Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ദീഘനികായ • Dīghanikāya |
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ദീഘനികായോ
Dīghanikāyo
പാഥികവഗ്ഗപാളി
Pāthikavaggapāḷi
൧. പാഥികസുത്തം
1. Pāthikasuttaṃ
സുനക്ഖത്തവത്ഥു
Sunakkhattavatthu
൧. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ മല്ലേസു വിഹരതി അനുപിയം നാമ 1 മല്ലാനം നിഗമോ. അഥ ഖോ ഭഗവാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ അനുപിയം പിണ്ഡായ പാവിസി. അഥ ഖോ ഭഗവതോ ഏതദഹോസി – ‘‘അതിപ്പഗോ ഖോ താവ അനുപിയായം 2 പിണ്ഡായ ചരിതും. യംനൂനാഹം യേന ഭഗ്ഗവഗോത്തസ്സ പരിബ്ബാജകസ്സ ആരാമോ, യേന ഭഗ്ഗവഗോത്തോ പരിബ്ബാജകോ തേനുപസങ്കമേയ്യ’’ന്തി.
1. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu viharati anupiyaṃ nāma 3 mallānaṃ nigamo. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya anupiyaṃ piṇḍāya pāvisi. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘atippago kho tāva anupiyāyaṃ 4 piṇḍāya carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ yena bhaggavagottassa paribbājakassa ārāmo, yena bhaggavagotto paribbājako tenupasaṅkameyya’’nti.
൨. അഥ ഖോ ഭഗവാ യേന ഭഗ്ഗവഗോത്തസ്സ പരിബ്ബാജകസ്സ ആരാമോ, യേന ഭഗ്ഗവഗോത്തോ പരിബ്ബാജകോ തേനുപസങ്കമി. അഥ ഖോ ഭഗ്ഗവഗോത്തോ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഏതു ഖോ, ഭന്തേ, ഭഗവാ. സ്വാഗതം, ഭന്തേ, ഭഗവതോ. ചിരസ്സം ഖോ, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഇമം പരിയായമകാസി യദിദം ഇധാഗമനായ. നിസീദതു, ഭന്തേ, ഭഗവാ, ഇദമാസനം പഞ്ഞത്ത’’ന്തി. നിസീദി ഭഗവാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ. ഭഗ്ഗവഗോത്തോപി ഖോ പരിബ്ബാജകോ അഞ്ഞതരം നീചം ആസനം ഗഹേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ഭഗ്ഗവഗോത്തോ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘പുരിമാനി, ഭന്തേ, ദിവസാനി പുരിമതരാനി സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ യേനാഹം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മം ഏതദവോച – ‘പച്ചക്ഖാതോ ദാനി മയാ, ഭഗ്ഗവ, ഭഗവാ. ന ദാനാഹം ഭഗവന്തം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരാമീ’തി. കച്ചേതം, ഭന്തേ, തഥേവ, യഥാ സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ അവചാ’’തി? ‘‘തഥേവ ഖോ ഏതം, ഭഗ്ഗവ, യഥാ സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ അവച’’.
2. Atha kho bhagavā yena bhaggavagottassa paribbājakassa ārāmo, yena bhaggavagotto paribbājako tenupasaṅkami. Atha kho bhaggavagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etu kho, bhante, bhagavā. Svāgataṃ, bhante, bhagavato. Cirassaṃ kho, bhante, bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīdatu, bhante, bhagavā, idamāsanaṃ paññatta’’nti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Bhaggavagottopi kho paribbājako aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho bhaggavagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘purimāni, bhante, divasāni purimatarāni sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ etadavoca – ‘paccakkhāto dāni mayā, bhaggava, bhagavā. Na dānāhaṃ bhagavantaṃ uddissa viharāmī’ti. Kaccetaṃ, bhante, tatheva, yathā sunakkhatto licchaviputto avacā’’ti? ‘‘Tatheva kho etaṃ, bhaggava, yathā sunakkhatto licchaviputto avaca’’.
൩. പുരിമാനി, ഭഗ്ഗവ, ദിവസാനി പുരിമതരാനി സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ യേനാഹം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ മം ഏതദവോച – ‘പച്ചക്ഖാമി ദാനാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം. ന ദാനാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരിസ്സാമീ’തി. ‘ഏവം വുത്തേ, അഹം, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തം ലിച്ഛവിപുത്തം ഏതദവോചം – ‘അപി നു താഹം, സുനക്ഖത്ത, ഏവം അവചം, ഏഹി ത്വം, സുനക്ഖത്ത, മമം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരാഹീ’തി? ‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’. ‘ത്വം വാ പന മം ഏവം അവച – അഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരിസ്സാമീ’തി? ‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’. ‘ഇതി കിര, സുനക്ഖത്ത, നേവാഹം തം വദാമി – ഏഹി ത്വം, സുനക്ഖത്ത, മമം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരാഹീതി. നപി കിര മം ത്വം വദേസി – അഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരിസ്സാമീതി. ഏവം സന്തേ, മോഘപുരിസ, കോ സന്തോ കം പച്ചാചിക്ഖസി? പസ്സ, മോഘപുരിസ, യാവഞ്ച 5 തേ ഇദം അപരദ്ധ’ന്തി.
3. Purimāni, bhaggava, divasāni purimatarāni sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto maṃ etadavoca – ‘paccakkhāmi dānāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ. Na dānāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmī’ti. ‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhaggava, sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘api nu tāhaṃ, sunakkhatta, evaṃ avacaṃ, ehi tvaṃ, sunakkhatta, mamaṃ uddissa viharāhī’ti? ‘No hetaṃ, bhante’. ‘Tvaṃ vā pana maṃ evaṃ avaca – ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmī’ti? ‘No hetaṃ, bhante’. ‘Iti kira, sunakkhatta, nevāhaṃ taṃ vadāmi – ehi tvaṃ, sunakkhatta, mamaṃ uddissa viharāhīti. Napi kira maṃ tvaṃ vadesi – ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmīti. Evaṃ sante, moghapurisa, ko santo kaṃ paccācikkhasi? Passa, moghapurisa, yāvañca 6 te idaṃ aparaddha’nti.
൪. ‘ന ഹി പന മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരോതീ’തി. ‘അപി നു താഹം, സുനക്ഖത്ത, ഏവം അവചം – ഏഹി ത്വം, സുനക്ഖത്ത, മമം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരാഹി, അഹം തേ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരിസ്സാമീ’തി? ‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’. ‘ത്വം വാ പന മം ഏവം അവച – അഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരിസ്സാമി, ഭഗവാ മേ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരിസ്സതീ’തി? ‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’. ‘ഇതി കിര, സുനക്ഖത്ത, നേവാഹം തം വദാമി – ഏഹി ത്വം, സുനക്ഖത്ത, മമം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരാഹി, അഹം തേ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരിസ്സാമീ’തി; നപി കിര മം ത്വം വദേസി – അഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരിസ്സാമി, ഭഗവാ മേ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരിസ്സതീ’തി. ഏവം സന്തേ, മോഘപുരിസ , കോ സന്തോ കം പച്ചാചിക്ഖസി? തം കിം മഞ്ഞസി, സുനക്ഖത്ത, കതേ വാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയേ അകതേ വാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയേ യസ്സത്ഥായ മയാ ധമ്മോ ദേസിതോ സോ നിയ്യാതി തക്കരസ്സ സമ്മാ ദുക്ഖക്ഖയായാ’തി? ‘കതേ വാ, ഭന്തേ, ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയേ അകതേ വാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയേ യസ്സത്ഥായ ഭഗവതാ ധമ്മോ ദേസിതോ സോ നിയ്യാതി തക്കരസ്സ സമ്മാ ദുക്ഖക്ഖയായാ’തി. ‘ഇതി കിര, സുനക്ഖത്ത, കതേ വാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയേ, അകതേ വാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയേ, യസ്സത്ഥായ മയാ ധമ്മോ ദേസിതോ, സോ നിയ്യാതി തക്കരസ്സ സമ്മാ ദുക്ഖക്ഖയായ. തത്ര, സുനക്ഖത്ത, കിം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കതം കരിസ്സതി? പസ്സ, മോഘപുരിസ, യാവഞ്ച തേ ഇദം അപരദ്ധ’ന്തി.
4. ‘Na hi pana me, bhante, bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karotī’ti. ‘Api nu tāhaṃ, sunakkhatta, evaṃ avacaṃ – ehi tvaṃ, sunakkhatta, mamaṃ uddissa viharāhi, ahaṃ te uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissāmī’ti? ‘No hetaṃ, bhante’. ‘Tvaṃ vā pana maṃ evaṃ avaca – ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmi, bhagavā me uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissatī’ti? ‘No hetaṃ, bhante’. ‘Iti kira, sunakkhatta, nevāhaṃ taṃ vadāmi – ehi tvaṃ, sunakkhatta, mamaṃ uddissa viharāhi, ahaṃ te uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissāmī’ti; napi kira maṃ tvaṃ vadesi – ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmi, bhagavā me uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissatī’ti. Evaṃ sante, moghapurisa , ko santo kaṃ paccācikkhasi? Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, kate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye akate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye yassatthāya mayā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyā’ti? ‘Kate vā, bhante, uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye akate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye yassatthāya bhagavatā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyā’ti. ‘Iti kira, sunakkhatta, kate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye, akate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye, yassatthāya mayā dhammo desito, so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya. Tatra, sunakkhatta, kiṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ kataṃ karissati? Passa, moghapurisa, yāvañca te idaṃ aparaddha’nti.
൫. ‘ന ഹി പന മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേതീ’തി 7? ‘അപി നു താഹം, സുനക്ഖത്ത, ഏവം അവചം – ഏഹി ത്വം, സുനക്ഖത്ത, മമം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരാഹി, അഹം തേ അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേസ്സാമീ’തി? ‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’. ‘ത്വം വാ പന മം ഏവം അവച – അഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരിസ്സാമി, ഭഗവാ മേ അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേസ്സതീ’തി? ‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’. ‘ഇതി കിര, സുനക്ഖത്ത, നേവാഹം തം വദാമി – ഏഹി ത്വം, സുനക്ഖത്ത, മമം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരാഹി, അഹം തേ അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേസ്സാമീതി. നപി കിര മം ത്വം വദേസി – അഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം ഉദ്ദിസ്സ വിഹരിസ്സാമി, ഭഗവാ മേ അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേസ്സതീ’തി. ഏവം സന്തേ, മോഘപുരിസ, കോ സന്തോ കം പച്ചാചിക്ഖസി? തം കിം മഞ്ഞസി, സുനക്ഖത്ത, പഞ്ഞത്തേ വാ അഗ്ഗഞ്ഞേ, അപഞ്ഞത്തേ വാ അഗ്ഗഞ്ഞേ, യസ്സത്ഥായ മയാ ധമ്മോ ദേസിതോ, സോ നിയ്യാതി തക്കരസ്സ സമ്മാ ദുക്ഖക്ഖയായാ’തി? ‘പഞ്ഞത്തേ വാ, ഭന്തേ, അഗ്ഗഞ്ഞേ, അപഞ്ഞത്തേ വാ അഗ്ഗഞ്ഞേ, യസ്സത്ഥായ ഭഗവതാ ധമ്മോ ദേസിതോ, സോ നിയ്യാതി തക്കരസ്സ സമ്മാ ദുക്ഖക്ഖയായാ’തി. ‘ഇതി കിര, സുനക്ഖത്ത, പഞ്ഞത്തേ വാ അഗ്ഗഞ്ഞേ, അപഞ്ഞത്തേ വാ അഗ്ഗഞ്ഞേ, യസ്സത്ഥായ മയാ ധമ്മോ ദേസിതോ, സോ നിയ്യാതി തക്കരസ്സ സമ്മാ ദുക്ഖക്ഖയായ. തത്ര, സുനക്ഖത്ത, കിം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞത്തം കരിസ്സതി? പസ്സ, മോഘപുരിസ, യാവഞ്ച തേ ഇദം അപരദ്ധം’.
5. ‘Na hi pana me, bhante, bhagavā aggaññaṃ paññapetī’ti 8? ‘Api nu tāhaṃ, sunakkhatta, evaṃ avacaṃ – ehi tvaṃ, sunakkhatta, mamaṃ uddissa viharāhi, ahaṃ te aggaññaṃ paññapessāmī’ti? ‘No hetaṃ, bhante’. ‘Tvaṃ vā pana maṃ evaṃ avaca – ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmi, bhagavā me aggaññaṃ paññapessatī’ti? ‘No hetaṃ, bhante’. ‘Iti kira, sunakkhatta, nevāhaṃ taṃ vadāmi – ehi tvaṃ, sunakkhatta, mamaṃ uddissa viharāhi, ahaṃ te aggaññaṃ paññapessāmīti. Napi kira maṃ tvaṃ vadesi – ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmi, bhagavā me aggaññaṃ paññapessatī’ti. Evaṃ sante, moghapurisa, ko santo kaṃ paccācikkhasi? Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, paññatte vā aggaññe, apaññatte vā aggaññe, yassatthāya mayā dhammo desito, so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyā’ti? ‘Paññatte vā, bhante, aggaññe, apaññatte vā aggaññe, yassatthāya bhagavatā dhammo desito, so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyā’ti. ‘Iti kira, sunakkhatta, paññatte vā aggaññe, apaññatte vā aggaññe, yassatthāya mayā dhammo desito, so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya. Tatra, sunakkhatta, kiṃ aggaññaṃ paññattaṃ karissati? Passa, moghapurisa, yāvañca te idaṃ aparaddhaṃ’.
൬. ‘അനേകപരിയായേന ഖോ തേ, സുനക്ഖത്ത, മമ വണ്ണോ ഭാസിതോ വജ്ജിഗാമേ – ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോ പുരിസദമ്മസാരഥി സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാതി. ഇതി ഖോ തേ, സുനക്ഖത്ത, അനേകപരിയായേന മമ വണ്ണോ ഭാസിതോ വജ്ജിഗാമേ.
6. ‘Anekapariyāyena kho te, sunakkhatta, mama vaṇṇo bhāsito vajjigāme – itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Iti kho te, sunakkhatta, anekapariyāyena mama vaṇṇo bhāsito vajjigāme.
‘അനേകപരിയായേന ഖോ തേ, സുനക്ഖത്ത, ധമ്മസ്സ വണ്ണോ ഭാസിതോ വജ്ജിഗാമേ – സ്വാക്ഖാതോ ഭഗവതാ ധമ്മോ സന്ദിട്ഠികോ അകാലികോ ഏഹിപസ്സികോ ഓപനേയ്യികോ പച്ചത്തം വേദിതബ്ബോ വിഞ്ഞൂഹീതി. ഇതി ഖോ തേ, സുനക്ഖത്ത, അനേകപരിയായേന ധമ്മസ്സ വണ്ണോ ഭാസിതോ വജ്ജിഗാമേ.
‘Anekapariyāyena kho te, sunakkhatta, dhammassa vaṇṇo bhāsito vajjigāme – svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhīti. Iti kho te, sunakkhatta, anekapariyāyena dhammassa vaṇṇo bhāsito vajjigāme.
‘അനേകപരിയായേന ഖോ തേ, സുനക്ഖത്ത, സങ്ഘസ്സ വണ്ണോ ഭാസിതോ വജ്ജിഗാമേ – സുപ്പടിപന്നോ ഭഗവതോ സാവകസങ്ഘോ, ഉജുപ്പടിപന്നോ ഭഗവതോ സാവകസങ്ഘോ, ഞായപ്പടിപന്നോ ഭഗവതോ സാവകസങ്ഘോ, സാമീചിപ്പടിപന്നോ ഭഗവതോ സാവകസങ്ഘോ, യദിദം ചത്താരി പുരിസയുഗാനി അട്ഠ പുരിസപുഗ്ഗലാ, ഏസ ഭഗവതോ സാവകസങ്ഘോ, ആഹുനേയ്യോ പാഹുനേയ്യോ ദക്ഖിണേയ്യോ അഞ്ജലികരണീയോ അനുത്തരം പുഞ്ഞക്ഖേത്തം ലോകസ്സാതി. ഇതി ഖോ തേ, സുനക്ഖത്ത, അനേകപരിയായേന സങ്ഘസ്സ വണ്ണോ ഭാസിതോ വജ്ജിഗാമേ.
‘Anekapariyāyena kho te, sunakkhatta, saṅghassa vaṇṇo bhāsito vajjigāme – suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ujuppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ñāyappaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, sāmīcippaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho, āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. Iti kho te, sunakkhatta, anekapariyāyena saṅghassa vaṇṇo bhāsito vajjigāme.
‘ആരോചയാമി ഖോ തേ, സുനക്ഖത്ത, പടിവേദയാമി ഖോ തേ, സുനക്ഖത്ത. ഭവിസ്സന്തി ഖോ തേ, സുനക്ഖത്ത, വത്താരോ, നോ വിസഹി സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ സമണേ ഗോതമേ ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും, സോ അവിസഹന്തോ സിക്ഖം പച്ചക്ഖായ ഹീനായാവത്തോതി. ഇതി ഖോ തേ, സുനക്ഖത്ത, ഭവിസ്സന്തി വത്താരോ’തി.
‘Ārocayāmi kho te, sunakkhatta, paṭivedayāmi kho te, sunakkhatta. Bhavissanti kho te, sunakkhatta, vattāro, no visahi sunakkhatto licchaviputto samaṇe gotame brahmacariyaṃ carituṃ, so avisahanto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattoti. Iti kho te, sunakkhatta, bhavissanti vattāro’ti.
ഏവം പി ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ മയാ വുച്ചമാനോ അപക്കമേവ ഇമസ്മാ ധമ്മവിനയാ, യഥാ തം ആപായികോ നേരയികോ.
Evaṃ pi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto mayā vuccamāno apakkameva imasmā dhammavinayā, yathā taṃ āpāyiko nerayiko.
കോരക്ഖത്തിയവത്ഥു
Korakkhattiyavatthu
൭. ‘‘ഏകമിദാഹം, ഭഗ്ഗവ, സമയം ഥൂലൂസു 9 വിഹരാമി ഉത്തരകാ നാമ ഥൂലൂനം നിഗമോ. അഥ ഖ്വാഹം, ഭഗ്ഗവ, പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ സുനക്ഖത്തേന ലിച്ഛവിപുത്തേന പച്ഛാസമണേന ഉത്തരകം പിണ്ഡായ പാവിസിം. തേന ഖോ പന സമയേന അചേലോ കോരക്ഖത്തിയോ കുക്കുരവതികോ ചതുക്കുണ്ഡികോ 10 ഛമാനികിണ്ണം ഭക്ഖസം മുഖേനേവ ഖാദതി, മുഖേനേവ ഭുഞ്ജതി. അദ്ദസാ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ അചേലം കോരക്ഖത്തിയം കുക്കുരവതികം ചതുക്കുണ്ഡികം ഛമാനികിണ്ണം ഭക്ഖസം മുഖേനേവ ഖാദന്തം മുഖേനേവ ഭുഞ്ജന്തം. ദിസ്വാനസ്സ ഏതദഹോസി – ‘സാധുരൂപോ വത, ഭോ, അയം 11 സമണോ ചതുക്കുണ്ഡികോ ഛമാനികിണ്ണം ഭക്ഖസം മുഖേനേവ ഖാദതി, മുഖേനേവ ഭുഞ്ജതീ’തി.
7. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhaggava, samayaṃ thūlūsu 12 viharāmi uttarakā nāma thūlūnaṃ nigamo. Atha khvāhaṃ, bhaggava, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sunakkhattena licchaviputtena pacchāsamaṇena uttarakaṃ piṇḍāya pāvisiṃ. Tena kho pana samayena acelo korakkhattiyo kukkuravatiko catukkuṇḍiko 13 chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādati, mukheneva bhuñjati. Addasā kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto acelaṃ korakkhattiyaṃ kukkuravatikaṃ catukkuṇḍikaṃ chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādantaṃ mukheneva bhuñjantaṃ. Disvānassa etadahosi – ‘sādhurūpo vata, bho, ayaṃ 14 samaṇo catukkuṇḍiko chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādati, mukheneva bhuñjatī’ti.
‘‘അഥ ഖ്വാഹം, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തസ്സ ലിച്ഛവിപുത്തസ്സ ചേതസാ ചേതോപരിവിതക്കമഞ്ഞായ സുനക്ഖത്തം ലിച്ഛവിപുത്തം ഏതദവോചം – ‘ത്വമ്പി നാമ, മോഘപുരിസ, സമണോ സക്യപുത്തിയോ 15 പടിജാനിസ്സസീ’തി! ‘കിം പന മം, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഏവമാഹ – ‘ത്വമ്പി നാമ, മോഘപുരിസ, സമണോ സക്യപുത്തിയോ 16 പടിജാനിസ്സസീ’തി? ‘നനു തേ, സുനക്ഖത്ത, ഇമം അചേലം കോരക്ഖത്തിയം കുക്കുരവതികം ചതുക്കുണ്ഡികം ഛമാനികിണ്ണം ഭക്ഖസം മുഖേനേവ ഖാദന്തം മുഖേനേവ ഭുഞ്ജന്തം ദിസ്വാന ഏതദഹോസി – സാധുരൂപോ വത, ഭോ, അയം സമണോ ചതുക്കുണ്ഡികോ ഛമാനികിണ്ണം ഭക്ഖസം മുഖേനേവ ഖാദതി, മുഖേനേവ ഭുഞ്ജതീ’തി? ‘ഏവം, ഭന്തേ. കിം പന, ഭന്തേ, ഭഗവാ അരഹത്തസ്സ മച്ഛരായതീ’തി? ‘ന ഖോ അഹം, മോഘപുരിസ, അരഹത്തസ്സ മച്ഛരായാമി. അപി ച, തുയ്ഹേവേതം പാപകം ദിട്ഠിഗതം ഉപ്പന്നം, തം പജഹ. മാ തേ അഹോസി ദീഘരത്തം അഹിതായ ദുക്ഖായ. യം ഖോ പനേതം, സുനക്ഖത്ത, മഞ്ഞസി അചേലം കോരക്ഖത്തിയം – സാധുരൂപോ അയം സമണോതി 17. സോ സത്തമം ദിവസം അലസകേന കാലങ്കരിസ്സതി. കാലങ്കതോ 18 ച കാലകഞ്ചികാ 19 നാമ അസുരാ സബ്ബനിഹീനോ അസുരകായോ, തത്ര ഉപപജ്ജിസ്സതി. കാലങ്കതഞ്ച നം ബീരണത്ഥമ്ബകേ സുസാനേ ഛഡ്ഡേസ്സന്തി. ആകങ്ഖമാനോ ച ത്വം, സുനക്ഖത്ത, അചേലം കോരക്ഖത്തിയം ഉപസങ്കമിത്വാ പുച്ഛേയ്യാസി – ജാനാസി, ആവുസോ കോരക്ഖത്തിയ 20, അത്തനോ ഗതിന്തി? ഠാനം ഖോ പനേതം, സുനക്ഖത്ത, വിജ്ജതി യം തേ അചേലോ കോരക്ഖത്തിയോ ബ്യാകരിസ്സതി – ജാനാമി, ആവുസോ സുനക്ഖത്ത, അത്തനോ ഗതിം; കാലകഞ്ചികാ നാമ അസുരാ സബ്ബനിഹീനോ അസുരകായോ, തത്രാമ്ഹി ഉപപന്നോതി.
‘‘Atha khvāhaṃ, bhaggava, sunakkhattassa licchaviputtassa cetasā cetoparivitakkamaññāya sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘tvampi nāma, moghapurisa, samaṇo sakyaputtiyo 21 paṭijānissasī’ti! ‘Kiṃ pana maṃ, bhante, bhagavā evamāha – ‘tvampi nāma, moghapurisa, samaṇo sakyaputtiyo 22 paṭijānissasī’ti? ‘Nanu te, sunakkhatta, imaṃ acelaṃ korakkhattiyaṃ kukkuravatikaṃ catukkuṇḍikaṃ chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādantaṃ mukheneva bhuñjantaṃ disvāna etadahosi – sādhurūpo vata, bho, ayaṃ samaṇo catukkuṇḍiko chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādati, mukheneva bhuñjatī’ti? ‘Evaṃ, bhante. Kiṃ pana, bhante, bhagavā arahattassa maccharāyatī’ti? ‘Na kho ahaṃ, moghapurisa, arahattassa maccharāyāmi. Api ca, tuyhevetaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ, taṃ pajaha. Mā te ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Yaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, maññasi acelaṃ korakkhattiyaṃ – sādhurūpo ayaṃ samaṇoti 23. So sattamaṃ divasaṃ alasakena kālaṅkarissati. Kālaṅkato 24 ca kālakañcikā 25 nāma asurā sabbanihīno asurakāyo, tatra upapajjissati. Kālaṅkatañca naṃ bīraṇatthambake susāne chaḍḍessanti. Ākaṅkhamāno ca tvaṃ, sunakkhatta, acelaṃ korakkhattiyaṃ upasaṅkamitvā puccheyyāsi – jānāsi, āvuso korakkhattiya 26, attano gatinti? Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ te acelo korakkhattiyo byākarissati – jānāmi, āvuso sunakkhatta, attano gatiṃ; kālakañcikā nāma asurā sabbanihīno asurakāyo, tatrāmhi upapannoti.
‘‘അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ യേന അചേലോ കോരക്ഖത്തിയോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ അചേലം കോരക്ഖത്തിയം ഏതദവോച – ‘ബ്യാകതോ ഖോസി, ആവുസോ കോരക്ഖത്തിയ, സമണേന ഗോതമേന – അചേലോ കോരക്ഖത്തിയോ സത്തമം ദിവസം അലസകേന കാലങ്കരിസ്സതി. കാലങ്കതോ ച കാലകഞ്ചികാ നാമ അസുരാ സബ്ബനിഹീനോ അസുരകായോ , തത്ര ഉപപജ്ജിസ്സതി. കാലങ്കതഞ്ച നം ബീരണത്ഥമ്ബകേ സുസാനേ ഛഡ്ഡേസ്സന്തീ’തി. യേന ത്വം, ആവുസോ കോരക്ഖത്തിയ, മത്തം മത്തഞ്ച ഭത്തം ഭുഞ്ജേയ്യാസി, മത്തം മത്തഞ്ച പാനീയം പിവേയ്യാസി. യഥാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ മിച്ഛാ അസ്സ വചന’ന്തി.
‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yena acelo korakkhattiyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā acelaṃ korakkhattiyaṃ etadavoca – ‘byākato khosi, āvuso korakkhattiya, samaṇena gotamena – acelo korakkhattiyo sattamaṃ divasaṃ alasakena kālaṅkarissati. Kālaṅkato ca kālakañcikā nāma asurā sabbanihīno asurakāyo , tatra upapajjissati. Kālaṅkatañca naṃ bīraṇatthambake susāne chaḍḍessantī’ti. Yena tvaṃ, āvuso korakkhattiya, mattaṃ mattañca bhattaṃ bhuñjeyyāsi, mattaṃ mattañca pānīyaṃ piveyyāsi. Yathā samaṇassa gotamassa micchā assa vacana’nti.
൮. ‘‘അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ ഏകദ്വീഹികായ സത്തരത്തിന്ദിവാനി ഗണേസി, യഥാ തം തഥാഗതസ്സ അസദ്ദഹമാനോ. അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, അചേലോ കോരക്ഖത്തിയോ സത്തമം ദിവസം അലസകേന കാലമകാസി. കാലങ്കതോ ച കാലകഞ്ചികാ നാമ അസുരാ സബ്ബനിഹീനോ അസുരകായോ, തത്ര ഉപപജ്ജി. കാലങ്കതഞ്ച നം ബീരണത്ഥമ്ബകേ സുസാനേ ഛഡ്ഡേസും.
8. ‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto ekadvīhikāya sattarattindivāni gaṇesi, yathā taṃ tathāgatassa asaddahamāno. Atha kho, bhaggava, acelo korakkhattiyo sattamaṃ divasaṃ alasakena kālamakāsi. Kālaṅkato ca kālakañcikā nāma asurā sabbanihīno asurakāyo, tatra upapajji. Kālaṅkatañca naṃ bīraṇatthambake susāne chaḍḍesuṃ.
൯. ‘‘അസ്സോസി ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ – ‘അചേലോ കിര കോരക്ഖത്തിയോ അലസകേന കാലങ്കതോ ബീരണത്ഥമ്ബകേ സുസാനേ ഛഡ്ഡിതോ’തി. അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ യേന ബീരണത്ഥമ്ബകം സുസാനം, യേന അചേലോ കോരക്ഖത്തിയോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ അചേലം കോരക്ഖത്തിയം തിക്ഖത്തും പാണിനാ ആകോടേസി – ‘ജാനാസി, ആവുസോ കോരക്ഖത്തിയ, അത്തനോ ഗതി’ന്തി? അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, അചേലോ കോരക്ഖത്തിയോ പാണിനാ പിട്ഠിം പരിപുഞ്ഛന്തോ വുട്ഠാസി. ‘ജാനാമി, ആവുസോ സുനക്ഖത്ത, അത്തനോ ഗതിം. കാലകഞ്ചികാ നാമ അസുരാ സബ്ബനിഹീനോ അസുരകായോ, തത്രാമ്ഹി ഉപപന്നോ’തി വത്വാ തത്ഥേവ ഉത്താനോ പപതി 27.
9. ‘‘Assosi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto – ‘acelo kira korakkhattiyo alasakena kālaṅkato bīraṇatthambake susāne chaḍḍito’ti. Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yena bīraṇatthambakaṃ susānaṃ, yena acelo korakkhattiyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā acelaṃ korakkhattiyaṃ tikkhattuṃ pāṇinā ākoṭesi – ‘jānāsi, āvuso korakkhattiya, attano gati’nti? Atha kho, bhaggava, acelo korakkhattiyo pāṇinā piṭṭhiṃ paripuñchanto vuṭṭhāsi. ‘Jānāmi, āvuso sunakkhatta, attano gatiṃ. Kālakañcikā nāma asurā sabbanihīno asurakāyo, tatrāmhi upapanno’ti vatvā tattheva uttāno papati 28.
൧൦. ‘‘അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ യേനാഹം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ അഹം, ഭഗ്ഗവ , സുനക്ഖത്തം ലിച്ഛവിപുത്തം ഏതദവോചം – ‘തം കിം മഞ്ഞസി, സുനക്ഖത്ത, യഥേവ തേ അഹം അചേലം കോരക്ഖത്തിയം ആരബ്ഭ ബ്യാകാസിം, തഥേവ തം വിപാകം, അഞ്ഞഥാ വാ’തി? ‘യഥേവ മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ അചേലം കോരക്ഖത്തിയം ആരബ്ഭ ബ്യാകാസി, തഥേവ തം വിപാകം, നോ അഞ്ഞഥാ’തി. ‘തം കിം മഞ്ഞസി, സുനക്ഖത്ത, യദി ഏവം സന്തേ കതം വാ ഹോതി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം, അകതം വാതി? ‘അദ്ധാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏവം സന്തേ കതം ഹോതി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം, നോ അകത’ന്തി. ‘ഏവമ്പി ഖോ മം ത്വം, മോഘപുരിസ, ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരോന്തം ഏവം വദേസി – ന ഹി പന മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരോതീതി. പസ്സ, മോഘപുരിസ, യാവഞ്ച തേ ഇദം അപരദ്ധ’ന്തി. ‘‘ഏവമ്പി ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ മയാ വുച്ചമാനോ അപക്കമേവ ഇമസ്മാ ധമ്മവിനയാ, യഥാ തം ആപായികോ നേരയികോ.
10. ‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ, bhaggava , sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, yatheva te ahaṃ acelaṃ korakkhattiyaṃ ārabbha byākāsiṃ, tatheva taṃ vipākaṃ, aññathā vā’ti? ‘Yatheva me, bhante, bhagavā acelaṃ korakkhattiyaṃ ārabbha byākāsi, tatheva taṃ vipākaṃ, no aññathā’ti. ‘Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, yadi evaṃ sante kataṃ vā hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ, akataṃ vāti? ‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante kataṃ hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ, no akata’nti. ‘Evampi kho maṃ tvaṃ, moghapurisa, uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karontaṃ evaṃ vadesi – na hi pana me, bhante, bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karotīti. Passa, moghapurisa, yāvañca te idaṃ aparaddha’nti. ‘‘Evampi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto mayā vuccamāno apakkameva imasmā dhammavinayā, yathā taṃ āpāyiko nerayiko.
അചേലകളാരമട്ടകവത്ഥു
Acelakaḷāramaṭṭakavatthu
൧൧. ‘‘ഏകമിദാഹം, ഭഗ്ഗവ, സമയം വേസാലിയം വിഹരാമി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. തേന ഖോ പന സമയേന അചേലോ കളാരമട്ടകോ വേസാലിയം പടിവസതി ലാഭഗ്ഗപ്പത്തോ ചേവ യസഗ്ഗപ്പത്തോ ച വജ്ജിഗാമേ. തസ്സ സത്തവതപദാനി 29 സമത്താനി സമാദിന്നാനി ഹോന്തി – ‘യാവജീവം അചേലകോ അസ്സം, ന വത്ഥം പരിദഹേയ്യം, യാവജീവം ബ്രഹ്മചാരീ അസ്സം, ന മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവേയ്യം, യാവജീവം സുരാമംസേനേവ യാപേയ്യം, ന ഓദനകുമ്മാസം ഭുഞ്ജേയ്യം. പുരത്ഥിമേന വേസാലിം ഉദേനം നാമ ചേതിയം, തം നാതിക്കമേയ്യം, ദക്ഖിണേന വേസാലിം ഗോതമകം നാമ ചേതിയം, തം നാതിക്കമേയ്യം, പച്ഛിമേന വേസാലിം സത്തമ്ബം നാമ ചേതിയം, തം നാതിക്കമേയ്യം, ഉത്തരേന വേസാലിം ബഹുപുത്തം നാമ 30 ചേതിയം തം നാതിക്കമേയ്യ’ന്തി. സോ ഇമേസം സത്തന്നം വതപദാനം സമാദാനഹേതു ലാഭഗ്ഗപ്പത്തോ ചേവ യസഗ്ഗപ്പത്തോ ച വജ്ജിഗാമേ.
11. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhaggava, samayaṃ vesāliyaṃ viharāmi mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena acelo kaḷāramaṭṭako vesāliyaṃ paṭivasati lābhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigāme. Tassa sattavatapadāni 31 samattāni samādinnāni honti – ‘yāvajīvaṃ acelako assaṃ, na vatthaṃ paridaheyyaṃ, yāvajīvaṃ brahmacārī assaṃ, na methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyyaṃ, yāvajīvaṃ surāmaṃseneva yāpeyyaṃ, na odanakummāsaṃ bhuñjeyyaṃ. Puratthimena vesāliṃ udenaṃ nāma cetiyaṃ, taṃ nātikkameyyaṃ, dakkhiṇena vesāliṃ gotamakaṃ nāma cetiyaṃ, taṃ nātikkameyyaṃ, pacchimena vesāliṃ sattambaṃ nāma cetiyaṃ, taṃ nātikkameyyaṃ, uttarena vesāliṃ bahuputtaṃ nāma 32 cetiyaṃ taṃ nātikkameyya’nti. So imesaṃ sattannaṃ vatapadānaṃ samādānahetu lābhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigāme.
൧൨. ‘‘അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ യേന അചേലോ കളാരമട്ടകോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ അചേലം കളാരമട്ടകം പഞ്ഹം അപുച്ഛി. തസ്സ അചേലോ കളാരമട്ടകോ പഞ്ഹം പുട്ഠോ ന സമ്പായാസി. അസമ്പായന്തോ കോപഞ്ച ദോസഞ്ച അപ്പച്ചയഞ്ച പാത്വാകാസി. അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തസ്സ ലിച്ഛവിപുത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘സാധുരൂപം വത ഭോ അരഹന്തം സമണം ആസാദിമ്ഹസേ 33. മാ വത നോ അഹോസി ദീഘരത്തം അഹിതായ ദുക്ഖായാ’തി.
12. ‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yena acelo kaḷāramaṭṭako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā acelaṃ kaḷāramaṭṭakaṃ pañhaṃ apucchi. Tassa acelo kaḷāramaṭṭako pañhaṃ puṭṭho na sampāyāsi. Asampāyanto kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi. Atha kho, bhaggava, sunakkhattassa licchaviputtassa etadahosi – ‘sādhurūpaṃ vata bho arahantaṃ samaṇaṃ āsādimhase 34. Mā vata no ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyā’ti.
൧൩. ‘‘അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ യേനാഹം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ അഹം, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തം ലിച്ഛവിപുത്തം ഏതദവോചം – ‘ത്വമ്പി നാമ, മോഘപുരിസ, സമണോ സക്യപുത്തിയോ പടിജാനിസ്സസീ’തി! ‘കിം പന മം, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഏവമാഹ – ത്വമ്പി നാമ, മോഘപുരിസ, സമണോ സക്യപുത്തിയോ പടിജാനിസ്സസീ’തി? ‘നനു ത്വം, സുനക്ഖത്ത, അചേലം കളാരമട്ടകം ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഹം അപുച്ഛി. തസ്സ തേ അചേലോ കളാരമട്ടകോ പഞ്ഹം പുട്ഠോ ന സമ്പായാസി. അസമ്പായന്തോ കോപഞ്ച ദോസഞ്ച അപ്പച്ചയഞ്ച പാത്വാകാസി. തസ്സ തേ ഏതദഹോസി – ‘‘സാധുരൂപം വത, ഭോ, അരഹന്തം സമണം ആസാദിമ്ഹസേ. മാ വത നോ അഹോസി ദീഘരത്തം അഹിതായ ദുക്ഖായാ’തി. ‘ഏവം, ഭന്തേ. കിം പന, ഭന്തേ, ഭഗവാ അരഹത്തസ്സ മച്ഛരായതീ’തി? ‘ന ഖോ അഹം, മോഘപുരിസ, അരഹത്തസ്സ മച്ഛരായാമി, അപി ച തുയ്ഹേവേതം പാപകം ദിട്ഠിഗതം ഉപ്പന്നം, തം പജഹ. മാ തേ അഹോസി ദീഘരത്തം അഹിതായ ദുക്ഖായ. യം ഖോ പനേതം, സുനക്ഖത്ത, മഞ്ഞസി അചേലം കളാരമട്ടകം – സാധുരൂപോ അയം 35 സമണോതി, സോ നചിരസ്സേവ പരിഹിതോ സാനുചാരികോ വിചരന്തോ ഓദനകുമ്മാസം ഭുഞ്ജമാനോ സബ്ബാനേവ വേസാലിയാനി ചേതിയാനി സമതിക്കമിത്വാ യസാ നിഹീനോ 36 കാലം കരിസ്സതീ’തി.
13. ‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ, bhaggava, sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘tvampi nāma, moghapurisa, samaṇo sakyaputtiyo paṭijānissasī’ti! ‘Kiṃ pana maṃ, bhante, bhagavā evamāha – tvampi nāma, moghapurisa, samaṇo sakyaputtiyo paṭijānissasī’ti? ‘Nanu tvaṃ, sunakkhatta, acelaṃ kaḷāramaṭṭakaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ apucchi. Tassa te acelo kaḷāramaṭṭako pañhaṃ puṭṭho na sampāyāsi. Asampāyanto kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi. Tassa te etadahosi – ‘‘sādhurūpaṃ vata, bho, arahantaṃ samaṇaṃ āsādimhase. Mā vata no ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyā’ti. ‘Evaṃ, bhante. Kiṃ pana, bhante, bhagavā arahattassa maccharāyatī’ti? ‘Na kho ahaṃ, moghapurisa, arahattassa maccharāyāmi, api ca tuyhevetaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ, taṃ pajaha. Mā te ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Yaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, maññasi acelaṃ kaḷāramaṭṭakaṃ – sādhurūpo ayaṃ 37 samaṇoti, so nacirasseva parihito sānucāriko vicaranto odanakummāsaṃ bhuñjamāno sabbāneva vesāliyāni cetiyāni samatikkamitvā yasā nihīno 38 kālaṃ karissatī’ti.
‘‘‘അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, അചേലോ കളാരമട്ടകോ നചിരസ്സേവ പരിഹിതോ സാനുചാരികോ വിചരന്തോ ഓദനകുമ്മാസം ഭുഞ്ജമാനോ സബ്ബാനേവ വേസാലിയാനി ചേതിയാനി സമതിക്കമിത്വാ യസാ നിഹീനോ കാലമകാസി.
‘‘‘Atha kho, bhaggava, acelo kaḷāramaṭṭako nacirasseva parihito sānucāriko vicaranto odanakummāsaṃ bhuñjamāno sabbāneva vesāliyāni cetiyāni samatikkamitvā yasā nihīno kālamakāsi.
൧൪. ‘‘അസ്സോസി ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ – ‘അചേലോ കിര കളാരമട്ടകോ പരിഹിതോ സാനുചാരികോ വിചരന്തോ ഓദനകുമ്മാസം ഭുഞ്ജമാനോ സബ്ബാനേവ വേസാലിയാനി ചേതിയാനി സമതിക്കമിത്വാ യസാ നിഹീനോ കാലങ്കതോ’തി. അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ യേനാഹം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ അഹം, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തം ലിച്ഛവിപുത്തം ഏതദവോചം – ‘തം കിം മഞ്ഞസി, സുനക്ഖത്ത, യഥേവ തേ അഹം അചേലം കളാരമട്ടകം ആരബ്ഭ ബ്യാകാസിം, തഥേവ തം വിപാകം, അഞ്ഞഥാ വാ’തി? ‘യഥേവ മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ അചേലം കളാരമട്ടകം ആരബ്ഭ ബ്യാകാസി, തഥേവ തം വിപാകം, നോ അഞ്ഞഥാ’തി. ‘തം കിം മഞ്ഞസി, സുനക്ഖത്ത, യദി ഏവം സന്തേ കതം വാ ഹോതി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം അകതം വാ’തി? ‘അദ്ധാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏവം സന്തേ കതം ഹോതി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം, നോ അകത’ന്തി. ‘ഏവമ്പി ഖോ മം ത്വം, മോഘപുരിസ, ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരോന്തം ഏവം വദേസി – ന ഹി പന മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരോതീ’’തി. പസ്സ, മോഘപുരിസ, യാവഞ്ച തേ ഇദം അപരദ്ധ’ന്തി. ‘‘ഏവ’മ്പി ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ മയാ വുച്ചമാനോ അപക്കമേവ ഇമസ്മാ ധമ്മവിനയാ, യഥാ തം ആപായികോ നേരയികോ.
14. ‘‘Assosi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto – ‘acelo kira kaḷāramaṭṭako parihito sānucāriko vicaranto odanakummāsaṃ bhuñjamāno sabbāneva vesāliyāni cetiyāni samatikkamitvā yasā nihīno kālaṅkato’ti. Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ, bhaggava, sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, yatheva te ahaṃ acelaṃ kaḷāramaṭṭakaṃ ārabbha byākāsiṃ, tatheva taṃ vipākaṃ, aññathā vā’ti? ‘Yatheva me, bhante, bhagavā acelaṃ kaḷāramaṭṭakaṃ ārabbha byākāsi, tatheva taṃ vipākaṃ, no aññathā’ti. ‘Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, yadi evaṃ sante kataṃ vā hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ akataṃ vā’ti? ‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante kataṃ hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ, no akata’nti. ‘Evampi kho maṃ tvaṃ, moghapurisa, uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karontaṃ evaṃ vadesi – na hi pana me, bhante, bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karotī’’ti. Passa, moghapurisa, yāvañca te idaṃ aparaddha’nti. ‘‘Eva’mpi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto mayā vuccamāno apakkameva imasmā dhammavinayā, yathā taṃ āpāyiko nerayiko.
അചേലപാഥികപുത്തവത്ഥു
Acelapāthikaputtavatthu
൧൫. ‘‘ഏകമിദാഹം, ഭഗ്ഗവ, സമയം തത്ഥേവ വേസാലിയം വിഹരാമി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. തേന ഖോ പന സമയേന അചേലോ പാഥികപുത്തോ 39 വേസാലിയം പടിവസതി ലാഭഗ്ഗപ്പത്തോ ചേവ യസഗ്ഗപ്പത്തോ ച വജ്ജിഗാമേ. സോ വേസാലിയം പരിസതി ഏവം വാചം ഭാസതി – ‘സമണോപി ഗോതമോ ഞാണവാദോ, അഹമ്പി ഞാണവാദോ. ഞാണവാദോ ഖോ പന ഞാണവാദേന അരഹതി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം ദസ്സേതും. സമണോ ഗോതമോ ഉപഡ്ഢപഥം ആഗച്ഛേയ്യ, അഹമ്പി ഉപഡ്ഢപഥം ഗച്ഛേയ്യം. തേ തത്ഥ ഉഭോപി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരേയ്യാമ. ഏകം ചേ സമണോ ഗോതമോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരിസ്സതി, ദ്വാഹം കരിസ്സാമി. ദ്വേ ചേ സമണോ ഗോതമോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയാനി കരിസ്സതി, ചത്താരാഹം കരിസ്സാമി . ചത്താരി ചേ സമണോ ഗോതമോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയാനി കരിസ്സതി, അട്ഠാഹം കരിസ്സാമി. ഇതി യാവതകം യാവതകം സമണോ ഗോതമോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരിസ്സതി, തദ്ദിഗുണം തദ്ദിഗുണാഹം കരിസ്സാമീ’തി.
15. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhaggava, samayaṃ tattheva vesāliyaṃ viharāmi mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena acelo pāthikaputto 40 vesāliyaṃ paṭivasati lābhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigāme. So vesāliyaṃ parisati evaṃ vācaṃ bhāsati – ‘samaṇopi gotamo ñāṇavādo, ahampi ñāṇavādo. Ñāṇavādo kho pana ñāṇavādena arahati uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassetuṃ. Samaṇo gotamo upaḍḍhapathaṃ āgaccheyya, ahampi upaḍḍhapathaṃ gaccheyyaṃ. Te tattha ubhopi uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ kareyyāma. Ekaṃ ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati, dvāhaṃ karissāmi. Dve ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati, cattārāhaṃ karissāmi . Cattāri ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati, aṭṭhāhaṃ karissāmi. Iti yāvatakaṃ yāvatakaṃ samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati, taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmī’ti.
൧൬. ‘‘അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ യേനാഹം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ മം ഏതദവോച – ‘അചേലോ, ഭന്തേ, പാഥികപുത്തോ വേസാലിയം പടിവസതി ലാഭഗ്ഗപ്പത്തോ ചേവ യസഗ്ഗപ്പത്തോ ച വജ്ജിഗാമേ. സോ വേസാലിയം പരിസതി ഏവം വാചം ഭാസതി – സമണോപി ഗോതമോ ഞാണവാദോ, അഹമ്പി ഞാണവാദോ. ഞാണവാദോ ഖോ പന ഞാണവാദേന അരഹതി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം ദസ്സേതും. സമണോ ഗോതമോ ഉപഡ്ഢപഥം ആഗച്ഛേയ്യ, അഹമ്പി ഉപഡ്ഢപഥം ഗച്ഛേയ്യം. തേ തത്ഥ ഉഭോപി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരേയ്യാമ. ഏകം ചേ സമണോ ഗോതമോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരിസ്സതി, ദ്വാഹം കരിസ്സാമി. ദ്വേ ചേ സമണോ ഗോതമോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയാനി കരിസ്സതി, ചത്താരാഹം കരിസ്സാമി. ചത്താരി ചേ സമണോ ഗോതമോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയാനി കരിസ്സതി, അട്ഠാഹം കരിസ്സാമി. ഇതി യാവതകം യാവതകം സമണോ ഗോതമോ ഉത്തരി മനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരിസ്സതി, തദ്ദിഗുണം തദ്ദിഗുണാഹം കരിസ്സാമീ’’തി.
16. ‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto maṃ etadavoca – ‘acelo, bhante, pāthikaputto vesāliyaṃ paṭivasati lābhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigāme. So vesāliyaṃ parisati evaṃ vācaṃ bhāsati – samaṇopi gotamo ñāṇavādo, ahampi ñāṇavādo. Ñāṇavādo kho pana ñāṇavādena arahati uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassetuṃ. Samaṇo gotamo upaḍḍhapathaṃ āgaccheyya, ahampi upaḍḍhapathaṃ gaccheyyaṃ. Te tattha ubhopi uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ kareyyāma. Ekaṃ ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati, dvāhaṃ karissāmi. Dve ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati, cattārāhaṃ karissāmi. Cattāri ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati, aṭṭhāhaṃ karissāmi. Iti yāvatakaṃ yāvatakaṃ samaṇo gotamo uttari manussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati, taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmī’’ti.
‘‘ഏവം വുത്തേ, അഹം, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തം ലിച്ഛവിപുത്തം ഏതദവോചം – ‘അഭബ്ബോ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാ’തി.
‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhaggava, sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘abhabbo kho, sunakkhatta, acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti.
൧൭. ‘രക്ഖതേതം, ഭന്തേ, ഭഗവാ വാചം, രക്ഖതേതം സുഗതോ വാച’ന്തി. ‘കിം പന മം ത്വം, സുനക്ഖത്ത, ഏവം വദേസി – രക്ഖതേതം, ഭന്തേ, ഭഗവാ വാചം, രക്ഖതേതം സുഗതോ വാച’ന്തി? ‘ഭഗവതാ ചസ്സ, ഭന്തേ, ഏസാ വാചാ ഏകംസേന ഓധാരിതാ 41 – അഭബ്ബോ അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാതി. അചേലോ ച, ഭന്തേ, പാഥികപുത്തോ വിരൂപരൂപേന ഭഗവതോ സമ്മുഖീഭാവം ആഗച്ഛേയ്യ, തദസ്സ ഭഗവതോ മുസാ’തി.
17. ‘Rakkhatetaṃ, bhante, bhagavā vācaṃ, rakkhatetaṃ sugato vāca’nti. ‘Kiṃ pana maṃ tvaṃ, sunakkhatta, evaṃ vadesi – rakkhatetaṃ, bhante, bhagavā vācaṃ, rakkhatetaṃ sugato vāca’nti? ‘Bhagavatā cassa, bhante, esā vācā ekaṃsena odhāritā 42 – abhabbo acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyāti. Acelo ca, bhante, pāthikaputto virūparūpena bhagavato sammukhībhāvaṃ āgaccheyya, tadassa bhagavato musā’ti.
൧൮. ‘അപി നു, സുനക്ഖത്ത, തഥാഗതോ തം വാചം ഭാസേയ്യ യാ സാ വാചാ ദ്വയഗാമിനീ’തി? ‘കിം പന, ഭന്തേ, ഭഗവതാ അചേലോ പാഥികപുത്തോ ചേതസാ ചേതോ പരിച്ച വിദിതോ – അഭബ്ബോ അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാ’തി?
18. ‘Api nu, sunakkhatta, tathāgato taṃ vācaṃ bhāseyya yā sā vācā dvayagāminī’ti? ‘Kiṃ pana, bhante, bhagavatā acelo pāthikaputto cetasā ceto paricca vidito – abhabbo acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti?
‘ഉദാഹു , ദേവതാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും – അഭബ്ബോ, ഭന്തേ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ ഭഗവതോ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാ’തി?
‘Udāhu , devatā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ – abhabbo, bhante, acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā bhagavato sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti?
൧൯. ‘ചേതസാ ചേതോ പരിച്ച വിദിതോ ചേവ മേ, സുനക്ഖത്ത , അചേലോ പാഥികപുത്തോ അഭബ്ബോ അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാ’തി.
19. ‘Cetasā ceto paricca vidito ceva me, sunakkhatta , acelo pāthikaputto abhabbo acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti.
‘ദേവതാപി മേ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും – അഭബ്ബോ , ഭന്തേ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ ഭഗവതോ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാ’തി.
‘Devatāpi me etamatthaṃ ārocesuṃ – abhabbo , bhante, acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā bhagavato sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti.
‘അജിതോപി നാമ ലിച്ഛവീനം സേനാപതി അധുനാ കാലങ്കതോ താവതിംസകായം ഉപപന്നോ. സോപി മം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവമാരോചേസി – അലജ്ജീ, ഭന്തേ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ; മുസാവാദീ, ഭന്തേ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ. മമ്പി, ഭന്തേ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ ബ്യാകാസി വജ്ജിഗാമേ – അജിതോ ലിച്ഛവീനം സേനാപതി മഹാനിരയം ഉപപന്നോതി. ന ഖോ പനാഹം, ഭന്തേ, മഹാനിരയം ഉപപന്നോ; താവതിംസകായമ്ഹി ഉപപന്നോ. അലജ്ജീ, ഭന്തേ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ; മുസാവാദീ, ഭന്തേ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ; അഭബ്ബോ ച, ഭന്തേ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ ഭഗവതോ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാ’തി.
‘Ajitopi nāma licchavīnaṃ senāpati adhunā kālaṅkato tāvatiṃsakāyaṃ upapanno. Sopi maṃ upasaṅkamitvā evamārocesi – alajjī, bhante, acelo pāthikaputto; musāvādī, bhante, acelo pāthikaputto. Mampi, bhante, acelo pāthikaputto byākāsi vajjigāme – ajito licchavīnaṃ senāpati mahānirayaṃ upapannoti. Na kho panāhaṃ, bhante, mahānirayaṃ upapanno; tāvatiṃsakāyamhi upapanno. Alajjī, bhante, acelo pāthikaputto; musāvādī, bhante, acelo pāthikaputto; abhabbo ca, bhante, acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā bhagavato sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti.
‘ഇതി ഖോ, സുനക്ഖത്ത, ചേതസാ ചേതോ പരിച്ച വിദിതോ ചേവ മേ അചേലോ പാഥികപുത്തോ അഭബ്ബോ അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാതി. ദേവതാപി മേ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും – അഭബ്ബോ, ഭന്തേ , അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ ഭഗവതോ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാ’തി.
‘Iti kho, sunakkhatta, cetasā ceto paricca vidito ceva me acelo pāthikaputto abhabbo acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyāti. Devatāpi me etamatthaṃ ārocesuṃ – abhabbo, bhante , acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā bhagavato sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti.
‘സോ ഖോ പനാഹം, സുനക്ഖത്ത, വേസാലിയം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപ്പടിക്കന്തോ യേന അചേലസ്സ പാഥികപുത്തസ്സ ആരാമോ തേനുപസങ്കമിസ്സാമി ദിവാവിഹാരായ. യസ്സദാനി ത്വം, സുനക്ഖത്ത, ഇച്ഛസി, തസ്സ ആരോചേഹീ’തി.
‘So kho panāhaṃ, sunakkhatta, vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto yena acelassa pāthikaputtassa ārāmo tenupasaṅkamissāmi divāvihārāya. Yassadāni tvaṃ, sunakkhatta, icchasi, tassa ārocehī’ti.
ഇദ്ധിപാടിഹാരിയകഥാ
Iddhipāṭihāriyakathā
൨൦. ‘‘അഥ ഖ്വാഹം 43, ഭഗ്ഗവ, പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ വേസാലിം പിണ്ഡായ പാവിസിം. വേസാലിയം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപ്പടിക്കന്തോ യേന അചേലസ്സ പാഥികപുത്തസ്സ ആരാമോ തേനുപസങ്കമിം ദിവാവിഹാരായ. അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ തരമാനരൂപോ വേസാലിം പവിസിത്വാ യേന അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ലിച്ഛവീ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ അഭിഞ്ഞാതേ അഭിഞ്ഞാതേ ലിച്ഛവീ ഏതദവോച – ‘ഏസാവുസോ, ഭഗവാ വേസാലിയം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപ്പടിക്കന്തോ യേന അചേലസ്സ പാഥികപുത്തസ്സ ആരാമോ തേനുപസങ്കമി ദിവാവിഹാരായ. അഭിക്കമഥായസ്മന്തോ അഭിക്കമഥായസ്മന്തോ, സാധുരൂപാനം സമണാനം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം ഭവിസ്സതീ’തി . അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, അഭിഞ്ഞാതാനം അഭിഞ്ഞാതാനം ലിച്ഛവീനം ഏതദഹോസി – ‘സാധുരൂപാനം കിര, ഭോ, സമണാനം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം ഭവിസ്സതി; ഹന്ദ വത, ഭോ, ഗച്ഛാമാ’തി. യേന ച അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ബ്രാഹ്മണമഹാസാലാ ഗഹപതിനേചയികാ നാനാതിത്ഥിയാ 44 സമണബ്രാഹ്മണാ തേനുപസങ്കമി. ഉപസങ്കമിത്വാ അഭിഞ്ഞാതേ അഭിഞ്ഞാതേ നാനാതിത്ഥിയേ 45 സമണബ്രാഹ്മണേ ഏതദവോച – ‘ഏസാവുസോ, ഭഗവാ വേസാലിയം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപ്പടിക്കന്തോ യേന അചേലസ്സ പാഥികപുത്തസ്സ ആരാമോ തേനുപസങ്കമി ദിവാവിഹാരായ. അഭിക്കമഥായസ്മന്തോ അഭിക്കമഥായസ്മന്തോ, സാധുരൂപാനം സമണാനം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം ഭവിസ്സതീ’തി. അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, അഭിഞ്ഞാതാനം അഭിഞ്ഞാതാനം നാനാതിത്ഥിയാനം സമണബ്രാഹ്മണാനം ഏതദഹോസി – ‘സാധുരൂപാനം കിര, ഭോ, സമണാനം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം ഭവിസ്സതി; ഹന്ദ വത, ഭോ, ഗച്ഛാമാ’തി.
20. ‘‘Atha khvāhaṃ 46, bhaggava, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisiṃ. Vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto yena acelassa pāthikaputtassa ārāmo tenupasaṅkamiṃ divāvihārāya. Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto taramānarūpo vesāliṃ pavisitvā yena abhiññātā abhiññātā licchavī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā abhiññāte abhiññāte licchavī etadavoca – ‘esāvuso, bhagavā vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto yena acelassa pāthikaputtassa ārāmo tenupasaṅkami divāvihārāya. Abhikkamathāyasmanto abhikkamathāyasmanto, sādhurūpānaṃ samaṇānaṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ bhavissatī’ti . Atha kho, bhaggava, abhiññātānaṃ abhiññātānaṃ licchavīnaṃ etadahosi – ‘sādhurūpānaṃ kira, bho, samaṇānaṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ bhavissati; handa vata, bho, gacchāmā’ti. Yena ca abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā 47 samaṇabrāhmaṇā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā abhiññāte abhiññāte nānātitthiye 48 samaṇabrāhmaṇe etadavoca – ‘esāvuso, bhagavā vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto yena acelassa pāthikaputtassa ārāmo tenupasaṅkami divāvihārāya. Abhikkamathāyasmanto abhikkamathāyasmanto, sādhurūpānaṃ samaṇānaṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ bhavissatī’ti. Atha kho, bhaggava, abhiññātānaṃ abhiññātānaṃ nānātitthiyānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ etadahosi – ‘sādhurūpānaṃ kira, bho, samaṇānaṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ bhavissati; handa vata, bho, gacchāmā’ti.
‘‘അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ലിച്ഛവീ, അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ച ബ്രാഹ്മണമഹാസാലാ ഗഹപതിനേചയികാ നാനാതിത്ഥിയാ സമണബ്രാഹ്മണാ യേന അചേലസ്സ പാഥികപുത്തസ്സ ആരാമോ തേനുപസങ്കമിംസു. സാ ഏസാ, ഭഗ്ഗവ, പരിസാ മഹാ ഹോതി 49 അനേകസതാ അനേകസഹസ്സാ.
‘‘Atha kho, bhaggava, abhiññātā abhiññātā licchavī, abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā yena acelassa pāthikaputtassa ārāmo tenupasaṅkamiṃsu. Sā esā, bhaggava, parisā mahā hoti 50 anekasatā anekasahassā.
൨൧. ‘‘അസ്സോസി ഖോ, ഭഗ്ഗവ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ – ‘അഭിക്കന്താ കിര അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ലിച്ഛവീ, അഭിക്കന്താ അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ച ബ്രാഹ്മണമഹാസാലാ ഗഹപതിനേചയികാ നാനാതിത്ഥിയാ സമണബ്രാഹ്മണാ. സമണോപി ഗോതമോ മയ്ഹം ആരാമേ ദിവാവിഹാരം നിസിന്നോ’തി. സുത്വാനസ്സ ഭയം ഛമ്ഭിതത്തം ലോമഹംസോ ഉദപാദി. അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ ഭീതോ സംവിഗ്ഗോ ലോമഹട്ഠജാതോ യേന തിന്ദുകഖാണുപരിബ്ബാജകാരാമോ തേനുപസങ്കമി.
21. ‘‘Assosi kho, bhaggava, acelo pāthikaputto – ‘abhikkantā kira abhiññātā abhiññātā licchavī, abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā. Samaṇopi gotamo mayhaṃ ārāme divāvihāraṃ nisinno’ti. Sutvānassa bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso udapādi. Atha kho, bhaggava, acelo pāthikaputto bhīto saṃviggo lomahaṭṭhajāto yena tindukakhāṇuparibbājakārāmo tenupasaṅkami.
‘‘അസ്സോസി ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സാ പരിസാ – ‘അചേലോ കിര പാഥികപുത്തോ ഭീതോ സംവിഗ്ഗോ ലോമഹട്ഠജാതോ യേന തിന്ദുകഖാണുപരിബ്ബാജകാരാമോ തേനുപസങ്കന്തോ’തി 51. അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സാ പരിസാ അഞ്ഞതരം പുരിസം ആമന്തേസി –
‘‘Assosi kho, bhaggava, sā parisā – ‘acelo kira pāthikaputto bhīto saṃviggo lomahaṭṭhajāto yena tindukakhāṇuparibbājakārāmo tenupasaṅkanto’ti 52. Atha kho, bhaggava, sā parisā aññataraṃ purisaṃ āmantesi –
‘ഏഹി ത്വം, ഭോ പുരിസ, യേന തിന്ദുകഖാണുപരിബ്ബാജകാരാമോ, യേന അചേലോ പാഥികപുത്തോ തേനുപസങ്കമ. ഉപസങ്കമിത്വാ അചേലം പാഥികപുത്തം ഏവം വദേഹി – അഭിക്കമാവുസോ, പാഥികപുത്ത, അഭിക്കന്താ അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ലിച്ഛവീ, അഭിക്കന്താ അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ച ബ്രാഹ്മണമഹാസാലാ ഗഹപതിനേചയികാ നാനാതിത്ഥിയാ സമണബ്രാഹ്മണാ, സമണോപി ഗോതമോ ആയസ്മതോ ആരാമേ ദിവാവിഹാരം നിസിന്നോ; ഭാസിതാ ഖോ പന തേ ഏസാ, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, വേസാലിയം പരിസതി വാചാ സമണോപി ഗോതമോ ഞാണവാദോ, അഹമ്പി ഞാണവാദോ. ഞാണവാദോ ഖോ പന ഞാണവാദേന അരഹതി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം ദസ്സേതും. സമണോ ഗോതമോ ഉപഡ്ഢപഥം ആഗച്ഛേയ്യ അഹമ്പി ഉപഡ്ഢപഥം ഗച്ഛേയ്യം. തേ തത്ഥ ഉഭോപി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരേയ്യാമ. ഏകം ചേ സമണോ ഗോതമോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരിസ്സതി, ദ്വാഹം കരിസ്സാമി. ദ്വേ ചേ സമണോ ഗോതമോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയാനി കരിസ്സതി, ചത്താരാഹം കരിസ്സാമി. ചത്താരി ചേ സമണോ ഗോതമോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയാനി കരിസ്സതി , അട്ഠാഹം കരിസ്സാമി. ഇതി യാവതകം യാവതകം സമണോ ഗോതമോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരിസ്സതി, തദ്ദിഗുണം തദ്ദിഗുണാഹം കരിസ്സാമീ’തി അഭിക്കമസ്സേവ 53 ഖോ; ആവുസോ പാഥികപുത്ത, ഉപഡ്ഢപഥം. സബ്ബപഠമംയേവ ആഗന്ത്വാ സമണോ ഗോതമോ ആയസ്മതോ ആരാമേ ദിവാവിഹാരം നിസിന്നോ’തി.
‘Ehi tvaṃ, bho purisa, yena tindukakhāṇuparibbājakārāmo, yena acelo pāthikaputto tenupasaṅkama. Upasaṅkamitvā acelaṃ pāthikaputtaṃ evaṃ vadehi – abhikkamāvuso, pāthikaputta, abhikkantā abhiññātā abhiññātā licchavī, abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā, samaṇopi gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno; bhāsitā kho pana te esā, āvuso pāthikaputta, vesāliyaṃ parisati vācā samaṇopi gotamo ñāṇavādo, ahampi ñāṇavādo. Ñāṇavādo kho pana ñāṇavādena arahati uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassetuṃ. Samaṇo gotamo upaḍḍhapathaṃ āgaccheyya ahampi upaḍḍhapathaṃ gaccheyyaṃ. Te tattha ubhopi uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ kareyyāma. Ekaṃ ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati, dvāhaṃ karissāmi. Dve ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati, cattārāhaṃ karissāmi. Cattāri ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati , aṭṭhāhaṃ karissāmi. Iti yāvatakaṃ yāvatakaṃ samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati, taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmī’ti abhikkamasseva 54 kho; āvuso pāthikaputta, upaḍḍhapathaṃ. Sabbapaṭhamaṃyeva āgantvā samaṇo gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno’ti.
൨൨. ‘‘ഏവം, ഭോതി ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സോ പുരിസോ തസ്സാ പരിസായ പടിസ്സുത്വാ യേന തിന്ദുകഖാണുപരിബ്ബാജകാരാമോ, യേന അചേലോ പാഥികപുത്തോ തേനുപസങ്കമി. ഉപസങ്കമിത്വാ അചേലം പാഥികപുത്തം ഏതദവോച – ‘അഭിക്കമാവുസോ പാഥികപുത്ത, അഭിക്കന്താ അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ലിച്ഛവീ, അഭിക്കന്താ അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ച ബ്രാഹ്മണമഹാസാലാ ഗഹപതിനേചയികാ നാനാതിത്ഥിയാ സമണബ്രാഹ്മണാ. സമണോപി ഗോതമോ ആയസ്മതോ ആരാമേ ദിവാവിഹാരം നിസിന്നോ. ഭാസിതാ ഖോ പന തേ ഏസാ, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, വേസാലിയം പരിസതി വാചാ – സമണോപി ഗോതമോ ഞാണവാദോ; അഹമ്പി ഞാണവാദോ. ഞാണവാദോ ഖോ പന ഞാണവാദേന അരഹതി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം ദസ്സേതും…പേ॰… തദ്ദിഗുണം തദ്ദിഗുണാഹം കരിസ്സാമീതി. അഭിക്കമസ്സേവ ഖോ, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, ഉപഡ്ഢപഥം. സബ്ബപഠമംയേവ ആഗന്ത്വാ സമണോ ഗോതമോ ആയസ്മതോ ആരാമേ ദിവാവിഹാരം നിസിന്നോ’തി.
22. ‘‘Evaṃ, bhoti kho, bhaggava, so puriso tassā parisāya paṭissutvā yena tindukakhāṇuparibbājakārāmo, yena acelo pāthikaputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā acelaṃ pāthikaputtaṃ etadavoca – ‘abhikkamāvuso pāthikaputta, abhikkantā abhiññātā abhiññātā licchavī, abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā. Samaṇopi gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno. Bhāsitā kho pana te esā, āvuso pāthikaputta, vesāliyaṃ parisati vācā – samaṇopi gotamo ñāṇavādo; ahampi ñāṇavādo. Ñāṇavādo kho pana ñāṇavādena arahati uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassetuṃ…pe… taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti. Abhikkamasseva kho, āvuso pāthikaputta, upaḍḍhapathaṃ. Sabbapaṭhamaṃyeva āgantvā samaṇo gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno’ti.
‘‘ഏവം വുത്തേ, ഭഗ്ഗവ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ ‘ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോ’തി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പതി 55, ന സക്കോതി ആസനാപി വുട്ഠാതും. അഥ ഖോ സോ, ഭഗ്ഗവ, പുരിസോ അചേലം പാഥികപുത്തം ഏതദവോച – ‘കിം സു നാമ തേ, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, പാവളാ സു നാമ തേ പീഠകസ്മിം അല്ലീനാ, പീഠകം സു നാമ തേ പാവളാസു അല്ലീനം? ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോതി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പസി, ന സക്കോസി ആസനാപി വുട്ഠാതു’ന്തി. ഏവമ്പി ഖോ, ഭഗ്ഗവ, വുച്ചമാനോ അചേലോ പാഥികപുത്തോ ‘ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോ’തി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പതി , ന സക്കോതി ആസനാപി വുട്ഠാതും.
‘‘Evaṃ vutte, bhaggava, acelo pāthikaputto ‘āyāmi āvuso, āyāmi āvuso’ti vatvā tattheva saṃsappati 56, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ. Atha kho so, bhaggava, puriso acelaṃ pāthikaputtaṃ etadavoca – ‘kiṃ su nāma te, āvuso pāthikaputta, pāvaḷā su nāma te pīṭhakasmiṃ allīnā, pīṭhakaṃ su nāma te pāvaḷāsu allīnaṃ? Āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappasi, na sakkosi āsanāpi vuṭṭhātu’nti. Evampi kho, bhaggava, vuccamāno acelo pāthikaputto ‘āyāmi āvuso, āyāmi āvuso’ti vatvā tattheva saṃsappati , na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ.
൨൩. ‘‘യദാ ഖോ സോ, ഭഗ്ഗവ, പുരിസോ അഞ്ഞാസി – ‘പരാഭൂതരൂപോ അയം അചേലോ പാഥികപുത്തോ. ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോതി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പതി, ന സക്കോതി ആസനാപി വുട്ഠാതു’ന്തി. അഥ തം പരിസം ആഗന്ത്വാ ഏവമാരോചേസി – ‘പരാഭൂതരൂപോ, ഭോ 57, അചേലോ പാഥികപുത്തോ. ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോതി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പതി, ന സക്കോതി ആസനാപി വുട്ഠാതു’ന്തി. ഏവം വുത്തേ, അഹം, ഭഗ്ഗവ, തം പരിസം ഏതദവോചം – ‘അഭബ്ബോ ഖോ, ആവുസോ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – ‘അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യ’ന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാതി.
23. ‘‘Yadā kho so, bhaggava, puriso aññāsi – ‘parābhūtarūpo ayaṃ acelo pāthikaputto. Āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātu’nti. Atha taṃ parisaṃ āgantvā evamārocesi – ‘parābhūtarūpo, bho 58, acelo pāthikaputto. Āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātu’nti. Evaṃ vutte, ahaṃ, bhaggava, taṃ parisaṃ etadavocaṃ – ‘abhabbo kho, āvuso, acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ‘ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyya’nti, muddhāpi tassa vipateyyāti.
പഠമഭാണവാരോ നിട്ഠിതോ.
Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.
൨൪. ‘‘അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, അഞ്ഞതരോ ലിച്ഛവിമഹാമത്തോ ഉട്ഠായാസനാ തം പരിസം ഏതദവോച – ‘തേന ഹി, ഭോ, മുഹുത്തം താവ ആഗമേഥ, യാവാഹം ഗച്ഛാമി 59. അപ്പേവ നാമ അഹമ്പി സക്കുണേയ്യം അചേലം പാഥികപുത്തം ഇമം പരിസം ആനേതു’ന്തി.
24. ‘‘Atha kho, bhaggava, aññataro licchavimahāmatto uṭṭhāyāsanā taṃ parisaṃ etadavoca – ‘tena hi, bho, muhuttaṃ tāva āgametha, yāvāhaṃ gacchāmi 60. Appeva nāma ahampi sakkuṇeyyaṃ acelaṃ pāthikaputtaṃ imaṃ parisaṃ ānetu’nti.
‘‘അഥ ഖോ സോ, ഭഗ്ഗവ, ലിച്ഛവിമഹാമത്തോ യേന തിന്ദുകഖാണുപരിബ്ബാജകാരാമോ, യേന അചേലോ പാഥികപുത്തോ തേനുപസങ്കമി. ഉപസങ്കമിത്വാ അചേലം പാഥികപുത്തം ഏതദവോച – ‘അഭിക്കമാവുസോ പാഥികപുത്ത, അഭിക്കന്തം തേ സേയ്യോ, അഭിക്കന്താ അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ലിച്ഛവീ, അഭിക്കന്താ അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ച ബ്രാഹ്മണമഹാസാലാ ഗഹപതിനേചയികാ നാനാതിത്ഥിയാ സമണബ്രാഹ്മണാ. സമണോപി ഗോതമോ ആയസ്മതോ ആരാമേ ദിവാവിഹാരം നിസിന്നോ. ഭാസിതാ ഖോ പന തേ ഏസാ, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, വേസാലിയം പരിസതി വാചാ – സമണോപി ഗോതമോ ഞാണവാദോ…പേ॰… തദ്ദിഗുണം തദ്ദിഗുണാഹം കരിസ്സാമീതി. അഭിക്കമസ്സേവ ഖോ, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, ഉപഡ്ഢപഥം. സബ്ബപഠമംയേവ ആഗന്ത്വാ സമണോ ഗോതമോ ആയസ്മതോ ആരാമേ ദിവാവിഹാരം നിസിന്നോ. ഭാസിതാ ഖോ പനേസാ, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, സമണേന ഗോതമേന പരിസതി വാചാ – അഭബ്ബോ ഖോ അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാതി. അഭിക്കമാവുസോ പാഥികപുത്ത, അഭിക്കമനേനേവ തേ ജയം കരിസ്സാമ, സമണസ്സ ഗോതമസ്സ പരാജയ’ന്തി.
‘‘Atha kho so, bhaggava, licchavimahāmatto yena tindukakhāṇuparibbājakārāmo, yena acelo pāthikaputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā acelaṃ pāthikaputtaṃ etadavoca – ‘abhikkamāvuso pāthikaputta, abhikkantaṃ te seyyo, abhikkantā abhiññātā abhiññātā licchavī, abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā. Samaṇopi gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno. Bhāsitā kho pana te esā, āvuso pāthikaputta, vesāliyaṃ parisati vācā – samaṇopi gotamo ñāṇavādo…pe… taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti. Abhikkamasseva kho, āvuso pāthikaputta, upaḍḍhapathaṃ. Sabbapaṭhamaṃyeva āgantvā samaṇo gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno. Bhāsitā kho panesā, āvuso pāthikaputta, samaṇena gotamena parisati vācā – abhabbo kho acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyāti. Abhikkamāvuso pāthikaputta, abhikkamaneneva te jayaṃ karissāma, samaṇassa gotamassa parājaya’nti.
‘‘ഏവം വുത്തേ, ഭഗ്ഗവ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ ‘ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോ’തി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പതി, ന സക്കോതി ആസനാപി വുട്ഠാതും. അഥ ഖോ സോ, ഭഗ്ഗവ, ലിച്ഛവിമഹാമത്തോ അചേലം പാഥികപുത്തം ഏതദവോച – ‘കിം സു നാമ തേ, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, പാവളാ സു നാമ തേ പീഠകസ്മിം അല്ലീനാ, പീഠകം സു നാമ തേ പാവളാസു അല്ലീനം ? ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോതി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പസി, ന സക്കോസി ആസനാപി വുട്ഠാതു’ന്തി . ഏവമ്പി ഖോ, ഭഗ്ഗവ, വുച്ചമാനോ അചേലോ പാഥികപുത്തോ ‘ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോ’തി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പതി, ന സക്കോതി ആസനാപി വുട്ഠാതും.
‘‘Evaṃ vutte, bhaggava, acelo pāthikaputto ‘āyāmi āvuso, āyāmi āvuso’ti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ. Atha kho so, bhaggava, licchavimahāmatto acelaṃ pāthikaputtaṃ etadavoca – ‘kiṃ su nāma te, āvuso pāthikaputta, pāvaḷā su nāma te pīṭhakasmiṃ allīnā, pīṭhakaṃ su nāma te pāvaḷāsu allīnaṃ ? Āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappasi, na sakkosi āsanāpi vuṭṭhātu’nti . Evampi kho, bhaggava, vuccamāno acelo pāthikaputto ‘āyāmi āvuso, āyāmi āvuso’ti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ.
൨൫. ‘‘യദാ ഖോ സോ, ഭഗ്ഗവ, ലിച്ഛവിമഹാമത്തോ അഞ്ഞാസി – ‘പരാഭൂതരൂപോ അയം അചേലോ പാഥികപുത്തോ ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോതി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പതി, ന സക്കോതി ആസനാപി വുട്ഠാതു’ന്തി. അഥ തം പരിസം ആഗന്ത്വാ ഏവമാരോചേസി – ‘പരാഭൂതരൂപോ, ഭോ 61, അചേലോ പാഥികപുത്തോ ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോതി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പതി, ന സക്കോതി ആസനാപി വുട്ഠാതു’ന്തി. ഏവം വുത്തേ, അഹം, ഭഗ്ഗവ, തം പരിസം ഏതദവോചം – ‘അഭബ്ബോ ഖോ, ആവുസോ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യ. സചേ പായസ്മന്താനം ലിച്ഛവീനം ഏവമസ്സ – മയം അചേലം പാഥികപുത്തം വരത്താഹി 62 ബന്ധിത്വാ ഗോയുഗേഹി ആവിഞ്ഛേയ്യാമാതി 63, താ വരത്താ ഛിജ്ജേയ്യും പാഥികപുത്തോ വാ. അഭബ്ബോ പന അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാ’തി.
25. ‘‘Yadā kho so, bhaggava, licchavimahāmatto aññāsi – ‘parābhūtarūpo ayaṃ acelo pāthikaputto āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātu’nti. Atha taṃ parisaṃ āgantvā evamārocesi – ‘parābhūtarūpo, bho 64, acelo pāthikaputto āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātu’nti. Evaṃ vutte, ahaṃ, bhaggava, taṃ parisaṃ etadavocaṃ – ‘abhabbo kho, āvuso, acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyya. Sace pāyasmantānaṃ licchavīnaṃ evamassa – mayaṃ acelaṃ pāthikaputtaṃ varattāhi 65 bandhitvā goyugehi āviñcheyyāmāti 66, tā varattā chijjeyyuṃ pāthikaputto vā. Abhabbo pana acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti.
൨൬. ‘‘അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, ജാലിയോ ദാരുപത്തികന്തേവാസീ ഉട്ഠായാസനാ തം പരിസം ഏതദവോച – ‘തേന ഹി, ഭോ, മുഹുത്തം താവ ആഗമേഥ, യാവാഹം ഗച്ഛാമി; അപ്പേവ നാമ അഹമ്പി സക്കുണേയ്യം അചേലം പാഥികപുത്തം ഇമം പരിസം ആനേതു’’ന്തി.
26. ‘‘Atha kho, bhaggava, jāliyo dārupattikantevāsī uṭṭhāyāsanā taṃ parisaṃ etadavoca – ‘tena hi, bho, muhuttaṃ tāva āgametha, yāvāhaṃ gacchāmi; appeva nāma ahampi sakkuṇeyyaṃ acelaṃ pāthikaputtaṃ imaṃ parisaṃ ānetu’’nti.
‘‘അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, ജാലിയോ ദാരുപത്തികന്തേവാസീ യേന തിന്ദുകഖാണുപരിബ്ബാജകാരാമോ, യേന അചേലോ പാഥികപുത്തോ തേനുപസങ്കമി. ഉപസങ്കമിത്വാ അചേലം പാഥികപുത്തം ഏതദവോച – ‘അഭിക്കമാവുസോ പാഥികപുത്ത, അഭിക്കന്തം തേ സേയ്യോ. അഭിക്കന്താ അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ലിച്ഛവീ, അഭിക്കന്താ അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ ച ബ്രാഹ്മണമഹാസാലാ ഗഹപതിനേചയികാ നാനാതിത്ഥിയാ സമണബ്രാഹ്മണാ. സമണോപി ഗോതമോ ആയസ്മതോ ആരാമേ ദിവാവിഹാരം നിസിന്നോ. ഭാസിതാ ഖോ പന തേ ഏസാ, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, വേസാലിയം പരിസതി വാചാ – സമണോപി ഗോതമോ ഞാണവാദോ…പേ॰… തദ്ദിഗുണം തദ്ദിഗുണാഹം കരിസ്സാമീതി. അഭിക്കമസ്സേവ, ഖോ ആവുസോ പാഥികപുത്ത, ഉപഡ്ഢപഥം. സബ്ബപഠമംയേവ ആഗന്ത്വാ സമണോ ഗോതമോ ആയസ്മതോ ആരാമേ ദിവാവിഹാരം നിസിന്നോ. ഭാസിതാ ഖോ പനേസാ, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, സമണേന ഗോതമേന പരിസതി വാചാ – അഭബ്ബോ അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യ. സചേ പായസ്മന്താനം ലിച്ഛവീനം ഏവമസ്സ – മയം അചേലം പാഥികപുത്തം വരത്താഹി ബന്ധിത്വാ ഗോയുഗേഹി ആവിഞ്ഛേയ്യാമാതി. താ വരത്താ ഛിജ്ജേയ്യും പാഥികപുത്തോ വാ. അഭബ്ബോ പന അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ആഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാതി. അഭിക്കമാവുസോ പാഥികപുത്ത, അഭിക്കമനേനേവ തേ ജയം കരിസ്സാമ, സമണസ്സ ഗോതമസ്സ പരാജയ’ന്തി.
‘‘Atha kho, bhaggava, jāliyo dārupattikantevāsī yena tindukakhāṇuparibbājakārāmo, yena acelo pāthikaputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā acelaṃ pāthikaputtaṃ etadavoca – ‘abhikkamāvuso pāthikaputta, abhikkantaṃ te seyyo. Abhikkantā abhiññātā abhiññātā licchavī, abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā. Samaṇopi gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno. Bhāsitā kho pana te esā, āvuso pāthikaputta, vesāliyaṃ parisati vācā – samaṇopi gotamo ñāṇavādo…pe… taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti. Abhikkamasseva, kho āvuso pāthikaputta, upaḍḍhapathaṃ. Sabbapaṭhamaṃyeva āgantvā samaṇo gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno. Bhāsitā kho panesā, āvuso pāthikaputta, samaṇena gotamena parisati vācā – abhabbo acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyya. Sace pāyasmantānaṃ licchavīnaṃ evamassa – mayaṃ acelaṃ pāthikaputtaṃ varattāhi bandhitvā goyugehi āviñcheyyāmāti. Tā varattā chijjeyyuṃ pāthikaputto vā. Abhabbo pana acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ āgaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyāti. Abhikkamāvuso pāthikaputta, abhikkamaneneva te jayaṃ karissāma, samaṇassa gotamassa parājaya’nti.
‘‘ഏവം വുത്തേ, ഭഗ്ഗവ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ ‘ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോ’തി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പതി, ന സക്കോതി ആസനാപി വുട്ഠാതും. അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, ജാലിയോ ദാരുപത്തികന്തേവാസീ അചേലം പാഥികപുത്തം ഏതദവോച – ‘കിം സു നാമ തേ, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, പാവളാ സു നാമ തേ പീഠകസ്മിം അല്ലീനാ, പീഠകം സു നാമ തേ പാവളാസു അല്ലീനം? ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോതി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പസി, ന സക്കോസി ആസനാപി വുട്ഠാതു’ന്തി. ഏവമ്പി ഖോ, ഭഗ്ഗവ, വുച്ചമാനോ അചേലോ പാഥികപുത്തോ ‘‘ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോ’’തി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പതി, ന സക്കോതി ആസനാപി വുട്ഠാതുന്തി.
‘‘Evaṃ vutte, bhaggava, acelo pāthikaputto ‘āyāmi āvuso, āyāmi āvuso’ti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ. Atha kho, bhaggava, jāliyo dārupattikantevāsī acelaṃ pāthikaputtaṃ etadavoca – ‘kiṃ su nāma te, āvuso pāthikaputta, pāvaḷā su nāma te pīṭhakasmiṃ allīnā, pīṭhakaṃ su nāma te pāvaḷāsu allīnaṃ? Āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappasi, na sakkosi āsanāpi vuṭṭhātu’nti. Evampi kho, bhaggava, vuccamāno acelo pāthikaputto ‘‘āyāmi āvuso, āyāmi āvuso’’ti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātunti.
൨൭. ‘‘യദാ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, ജാലിയോ ദാരുപത്തികന്തേവാസീ അഞ്ഞാസി – ‘പരാഭൂതരൂപോ അയം അചേലോ പാഥികപുത്തോ ‘ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോതി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പതി, ന സക്കോതി ആസനാപി വുട്ഠാതു’ന്തി, അഥ നം ഏതദവോച –
27. ‘‘Yadā kho, bhaggava, jāliyo dārupattikantevāsī aññāsi – ‘parābhūtarūpo ayaṃ acelo pāthikaputto ‘āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātu’nti, atha naṃ etadavoca –
‘ഭൂതപുബ്ബം, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, സീഹസ്സ മിഗരഞ്ഞോ ഏതദഹോസി – യംനൂനാഹം അഞ്ഞതരം വനസണ്ഡം നിസ്സായ ആസയം കപ്പേയ്യം. തത്രാസയം കപ്പേത്വാ സായന്ഹസമയം ആസയാ നിക്ഖമേയ്യം, ആസയാ നിക്ഖമിത്വാ വിജമ്ഭേയ്യം, വിജമ്ഭിത്വാ സമന്താ ചതുദ്ദിസാ അനുവിലോകേയ്യം, സമന്താ ചതുദ്ദിസാ അനുവിലോകേത്വാ തിക്ഖത്തും സീഹനാദം നദേയ്യം, തിക്ഖത്തും സീഹനാദം നദിത്വാ ഗോചരായ പക്കമേയ്യം. സോ വരം വരം മിഗസംഘേ 67 വധിത്വാ മുദുമംസാനി മുദുമംസാനി ഭക്ഖയിത്വാ തമേവ ആസയം അജ്ഝുപേയ്യ’ന്തി.
‘Bhūtapubbaṃ, āvuso pāthikaputta, sīhassa migarañño etadahosi – yaṃnūnāhaṃ aññataraṃ vanasaṇḍaṃ nissāya āsayaṃ kappeyyaṃ. Tatrāsayaṃ kappetvā sāyanhasamayaṃ āsayā nikkhameyyaṃ, āsayā nikkhamitvā vijambheyyaṃ, vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokeyyaṃ, samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadeyyaṃ, tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkameyyaṃ. So varaṃ varaṃ migasaṃghe 68 vadhitvā mudumaṃsāni mudumaṃsāni bhakkhayitvā tameva āsayaṃ ajjhupeyya’nti.
‘അഥ ഖോ, ആവുസോ, സോ സീഹോ മിഗരാജാ അഞ്ഞതരം വനസണ്ഡം നിസ്സായ ആസയം കപ്പേസി. തത്രാസയം കപ്പേത്വാ സായന്ഹസമയം ആസയാ നിക്ഖമി, ആസയാ നിക്ഖമിത്വാ വിജമ്ഭി, വിജമ്ഭിത്വാ സമന്താ ചതുദ്ദിസാ അനുവിലോകേസി, സമന്താ ചതുദ്ദിസാ അനുവിലോകേത്വാ തിക്ഖത്തും സീഹനാദം നദി, തിക്ഖത്തും സീഹനാദം നദിത്വാ ഗോചരായ പക്കാമി. സോ വരം വരം മിഗസങ്ഘേ വധിത്വാ മുദുമംസാനി മുദുമംസാനി ഭക്ഖയിത്വാ തമേവ ആസയം അജ്ഝുപേസി.
‘Atha kho, āvuso, so sīho migarājā aññataraṃ vanasaṇḍaṃ nissāya āsayaṃ kappesi. Tatrāsayaṃ kappetvā sāyanhasamayaṃ āsayā nikkhami, āsayā nikkhamitvā vijambhi, vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokesi, samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadi, tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkāmi. So varaṃ varaṃ migasaṅghe vadhitvā mudumaṃsāni mudumaṃsāni bhakkhayitvā tameva āsayaṃ ajjhupesi.
൨൮. ‘തസ്സേവ ഖോ, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, സീഹസ്സ മിഗരഞ്ഞോ വിഘാസസംവഡ്ഢോ ജരസിങ്ഗാലോ 69 ദിത്തോ ചേവ ബലവാ ച. അഥ ഖോ, ആവുസോ, തസ്സ ജരസിങ്ഗാലസ്സ ഏതദഹോസി – കോ ചാഹം, കോ സീഹോ മിഗരാജാ. യംനൂനാഹമ്പി അഞ്ഞതരം വനസണ്ഡം നിസ്സായ ആസയം കപ്പേയ്യം. തത്രാസയം കപ്പേത്വാ സായന്ഹസമയം ആസയാ നിക്ഖമേയ്യം, ആസയാ നിക്ഖമിത്വാ വിജമ്ഭേയ്യം, വിജമ്ഭിത്വാ സമന്താ ചതുദ്ദിസാ അനുവിലോകേയ്യം, സമന്താ ചതുദ്ദിസാ അനുവിലോകേത്വാ തിക്ഖത്തും സീഹനാദം നദേയ്യം, തിക്ഖത്തും സീഹനാദം നദിത്വാ ഗോചരായ പക്കമേയ്യം. സോ വരം വരം മിഗസങ്ഘേ വധിത്വാ മുദുമംസാനി മുദുമംസാനി ഭക്ഖയിത്വാ തമേവ ആസയം അജ്ഝുപേയ്യ’ന്തി.
28. ‘Tasseva kho, āvuso pāthikaputta, sīhassa migarañño vighāsasaṃvaḍḍho jarasiṅgālo 70 ditto ceva balavā ca. Atha kho, āvuso, tassa jarasiṅgālassa etadahosi – ko cāhaṃ, ko sīho migarājā. Yaṃnūnāhampi aññataraṃ vanasaṇḍaṃ nissāya āsayaṃ kappeyyaṃ. Tatrāsayaṃ kappetvā sāyanhasamayaṃ āsayā nikkhameyyaṃ, āsayā nikkhamitvā vijambheyyaṃ, vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokeyyaṃ, samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadeyyaṃ, tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkameyyaṃ. So varaṃ varaṃ migasaṅghe vadhitvā mudumaṃsāni mudumaṃsāni bhakkhayitvā tameva āsayaṃ ajjhupeyya’nti.
‘അഥ ഖോ സോ, ആവുസോ, ജരസിങ്ഗാലോ അഞ്ഞതരം വനസണ്ഡം നിസ്സായ ആസയം കപ്പേസി. തത്രാസയം കപ്പേത്വാ സായന്ഹസമയം ആസയാ നിക്ഖമി, ആസയാ നിക്ഖമിത്വാ വിജമ്ഭി, വിജമ്ഭിത്വാ സമന്താ ചതുദ്ദിസാ അനുവിലോകേസി, സമന്താ ചതുദ്ദിസാ അനുവിലോകേത്വാ തിക്ഖത്തും സീഹനാദം നദിസ്സാമീതി സിങ്ഗാലകംയേവ അനദി ഭേരണ്ഡകംയേവ 71 അനദി, കേ ച ഛവേ സിങ്ഗാലേ, കേ പന സീഹനാദേതി 72.
‘Atha kho so, āvuso, jarasiṅgālo aññataraṃ vanasaṇḍaṃ nissāya āsayaṃ kappesi. Tatrāsayaṃ kappetvā sāyanhasamayaṃ āsayā nikkhami, āsayā nikkhamitvā vijambhi, vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokesi, samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadissāmīti siṅgālakaṃyeva anadi bheraṇḍakaṃyeva 73 anadi, ke ca chave siṅgāle, ke pana sīhanādeti 74.
‘ഏവമേവ ഖോ ത്വം, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, സുഗതാപദാനേസു ജീവമാനോ സുഗതാതിരിത്താനി ഭുഞ്ജമാനോ തഥാഗതേ അരഹന്തേ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേ ആസാദേതബ്ബം മഞ്ഞസി. കേ ച ഛവേ പാഥികപുത്തേ, കാ ച തഥാഗതാനം അരഹന്താനം സമ്മാസമ്ബുദ്ധാനം ആസാദനാ’തി.
‘Evameva kho tvaṃ, āvuso pāthikaputta, sugatāpadānesu jīvamāno sugatātirittāni bhuñjamāno tathāgate arahante sammāsambuddhe āsādetabbaṃ maññasi. Ke ca chave pāthikaputte, kā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ āsādanā’ti.
൨൯. ‘‘യതോ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, ജാലിയോ ദാരുപത്തികന്തേവാസീ ഇമിനാ ഓപമ്മേന നേവ അസക്ഖി അചേലം പാഥികപുത്തം തമ്ഹാ ആസനാ ചാവേതും. അഥ നം ഏതദവോച –
29. ‘‘Yato kho, bhaggava, jāliyo dārupattikantevāsī iminā opammena neva asakkhi acelaṃ pāthikaputtaṃ tamhā āsanā cāvetuṃ. Atha naṃ etadavoca –
‘സീഹോതി അത്താനം സമേക്ഖിയാന,
‘Sīhoti attānaṃ samekkhiyāna,
അമഞ്ഞി കോത്ഥു മിഗരാജാഹമസ്മി;
Amaññi kotthu migarājāhamasmi;
കേ ച ഛവേ സിങ്ഗാലേ കേ പന സീഹനാദേ’തി.
Ke ca chave siṅgāle ke pana sīhanāde’ti.
‘ഏവമേവ ഖോ ത്വം, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, സുഗതാപദാനേസു ജീവമാനോ സുഗതാതിരിത്താനി ഭുഞ്ജമാനോ തഥാഗതേ അരഹന്തേ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേ ആസാദേതബ്ബം മഞ്ഞസി. കേ ച ഛവേ പാഥികപുത്തേ, കാ ച തഥാഗതാനം അരഹന്താനം സമ്മാസമ്ബുദ്ധാനം ആസാദനാ’തി.
‘Evameva kho tvaṃ, āvuso pāthikaputta, sugatāpadānesu jīvamāno sugatātirittāni bhuñjamāno tathāgate arahante sammāsambuddhe āsādetabbaṃ maññasi. Ke ca chave pāthikaputte, kā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ āsādanā’ti.
൩൦. ‘‘യതോ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, ജാലിയോ ദാരുപത്തികന്തേവാസീ ഇമിനാപി ഓപമ്മേന നേവ അസക്ഖി അചേലം പാഥികപുത്തം തമ്ഹാ ആസനാ ചാവേതും. അഥ നം ഏതദവോച –
30. ‘‘Yato kho, bhaggava, jāliyo dārupattikantevāsī imināpi opammena neva asakkhi acelaṃ pāthikaputtaṃ tamhā āsanā cāvetuṃ. Atha naṃ etadavoca –
‘അഞ്ഞം അനുചങ്കമനം, അത്താനം വിഘാസേ സമേക്ഖിയ;
‘Aññaṃ anucaṅkamanaṃ, attānaṃ vighāse samekkhiya;
യാവ അത്താനം ന പസ്സതി, കോത്ഥു താവ ബ്യഗ്ഘോതി മഞ്ഞതി.
Yāva attānaṃ na passati, kotthu tāva byagghoti maññati.
തഥേവ സോ സിങ്ഗാലകം അനദി;
Tatheva so siṅgālakaṃ anadi;
കേ ച ഛവേ സിങ്ഗാലേ കേ പന സീഹനാദേ’തി.
Ke ca chave siṅgāle ke pana sīhanāde’ti.
‘ഏവമേവ ഖോ ത്വം, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, സുഗതാപദാനേസു ജീവമാനോ സുഗതാതിരിത്താനി ഭുഞ്ജമാനോ തഥാഗതേ അരഹന്തേ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേ ആസാദേതബ്ബം മഞ്ഞസി. കേ ച ഛവേ പാഥികപുത്തേ, കാ ച തഥാഗതാനം അരഹന്താനം സമ്മാസമ്ബുദ്ധാനം ആസാദനാ’തി.
‘Evameva kho tvaṃ, āvuso pāthikaputta, sugatāpadānesu jīvamāno sugatātirittāni bhuñjamāno tathāgate arahante sammāsambuddhe āsādetabbaṃ maññasi. Ke ca chave pāthikaputte, kā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ āsādanā’ti.
൩൧. ‘‘യതോ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, ജാലിയോ ദാരുപത്തികന്തേവാസീ ഇമിനാപി ഓപമ്മേന നേവ അസക്ഖി അചേലം പാഥികപുത്തം തമ്ഹാ ആസനാ ചാവേതും. അഥ നം ഏതദവോച –
31. ‘‘Yato kho, bhaggava, jāliyo dārupattikantevāsī imināpi opammena neva asakkhi acelaṃ pāthikaputtaṃ tamhā āsanā cāvetuṃ. Atha naṃ etadavoca –
മഹാവനേ സുഞ്ഞവനേ വിവഡ്ഢോ,
Mahāvane suññavane vivaḍḍho,
അമഞ്ഞി കോത്ഥു മിഗരാജാഹമസ്മി.
Amaññi kotthu migarājāhamasmi.
തഥേവ സോ സിങ്ഗാലകം അനദി;
Tatheva so siṅgālakaṃ anadi;
കേ ച ഛവേ സിങ്ഗാലേ കേ പന സീഹനാദേ’തി.
Ke ca chave siṅgāle ke pana sīhanāde’ti.
‘ഏവമേവ ഖോ ത്വം, ആവുസോ പാഥികപുത്ത, സുഗതാപദാനേസു ജീവമാനോ സുഗതാതിരിത്താനി ഭുഞ്ജമാനോ തഥാഗതേ അരഹന്തേ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേ ആസാദേതബ്ബം മഞ്ഞസി. കേ ച ഛവേ പാഥികപുത്തേ, കാ ച തഥാഗതാനം അരഹന്താനം സമ്മാസമ്ബുദ്ധാനം ആസാദനാ’തി.
‘Evameva kho tvaṃ, āvuso pāthikaputta, sugatāpadānesu jīvamāno sugatātirittāni bhuñjamāno tathāgate arahante sammāsambuddhe āsādetabbaṃ maññasi. Ke ca chave pāthikaputte, kā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ āsādanā’ti.
൩൨. ‘‘യതോ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, ജാലിയോ ദാരുപത്തികന്തേവാസീ ഇമിനാപി ഓപമ്മേന നേവ അസക്ഖി അചേലം പാഥികപുത്തം തമ്ഹാ ആസനാ ചാവേതും. അഥ തം പരിസം ആഗന്ത്വാ ഏവമാരോചേസി – ‘പരാഭൂതരൂപോ, ഭോ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ ആയാമി ആവുസോ, ആയാമി ആവുസോതി വത്വാ തത്ഥേവ സംസപ്പതി, ന സക്കോതി ആസനാപി വുട്ഠാതു’ന്തി.
32. ‘‘Yato kho, bhaggava, jāliyo dārupattikantevāsī imināpi opammena neva asakkhi acelaṃ pāthikaputtaṃ tamhā āsanā cāvetuṃ. Atha taṃ parisaṃ āgantvā evamārocesi – ‘parābhūtarūpo, bho, acelo pāthikaputto āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātu’nti.
൩൩. ‘‘ഏവം വുത്തേ, അഹം, ഭഗ്ഗവ, തം പരിസം ഏതദവോചം – ‘അഭബ്ബോ ഖോ, ആവുസോ, അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യ. സചേപായസ്മന്താനം ലിച്ഛവീനം ഏവമസ്സ – മയം അചേലം പാഥികപുത്തം വരത്താഹി ബന്ധിത്വാ നാഗേഹി 81 ആവിഞ്ഛേയ്യാമാതി . താ വരത്താ ഛിജ്ജേയ്യും പാഥികപുത്തോ വാ. അഭബ്ബോ പന അചേലോ പാഥികപുത്തോ തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമ സമ്മുഖീഭാവം ആഗന്തും. സചേപിസ്സ ഏവമസ്സ – അഹം തം വാചം അപ്പഹായ തം ചിത്തം അപ്പഹായ തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സമ്മുഖീഭാവം ഗച്ഛേയ്യന്തി, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാ’തി.
33. ‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhaggava, taṃ parisaṃ etadavocaṃ – ‘abhabbo kho, āvuso, acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyya. Sacepāyasmantānaṃ licchavīnaṃ evamassa – mayaṃ acelaṃ pāthikaputtaṃ varattāhi bandhitvā nāgehi 82 āviñcheyyāmāti . Tā varattā chijjeyyuṃ pāthikaputto vā. Abhabbo pana acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ. Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti.
൩൪. ‘‘അഥ ഖ്വാഹം, ഭഗ്ഗവ, തം പരിസം ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേസിം സമാദപേസിം സമുത്തേജേസിം സമ്പഹംസേസിം, തം പരിസം ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേത്വാ സമാദപേത്വാ സമുത്തേജേത്വാ സമ്പഹംസേത്വാ മഹാബന്ധനാ മോക്ഖം കരിത്വാ ചതുരാസീതിപാണസഹസ്സാനി മഹാവിദുഗ്ഗാ ഉദ്ധരിത്വാ തേജോധാതും സമാപജ്ജിത്വാ സത്തതാലം വേഹാസം അബ്ഭുഗ്ഗന്ത്വാ അഞ്ഞം സത്തതാലമ്പി അച്ചിം 83 അഭിനിമ്മിനിത്വാ പജ്ജലിത്വാ ധൂമായിത്വാ 84 മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം പച്ചുട്ഠാസിം.
34. ‘‘Atha khvāhaṃ, bhaggava, taṃ parisaṃ dhammiyā kathāya sandassesiṃ samādapesiṃ samuttejesiṃ sampahaṃsesiṃ, taṃ parisaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā mahābandhanā mokkhaṃ karitvā caturāsītipāṇasahassāni mahāviduggā uddharitvā tejodhātuṃ samāpajjitvā sattatālaṃ vehāsaṃ abbhuggantvā aññaṃ sattatālampi acciṃ 85 abhinimminitvā pajjalitvā dhūmāyitvā 86 mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ paccuṭṭhāsiṃ.
൩൫. ‘‘അഥ ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ യേനാഹം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ അഹം, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തം ലിച്ഛവിപുത്തം ഏതദവോചം – ‘തം കിം മഞ്ഞസി, സുനക്ഖത്ത, യഥേവ തേ അഹം അചേലം പാഥികപുത്തം ആരബ്ഭ ബ്യാകാസിം, തഥേവ തം വിപാകം അഞ്ഞഥാ വാ’തി? ‘യഥേവ മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ അചേലം പാഥികപുത്തം ആരബ്ഭ ബ്യാകാസി, തഥേവ തം വിപാകം, നോ അഞ്ഞഥാ’തി.
35. ‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ, bhaggava, sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, yatheva te ahaṃ acelaṃ pāthikaputtaṃ ārabbha byākāsiṃ, tatheva taṃ vipākaṃ aññathā vā’ti? ‘Yatheva me, bhante, bhagavā acelaṃ pāthikaputtaṃ ārabbha byākāsi, tatheva taṃ vipākaṃ, no aññathā’ti.
‘തം കിം മഞ്ഞസി, സുനക്ഖത്ത, യദി ഏവം സന്തേ കതം വാ ഹോതി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം, അകതം വാ’തി? ‘അദ്ധാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏവം സന്തേ കതം ഹോതി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം, നോ അകത’ന്തി. ‘ഏവമ്പി ഖോ മം ത്വം, മോഘപുരിസ, ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരോന്തം ഏവം വദേസി – ന ഹി പന മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം കരോതീതി. പസ്സ, മോഘപുരിസ, യാവഞ്ച തേ ഇദം അപരദ്ധം’തി.
‘Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, yadi evaṃ sante kataṃ vā hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ, akataṃ vā’ti? ‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante kataṃ hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ, no akata’nti. ‘Evampi kho maṃ tvaṃ, moghapurisa, uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karontaṃ evaṃ vadesi – na hi pana me, bhante, bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karotīti. Passa, moghapurisa, yāvañca te idaṃ aparaddhaṃ’ti.
‘‘ഏവമ്പി ഖോ, ഭഗ്ഗവ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ മയാ വുച്ചമാനോ അപക്കമേവ ഇമസ്മാ ധമ്മവിനയാ, യഥാ തം ആപായികോ നേരയികോ.
‘‘Evampi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto mayā vuccamāno apakkameva imasmā dhammavinayā, yathā taṃ āpāyiko nerayiko.
അഗ്ഗഞ്ഞപഞ്ഞത്തികഥാ
Aggaññapaññattikathā
൩൭. ‘‘സന്തി, ഭഗ്ഗവ, ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ ഇസ്സരകുത്തം ബ്രഹ്മകുത്തം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേന്തി. ത്യാഹം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദാമി – ‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഇസ്സരകുത്തം ബ്രഹ്മകുത്തം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേഥാ’തി? തേ ച മേ ഏവം പുട്ഠാ, ‘ആമോ’തി 91 പടിജാനന്തി. ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘കഥംവിഹിതകം പന 92 തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഇസ്സരകുത്തം ബ്രഹ്മകുത്തം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേഥാ’തി? തേ മയാ പുട്ഠാ ന സമ്പായന്തി, അസമ്പായന്താ മമഞ്ഞേവ പടിപുച്ഛന്തി. തേസാഹം പുട്ഠോ ബ്യാകരോമി –
37. ‘‘Santi, bhaggava, eke samaṇabrāhmaṇā issarakuttaṃ brahmakuttaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapenti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto issarakuttaṃ brahmakuttaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti? Te ca me evaṃ puṭṭhā, ‘āmo’ti 93 paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘kathaṃvihitakaṃ pana 94 tumhe āyasmanto issarakuttaṃ brahmakuttaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti? Te mayā puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā mamaññeva paṭipucchanti. Tesāhaṃ puṭṭho byākaromi –
൩൮. ‘ഹോതി ഖോ സോ, ആവുസോ, സമയോ യം കദാചി കരഹചി ദീഘസ്സ അദ്ധുനോ അച്ചയേന അയം ലോകോ സംവട്ടതി. സംവട്ടമാനേ ലോകേ യേഭുയ്യേന സത്താ ആഭസ്സരസംവത്തനികാ ഹോന്തി. തേ തത്ഥ ഹോന്തി മനോമയാ പീതിഭക്ഖാ സയംപഭാ അന്തലിക്ഖചരാ സുഭട്ഠായിനോ ചിരം ദീഘമദ്ധാനം തിട്ഠന്തി.
38. ‘Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena ayaṃ loko saṃvaṭṭati. Saṃvaṭṭamāne loke yebhuyyena sattā ābhassarasaṃvattanikā honti. Te tattha honti manomayā pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhacarā subhaṭṭhāyino ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti.
‘ഹോതി ഖോ സോ, ആവുസോ, സമയോ യം കദാചി കരഹചി ദീഘസ്സ അദ്ധുനോ അച്ചയേന അയം ലോകോ വിവട്ടതി. വിവട്ടമാനേ ലോകേ സുഞ്ഞം ബ്രഹ്മവിമാനം പാതുഭവതി. അഥ ഖോ 95 അഞ്ഞതരോ സത്തോ ആയുക്ഖയാ വാ പുഞ്ഞക്ഖയാ വാ ആഭസ്സരകായാ ചവിത്വാ സുഞ്ഞം ബ്രഹ്മവിമാനം ഉപപജ്ജതി . സോ തത്ഥ ഹോതി മനോമയോ പീതിഭക്ഖോ സയംപഭോ അന്തലിക്ഖചരോ സുഭട്ഠായീ, ചിരം ദീഘമദ്ധാനം തിട്ഠതി.
‘Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena ayaṃ loko vivaṭṭati. Vivaṭṭamāne loke suññaṃ brahmavimānaṃ pātubhavati. Atha kho 96 aññataro satto āyukkhayā vā puññakkhayā vā ābhassarakāyā cavitvā suññaṃ brahmavimānaṃ upapajjati . So tattha hoti manomayo pītibhakkho sayaṃpabho antalikkhacaro subhaṭṭhāyī, ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhati.
‘തസ്സ തത്ഥ ഏകകസ്സ ദീഘരത്തം നിവുസിതത്താ അനഭിരതി പരിതസ്സനാ ഉപ്പജ്ജതി – അഹോ വത അഞ്ഞേപി സത്താ ഇത്ഥത്തം ആഗച്ഛേയ്യുന്തി. അഥ അഞ്ഞേപി സത്താ ആയുക്ഖയാ വാ പുഞ്ഞക്ഖയാ വാ ആഭസ്സരകായാ ചവിത്വാ ബ്രഹ്മവിമാനം ഉപപജ്ജന്തി തസ്സ സത്തസ്സ സഹബ്യതം. തേപി തത്ഥ ഹോന്തി മനോമയാ പീതിഭക്ഖാ സയംപഭാ അന്തലിക്ഖചരാ സുഭട്ഠായിനോ, ചിരം ദീഘമദ്ധാനം തിട്ഠന്തി.
‘Tassa tattha ekakassa dīgharattaṃ nivusitattā anabhirati paritassanā uppajjati – aho vata aññepi sattā itthattaṃ āgaccheyyunti. Atha aññepi sattā āyukkhayā vā puññakkhayā vā ābhassarakāyā cavitvā brahmavimānaṃ upapajjanti tassa sattassa sahabyataṃ. Tepi tattha honti manomayā pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhacarā subhaṭṭhāyino, ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti.
൩൯. ‘തത്രാവുസോ, യോ സോ സത്തോ പഠമം ഉപപന്നോ, തസ്സ ഏവം ഹോതി – അഹമസ്മി ബ്രഹ്മാ മഹാബ്രഹ്മാ അഭിഭൂ അനഭിഭൂതോ അഞ്ഞദത്ഥുദസോ വസവത്തീ ഇസ്സരോ കത്താ നിമ്മാതാ സേട്ഠോ സജിതാ 97 വസീ പിതാ ഭൂതഭബ്യാനം, മയാ ഇമേ സത്താ നിമ്മിതാ. തം കിസ്സ ഹേതു? മമഞ്ഹി പുബ്ബേ ഏതദഹോസി – അഹോ വത അഞ്ഞേപി സത്താ ഇത്ഥത്തം ആഗച്ഛേയ്യുന്തി; ഇതി മമ ച മനോപണിധി. ഇമേ ച സത്താ ഇത്ഥത്തം ആഗതാതി.
39. ‘Tatrāvuso, yo so satto paṭhamaṃ upapanno, tassa evaṃ hoti – ahamasmi brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī issaro kattā nimmātā seṭṭho sajitā 98 vasī pitā bhūtabhabyānaṃ, mayā ime sattā nimmitā. Taṃ kissa hetu? Mamañhi pubbe etadahosi – aho vata aññepi sattā itthattaṃ āgaccheyyunti; iti mama ca manopaṇidhi. Ime ca sattā itthattaṃ āgatāti.
‘യേപി തേ സത്താ പച്ഛാ ഉപപന്നാ, തേസമ്പി ഏവം ഹോതി – അയം ഖോ ഭവം ബ്രഹ്മാ മഹാബ്രഹ്മാ അഭിഭൂ അനഭിഭൂതോ അഞ്ഞദത്ഥുദസോ വസവത്തീ ഇസ്സരോ കത്താ നിമ്മാതാ സേട്ഠോ സജിതാ വസീ പിതാ ഭൂതഭബ്യാനം; ഇമിനാ മയം ഭോതാ ബ്രഹ്മുനാ നിമ്മിതാ. തം കിസ്സ ഹേതു? ഇമഞ്ഹി മയം അദ്ദസാമ ഇധ പഠമം ഉപപന്നം; മയം പനാമ്ഹ പച്ഛാ ഉപപന്നാതി.
‘Yepi te sattā pacchā upapannā, tesampi evaṃ hoti – ayaṃ kho bhavaṃ brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī issaro kattā nimmātā seṭṭho sajitā vasī pitā bhūtabhabyānaṃ; iminā mayaṃ bhotā brahmunā nimmitā. Taṃ kissa hetu? Imañhi mayaṃ addasāma idha paṭhamaṃ upapannaṃ; mayaṃ panāmha pacchā upapannāti.
൪൦. ‘തത്രാവുസോ , യോ സോ സത്തോ പഠമം ഉപപന്നോ, സോ ദീഘായുകതരോ ച ഹോതി വണ്ണവന്തതരോ ച മഹേസക്ഖതരോ ച. യേ പന തേ സത്താ പച്ഛാ ഉപപന്നാ, തേ അപ്പായുകതരാ ച ഹോന്തി ദുബ്ബണ്ണതരാ ച അപ്പേസക്ഖതരാ ച.
40. ‘Tatrāvuso , yo so satto paṭhamaṃ upapanno, so dīghāyukataro ca hoti vaṇṇavantataro ca mahesakkhataro ca. Ye pana te sattā pacchā upapannā, te appāyukatarā ca honti dubbaṇṇatarā ca appesakkhatarā ca.
‘ഠാനം ഖോ പനേതം, ആവുസോ, വിജ്ജതി, യം അഞ്ഞതരോ സത്തോ തമ്ഹാ കായാ ചവിത്വാ ഇത്ഥത്തം ആഗച്ഛതി. ഇത്ഥത്തം ആഗതോ സമാനോ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി. അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതോ സമാനോ ആതപ്പമന്വായ പധാനമന്വായ അനുയോഗമന്വായ അപ്പമാദമന്വായ സമ്മാമനസികാരമന്വായ തഥാരൂപം ചേതോസമാധിം ഫുസതി, യഥാസമാഹിതേ ചിത്തേ തം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി; തതോ പരം നാനുസ്സരതി.
‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati. Itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati; tato paraṃ nānussarati.
‘സോ ഏവമാഹ – യോ ഖോ സോ ഭവം ബ്രഹ്മാ മഹാബ്രഹ്മാ അഭിഭൂ അനഭിഭൂതോ അഞ്ഞദത്ഥുദസോ വസവത്തീ ഇസ്സരോ കത്താ നിമ്മാതാ സേട്ഠോ സജിതാ വസീ പിതാ ഭൂതഭബ്യാനം, യേന മയം ഭോതാ ബ്രഹ്മുനാ നിമ്മിതാ. സോ നിച്ചോ ധുവോ 99 സസ്സതോ അവിപരിണാമധമ്മോ സസ്സതിസമം തഥേവ ഠസ്സതി. യേ പന മയം അഹുമ്ഹാ തേന ഭോതാ ബ്രഹ്മുനാ നിമ്മിതാ, തേ മയം അനിച്ചാ അദ്ധുവാ 100 അപ്പായുകാ ചവനധമ്മാ ഇത്ഥത്തം ആഗതാ’തി. ഏവംവിഹിതകം നോ തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഇസ്സരകുത്തം ബ്രഹ്മകുത്തം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേഥാതി. ‘തേ ഏവമാഹംസു – ഏവം ഖോ നോ, ആവുസോ ഗോതമ, സുതം, യഥേവായസ്മാ ഗോതമോ ആഹാ’തി. ‘‘അഗ്ഗഞ്ഞഞ്ചാഹം, ഭഗ്ഗവ, പജാനാമി. തഞ്ച പജാനാമി, തതോ ച ഉത്തരിതരം പജാനാമി, തഞ്ച പജാനം ന പരാമസാമി, അപരാമസതോ ച മേ പച്ചത്തഞ്ഞേവ നിബ്ബുതി വിദിതാ. യദഭിജാനം തഥാഗതോ നോ അനയം ആപജ്ജതി.
‘So evamāha – yo kho so bhavaṃ brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī issaro kattā nimmātā seṭṭho sajitā vasī pitā bhūtabhabyānaṃ, yena mayaṃ bhotā brahmunā nimmitā. So nicco dhuvo 101 sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassati. Ye pana mayaṃ ahumhā tena bhotā brahmunā nimmitā, te mayaṃ aniccā addhuvā 102 appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatā’ti. Evaṃvihitakaṃ no tumhe āyasmanto issarakuttaṃ brahmakuttaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti. ‘Te evamāhaṃsu – evaṃ kho no, āvuso gotama, sutaṃ, yathevāyasmā gotamo āhā’ti. ‘‘Aggaññañcāhaṃ, bhaggava, pajānāmi. Tañca pajānāmi, tato ca uttaritaraṃ pajānāmi, tañca pajānaṃ na parāmasāmi, aparāmasato ca me paccattaññeva nibbuti viditā. Yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati.
൪൧. ‘‘സന്തി, ഭഗ്ഗവ, ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ ഖിഡ്ഡാപദോസികം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേന്തി. ത്യാഹം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദാമി – ‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഖിഡ്ഡാപദോസികം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേഥാ’തി? തേ ച മേ ഏവം പുട്ഠാ ‘ആമോ’തി പടിജാനന്തി. ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘കഥംവിഹിതകം പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഖിഡ്ഡാപദോസികം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേഥാ’തി? തേ മയാ പുട്ഠാ ന സമ്പായന്തി, അസമ്പായന്താ മമഞ്ഞേവ പടിപുച്ഛന്തി, തേസാഹം പുട്ഠോ ബ്യാകരോമി –
41. ‘‘Santi, bhaggava, eke samaṇabrāhmaṇā khiḍḍāpadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapenti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto khiḍḍāpadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti? Te ca me evaṃ puṭṭhā ‘āmo’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘kathaṃvihitakaṃ pana tumhe āyasmanto khiḍḍāpadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti? Te mayā puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā mamaññeva paṭipucchanti, tesāhaṃ puṭṭho byākaromi –
‘ഠാനം ഖോ പനേതം, ആവുസോ, വിജ്ജതി, യം അഞ്ഞതരോ സത്തോ തമ്ഹാ കായാ ചവിത്വാ ഇത്ഥത്തം ആഗച്ഛതി, ഇത്ഥത്തം ആഗതോ സമാനോ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി, അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതോ സമാനോ ആതപ്പമന്വായ പധാനമന്വായ അനുയോഗമന്വായ അപ്പമാദമന്വായ സമ്മാമനസികാരമന്വായ തഥാരൂപം ചേതോസമാധിം ഫുസതി, യഥാസമാഹിതേ ചിത്തേ തം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി; തതോ പരം നാനുസ്സരതി.
‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati, itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati; tato paraṃ nānussarati.
‘സോ ഏവമാഹ – യേ ഖോ തേ ഭോന്തോ ദേവാ ന ഖിഡ്ഡാപദോസികാ തേ ന അതിവേലം ഹസ്സഖിഡ്ഡാരതിധമ്മസമാപന്നാ വിഹരന്തി. തേസം നാതിവേലം ഹസ്സഖിഡ്ഡാരതിധമ്മസമാപന്നാനം വിഹരതം സതി ന സമ്മുസ്സതി, സതിയാ അസമ്മോസാ തേ ദേവാ തമ്ഹാ കായാ ന ചവന്തി, നിച്ചാ ധുവാ സസ്സതാ അവിപരിണാമധമ്മാ സസ്സതിസമം തഥേവ ഠസ്സന്തി. യേ പന മയം അഹുമ്ഹാ ഖിഡ്ഡാപദോസികാ തേ മയം അതിവേലം ഹസ്സഖിഡ്ഡാരതിധമ്മസമാപന്നാ വിഹരിമ്ഹാ, തേസം നോ അതിവേലം ഹസ്സഖിഡ്ഡാരതിധമ്മസമാപന്നാനം വിഹരതം സതി സമ്മുസ്സതി, സതിയാ സമ്മോസാ ഏവം 107 മയം തമ്ഹാ കായാ ചുതാ, അനിച്ചാ അദ്ധുവാ അപ്പായുകാ ചവനധമ്മാ ഇത്ഥത്തം ആഗതാതി. ഏവംവിഹിതകം നോ തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഖിഡ്ഡാപദോസികം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേഥാ’തി. ‘തേ ഏവമാഹംസു – ഏവം ഖോ നോ, ആവുസോ ഗോതമ, സുതം, യഥേവായസ്മാ ഗോതമോ ആഹാ’തി. ‘‘അഗ്ഗഞ്ഞഞ്ചാഹം, ഭഗ്ഗവ, പജാനാമി…പേ॰… യദഭിജാനം തഥാഗതോ നോ അനയം ആപജ്ജതി.
‘So evamāha – ye kho te bhonto devā na khiḍḍāpadosikā te na ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā viharanti. Tesaṃ nātivelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ sati na sammussati, satiyā asammosā te devā tamhā kāyā na cavanti, niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti. Ye pana mayaṃ ahumhā khiḍḍāpadosikā te mayaṃ ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā viharimhā, tesaṃ no ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ sati sammussati, satiyā sammosā evaṃ 108 mayaṃ tamhā kāyā cutā, aniccā addhuvā appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatāti. Evaṃvihitakaṃ no tumhe āyasmanto khiḍḍāpadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti. ‘Te evamāhaṃsu – evaṃ kho no, āvuso gotama, sutaṃ, yathevāyasmā gotamo āhā’ti. ‘‘Aggaññañcāhaṃ, bhaggava, pajānāmi…pe… yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati.
൪൩. ‘‘സന്തി, ഭഗ്ഗവ, ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ മനോപദോസികം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേന്തി. ത്യാഹം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദാമി – ‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ മനോപദോസികം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേഥാ’തി? തേ ച മേ ഏവം പുട്ഠാ ‘ആമോ’തി പടിജാനന്തി. ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘കഥംവിഹിതകം പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ മനോപദോസികം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേഥാ’തി? തേ മയാ പുട്ഠാ ന സമ്പായന്തി, അസമ്പായന്താ മമഞ്ഞേവ പടിപുച്ഛന്തി. തേസാഹം പുട്ഠോ ബ്യാകരോമി –
43. ‘‘Santi, bhaggava, eke samaṇabrāhmaṇā manopadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapenti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto manopadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti? Te ca me evaṃ puṭṭhā ‘āmo’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘kathaṃvihitakaṃ pana tumhe āyasmanto manopadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti? Te mayā puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā mamaññeva paṭipucchanti. Tesāhaṃ puṭṭho byākaromi –
൪൪. ‘സന്താവുസോ, മനോപദോസികാ നാമ ദേവാ. തേ അതിവേലം അഞ്ഞമഞ്ഞം ഉപനിജ്ഝായന്തി. തേ അതിവേലം അഞ്ഞമഞ്ഞം ഉപനിജ്ഝായന്താ അഞ്ഞമഞ്ഞമ്ഹി ചിത്താനി പദൂസേന്തി. തേ അഞ്ഞമഞ്ഞം പദുട്ഠചിത്താ കിലന്തകായാ കിലന്തചിത്താ. തേ ദേവാ തമ്ഹാ കായാ ചവന്തി.
44. ‘Santāvuso, manopadosikā nāma devā. Te ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyanti. Te ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā aññamaññamhi cittāni padūsenti. Te aññamaññaṃ paduṭṭhacittā kilantakāyā kilantacittā. Te devā tamhā kāyā cavanti.
‘ഠാനം ഖോ പനേതം, ആവുസോ, വിജ്ജതി, യം അഞ്ഞതരോ സത്തോ തമ്ഹാ കായാ ചവിത്വാ ഇത്ഥത്തം ആഗച്ഛതി. ഇത്ഥത്തം ആഗതോ സമാനോ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി. അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതോ സമാനോ ആതപ്പമന്വായ പധാനമന്വായ അനുയോഗമന്വായ അപ്പമാദമന്വായ സമ്മാമനസികാരമന്വായ തഥാരൂപം ചേതോസമാധിം ഫുസതി, യഥാസമാഹിതേ ചിത്തേ തം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി, തതോ പരം നാനുസ്സരതി.
‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati. Itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati, tato paraṃ nānussarati.
‘സോ ഏവമാഹ – യേ ഖോ തേ ഭോന്തോ ദേവാ ന മനോപദോസികാ തേ നാതിവേലം അഞ്ഞമഞ്ഞം ഉപനിജ്ഝായന്തി. തേ നാതിവേലം അഞ്ഞമഞ്ഞം ഉപനിജ്ഝായന്താ അഞ്ഞമഞ്ഞമ്ഹി ചിത്താനി നപ്പദൂസേന്തി. തേ അഞ്ഞമഞ്ഞം അപ്പദുട്ഠചിത്താ അകിലന്തകായാ അകിലന്തചിത്താ. തേ ദേവാ തമ്ഹാ 109 കായാ ന ചവന്തി, നിച്ചാ ധുവാ സസ്സതാ അവിപരിണാമധമ്മാ സസ്സതിസമം തഥേവ ഠസ്സന്തി. യേ പന മയം അഹുമ്ഹാ മനോപദോസികാ, തേ മയം അതിവേലം അഞ്ഞമഞ്ഞം ഉപനിജ്ഝായിമ്ഹാ. തേ മയം അതിവേലം അഞ്ഞമഞ്ഞം ഉപനിജ്ഝായന്താ അഞ്ഞമഞ്ഞമ്ഹി ചിത്താനി പദൂസിമ്ഹാ 110. തേ മയം അഞ്ഞമഞ്ഞം പദുട്ഠചിത്താ കിലന്തകായാ കിലന്തചിത്താ. ഏവം മയം 111 തമ്ഹാ കായാ ചുതാ, അനിച്ചാ അദ്ധുവാ അപ്പായുകാ ചവനധമ്മാ ഇത്ഥത്തം ആഗതാതി. ഏവംവിഹിതകം നോ തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ മനോപദോസികം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേഥാ’തി. ‘തേ ഏവമാഹംസു – ഏവം ഖോ നോ, ആവുസോ ഗോതമ, സുതം, യഥേവായസ്മാ ഗോതമോ ആഹാ’തി. ‘‘അഗ്ഗഞ്ഞഞ്ചാഹം, ഭഗ്ഗവ, പജാനാമി…പേ॰… യദഭിജാനം തഥാഗതോ നോ അനയം ആപജ്ജതി.
‘So evamāha – ye kho te bhonto devā na manopadosikā te nātivelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyanti. Te nātivelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā aññamaññamhi cittāni nappadūsenti. Te aññamaññaṃ appaduṭṭhacittā akilantakāyā akilantacittā. Te devā tamhā 112 kāyā na cavanti, niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti. Ye pana mayaṃ ahumhā manopadosikā, te mayaṃ ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyimhā. Te mayaṃ ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā aññamaññamhi cittāni padūsimhā 113. Te mayaṃ aññamaññaṃ paduṭṭhacittā kilantakāyā kilantacittā. Evaṃ mayaṃ 114 tamhā kāyā cutā, aniccā addhuvā appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatāti. Evaṃvihitakaṃ no tumhe āyasmanto manopadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti. ‘Te evamāhaṃsu – evaṃ kho no, āvuso gotama, sutaṃ, yathevāyasmā gotamo āhā’ti. ‘‘Aggaññañcāhaṃ, bhaggava, pajānāmi…pe… yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati.
൪൫. ‘‘സന്തി, ഭഗ്ഗവ, ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ അധിച്ചസമുപ്പന്നം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേന്തി. ത്യാഹം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദാമി – ‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ അധിച്ചസമുപ്പന്നം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേഥാ’തി? തേ ച മേ ഏവം പുട്ഠാ ‘ആമോ’തി പടിജാനന്തി. ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘കഥംവിഹിതകം പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ അധിച്ചസമുപ്പന്നം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേഥാ’തി? തേ മയാ പുട്ഠാ ന സമ്പായന്തി, അസമ്പായന്താ മമഞ്ഞേവ പടിപുച്ഛന്തി. തേസാഹം പുട്ഠോ ബ്യാകരോമി –
45. ‘‘Santi, bhaggava, eke samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapenti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto adhiccasamuppannaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti? Te ca me evaṃ puṭṭhā ‘āmo’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘kathaṃvihitakaṃ pana tumhe āyasmanto adhiccasamuppannaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti? Te mayā puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā mamaññeva paṭipucchanti. Tesāhaṃ puṭṭho byākaromi –
൪൬. ‘സന്താവുസോ, അസഞ്ഞസത്താ നാമ ദേവാ. സഞ്ഞുപ്പാദാ ച പന തേ ദേവാ തമ്ഹാ കായാ ചവന്തി.
46. ‘Santāvuso, asaññasattā nāma devā. Saññuppādā ca pana te devā tamhā kāyā cavanti.
‘ഠാനം ഖോ പനേതം, ആവുസോ, വിജ്ജതി. യം അഞ്ഞതരോ സത്തോ തമ്ഹാ കായാ ചവിത്വാ ഇത്ഥത്തം ആഗച്ഛതി. ഇത്ഥത്തം ആഗതോ സമാനോ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി. അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതോ സമാനോ ആതപ്പമന്വായ പധാനമന്വായ അനുയോഗമന്വായ അപ്പമാദമന്വായ സമ്മാമനസികാരമന്വായ തഥാരൂപം ചേതോസമാധിം ഫുസതി, യഥാസമാഹിതേ ചിത്തേ തം 115 സഞ്ഞുപ്പാദം അനുസ്സരതി, തതോ പരം നാനുസ്സരതി.
‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati. Yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati. Itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte taṃ 116 saññuppādaṃ anussarati, tato paraṃ nānussarati.
‘സോ ഏവമാഹ – അധിച്ചസമുപ്പന്നോ അത്താ ച ലോകോ ച. തം കിസ്സ ഹേതു? അഹഞ്ഹി പുബ്ബേ നാഹോസിം, സോമ്ഹി ഏതരഹി അഹുത്വാ സന്തതായ 117 പരിണതോതി. ഏവംവിഹിതകം നോ തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ അധിച്ചസമുപ്പന്നം ആചരിയകം അഗ്ഗഞ്ഞം പഞ്ഞപേഥാ’തി? ‘തേ ഏവമാഹംസു – ഏവം ഖോ നോ, ആവുസോ ഗോതമ, സുതം യഥേവായസ്മാ ഗോതമോ ആഹാ’തി. ‘‘അഗ്ഗഞ്ഞഞ്ചാഹം, ഭഗ്ഗവ, പജാനാമി തഞ്ച പജാനാമി, തതോ ച ഉത്തരിതരം പജാനാമി, തഞ്ച പജാനം ന പരാമസാമി, അപരാമസതോ ച മേ പച്ചത്തഞ്ഞേവ നിബ്ബുതി വിദിതാ. യദഭിജാനം തഥാഗതോ നോ അനയം ആപജ്ജതി.
‘So evamāha – adhiccasamuppanno attā ca loko ca. Taṃ kissa hetu? Ahañhi pubbe nāhosiṃ, somhi etarahi ahutvā santatāya 118 pariṇatoti. Evaṃvihitakaṃ no tumhe āyasmanto adhiccasamuppannaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti? ‘Te evamāhaṃsu – evaṃ kho no, āvuso gotama, sutaṃ yathevāyasmā gotamo āhā’ti. ‘‘Aggaññañcāhaṃ, bhaggava, pajānāmi tañca pajānāmi, tato ca uttaritaraṃ pajānāmi, tañca pajānaṃ na parāmasāmi, aparāmasato ca me paccattaññeva nibbuti viditā. Yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati.
൪൭. ‘‘ഏവംവാദിം ഖോ മം, ഭഗ്ഗവ, ഏവമക്ഖായിം ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ അസതാ തുച്ഛാ മുസാ അഭൂതേന അബ്ഭാചിക്ഖന്തി – ‘വിപരീതോ സമണോ ഗോതമോ ഭിക്ഖവോ ച. സമണോ ഗോതമോ ഏവമാഹ – യസ്മിം സമയേ സുഭം വിമോക്ഖം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി, സബ്ബം തസ്മിം സമയേ അസുഭന്ത്വേവ 119 പജാനാതീ’തി 120. ന ഖോ പനാഹം, ഭഗ്ഗവ, ഏവം വദാമി – ‘യസ്മിം സമയേ സുഭം വിമോക്ഖം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി, സബ്ബം തസ്മിം സമയേ അസുഭന്ത്വേവ പജാനാതീ’തി. ഏവഞ്ച ഖ്വാഹം, ഭഗ്ഗവ, വദാമി – ‘യസ്മിം സമയേ സുഭം വിമോക്ഖം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി, സുഭന്ത്വേവ തസ്മിം സമയേ പജാനാതീ’തി.
47. ‘‘Evaṃvādiṃ kho maṃ, bhaggava, evamakkhāyiṃ eke samaṇabrāhmaṇā asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhanti – ‘viparīto samaṇo gotamo bhikkhavo ca. Samaṇo gotamo evamāha – yasmiṃ samaye subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharati, sabbaṃ tasmiṃ samaye asubhantveva 121 pajānātī’ti 122. Na kho panāhaṃ, bhaggava, evaṃ vadāmi – ‘yasmiṃ samaye subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharati, sabbaṃ tasmiṃ samaye asubhantveva pajānātī’ti. Evañca khvāhaṃ, bhaggava, vadāmi – ‘yasmiṃ samaye subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharati, subhantveva tasmiṃ samaye pajānātī’ti.
‘‘തേ ച, ഭന്തേ, വിപരീതാ, യേ ഭഗവന്തം വിപരീതതോ ദഹന്തി ഭിക്ഖവോ ച. ഏവംപസന്നോ അഹം, ഭന്തേ, ഭഗവതി. പഹോതി മേ ഭഗവാ തഥാ ധമ്മം ദേസേതും, യഥാ അഹം സുഭം വിമോക്ഖം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരേയ്യ’’ന്തി.
‘‘Te ca, bhante, viparītā, ye bhagavantaṃ viparītato dahanti bhikkhavo ca. Evaṃpasanno ahaṃ, bhante, bhagavati. Pahoti me bhagavā tathā dhammaṃ desetuṃ, yathā ahaṃ subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja vihareyya’’nti.
൪൮. ‘‘ദുക്കരം ഖോ ഏതം, ഭഗ്ഗവ, തയാ അഞ്ഞദിട്ഠികേന അഞ്ഞഖന്തികേന അഞ്ഞരുചികേന അഞ്ഞത്രായോഗേന അഞ്ഞത്രാചരിയകേന സുഭം വിമോക്ഖം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിതും. ഇങ്ഘ ത്വം, ഭഗ്ഗവ, യോ ച തേ അയം മയി പസാദോ, തമേവ ത്വം സാധുകമനുരക്ഖാ’’തി. ‘‘സചേ തം, ഭന്തേ, മയാ ദുക്കരം അഞ്ഞദിട്ഠികേന അഞ്ഞഖന്തികേന അഞ്ഞരുചികേന അഞ്ഞത്രായോഗേന അഞ്ഞത്രാചരിയകേന സുഭം വിമോക്ഖം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിതും. യോ ച മേ അയം, ഭന്തേ, ഭഗവതി പസാദോ, തമേവാഹം സാധുകമനുരക്ഖിസ്സാമീ’’തി. ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനോ ഭഗ്ഗവഗോത്തോ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദീതി.
48. ‘‘Dukkaraṃ kho etaṃ, bhaggava, tayā aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrāyogena aññatrācariyakena subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharituṃ. Iṅgha tvaṃ, bhaggava, yo ca te ayaṃ mayi pasādo, tameva tvaṃ sādhukamanurakkhā’’ti. ‘‘Sace taṃ, bhante, mayā dukkaraṃ aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrāyogena aññatrācariyakena subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharituṃ. Yo ca me ayaṃ, bhante, bhagavati pasādo, tamevāhaṃ sādhukamanurakkhissāmī’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamano bhaggavagotto paribbājako bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ദീഘ നികായ (അട്ഠകഥാ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ൧. പാഥികസുത്തവണ്ണനാ • 1. Pāthikasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ദീഘനികായ (ടീകാ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ൧. പാഥികസുത്തവണ്ണനാ • 1. Pāthikasuttavaṇṇanā