| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
២. បដិច្ចសមុប្បាទកថាវណ្ណនា
2. Paṭiccasamuppādakathāvaṇṇanā
៤៤៨. ឥទានិ បដិច្ចសមុប្បាទកថា នាម ហោតិ។ តត្ថ យេសំ និទានវគ្គេ ‘‘ឧប្បាទា វា តថាគតានំ អនុប្បាទា វា តថាគតានំ ឋិតាវ សា ធាតុ ធម្មដ្ឋិតតា’’តិអាទិវចនតោ (សំ. និ. ២.២០) ‘‘បដិច្ចសមុប្បាទោ អសង្ខតោ’’តិ លទ្ធិ, សេយ្យថាបិ បុព្ពសេលិយានញ្ច មហិសាសកានញ្ច; តេ សន្ធាយ បុច្ឆា សកវាទិស្ស, បដិញ្ញា ឥតរស្ស។
448. Idāni paṭiccasamuppādakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ nidānavagge ‘‘uppādā vā tathāgatānaṃ anuppādā vā tathāgatānaṃ ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā’’tiādivacanato (saṃ. ni. 2.20) ‘‘paṭiccasamuppādo asaṅkhato’’ti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānañca mahisāsakānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
៤៤៩. អវិជ្ជា អសង្ខតាតិ អាទយោ បញ្ហា អវិជ្ជាទីនំយេវ បដិច្ចសមុប្បាទភាវទស្សនត្ថំ វុត្តា។ យេន បនត្ថេន តត្ថ ឯកេកំ អង្គំ ‘‘បដិច្ចសមុប្បាទោ’’តិ វុច្ចតិ, សោ បដិច្ចសមុប្បាទវិភង្គេ វុត្តោយេវ។
449. Avijjāasaṅkhatāti ādayo pañhā avijjādīnaṃyeva paṭiccasamuppādabhāvadassanatthaṃ vuttā. Yena panatthena tattha ekekaṃ aṅgaṃ ‘‘paṭiccasamuppādo’’ti vuccati, so paṭiccasamuppādavibhaṅge vuttoyeva.
៤៥១. អវិជ្ជាបច្ចយា សង្ខារាតិ យា តត្ថ ធម្មដ្ឋិតតាតិអាទិ យេន សុត្តេន លទ្ធិ បតិដ្ឋាបិតា, តស្សេវ អត្ថទស្សនេន លទ្ធិភិន្ទនត្ថំ វុត្តំ។ អយញ្ហេត្ថ អត្ថោ – យា អយំ ហេដ្ឋា ‘‘ឋិតាវ សា ធាតុ ធម្មដ្ឋិតតា ធម្មនិយាមតា’’តិ វុត្តា ន សា អញ្ញត្រ អវិជ្ជាទីហិ វិសុំ ឯកា អត្ថិ។ អវិជ្ជាទីនំ បន បច្ចយានំយេវេតំ នាមំ។ ឧប្បន្នេបិ ហិ តថាគតេ អនុប្បន្នេបិ អវិជ្ជាតោ សង្ខារា សម្ភវន្តិ, សង្ខារាទីហិ ច វិញ្ញាណាទីនិ, តស្មា ‘‘អវិជ្ជាបច្ចយា សង្ខារា’’តិ យា ឯតស្មិំ បទេ សង្ខារធម្មានំ ការណដ្ឋេន ឋិតតាតិ ធម្មដ្ឋិតតា។ តេសំយេវ ច ធម្មានំ ការណដ្ឋេនេវ និយាមតាតិ ធម្មនិយាមតាតិ អវិជ្ជា វុច្ចតិ។ សា ច អសង្ខតា, និព្ពានញ្ច អសង្ខតន្តិ បុច្ឆតិ។ បរវាទី លទ្ធិវសេន បដិជានិត្វា បុន ទ្វេ អសង្ខតានីតិ បុដ្ឋោ សុត្តាភាវេន បដិក្ខិបិត្វា លទ្ធិវសេនេវ បដិជានាតិ។ សេសបទេសុបិ ឯសេវ នយោ។ ហេដ្ឋា វុត្តសទិសំ បន តត្ថ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពន្តិ។
451. Avijjāpaccayā saṅkhārāti yā tattha dhammaṭṭhitatātiādi yena suttena laddhi patiṭṭhāpitā, tasseva atthadassanena laddhibhindanatthaṃ vuttaṃ. Ayañhettha attho – yā ayaṃ heṭṭhā ‘‘ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā’’ti vuttā na sā aññatra avijjādīhi visuṃ ekā atthi. Avijjādīnaṃ pana paccayānaṃyevetaṃ nāmaṃ. Uppannepi hi tathāgate anuppannepi avijjāto saṅkhārā sambhavanti, saṅkhārādīhi ca viññāṇādīni, tasmā ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti yā etasmiṃ pade saṅkhāradhammānaṃ kāraṇaṭṭhena ṭhitatāti dhammaṭṭhitatā. Tesaṃyeva ca dhammānaṃ kāraṇaṭṭheneva niyāmatāti dhammaniyāmatāti avijjā vuccati. Sā ca asaṅkhatā, nibbānañca asaṅkhatanti pucchati. Paravādī laddhivasena paṭijānitvā puna dve asaṅkhatānīti puṭṭho suttābhāvena paṭikkhipitvā laddhivaseneva paṭijānāti. Sesapadesupi eseva nayo. Heṭṭhā vuttasadisaṃ pana tattha vuttanayeneva veditabbanti.
បដិច្ចសមុប្បាទកថាវណ្ណនា។
Paṭiccasamuppādakathāvaṇṇanā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / កថាវត្ថុបាឡិ • Kathāvatthupāḷi / (៥៤) ២. បដិច្ចសមុប្បាទកថា • (54) 2. Paṭiccasamuppādakathā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ២. បដិច្ចសមុប្បាទកថាវណ្ណនា • 2. Paṭiccasamuppādakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ២. បដិច្ចសមុប្បាទកថាវណ្ណនា • 2. Paṭiccasamuppādakathāvaṇṇanā
