| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๒. ปฎิจฺจสมุปฺปาทกถาวณฺณนา
2. Paṭiccasamuppādakathāvaṇṇanā
๔๔๘. อิทานิ ปฎิจฺจสมุปฺปาทกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ นิทานวเคฺค ‘‘อุปฺปาทา วา ตถาคตานํ อนุปฺปาทา วา ตถาคตานํ ฐิตาว สา ธาตุ ธมฺมฎฺฐิตตา’’ติอาทิวจนโต (สํ. นิ. ๒.๒๐) ‘‘ปฎิจฺจสมุปฺปาโท อสงฺขโต’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานญฺจ มหิสาสกานญฺจ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ
448. Idāni paṭiccasamuppādakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ nidānavagge ‘‘uppādā vā tathāgatānaṃ anuppādā vā tathāgatānaṃ ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā’’tiādivacanato (saṃ. ni. 2.20) ‘‘paṭiccasamuppādo asaṅkhato’’ti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānañca mahisāsakānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
๔๔๙. อวิชฺชา อสงฺขตาติ อาทโย ปญฺหา อวิชฺชาทีนํเยว ปฎิจฺจสมุปฺปาทภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺตาฯ เยน ปนเตฺถน ตตฺถ เอเกกํ องฺคํ ‘‘ปฎิจฺจสมุปฺปาโท’’ติ วุจฺจติ, โส ปฎิจฺจสมุปฺปาทวิภเงฺค วุโตฺตเยวฯ
449. Avijjāasaṅkhatāti ādayo pañhā avijjādīnaṃyeva paṭiccasamuppādabhāvadassanatthaṃ vuttā. Yena panatthena tattha ekekaṃ aṅgaṃ ‘‘paṭiccasamuppādo’’ti vuccati, so paṭiccasamuppādavibhaṅge vuttoyeva.
๔๕๑. อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขาราติ ยา ตตฺถ ธมฺมฎฺฐิตตาติอาทิ เยน สุเตฺตน ลทฺธิ ปติฎฺฐาปิตา, ตเสฺสว อตฺถทสฺสเนน ลทฺธิภินฺทนตฺถํ วุตฺตํฯ อยเญฺหตฺถ อโตฺถ – ยา อยํ เหฎฺฐา ‘‘ฐิตาว สา ธาตุ ธมฺมฎฺฐิตตา ธมฺมนิยามตา’’ติ วุตฺตา น สา อญฺญตฺร อวิชฺชาทีหิ วิสุํ เอกา อตฺถิฯ อวิชฺชาทีนํ ปน ปจฺจยานํเยเวตํ นามํฯ อุปฺปเนฺนปิ หิ ตถาคเต อนุปฺปเนฺนปิ อวิชฺชาโต สงฺขารา สมฺภวนฺติ, สงฺขาราทีหิ จ วิญฺญาณาทีนิ, ตสฺมา ‘‘อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา’’ติ ยา เอตสฺมิํ ปเท สงฺขารธมฺมานํ การณเฎฺฐน ฐิตตาติ ธมฺมฎฺฐิตตาฯ เตสํเยว จ ธมฺมานํ การณเฎฺฐเนว นิยามตาติ ธมฺมนิยามตาติ อวิชฺชา วุจฺจติฯ สา จ อสงฺขตา, นิพฺพานญฺจ อสงฺขตนฺติ ปุจฺฉติฯ ปรวาที ลทฺธิวเสน ปฎิชานิตฺวา ปุน เทฺว อสงฺขตานีติ ปุโฎฺฐ สุตฺตาภาเวน ปฎิกฺขิปิตฺวา ลทฺธิวเสเนว ปฎิชานาติฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ เหฎฺฐา วุตฺตสทิสํ ปน ตตฺถ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ
451. Avijjāpaccayā saṅkhārāti yā tattha dhammaṭṭhitatātiādi yena suttena laddhi patiṭṭhāpitā, tasseva atthadassanena laddhibhindanatthaṃ vuttaṃ. Ayañhettha attho – yā ayaṃ heṭṭhā ‘‘ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā’’ti vuttā na sā aññatra avijjādīhi visuṃ ekā atthi. Avijjādīnaṃ pana paccayānaṃyevetaṃ nāmaṃ. Uppannepi hi tathāgate anuppannepi avijjāto saṅkhārā sambhavanti, saṅkhārādīhi ca viññāṇādīni, tasmā ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti yā etasmiṃ pade saṅkhāradhammānaṃ kāraṇaṭṭhena ṭhitatāti dhammaṭṭhitatā. Tesaṃyeva ca dhammānaṃ kāraṇaṭṭheneva niyāmatāti dhammaniyāmatāti avijjā vuccati. Sā ca asaṅkhatā, nibbānañca asaṅkhatanti pucchati. Paravādī laddhivasena paṭijānitvā puna dve asaṅkhatānīti puṭṭho suttābhāvena paṭikkhipitvā laddhivaseneva paṭijānāti. Sesapadesupi eseva nayo. Heṭṭhā vuttasadisaṃ pana tattha vuttanayeneva veditabbanti.
ปฎิจฺจสมุปฺปาทกถาวณฺณนาฯ
Paṭiccasamuppādakathāvaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๕๔) ๒. ปฎิจฺจสมุปฺปาทกถา • (54) 2. Paṭiccasamuppādakathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๒. ปฎิจฺจสมุปฺปาทกถาวณฺณนา • 2. Paṭiccasamuppādakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๒. ปฎิจฺจสมุปฺปาทกถาวณฺณนา • 2. Paṭiccasamuppādakathāvaṇṇanā
