තථාරූපං චේතෝසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතේ චිත්තේ තං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති, තතෝ පරං නානුස්සරති.

සෝ ඒවමාහ: “යේ ඛෝ තේ භෝන්තෝ දේවා න මනෝපදෝසිකා තේ නාතිවේලං අඤ්ඤමඤ්ඤං උපනිජ්ඣායන්ති. තේ නාතිවේලං අඤ්ඤමඤ්ඤං උපනිජ්ඣායන්තා අඤ්ඤමඤ්ඤම්හි චිත්තානි නප්පදූසේන්ති. තේ අඤ්ඤමඤ්ඤං අප්පදුට්ඨචිත්තා අකිලන්තකායා අකිලන්තචිත්තා. තේ දේවා තම්හා කායා න චවන්ති, නිච්චා ධුවා සස්සතා අවිපරිණාමධම්මා සස්සතිසමං තථේව ඨස්සන්ති. යේ පන මයං අහුම්හා මනෝපදෝසිකා, තේ මයං අතිවේලං අඤ්ඤමඤ්ඤං උපනිජ්ඣායිම්හා. තේ මයං අතිවේලං අඤ්ඤමඤ්ඤං උපනිජ්ඣායන්තා අඤ්ඤමඤ්ඤම්හි චිත්තානි පදූසිම්හා. තේ මයං අඤ්ඤමඤ්ඤං පදුට්ඨචිත්තා කිලන්තකායා කිලන්තචිත්තා. ඒවං මයං තම්හා කායා චුතා, අනිච්චා අද්ධුවා අප්පායුකා චවනධම්මා ඉත්ථත්තං ආගතා”ති. ඒවංවිහිතකං නෝ තුම්හේ ආයස්මන්තෝ මනෝපදෝසිකං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේථා(අ)ති.

තේ ඒවමාහංසු: ‘ඒවං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ ගෝතම, සුතං, යථේවායස්මා ගෝතමෝ ආහා(අ)ති.

අග්ගඤ්ඤඤ්චාහං, භග්ගව, පජානාමි …පේ… යදභිජානං තථාගතෝ නෝ අනයං ආපජ්ජති.

සන්ති, භග්ගව, ඒකේ සමණබ්‍රාහ්මණා අධිච්චසමුප්පන්නං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේන්ති. ත්‍යාහං උපසඞ්කමිත්වා ඒවං වදාමි: ‘සච්චං කිර තුම්හේ ආයස්මන්තෝ අධිච්චසමුප්පන්නං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේථා(අ)ති? තේ ච මේ ඒවං පුට්ඨා ‘ආමෝ(අ)ති පටිජානන්ති. ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘කථංවිහිතකං පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ අධිච්චසමුප්පන්නං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේථා(අ)ති? තේ මයා පුට්ඨා න සම්පායන්ති, අසම්පායන්තා මමඤ්ඤේව පටිපුච්ඡන්ති. තේසාහං පුට්ඨෝ බ්‍යාකරෝමි:

‘සන්තාවුසෝ, අසඤ්ඤසත්තා නාම දේවා. සඤ්ඤුප්පාදා ච පන තේ දේවා තම්හා කායා චවන්ති.

ඨානං ඛෝ පනේතං, ආවුසෝ, විජ්ජති යං අඤ්ඤතරෝ සත්තෝ තම්හා කායා චවිත්වා ඉත්ථත්තං ආගච්ඡති. ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති. අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතෝ සමානෝ ආතප්පමන්වාය පධානමන්වාය අනුයෝගමන්වාය අප්පමාදමන්වාය සම්මාමනසිකාරමන්වාය තථාරූපං චේතෝසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතේ චිත්තේ තං සඤ්ඤුප්පාදං අනුස්සරති, තතෝ පරං නානුස්සරති(අ).

සෝ ඒවමාහ: ‘අධිච්චසමුප්පන්නෝ අත්තා ච ලෝකෝ ච. තං කිස්ස හේතු? අහඤ්හි පුබ්බේ නාහෝසිං, සෝම්හි ඒතරහි අහුත්වා සන්තතාය පරිණතෝ(අ)ති. ‘ඒවංවිහිතකං නෝ තුම්හේ ආයස්මන්තෝ අධිච්චසමුප්පන්නං ආචරියකං අග්ගඤ්ඤං පඤ්ඤපේථා(අ)ති?

තේ ඒවමාහංසු: ‘ඒවං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ ගෝතම, සුතං යථේවායස්මා ගෝතමෝ ආහා(අ)ති.

අග්ගඤ්ඤඤ්චාහං, භග්ගව, පජානාමි තඤ්ච පජානාමි, තතෝ ච උත්තරිතරං පජානාමි, තඤ්ච පජානං න පරාමසාමි, අපරාමසතෝ ච මේ පච්චත්තඤ්ඤේව නිබ්බුති විදිතා. යදභිජානං තථාගතෝ නෝ අනයං ආපජ්ජති.

ඒවංවාදිං ඛෝ මං, භග්ගව, ඒවමක්ඛායිං ඒකේ සමණබ්‍රාහ්මණා අසතා තුච්ඡා මුසා අභූතේන අබ්භාචික්ඛන්ති: ‘විපරීතෝ සමණෝ ගෝතමෝ භික්ඛවෝ ච.

සමණෝ ගෝතමෝ ඒවමාහ—යස්මිං සමයේ සුභං විමෝක්ඛං උපසම්පජ්ජ විහරති, සබ්බං තස්මිං සමයේ අසුභන්ත්වේව පජානාතී(අ)ති.

න ඛෝ පනාහං, භග්ගව, ඒවං වදාමි: ‘යස්මිං සමයේ සුභං විමෝක්ඛං උපසම්පජ්ජ විහරති, සබ්බං තස්මිං සමයේ අසුභන්ත්වේව පජානාතී(අ)ති. ඒවඤ්ච ඛ්වාහං, භග්ගව, වදාමි: ‘යස්මිං සමයේ සුභං විමෝක්ඛං උපසම්පජ්ජ විහරති, සුභන්ත්වේව තස්මිං සමයේ පජානාතී(අ)”ති.

“තේ ච, භන්තේ, විපරීතා, යේ භගවන්තං විපරීතතෝ දහන්ති භික්ඛවෝ ච. ඒවංපසන්නෝ අහං, භන්තේ, භගවති. පහෝති මේ භගවා තථා ධම්මං දේසේතුං, යථා අහං සුභං විමෝක්ඛං උපසම්පජ්ජ විහරේය්‍යන්”ති.

“දුක්කරං ඛෝ ඒතං, භග්ගව, තයා අඤ්ඤදිට්ඨිකේන අඤ්ඤඛන්තිකේන අඤ්ඤරුචිකේන අඤ්ඤත්‍රායෝගේන අඤ්ඤත්‍රාචරියකේන සුභං විමෝක්ඛං උපසම්පජ්ජ විහරිතුං. ඉඞ්ඝ ත්වං, භග්ගව, යෝ ච තේ අයං මයි පසාදෝ, තමේව ත්වං සාධුකමනුරක්ඛා”ති.

“සචේ තං, භන්තේ, මයා දුක්කරං අඤ්ඤදිට්ඨිකේන අඤ්ඤඛන්තිකේන අඤ්ඤරුචිකේන අඤ්ඤත්‍රායෝගේන අඤ්ඤත්‍රාචරියකේන සුභං විමෝක්ඛං උපසම්පජ්ජ විහරිතුං. යෝ ච මේ අයං, භන්තේ, භගවති පසාදෝ, තමේවාහං සාධුකමනුරක්ඛිස්සාමී”ති.

ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනෝ භග්ගවගෝත්තෝ පරිබ්බාජකෝ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දීති.

පාථිකසුත්තං නිට්ඨිතං පඨමං.