Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
။ နမော တသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ။
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
သံယုတ္တနိကာယေ
Saṃyuttanikāye
နိဒာနဝဂ္ဂဋီကာ
Nidānavaggaṭīkā
၁. နိဒာနသံယုတ္တံ
1. Nidānasaṃyuttaṃ
၁. ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂော
1. Buddhavaggo
၁. ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ
1. Paṭiccasamuppādasuttavaṇṇanā
၁. ဒုတိယသုတ္တာဒီနိပိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝသေနေဝ ဒေသိတာနီတိ အာဟ ‘‘ပဌမံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသုတ္တ’’န္တိ။ တတ္ရာတိ ပဒံ ယေ ဒေသကာလာ ဣဓ ဝိဟရဏကိရိယာယ ဝိသေသနဘာဝေန ဝုတ္တာ, တေသံ ပရိဒီပနန္တိ ဒသ္သေန္တော ‘‘ယံ သမယံ။ပေ.။ ဒီပေတီ’’တိ အာဟ။ တံ-သဒ္ဒော ဟိ ဝုတ္တသ္သ အတ္ထသ္သ ပဋိနိဒ္ဒေသော, တသ္မာ ဣဓ ဒေသသ္သ ကာလသ္သ ဝာ ပဋိနိဒ္ဒေသော ဘဝိတုံ အရဟတိ, န အညသ္သ။ အယံ တာဝ တတ္ရသဒ္ဒသ္သ ပဋိနိဒ္ဒေသဘာဝေ အတ္ထဝိဘာဝနာ။ ယသ္မာ ပန ဤဒိသေသု ဌာနေသု တတ္ရသဒ္ဒော ဓမ္မဒေသနာဝိသိဋ္ဌံ ဒေသံ ကာလဉ္စ ဝိဘာဝေတိ, တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဘာသိတဗ္ဗယုတ္တေ ဝာ ဒေသကာလေ’’တိ ။ တေန တတ္ရာတိ ယတ္ထ ဘဂဝာ ဓမ္မဒေသနတ္ထံ ဘိက္ခူ အာလပိ အဘာသိ, တာဒိသေ ဒေသေ, ကာလေ ဝာတိ အတ္ထော။ န ဟီတိအာဒိနာ တမေဝတ္ထံ သမတ္ထေတိ။
1. Dutiyasuttādīnipi paṭiccasamuppādavaseneva desitānīti āha ‘‘paṭhamaṃ paṭiccasamuppādasutta’’nti. Tatrāti padaṃ ye desakālā idha viharaṇakiriyāya visesanabhāvena vuttā, tesaṃ paridīpananti dassento ‘‘yaṃ samayaṃ…pe… dīpetī’’ti āha. Taṃ-saddo hi vuttassa atthassa paṭiniddeso, tasmā idha desassa kālassa vā paṭiniddeso bhavituṃ arahati, na aññassa. Ayaṃ tāva tatrasaddassa paṭiniddesabhāve atthavibhāvanā. Yasmā pana īdisesu ṭhānesu tatrasaddo dhammadesanāvisiṭṭhaṃ desaṃ kālañca vibhāveti, tasmā vuttaṃ ‘‘bhāsitabbayutte vā desakāle’’ti . Tena tatrāti yattha bhagavā dhammadesanatthaṃ bhikkhū ālapi abhāsi, tādise dese, kāle vāti attho. Na hītiādinā tamevatthaṃ samattheti.
နနု စ ယတ္ထ ဌိတော ဘဂဝာ ‘‘အကာလော ခော တာဝာ’’တိအာဒိနာ ဗာဟိယသ္သ ဓမ္မဒေသနံ ပဋိက္ခိပိ, တတ္ထေဝ အန္တရဝီထိယံ ဌိတောဝ တသ္သ ဓမ္မံ ဒေသေသီတိ? သစ္စမေတံ။ အဒေသေတဗ္ဗကာလေ အဒေသနာယ ဟိ ဣဒံ ဥဒာဟရဏံ။ တေနာဟ ‘‘အကာလော ခော တာဝာ’’တိ။ ယံ ပန တတ္ထ ဝုတ္တံ ‘‘အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌမ္ဟာ’’တိ, တမ္ပိ တသ္သ အကာလဘာဝသ္သေဝ ပရိယာယေန ဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တသ္သ ဟိ တဒာ အဒ္ဓာနပရိသ္သမေန ရူပကာယေ အကမ္မညတာ အဟောသိ, ဗလဝပီတိဝေဂေန နာမကာယေ။ တဒုဘယသ္သ ဝူပသမံ အာဂမေန္တော ပပဉ္စပရိဟာရတ္ထံ ဘဂဝာ ‘‘အကာလော ခော’’တိ ပရိယာယေန ပဋိက္ခိပိ။ အဒေသေတဗ္ဗဒေသေ အဒေသနာယ ပန ဥဒာဟရဏံ ‘‘အထ ခော ဘဂဝာ မဂ္ဂာ ဩက္ကမ္မ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ, ဝိဟာရတော နိက္ခမိတ္ဝာ ဝိဟာရပစ္ဆာယာယံ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒီ’’တိ ဧဝမာဒိကံ ဣဓ အာဒိသဒ္ဒေန သင္ဂဟိတံ။ ‘‘သ ခော သော ဘိက္ခဝေ ဗာလော ဣဓ ပာပာနိ ကမ္မာနိ ကရိတ္ဝာ’’တိ ဧဝမာဒီသု (မ. နိ. ၃.၂၄၈) ပဒပူရဏမတ္တေ ခော-သဒ္ဒော, ‘‘ဒုက္ခံ ခော အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော’’တိအာဒီသု (အ. နိ. ၄.၂၁) အဝဓာရဏေ, ‘‘ကိတ္တာဝတာ နု ခော, အာဝုသော, သတ္ထု ပဝိဝိတ္တသ္သ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကံ နာနုသိက္ခန္တီ’’တိအာဒီသု (မ. နိ. ၁.၃၁) အာဒိကာလတ္ထေ, ဝာက္ယာရမ္ဘေတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ပဒပူရဏေန ဝစနာလင္ကာရမတ္တံ ကတံ ဟောတိ, အာဒိကာလတ္ထေန ဝာက္ယသ္သ ဥပညာသမတ္တံ, အဝဓာရဏတ္ထေန ပန နိယမဒသ္သနံ။ ‘‘တသ္မာ အာမန္တေသိ ဧဝာ’’တိ အာမန္တနေ နိယမော ဒသ္သိတော ဟောတီတိ။
Nanu ca yattha ṭhito bhagavā ‘‘akālo kho tāvā’’tiādinā bāhiyassa dhammadesanaṃ paṭikkhipi, tattheva antaravīthiyaṃ ṭhitova tassa dhammaṃ desesīti? Saccametaṃ. Adesetabbakāle adesanāya hi idaṃ udāharaṇaṃ. Tenāha ‘‘akālo kho tāvā’’ti. Yaṃ pana tattha vuttaṃ ‘‘antaragharaṃ paviṭṭhamhā’’ti, tampi tassa akālabhāvasseva pariyāyena dassanatthaṃ vuttaṃ. Tassa hi tadā addhānaparissamena rūpakāye akammaññatā ahosi, balavapītivegena nāmakāye. Tadubhayassa vūpasamaṃ āgamento papañcaparihāratthaṃ bhagavā ‘‘akālo kho’’ti pariyāyena paṭikkhipi. Adesetabbadese adesanāya pana udāharaṇaṃ ‘‘atha kho bhagavā maggā okkamma aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi, vihārato nikkhamitvā vihārapacchāyāyaṃ paññatte āsane nisīdī’’ti evamādikaṃ idha ādisaddena saṅgahitaṃ. ‘‘Sa kho so bhikkhave bālo idha pāpāni kammāni karitvā’’ti evamādīsu (ma. ni. 3.248) padapūraṇamatte kho-saddo, ‘‘dukkhaṃ kho agāravo viharati appatisso’’tiādīsu (a. ni. 4.21) avadhāraṇe, ‘‘kittāvatā nu kho, āvuso, satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhantī’’tiādīsu (ma. ni. 1.31) ādikālatthe, vākyārambheti attho. Tattha padapūraṇena vacanālaṅkāramattaṃ kataṃ hoti, ādikālatthena vākyassa upaññāsamattaṃ, avadhāraṇatthena pana niyamadassanaṃ. ‘‘Tasmā āmantesi evā’’ti āmantane niyamo dassito hotīti.
‘‘ဘဂဝာတိ လောကဂရုဒီပန’’န္တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ, နနု ပုဗ္ဗေ ‘‘ဘဂဝာ’’တိ ပဒံ ဝုတ္တန္တိ? ယဒိပိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ, တံ ပန ယထာဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဝိဟရဏကိရိယာယ ကတ္တုဝိသေသဒသ္သနပရံ, န အာမန္တနကိရိယာယ, ဣဓ ပန အာမန္တနကိရိယာယ, တသ္မာ တဒတ္ထံ ပုန ဘဂဝာတိ ပာဠိယံ ဝုတ္တန္တိ။ တသ္သတ္ထံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဘဂဝာတိ လောကဂရုဒီပန’’န္တိ အာဟ။ ကထာသဝနယုတ္တပုဂ္ဂလဝစနန္တိ ဝက္ခမာနာယ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဒေသနာယ သဝနယောဂ္ယပုဂ္ဂလဝစနံ။ စတူသုပိ ပရိသာသု ဘိက္ခူ ဧဝ ဧဒိသာနံ ဒေသနာနံ ဝိသေသေန ဘာဇနဘူတာတိ သာတိသယေန သာသနသမ္ပဋိဂ္ဂာဟကဘာဝဒသ္သနတ္ထံ ဣဓ ဘိက္ခုဂဟဏန္တိ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ သဒ္ဒတ္ထံ ဒသ္သေတုံ ‘‘အပိစာ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ဘိက္ခကောတိ ဘိက္ခူတိ ဘိက္ခနသီလတ္တာ ဘိက္ခနဓမ္မတ္တာ ဘိက္ခူတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတောတိ ဗုဒ္ဓာဒီဟိပိ အဇ္ဈုပဂတံ ဘိက္ခာစရိယံ ဥဉ္ဆာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတတ္တာ အနုဋ္ဌိတတ္တာ ဘိက္ခု။ ယော ဟိ ကောစိ အပ္ပံ ဝာ မဟန္တံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော, သော ကသိဂောရက္ခာဒီဟိ ဇီဝိကကပ္ပနံ ဟိတ္ဝာ လိင္ဂသမ္ပဋိစ္ဆနေနေဝ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတတ္တာ ဘိက္ခု။ ပရပဋိဗဒ္ဓဇီဝိကတ္တာ ဝာ ဝိဟာရမဇ္ဈေ ကာဇဘတ္တံ ဘုဉ္ဇမာနောပိ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတောတိ ဘိက္ခု ပိဏ္ဍိယာလောပဘောဇနံ နိသ္သာယ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဥသ္သာဟဇာတတ္တာ ဝာ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတောတိ ဘိက္ခူတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
‘‘Bhagavāti lokagarudīpana’’nti kasmā vuttaṃ, nanu pubbe ‘‘bhagavā’’ti padaṃ vuttanti? Yadipi pubbe vuttaṃ, taṃ pana yathāvuttaṭṭhāne viharaṇakiriyāya kattuvisesadassanaparaṃ, na āmantanakiriyāya, idha pana āmantanakiriyāya, tasmā tadatthaṃ puna bhagavāti pāḷiyaṃ vuttanti. Tassatthaṃ dassetuṃ ‘‘bhagavāti lokagarudīpana’’nti āha. Kathāsavanayuttapuggalavacananti vakkhamānāya paṭiccasamuppādadesanāya savanayogyapuggalavacanaṃ. Catūsupi parisāsu bhikkhū eva edisānaṃ desanānaṃ visesena bhājanabhūtāti sātisayena sāsanasampaṭiggāhakabhāvadassanatthaṃ idha bhikkhugahaṇanti dassetvā idāni saddatthaṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’ti āha. Tattha bhikkhakoti bhikkhūti bhikkhanasīlattā bhikkhanadhammattā bhikkhūti attho. Bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti buddhādīhipi ajjhupagataṃ bhikkhācariyaṃ uñchācariyaṃ ajjhupagatattā anuṭṭhitattā bhikkhu. Yo hi koci appaṃ vā mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito, so kasigorakkhādīhi jīvikakappanaṃ hitvā liṅgasampaṭicchaneneva bhikkhācariyaṃ ajjhupagatattā bhikkhu. Parapaṭibaddhajīvikattā vā vihāramajjhe kājabhattaṃ bhuñjamānopi bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu piṇḍiyālopabhojanaṃ nissāya pabbajjāya ussāhajātattā vā bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhūti evamettha attho daṭṭhabbo.
အာဒိနာ နယေနာတိ ‘‘ဘိန္နပဋဓရောတိ ဘိက္ခု, ဘိန္ဒတိ ပာပကေ အကုသလေ ဓမ္မေတိ ဘိက္ခု, ဘိန္နတ္တာ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဘိက္ခူ’’တိအာဒိနာ ဝိဘင္ဂေ (ဝိဘ. ၅၀၉) အာဂတနယေန။ ဉာပနေတိ အဝဗောဓနေ, ပဋိဝေဒနေတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခနသီလတာ, န ကသိဝာဏိဇ္ဇာဒီဟိ ဇီဝနသီလတာ။ ဘိက္ခနဓမ္မတာ ‘‘ဥဒ္ဒိသ္သ အရိယာ တိဋ္ဌန္တီ’’တိ (ဇာ. ၁.၇.၅၉) ဧဝံ ဝုတ္တဘိက္ခနသဘာဝတာ, န ယာစနာကောဟညသဘာဝတာ။ ဘိက္ခနေ သာဓုကာရိတာ ‘‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ (ဓ. ပ. ၁၆၈) ဝစနံ အနုသ္သရိတ္ဝာ တတ္ထ အပ္ပမဇ္ဇတာ။ အထ ဝာ သီလံ နာမ ပကတိသဘာဝော။ ဣဓ ပန တထာဓိဋ္ဌာနံ။ ဓမ္မောတိ ဝတံ။ အပရေ ပန ‘‘သီလံ နာမ ဝတဝသေန သမာဒာနံ။ ဓမ္မော နာမ ပဝေဏိ-အာဂတံ စာရိတ္တံ။ သာဓုကာရိတာ သက္ကစ္စကာရိတာ အာဒရကိရိယာ’’တိ ဝဏ္ဏေန္တိ။
Ādinā nayenāti ‘‘bhinnapaṭadharoti bhikkhu, bhindati pāpake akusale dhammeti bhikkhu, bhinnattā pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ bhikkhū’’tiādinā vibhaṅge (vibha. 509) āgatanayena. Ñāpaneti avabodhane, paṭivedaneti attho. Bhikkhanasīlatā, na kasivāṇijjādīhi jīvanasīlatā. Bhikkhanadhammatā ‘‘uddissa ariyā tiṭṭhantī’’ti (jā. 1.7.59) evaṃ vuttabhikkhanasabhāvatā, na yācanākohaññasabhāvatā. Bhikkhane sādhukāritā ‘‘uttiṭṭhe nappamajjeyyā’’ti (dha. pa. 168) vacanaṃ anussaritvā tattha appamajjatā. Atha vā sīlaṃ nāma pakatisabhāvo. Idha pana tathādhiṭṭhānaṃ. Dhammoti vataṃ. Apare pana ‘‘sīlaṃ nāma vatavasena samādānaṃ. Dhammo nāma paveṇi-āgataṃ cārittaṃ. Sādhukāritā sakkaccakāritā ādarakiriyā’’ti vaṇṇenti.
ဟီနာဓိကဇနသေဝိတဝုတ္တိန္တိ ယေ ဘိက္ခုဘာဝေ ဌိတာပိ ဇာတိမဒာဒိဝသေန ဥဒ္ဓတာ ဥန္နဠာ, ယေ စ ဂိဟိဘာဝေ ပရေသု အတ္ထိကဘာဝမ္ပိ အနုပဂတတာယ ဘိက္ခာစရိယံ ပရမကာပညံ မညန္တိ, တေသံ ဥဘယေသမ္ပိ ယထာက္ကမံ ‘‘ဘိက္ခဝော’’တိ ဝစနေန ဟီနဇနေဟိ ဒလိဒ္ဒေဟိ ပရမကာပညတံ ပတ္တေဟိ ပရကုလေသု ဘိက္ခာစရိယာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တေဟိ သေဝိတံ ဝုတ္တိံ ပကာသေန္တော ဥဒ္ဓတဘာဝနိဂ္ဂဟံ ကရောတိ, အဓိကဇနေဟိ ဥဠာရဘောဂခတ္တိယကုလာဒိတော ပဗ္ဗဇိတေဟိ ဗုဒ္ဓာဒီဟိ အာဇီဝသောဓနတ္ထံ သေဝိတံ ဝုတ္တိံ ပကာသေန္တော ဒီနဘာဝနိဂ္ဂဟံ ကရောတီတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ယသ္မာ ‘‘ဘိက္ခဝော’’တိ ဝစနံ အာမန္တနဘာဝတော အဘိမုခီကရဏံ, ပကရဏတော သာမတ္ထိယတော စ သုသ္သူသာဇနနံ, သက္ကစ္စသဝနမနသိကာရနိယောဇနဉ္စ ဟောတိ, တသ္မာ တမတ္ထံ ဒသ္သေန္တော ‘‘ဘိက္ခဝောတိ ဣမိနာ’’တိအာဒိမာဟ။
Hīnādhikajanasevitavuttinti ye bhikkhubhāve ṭhitāpi jātimadādivasena uddhatā unnaḷā, ye ca gihibhāve paresu atthikabhāvampi anupagatatāya bhikkhācariyaṃ paramakāpaññaṃ maññanti, tesaṃ ubhayesampi yathākkamaṃ ‘‘bhikkhavo’’ti vacanena hīnajanehi daliddehi paramakāpaññataṃ pattehi parakulesu bhikkhācariyāya jīvikaṃ kappentehi sevitaṃ vuttiṃ pakāsento uddhatabhāvaniggahaṃ karoti, adhikajanehi uḷārabhogakhattiyakulādito pabbajitehi buddhādīhi ājīvasodhanatthaṃ sevitaṃ vuttiṃ pakāsento dīnabhāvaniggahaṃ karotīti yojetabbaṃ. Yasmā ‘‘bhikkhavo’’ti vacanaṃ āmantanabhāvato abhimukhīkaraṇaṃ, pakaraṇato sāmatthiyato ca sussūsājananaṃ, sakkaccasavanamanasikāraniyojanañca hoti, tasmā tamatthaṃ dassento ‘‘bhikkhavoti iminā’’tiādimāha.
တတ္ထ သာဓုကံ မနသိကာရေပီတိ သာဓုကံ သဝနေ သာဓုကံ မနသိကာရေ စ။ ကထံ ပဝတ္တိတာ သဝနာဒယော သာဓုကံ ပဝတ္တိတာ ဟောန္တီတိ? ‘‘အဒ္ဓာ ဣမာယ ပဋိပတ္တိယာ သကလသာသနသမ္ပတ္တိ ဟတ္ထဂတာ ဘဝိသ္သတီ’’တိ အာဒရဂာရဝယောဂေန ကထာဒီသု အပရိဘဝာဒိနာ စ။ ဝုတ္တဉ္ဟိ ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော သုဏန္တော သဒ္ဓမ္မံ ဘဗ္ဗော နိယာမံ ဩက္ကမိတုံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တံ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? န ကထံ ပရိဘောတိ, န ကထိကံ ပရိဘောတိ, န အတ္တာနံ ပရိဘောတိ , အဝိက္ခိတ္တစိတ္တော ဓမ္မံ သုဏာတိ ဧကဂ္ဂစိတ္တော, ယောနိသော စ မနသိ ကရောတိ။ ဣမေဟိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော သုဏန္တော သဒ္ဓမ္မံ ဘဗ္ဗော နိယာမံ ဩက္ကမိတုံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တ’’န္တိ (အ. နိ. ၅.၁၅၁)။ တေနာဟ ‘‘သာဓုကံ မနသိကာရာယတ္တာ ဟိ သာသနသမ္ပတ္တီ’’တိ။ သာသနသမ္ပတ္တိ နာမ သီလာဒိနိပ္ဖတ္တိ။ ပဌမံ ဥပ္ပန္နတ္တာ အဓိဂမဝသေန။ သတ္ထုစရိယာနုဝိဓာယကတ္တာ သီလာဒိဂုဏာနုဋ္ဌာနေန။ တိဏ္ဏံ ယာနာနံ ဝသေန အနုဓမ္မပဋိပတ္တိသမ္ဘဝတော သကလသာသနပဋိဂ္ဂာဟကတ္တာ။
Tattha sādhukaṃ manasikārepīti sādhukaṃ savane sādhukaṃ manasikāre ca. Kathaṃ pavattitā savanādayo sādhukaṃ pavattitā hontīti? ‘‘Addhā imāya paṭipattiyā sakalasāsanasampatti hatthagatā bhavissatī’’ti ādaragāravayogena kathādīsu aparibhavādinā ca. Vuttañhi ‘‘pañcahi, bhikkhave, dhammehi samannāgato suṇanto saddhammaṃ bhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ. Katamehi pañcahi? Na kathaṃ paribhoti, na kathikaṃ paribhoti, na attānaṃ paribhoti , avikkhittacitto dhammaṃ suṇāti ekaggacitto, yoniso ca manasi karoti. Imehi kho, bhikkhave, pañcahi dhammehi samannāgato suṇanto saddhammaṃ bhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammatta’’nti (a. ni. 5.151). Tenāha ‘‘sādhukaṃ manasikārāyattā hi sāsanasampattī’’ti. Sāsanasampatti nāma sīlādinipphatti. Paṭhamaṃ uppannattā adhigamavasena. Satthucariyānuvidhāyakattā sīlādiguṇānuṭṭhānena. Tiṇṇaṃ yānānaṃ vasena anudhammapaṭipattisambhavato sakalasāsanapaṭiggāhakattā.
သန္တိကတ္တာတိ သမီပဘာဝတော။ သန္တိကာဝစရတ္တာတိ သဗ္ဗကာလံ သံဝုတ္တိဘာဝတော။ ယထာနုသိဋ္ဌန္တိ အနုသာသနိယာနုရူပံ, အနုသာသနိံ အနဝသေသတော ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာတိ အတ္ထော။ ဧကစ္စေ ဘိက္ခူတိ ယေ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဓမ္မေ ဒေသနာပသုတာ, တေ။ ပုဗ္ဗေ ‘‘သဗ္ဗပရိသသာဓာရဏာ ဟိ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနာ’’တိအာဒိနာ ဘိက္ခူနံ ဧဝ အာမန္တနကာရဏံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ ဘိက္ခူ အာမန္တေတ္ဝာ ဓမ္မဒေသနာယ ပယောဇနံ ဒသ္သေတုံ ကိမတ္ထံ ပန ဘဂဝာတိ စောဒနံ သမုဋ္ဌာပေတိ။ တတ္ထ အညံ စိန္တေန္တာတိ အညဝိဟိတာ။ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တာတိ အသမာဟိတစိတ္တာ။ ဓမ္မံ ပစ္စဝေက္ခန္တာတိ ဟိယ္ယော တတော ပရဒိဝသေသု ဝာ သုတဓမ္မံ ပတိ မနသာ အဝေက္ခန္တာ။ ဘိက္ခူ အာမန္တေတ္ဝာ ဓမ္မေ ဒေသိယမာနေ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဒေသနံ သလ္လက္ခေတုံ သက္ကောတီတိ ဣမမေဝတ္ထံ ဗ္ယတိရေကမုခေန ဒသ္သေတုံ ‘‘တေ အနာမန္တေတ္ဝာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။
Santikattāti samīpabhāvato. Santikāvacarattāti sabbakālaṃ saṃvuttibhāvato. Yathānusiṭṭhanti anusāsaniyānurūpaṃ, anusāsaniṃ anavasesato paṭiggahetvāti attho. Ekacce bhikkhūti ye paṭiccasamuppādadhamme desanāpasutā, te. Pubbe ‘‘sabbaparisasādhāraṇā hi bhagavato dhammadesanā’’tiādinā bhikkhūnaṃ eva āmantanakāraṇaṃ dassetvā idāni bhikkhū āmantetvā dhammadesanāya payojanaṃ dassetuṃ kimatthaṃ pana bhagavāti codanaṃ samuṭṭhāpeti. Tattha aññaṃ cintentāti aññavihitā. Vikkhittacittāti asamāhitacittā. Dhammaṃ paccavekkhantāti hiyyo tato paradivasesu vā sutadhammaṃ pati manasā avekkhantā. Bhikkhū āmantetvā dhamme desiyamāne ādito paṭṭhāya desanaṃ sallakkhetuṃ sakkotīti imamevatthaṃ byatirekamukhena dassetuṃ ‘‘te anāmantetvā’’tiādi vuttaṃ.
ဘိက္ခဝောတိ စ သန္ဓိဝသေန ဣ-ကာရလောပော ဒဋ္ဌဗ္ဗော ‘‘ဘိက္ခဝော ဣတီ’’တိ, အယဉ္ဟိ ဣတိသဒ္ဒော ဟေတုပရိသမာပနာဒိပဒတ္ထဝိပရိယာယပကာရာဝဓာရဏနိဒသ္သနာဒိအနေကတ္ထပဘေဒော။ တထာ ဟေသ ‘‘ရုပ္ပတီတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တသ္မာ ‘ရူပ’န္တိ ဝုစ္စတီ’’တိအာဒီသု (သံ. နိ. ၃.၇၉) ဟေတုမ္ဟိ ဒိသ္သတိ, ‘‘တသ္မာတိဟ မေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မဒာယာဒာ ဘဝထ, မာ အာမိသဒာယာဒာ’’တိအာဒီသု (မ. နိ. ၁.၂၉) ပရိသမာပနေ, ‘‘ဣတိ ဝာ ဧဝရူပာ ဝိသူကဒသ္သနာ ပဋိဝိရတော’’တိအာဒီသု (ဒီ. နိ. ၁.၁၃) အာဒိအတ္ထေ ‘‘မာဂဏ္ဍိယောတိ တသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ သင္ခာ သမညာ ပညတ္တိ ဝောဟာရော နာမံ နာမကမ္မံ နာမဓေယ္ယံ နိရုတ္တိ ဗ္ယဉ္ဇနံ အဘိလာပော’’တိအာဒီသု (မဟာနိ. ၇၃, ၇၅) ပဒတ္ထဝိပရိယာယေ, ‘‘ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပဋိဘယော ဗာလော, အပ္ပဋိဘယော ပဏ္ဍိတော။ သဥပဒ္ဒဝော ဗာလော, အနုပဒ္ဒဝော ပဏ္ဍိတော’’တိအာဒီသု (မ. နိ. ၃.၁၂၄) ပကာရေ, ‘‘အတ္ထိ ဣဒပ္ပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌေန သတာ, အာနန္ဒ, အတ္ထီတိသ္သ ဝစနီယံ။ ကိံ ပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဣတိ စေ ဝဒေယ္ယ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဣစ္စသ္သ ဝစနီယ’’န္တိအာဒီသု (ဒီ. နိ. ၂.၉၆) အဝဓာရဏေ, ‘‘သဗ္ဗမတ္ထီတိ ခော, ကစ္စာန, အယမေကော အန္တော, သဗ္ဗံ နတ္ထီတိ အယံ ဒုတိယော အန္တော’’တိအာဒီသု (သံ. နိ. ၂.၁၅; ၃.၉၀) နိဒသ္သနေ ။ ဣဓာပိ နိဒသ္သနေ ဧဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဘိက္ခဝောတိ အာမန္တနာကာရော တမေသ ဣတိ-သဒ္ဒော နိဒသ္သေတိ ‘‘ဘိက္ခဝောတိ အာမန္တေသီ’’တိ။ ဣမိနာ နယေန ဘဒ္ဒန္တေတိအာဒီသုပိ ယထာရဟံ ဣတိသဒ္ဒသ္သ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Bhikkhavoti ca sandhivasena i-kāralopo daṭṭhabbo ‘‘bhikkhavo itī’’ti, ayañhi itisaddo hetuparisamāpanādipadatthavipariyāyapakārāvadhāraṇanidassanādianekatthapabhedo. Tathā hesa ‘‘ruppatīti kho, bhikkhave, tasmā ‘rūpa’nti vuccatī’’tiādīsu (saṃ. ni. 3.79) hetumhi dissati, ‘‘tasmātiha me, bhikkhave, dhammadāyādā bhavatha, mā āmisadāyādā’’tiādīsu (ma. ni. 1.29) parisamāpane, ‘‘iti vā evarūpā visūkadassanā paṭivirato’’tiādīsu (dī. ni. 1.13) ādiatthe ‘‘māgaṇḍiyoti tassa brāhmaṇassa saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpo’’tiādīsu (mahāni. 73, 75) padatthavipariyāye, ‘‘iti kho, bhikkhave, sappaṭibhayo bālo, appaṭibhayo paṇḍito. Saupaddavo bālo, anupaddavo paṇḍito’’tiādīsu (ma. ni. 3.124) pakāre, ‘‘atthi idappaccayā jarāmaraṇanti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. Kiṃ paccayā jarāmaraṇanti iti ce vadeyya, jātipaccayā jarāmaraṇanti iccassa vacanīya’’ntiādīsu (dī. ni. 2.96) avadhāraṇe, ‘‘sabbamatthīti kho, kaccāna, ayameko anto, sabbaṃ natthīti ayaṃ dutiyo anto’’tiādīsu (saṃ. ni. 2.15; 3.90) nidassane . Idhāpi nidassane eva daṭṭhabbo. Bhikkhavoti āmantanākāro tamesa iti-saddo nidasseti ‘‘bhikkhavoti āmantesī’’ti. Iminā nayena bhaddantetiādīsupi yathārahaṃ itisaddassa attho veditabbo.
ပုဗ္ဗေ ‘‘ဘဂဝာ အာမန္တေသီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုန္တိ ဣဓ ဘဂဝတောတိ သာမိဝစနံ အာမန္တနမေဝ သမ္ဗန္ဓီအန္တရံ အပေက္ခတီတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ဘဂဝတော အာမန္တနံ ပဋိအသ္သောသု’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဘဂဝတောတိ ဣဒံ ပန ပဋိသ္သဝသမ္ဗန္ဓေန သမ္ပဒာနဝစနံ။ ဧတ္တာဝတာ ယံ ကာလဒေသဒေသကပရိသာပဒေသပဋိမဏ္ဍိတံ နိဒာနံ ဘာသိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာဟ – ကိမတ္ထံ ပန ဓမ္မဝိနယသင္ဂဟေ ကရိယမာနေ နိဒာနဝစနံ, နနု ဘဂဝတာ ဘာသိတဝစနသ္သေဝ သင္ဂဟော ကာတဗ္ဗောတိ? ဝုစ္စတေ – ဒေသနာယ ဌိတိအသမ္မောသသဒ္ဓေယ္ယဘာဝသမ္ပာဒနတ္ထံ။ ကာလဒေသဒေသကနိမိတ္တပရိသာပဒေသေဟိ ဥပနိဗန္ဓိတ္ဝာ ဌပိတာ ဟိ ဒေသနာ စိရဋ္ဌိတိကာ ဟောတိ အသမ္မောသဓမ္မာ သဒ္ဓေယ္ယာ စ, ဒေသကာလကတ္တုသောတုနိမိတ္တေဟိ ဥပနိဗန္ဓော ဝိယ ဝောဟာရဝိနိစ္ဆယော။ တေနေဝ စာယသ္မတာ မဟာကသ္သပေန ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသုတ္တံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ကတ္ထ ဘာသိတ’’န္တိအာဒိနာ ဒေသာဒိပုစ္ဆာသု ကတာသု တာသံ ဝိသ္သဇ္ဇနံ ကရောန္တေန ဓမ္မဘဏ္ဍာဂာရိကေန ‘‘ဧဝံ မေ သုတ’’န္တိ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ဣမသ္သ သုတ္တသ္သ နိဒာနံ ဘာသိတံ။
Pubbe ‘‘bhagavā āmantesī’’ti vuttattā bhagavato paccassosunti idha bhagavatoti sāmivacanaṃ āmantanameva sambandhīantaraṃ apekkhatīti iminā adhippāyena ‘‘bhagavato āmantanaṃ paṭiassosu’’nti vuttaṃ. Bhagavatoti idaṃ pana paṭissavasambandhena sampadānavacanaṃ. Ettāvatā yaṃ kāladesadesakaparisāpadesapaṭimaṇḍitaṃ nidānaṃ bhāsitanti sambandho. Etthāha – kimatthaṃ pana dhammavinayasaṅgahe kariyamāne nidānavacanaṃ, nanu bhagavatā bhāsitavacanasseva saṅgaho kātabboti? Vuccate – desanāya ṭhitiasammosasaddheyyabhāvasampādanatthaṃ. Kāladesadesakanimittaparisāpadesehi upanibandhitvā ṭhapitā hi desanā ciraṭṭhitikā hoti asammosadhammā saddheyyā ca, desakālakattusotunimittehi upanibandho viya vohāravinicchayo. Teneva cāyasmatā mahākassapena ‘‘paṭiccasamuppādasuttaṃ, āvuso ānanda, kattha bhāsita’’ntiādinā desādipucchāsu katāsu tāsaṃ vissajjanaṃ karontena dhammabhaṇḍāgārikena ‘‘evaṃ me suta’’nti āyasmatā ānandena imassa suttassa nidānaṃ bhāsitaṃ.
အပိစ သတ္ထု သမ္ပတ္တိပကာသနတ္ထံ နိဒာနဝစနံ။ တထာဂတသ္သ ဟိ ဘဂဝတော ပုဗ္ဗရစနာနုမာနာဂမတက္ကာဘာဝတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝသိဒ္ဓိ။ န ဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပုဗ္ဗရစနာဒီဟိ အတ္ထော အတ္ထိ, သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပဋိဟတဉာဏစာရတာယ ဧကပ္ပမာဏတ္တာ စ ဉေယ္ယဓမ္မေသု။ တထာ အာစရိယမုဋ္ဌိဓမ္မမစ္ဆရိယသတ္ထုသာဝကာနုရောဓာဘာဝတော ခီဏာသဝတ္တသိဒ္ဓိ။ န ဟိ သဗ္ဗသော ခီဏာသဝသ္သ တေ သမ္ဘဝန္တီတိ သုဝိသုဒ္ဓာ စသ္သ ပရာနုဂ္ဂဟပ္ပဝတ္တိ, ဧဝံ ဒေသကသံကိလေသဘူတာနံ ဒိဋ္ဌိသီလသမ္ပဒာဒူသကာနံ အဝိဇ္ဇာတဏ္ဟာနံ အစ္စန္တာဘာဝသံသူစကေဟိ ဉာဏသမ္ပဒာပဟာနသမ္ပဒာဘိဗ္ယဉ္ဇနကေဟိ စ သံဗုဒ္ဓဝိသုဒ္ဓဘာဝေဟိ ပုရိမဝေသာရဇ္ဇဒ္ဝယသိဒ္ဓိ, တတော ဧဝ စ အန္တရာယိကနိယ္ယာနိကဓမ္မေသု သမ္မောဟာဘာဝသိဒ္ဓိတော ပစ္ဆိမဝေသာရဇ္ဇဒ္ဝယသိဒ္ဓီတိ ဘဂဝတော စတုဝေသာရဇ္ဇသမန္နာဂမော အတ္တဟိတပရဟိတပဋိပတ္တိ စ နိဒာနဝစနေန ပကာသိတာ ဟောတိ, တတ္ထ တတ္ထ သမ္ပတ္တပရိသာယ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဌာနုပ္ပတ္တိကပဋိဘာနေန ဓမ္မဒေသနာဒီပနတော, ဣဓ ပန မူလဒ္ဝယဝသေန အန္တဒ္ဝယရဟိတသ္သ တိသန္ဓိကာလဗန္ဓသ္သ စတုဗ္ဗိဓနယသင္ခေပဂမ္ဘီရဘာဝယုတ္တသ္သ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသ္သ ဗောဓိယာ နိဒသ္သနတော စာတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သတ္ထု သမ္ပတ္တိပကာသနတ္ထံ နိဒာနဝစန’’န္တိ။
Apica satthu sampattipakāsanatthaṃ nidānavacanaṃ. Tathāgatassa hi bhagavato pubbaracanānumānāgamatakkābhāvato sammāsambuddhabhāvasiddhi. Na hi sammāsambuddhassa pubbaracanādīhi attho atthi, sabbattha appaṭihatañāṇacāratāya ekappamāṇattā ca ñeyyadhammesu. Tathā ācariyamuṭṭhidhammamacchariyasatthusāvakānurodhābhāvato khīṇāsavattasiddhi. Na hi sabbaso khīṇāsavassa te sambhavantīti suvisuddhā cassa parānuggahappavatti, evaṃ desakasaṃkilesabhūtānaṃ diṭṭhisīlasampadādūsakānaṃ avijjātaṇhānaṃ accantābhāvasaṃsūcakehi ñāṇasampadāpahānasampadābhibyañjanakehi ca saṃbuddhavisuddhabhāvehi purimavesārajjadvayasiddhi, tato eva ca antarāyikaniyyānikadhammesu sammohābhāvasiddhito pacchimavesārajjadvayasiddhīti bhagavato catuvesārajjasamannāgamo attahitaparahitapaṭipatti ca nidānavacanena pakāsitā hoti, tattha tattha sampattaparisāya ajjhāsayānurūpaṃ ṭhānuppattikapaṭibhānena dhammadesanādīpanato, idha pana mūladvayavasena antadvayarahitassa tisandhikālabandhassa catubbidhanayasaṅkhepagambhīrabhāvayuttassa paṭiccasamuppādassa bodhiyā nidassanato cāti yojetabbaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘satthu sampattipakāsanatthaṃ nidānavacana’’nti.
တထာ သာသနသမ္ပတ္တိပကာသနတ္ထံ နိဒာနဝစနံ။ ဉာဏကရုဏာပရိဂ္ဂဟိတသဗ္ဗကိရိယသ္သ ဟိ ဘဂဝတော နတ္ထိ နိရတ္ထိကာ ပဝတ္တိ, အတ္တဟိတတ္ထာ ဝာ, တသ္မာ ပရေသံ ဧဝ အတ္ထာယ ပဝတ္တသဗ္ဗကိရိယသ္သ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သကလမ္ပိ ကာယဝစီမနောကမ္မံ ယထာပဝတ္တံ ဝုစ္စမာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ ယထာရဟံ သတ္တာနံ အနုသာသနဋ္ဌေန သာသနံ, န ကဗ္ဗရစနာ။ တယိဒံ သတ္ထုစရိတံ ကာလဒေသဒေသကပရိသာပဒေသေဟိ သဒ္ဓိံ တတ္ထ တတ္ထ နိဒာနဝစနေဟိ ယထာရဟံ ပကာသီယတိ, ဣဓ ပန ဒ္ဝာဒသပဒိကပစ္စယာကာရဝိဘာဝနေန တေန။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သာသနသမ္ပတ္တိပကာသနတ္ထံ နိဒာနဝစန’’န္တိ။
Tathā sāsanasampattipakāsanatthaṃ nidānavacanaṃ. Ñāṇakaruṇāpariggahitasabbakiriyassa hi bhagavato natthi niratthikā pavatti, attahitatthā vā, tasmā paresaṃ eva atthāya pavattasabbakiriyassa sammāsambuddhassa sakalampi kāyavacīmanokammaṃ yathāpavattaṃ vuccamānaṃ diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi yathārahaṃ sattānaṃ anusāsanaṭṭhena sāsanaṃ, na kabbaracanā. Tayidaṃ satthucaritaṃ kāladesadesakaparisāpadesehi saddhiṃ tattha tattha nidānavacanehi yathārahaṃ pakāsīyati, idha pana dvādasapadikapaccayākāravibhāvanena tena. Tena vuttaṃ ‘‘sāsanasampattipakāsanatthaṃ nidānavacana’’nti.
အပိစ သတ္ထု ပမာဏဘာဝပ္ပကာသနေန သာသနသ္သ ပမာဏဘာဝဒသ္သနတ္ထံ နိဒာနဝစနံ, တဉ္စသ္သ ပမာဏဘာဝဒသ္သနံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာနုသာရေန ‘‘ဘဂဝာ’’တိ စ ဣမိနာ ပဒေန ဝိဘာဝိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘ဘဂဝာ’’တိ စ ဣမိနာ တထာဂတသ္သ ရာဂဒောသမောဟာဒိ-သဗ္ဗသံကိလေသမလဒုစ္စရိတာဒိဒောသပ္ပဟာနဒီပနေန ဝစနေန အနညသာဓာရဏသုပရိသုဒ္ဓဉာဏကရုဏာဒိဂုဏဝိသေသယောဂပရိဒီပနေန တတော ဧဝ သဗ္ဗသတ္တုတ္တမဘာဝဒီပနေန အယမတ္ထော သဗ္ဗထာ ပကာသိတော ဟောတီတိ။ ဣဒမေတ္ထ နိဒာနဝစနေ ပယောဇနနိဒသ္သနံ။
Apica satthu pamāṇabhāvappakāsanena sāsanassa pamāṇabhāvadassanatthaṃ nidānavacanaṃ, tañcassa pamāṇabhāvadassanaṃ heṭṭhā vuttanayānusārena ‘‘bhagavā’’ti ca iminā padena vibhāvitanti veditabbaṃ. ‘‘Bhagavā’’ti ca iminā tathāgatassa rāgadosamohādi-sabbasaṃkilesamaladuccaritādidosappahānadīpanena vacanena anaññasādhāraṇasuparisuddhañāṇakaruṇādiguṇavisesayogaparidīpanena tato eva sabbasattuttamabhāvadīpanena ayamattho sabbathā pakāsito hotīti. Idamettha nidānavacane payojananidassanaṃ.
နိက္ခိတ္တသ္သာတိ ဒေသိတသ္သ။ ဒေသနာပိ ဟိ ဒေသေတဗ္ဗသ္သ သီလာဒိအတ္ထသ္သ ဝိနေယ္ယသန္တာနေသု နိက္ခိပနတော ‘‘နိက္ခေပော’’တိ ဝုစ္စတီတိ ‘‘သုတ္တနိက္ခေပံ တာဝ ဝိစာရေတ္ဝာ ဝုစ္စမာနာ ပာကဋာ ဟောတီ’’တိ သာမညတော ဘဂဝတော ဒေသနာယ သမုဋ္ဌာနသ္သ ဝိဘာဂံ ဒသ္သေတ္ဝာ ‘‘ဧတ္ထာယံ ဒေသနာ ဧဝံသမုဋ္ဌာနာ’’တိ ဒေသနာယ သမုဋ္ဌာနေ ဒသ္သိတေ သုတ္တသ္သ သမ္မဒေဝ နိဒာနပရိဇာနနေန ဝဏ္ဏနာယ သုဝိညေယ္ယတ္တာ ဝုတ္တံ။ တတော ဟေဋ္ဌာ ‘‘ကသ္မာ ဘဂဝတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝသေနေဝ ဒေသနာ အာရဒ္ဓာ’’တိ ကေနစိ စောဒနာယ ကတာယ ‘‘ပရဇ္ဈာသယောယံ သုတ္တနိက္ခေပော’’တိ ပရိဟာရော သုကထိတော ဟောတိ။ တတ္ထ ယထာ အနေကသတအနေကသဟသ္သဘေဒာနိပိ သုတ္တန္တာနိ သံကိလေသဘာဂိယာဒိပဓာနနယေန သောဠသဝိဓတံ နာတိဝတ္တန္တိ, ဧဝံ အတ္တဇ္ဈာသယာဒိသုတ္တနိက္ခေပဝသေန စတုဗ္ဗိဓဘာဝန္တိ အာဟ ‘‘စတ္တာရော ဟိ သုတ္တနိက္ခေပာ’’တိ။ ဧတ္ထ စ ယထာ အတ္တဇ္ဈာသယသ္သ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ စ ပရဇ္ဈာသယပုစ္ဆာဟိ သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂဘေဒော သမ္ဘဝတိ ‘‘အတ္တဇ္ဈာသယော စ ပရဇ္ဈာသယော စ, အတ္တဇ္ဈာသယော စ ပုစ္ဆာဝသိကော စ, အတ္တဇ္ဈာသယော စ ပရဇ္ဈာသယော စ ပုစ္ဆာဝသိကော စ, အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကော စ ပရဇ္ဈာသယော စ, အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကော စ ပုစ္ဆာဝသိကော စ, အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကော စ ပရဇ္ဈာသယော စ ပုစ္ဆာဝသိကော စာ’’တိ အဇ္ဈာသယပုစ္ဆာနုသန္ဓိသမ္ဘဝတော, ဧဝံ ယဒိပိ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ အဇ္ဈာသယေနပိ သံသဂ္ဂဘေဒော သမ္ဘဝတိ, အတ္တဇ္ဈာသယာဒီဟိ ပန ပုရတော ဌိတေဟိ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ သံသဂ္ဂော နတ္ထီတိ။ နယိဓ နိရဝသေသော ဝိတ္ထာရနယော သမ္ဘဝတီတိ ‘‘စတ္တာရော ဟိ သုတ္တနိက္ခေပာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တဒန္တောဂဓတ္တာ ဝာ သမ္ဘဝန္တာနံ သေသနိက္ခေပာနံ မူလနိက္ခေပဝသေန စတ္တာရောဝ ဒသ္သိတာ, တထာဒသ္သနဉ္စေတ္ထ အယံ သံသဂ္ဂဘေဒော ဂဟေတဗ္ဗောတိ။
Nikkhittassāti desitassa. Desanāpi hi desetabbassa sīlādiatthassa vineyyasantānesu nikkhipanato ‘‘nikkhepo’’ti vuccatīti ‘‘suttanikkhepaṃ tāva vicāretvā vuccamānā pākaṭā hotī’’ti sāmaññato bhagavato desanāya samuṭṭhānassa vibhāgaṃ dassetvā ‘‘etthāyaṃ desanā evaṃsamuṭṭhānā’’ti desanāya samuṭṭhāne dassite suttassa sammadeva nidānaparijānanena vaṇṇanāya suviññeyyattā vuttaṃ. Tato heṭṭhā ‘‘kasmā bhagavatā paṭiccasamuppādavaseneva desanā āraddhā’’ti kenaci codanāya katāya ‘‘parajjhāsayoyaṃ suttanikkhepo’’ti parihāro sukathito hoti. Tattha yathā anekasataanekasahassabhedānipi suttantāni saṃkilesabhāgiyādipadhānanayena soḷasavidhataṃ nātivattanti, evaṃ attajjhāsayādisuttanikkhepavasena catubbidhabhāvanti āha ‘‘cattāro hi suttanikkhepā’’ti. Ettha ca yathā attajjhāsayassa aṭṭhuppattiyā ca parajjhāsayapucchāhi saddhiṃ saṃsaggabhedo sambhavati ‘‘attajjhāsayo ca parajjhāsayo ca, attajjhāsayo ca pucchāvasiko ca, attajjhāsayo ca parajjhāsayo ca pucchāvasiko ca, aṭṭhuppattiko ca parajjhāsayo ca, aṭṭhuppattiko ca pucchāvasiko ca, aṭṭhuppattiko ca parajjhāsayo ca pucchāvasiko cā’’ti ajjhāsayapucchānusandhisambhavato, evaṃ yadipi aṭṭhuppattiyā ajjhāsayenapi saṃsaggabhedo sambhavati, attajjhāsayādīhi pana purato ṭhitehi aṭṭhuppattiyā saṃsaggo natthīti. Nayidha niravaseso vitthāranayo sambhavatīti ‘‘cattāro hi suttanikkhepā’’ti vuttaṃ. Tadantogadhattā vā sambhavantānaṃ sesanikkhepānaṃ mūlanikkhepavasena cattārova dassitā, tathādassanañcettha ayaṃ saṃsaggabhedo gahetabboti.
တတ္ရာယံ ဝစနတ္ထော – နိက္ခိပီယတီတိ နိက္ခေပော, သုတ္တံ ဧဝ နိက္ခေပော သုတ္တနိက္ခေပော။ အထ ဝာ နိက္ခိပနံ နိက္ခေပော, သုတ္တသ္သ နိက္ခေပော သုတ္တနိက္ခေပော, သုတ္တဒေသနာတိ အတ္ထော။ အတ္တနော အဇ္ဈာသယော အတ္တဇ္ဈာသယော, သော အသ္သ အတ္ထိ ကာရဏဘူတောတိ အတ္တဇ္ဈာသယော။ အတ္တနော အဇ္ဈာသယော ဧတသ္သာတိ ဝာ အတ္တဇ္ဈာသယော။ ပရဇ္ဈာသယေပိ ဧသေဝ နယော။ ပုစ္ဆာယ ဝသေန ပဝတ္တဓမ္မော ဧတသ္သ အတ္ထီတိ, ပုစ္ဆာဝသိကော။ သုတ္တဒေသနာယ ဝတ္ထုဘူတသ္သ အတ္ထသ္သ ဥပ္ပတ္တိ အတ္ထုပ္ပတ္တိ, အတ္ထုပ္ပတ္တိယေဝ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိ, သာ ဧတသ္သ အတ္ထီတိ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကော။ အထ ဝာ နိက္ခိပီယတိ သုတ္တံ ဧတေနာတိ သုတ္တနိက္ခေပော, အတ္တဇ္ဈာသယာဒိ ဧဝ။ ဧတသ္မိံ ပန အတ္ထဝိကပ္ပေ အတ္တနော အဇ္ဈာသယော အတ္တဇ္ဈာသယော။ ပရေသံ အဇ္ဈာသယော ပရဇ္ဈာသယော။ ပုစ္ဆီယတီတိ ပုစ္ဆာ, ပုစ္ဆိတ္ဝာ ဉာတဗ္ဗော အတ္ထော။ တသ္သ ပုစ္ဆာဝသေန ပဝတ္တံ ဓမ္မပဋိဂ္ဂာဟကာနံ ဝစနံ ပုစ္ဆာဝသိကံ, တဒေဝ နိက္ခေပသဒ္ဒာပေက္ခာယ ပုလ္လိင္ဂဝသေန ‘‘ပုစ္ဆာဝသိကော’’တိ ဝုတ္တံ။ တထာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိ ဧဝ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကောတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Tatrāyaṃ vacanattho – nikkhipīyatīti nikkhepo, suttaṃ eva nikkhepo suttanikkhepo. Atha vā nikkhipanaṃ nikkhepo, suttassa nikkhepo suttanikkhepo, suttadesanāti attho. Attano ajjhāsayo attajjhāsayo, so assa atthi kāraṇabhūtoti attajjhāsayo. Attano ajjhāsayo etassāti vā attajjhāsayo. Parajjhāsayepi eseva nayo. Pucchāya vasena pavattadhammo etassa atthīti, pucchāvasiko. Suttadesanāya vatthubhūtassa atthassa uppatti atthuppatti, atthuppattiyeva aṭṭhuppatti, sā etassa atthīti aṭṭhuppattiko. Atha vā nikkhipīyati suttaṃ etenāti suttanikkhepo, attajjhāsayādi eva. Etasmiṃ pana atthavikappe attano ajjhāsayo attajjhāsayo. Paresaṃ ajjhāsayo parajjhāsayo. Pucchīyatīti pucchā, pucchitvā ñātabbo attho. Tassa pucchāvasena pavattaṃ dhammapaṭiggāhakānaṃ vacanaṃ pucchāvasikaṃ, tadeva nikkhepasaddāpekkhāya pulliṅgavasena ‘‘pucchāvasiko’’ti vuttaṃ. Tathā aṭṭhuppatti eva aṭṭhuppattikoti evampettha attho veditabbo.
အပိစေတ္ထ ပရေသံ ဣန္ဒ္ရိယပရိပာကာဒိကာရဏနိရပေက္ခတ္တာ အတ္တဇ္ဈာသယသ္သ ဝိသုံ သုတ္တနိက္ခေပဘာဝော ယုတ္တော ကေဝလံ အတ္တနော အဇ္ဈာသယေနေဝ ဓမ္မတန္တိဌပနတ္ထံ ပဝတ္တိတဒေသနတ္တာ။ ပရဇ္ဈာသယပုစ္ဆာဝသိကာနံ ပန ပရေသံ အဇ္ဈာသယပုစ္ဆာနံ ဒေသနာပဝတ္တိဟေတုဘူတာနံ ဥပ္ပတ္တိယံ ပဝတ္တိတာနံ ကထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယံ အနဝရောဓော, ပုစ္ဆာဝသိကအဋ္ဌုပ္ပတ္တိကာနံ ဝာ ပရဇ္ဈာသယာနုရောဓေန ပဝတ္တိတာနံ ကထံ ပရဇ္ဈာသယေ အနဝရောဓောတိ? န စောဒေတဗ္ဗမေတံ။ ပရေသဉ္ဟိ အဘိနီဟာရပရိပုစ္ဆာဒိဝိနိမုတ္တသ္သေဝ သုတ္တဒေသနာကာရဏုပ္ပာဒသ္သ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဘာဝေန ဂဟိတတ္တာ ပရဇ္ဈာသယပုစ္ဆာဝသိကာနံ ဝိသုံ ဂဟဏံ။ တထာ ဟိ ဗ္ရဟ္မဇာလဓမ္မဒာယာဒသုတ္တာဒီနံ ဝဏ္ဏာဝဏ္ဏအာမိသုပ္ပာဒာဒိဒေသနာနိမိတ္တံ ‘‘အဋ္ဌုပ္ပတ္တီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပရေသံ ပုစ္ဆံ ဝိနာ အဇ္ဈာသယံ ဧဝ နိမိတ္တံ ကတ္ဝာ ဒေသိတော ပရဇ္ဈာသယော, ပုစ္ဆာဝသေန ဧဝ ဒေသိတော ပုစ္ဆာဝသိကောတိ ပာကဋောဝာယမတ္ထောတိ။ အတ္တနော အဇ္ဈာသယေနေဝ ကထေတိ ဓမ္မတန္တိဌပနတ္ထန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဒသဗလသုတ္တန္တဟာရကောတိ ဒသဗလဝဂ္ဂေ အနုပုဗ္ဗေန နိက္ခိတ္တာနံ သုတ္တာနံ အာဝလိ, တထာ စန္ဒောပမဟာရကာဒယော။
Apicettha paresaṃ indriyaparipākādikāraṇanirapekkhattā attajjhāsayassa visuṃ suttanikkhepabhāvo yutto kevalaṃ attano ajjhāsayeneva dhammatantiṭhapanatthaṃ pavattitadesanattā. Parajjhāsayapucchāvasikānaṃ pana paresaṃ ajjhāsayapucchānaṃ desanāpavattihetubhūtānaṃ uppattiyaṃ pavattitānaṃ kathaṃ aṭṭhuppattiyaṃ anavarodho, pucchāvasikaaṭṭhuppattikānaṃ vā parajjhāsayānurodhena pavattitānaṃ kathaṃ parajjhāsaye anavarodhoti? Na codetabbametaṃ. Paresañhi abhinīhāraparipucchādivinimuttasseva suttadesanākāraṇuppādassa aṭṭhuppattibhāvena gahitattā parajjhāsayapucchāvasikānaṃ visuṃ gahaṇaṃ. Tathā hi brahmajāladhammadāyādasuttādīnaṃ vaṇṇāvaṇṇaāmisuppādādidesanānimittaṃ ‘‘aṭṭhuppattī’’ti vuccati. Paresaṃ pucchaṃ vinā ajjhāsayaṃ eva nimittaṃ katvā desito parajjhāsayo, pucchāvasena eva desito pucchāvasikoti pākaṭovāyamatthoti. Attano ajjhāsayeneva katheti dhammatantiṭhapanatthanti daṭṭhabbaṃ. Dasabalasuttantahārakoti dasabalavagge anupubbena nikkhittānaṃ suttānaṃ āvali, tathā candopamahārakādayo.
ဝိမုတ္တိပရိပာစနီယာ ဓမ္မာ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယာဒယော။ အဇ္ဈာသယန္တိ အဓိမုတ္တိံ။ ခန္တိန္တိ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိံ။ မနန္တိ စိတ္တံ။ အဘိနီဟာရန္တိ ပဏိဓာနံ။ ဗုဇ္ဈနဘာဝန္တိ ဗုဇ္ဈနသဘာဝံ, ပဋိဝိဇ္ဈနာကာရံ ဝာ။
Vimuttiparipācanīyā dhammā saddhindriyādayo. Ajjhāsayanti adhimuttiṃ. Khantinti diṭṭhinijjhānakkhantiṃ. Mananti cittaṃ. Abhinīhāranti paṇidhānaṃ. Bujjhanabhāvanti bujjhanasabhāvaṃ, paṭivijjhanākāraṃ vā.
ဥဂ္ဃဋိတညူတိ ဥဂ္ဃဋနံ နာမ ဉာဏုဂ္ဃဋနံ, ဉာဏေန ဥဂ္ဃဋိတမတ္တေ ဧဝ ဓမ္မံ ဇာနာတီတိ အတ္ထော။ ဝိပဉ္စိတံ ဝိတ္ထာရိတမေဝ အတ္ထံ ဇာနာတီတိ ဝိပဉ္စိတညူ။ ဥဒ္ဒေသာဒီဟိ နေတဗ္ဗောတိ နေယ္ယော။ ဗ္ယဉ္ဇနပဒံ ပရမံ အသ္သာတိ ပဒပရမော။ သဟ ဥဒာဟဋဝေလာယာတိ ဥဒာဟာရဓမ္မသ္သ ဥဒ္ဒေသေ ဥဒာဟဋမတ္တေ ဧဝ။ ဓမ္မာဘိသမယောတိ စတုသစ္စဓမ္မသ္သ ဉာဏေန သဒ္ဓိံ အဘိသမာယောဂော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိအာဒိနာ နယေန သံခိတ္တေန မာတိကာယ ဌပိယမာနာယ ဒေသနာနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ဂဏ္ဟိတုံ သမတ္ထော ပုဂ္ဂလော ‘‘ဥဂ္ဃဋိတညူ’’တိ ဝုစ္စတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ သံခိတ္တေန မာတိကံ ဌပေတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထေ ဝိဘဇိယမာနေ အရဟတ္တံ ပာပုဏိတုံ သမတ္ထော ပုဂ္ဂလော ‘‘ဝိပဉ္စိတညူ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဥဒ္ဒေသတောတိ ဥဒ္ဒေသဟေတု, ဥဒ္ဒိသန္တသ္သ ဥဒ္ဒိသာပေန္တသ္သ ဝာတိ အတ္ထော, ‘‘ဥဒ္ဒိသတော’’တိပိ ပာဌော, အယမေဝတ္ထော။ ပရိပုစ္ဆတောတိ ပရိပုစ္ဆန္တသ္သ။ အနုပုဗ္ဗေန ဓမ္မာဘိသမယော ဟောတီတိ အနုက္ကမေန အရဟတ္တပ္ပတ္တိ ဟောတိ။ န တာယ ဇာတိယာ ဓမ္မာဘိသမယော ဟောတီတိ တေန အတ္တဘာဝေန မဂ္ဂံ ဝာ ဖလံ ဝာ အန္တမသော ဈာနံ ဝာ ဝိပသ္သနံ ဝာ နိဗ္ဗတ္တေတုံ န သက္ကောတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ပုဂ္ဂလော ဗ္ယဉ္ဇနပဒမေဝ ပရမံ ကတ္ဝာ ဌိတတ္တာ ‘‘ပဒပရမော’’တိ ဝုစ္စတိ။
Ugghaṭitaññūti ugghaṭanaṃ nāma ñāṇugghaṭanaṃ, ñāṇena ugghaṭitamatte eva dhammaṃ jānātīti attho. Vipañcitaṃ vitthāritameva atthaṃ jānātīti vipañcitaññū. Uddesādīhi netabboti neyyo. Byañjanapadaṃ paramaṃ assāti padaparamo. Saha udāhaṭavelāyāti udāhāradhammassa uddese udāhaṭamatte eva. Dhammābhisamayoti catusaccadhammassa ñāṇena saddhiṃ abhisamāyogo. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ ‘‘cattāro satipaṭṭhānā’’tiādinā nayena saṃkhittena mātikāya ṭhapiyamānāya desanānusārena ñāṇaṃ pesetvā arahattaṃ gaṇhituṃ samattho puggalo ‘‘ugghaṭitaññū’’ti vuccati. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ saṃkhittena mātikaṃ ṭhapetvā vitthārena atthe vibhajiyamāne arahattaṃ pāpuṇituṃ samattho puggalo ‘‘vipañcitaññū’’ti vuccati. Uddesatoti uddesahetu, uddisantassa uddisāpentassa vāti attho, ‘‘uddisato’’tipi pāṭho, ayamevattho. Paripucchatoti paripucchantassa. Anupubbena dhammābhisamayo hotīti anukkamena arahattappatti hoti. Na tāya jātiyā dhammābhisamayo hotīti tena attabhāvena maggaṃ vā phalaṃ vā antamaso jhānaṃ vā vipassanaṃ vā nibbattetuṃ na sakkoti. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ puggalo byañjanapadameva paramaṃ katvā ṭhitattā ‘‘padaparamo’’ti vuccati.
ဧကစရာတိ ဝိဝေကာဘိရတိယာ ဧကဝိဟာရိနော။ ဒ္ဝိစရာတိ ဒ္ဝေ ဧကဇ္ဈာသယာ ဟုတ္ဝာ ဉာဏစရိယာဒိဝသေန ဝိစရန္တာ။ ဧသ နယော သေသေသု။ သတ္တသုညတာပကာသနေန သုညတံ။ တတော ဧဝ သဏ္ဟံ သုခုမံ။ ‘‘ပရေသံ အဇ္ဈာသယဝသေန ဘဂဝာ ဣဒံ သုတ္တံ အာရဘီ’’တိ ဝတ္ဝာ တေ ပန ‘‘ပရေ’’တိ ဝုတ္တပုဂ္ဂလာ အပရိကမ္မိကာ သုပရိသောဓိတပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒာ စာတိ ဒုဝိဓာ, တဒုဘယေသု သတ္ထု ပဋိပတ္တိံ ဥပမာမုခေန ပကာသေန္တော ယထာ ဟီတိအာဒိမာဟ။ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတိ လိခနဝသေန န ဥပ္ပာဒေတိ။ အကတာဘိနိဝေသန္တိ ဝိပသ္သနာဘာဝနာယ အကတာနုယောဂံ။ သီလ။ပေ.။ သမ္ပဒာယာတိ အသမာဒိန္နသီလံ သီလသမ္ပဒာယ, သုပရိသုဒ္ဓသီလံ သမာဓိသမ္ပဒာယ, အနုဇုကတဒိဋ္ဌိဇုကမ္မံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒာယ ယောဇေန္တောတိ ယောဇနာ။
Ekacarāti vivekābhiratiyā ekavihārino. Dvicarāti dve ekajjhāsayā hutvā ñāṇacariyādivasena vicarantā. Esa nayo sesesu. Sattasuññatāpakāsanena suññataṃ. Tato eva saṇhaṃ sukhumaṃ. ‘‘Paresaṃ ajjhāsayavasena bhagavā idaṃ suttaṃ ārabhī’’ti vatvā te pana ‘‘pare’’ti vuttapuggalā aparikammikā suparisodhitapubbabhāgapaṭipadā cāti duvidhā, tadubhayesu satthu paṭipattiṃ upamāmukhena pakāsento yathā hītiādimāha. Rūpaṃ na samuṭṭhāpeti likhanavasena na uppādeti. Akatābhinivesanti vipassanābhāvanāya akatānuyogaṃ. Sīla…pe… sampadāyāti asamādinnasīlaṃ sīlasampadāya, suparisuddhasīlaṃ samādhisampadāya, anujukatadiṭṭhijukammaṃ diṭṭhisampadāya yojentoti yojanā.
ယန္တိ ယံ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ သန္ဓာယ။ သီလန္တိ စတုပာရိသုဒ္ဓိသီလံ။ ဒိဋ္ဌိ စာတိ ကမ္မသ္သကတာဒိဋ္ဌိ စေဝ ကမ္မပထသမ္မာဒိဋ္ဌိ စ။ တိဝိဓေနာတိ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓာ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓာတိ ဧဝံ ဝိသယဘာဝတော တိပ္ပကာရေန။ ယထာဝုတ္တဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိယာ ဝိသေသပစ္စယံ သီလံယေဝ ဘာဝနာယ အဓိဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘သီလံ နိသ္သာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယာ’’တိ။
Yanti yaṃ pubbabhāgapaṭipadaṃ sandhāya. Sīlanti catupārisuddhisīlaṃ. Diṭṭhi cāti kammassakatādiṭṭhi ceva kammapathasammādiṭṭhi ca. Tividhenāti ajjhattaṃ bahiddhā ajjhattabahiddhāti evaṃ visayabhāvato tippakārena. Yathāvuttadiṭṭhivisuddhiyā visesapaccayaṃ sīlaṃyeva bhāvanāya adhiṭṭhānanti vuttaṃ ‘‘sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāyā’’ti.
သုဓန္တသုဝဏ္ဏံ အပဂတသဗ္ဗကာဠကံ။ စတုရသ္သာဒိဓောတော သုပရိမဇ္ဇိတမဏိက္ခန္ဓော။ ပစ္စယဓမ္မာနံ အဝိဇ္ဇာဒီနံ တသ္သ တသ္သ ပစ္စယုပ္ပန္နသ္သ ဟေတုပစ္စယာဒိဘာဝော ပစ္စယာကာရော။ သော ပန အတ္ထတော အဝိဇ္ဇာ ဧဝာတိ အာဟ ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒန္တိ ပစ္စယာကာရ’’န္တိ။ တေနာဟ ‘‘ပစ္စယာကာရော ဟီ’’တိအာဒိ။
Sudhantasuvaṇṇaṃ apagatasabbakāḷakaṃ. Caturassādidhoto suparimajjitamaṇikkhandho. Paccayadhammānaṃ avijjādīnaṃ tassa tassa paccayuppannassa hetupaccayādibhāvo paccayākāro. So pana atthato avijjā evāti āha ‘‘paṭiccasamuppādanti paccayākāra’’nti. Tenāha ‘‘paccayākāro hī’’tiādi.
ကာမံ ဝော-သဒ္ဒော ပဒပရဋ္ဌိတော ပဋိယောဂီအတ္ထဝိသေသဝာစကော, နာမပရဘူတော ပန တံ တံ ကတ္တုကမ္မကရဏာဒိသာဓနဝိသိဋ္ဌမေဝ ပဗောဓေတိ, ဟိ-နိပာတပရဘူတော ပန ဝစနာလင္ကာရမတ္တမေဝာတိ အာဟ ‘‘ဝောတိ။ပေ.။ ဒိသ္သတီ’’တိ။ တံဒေသနန္တိ တသ္သ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသ္သ ဒေသနံ။ သာ ဟိ ဣဓ တ-သဒ္ဒေန ပစ္စာမသီယတိ။ ‘‘သုဏာထာ’’တိ သောတဝိညေယ္ယတာဝစနတော န ကေဝလံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော။
Kāmaṃ vo-saddo padaparaṭṭhito paṭiyogīatthavisesavācako, nāmaparabhūto pana taṃ taṃ kattukammakaraṇādisādhanavisiṭṭhameva pabodheti, hi-nipātaparabhūto pana vacanālaṅkāramattamevāti āha ‘‘voti…pe… dissatī’’ti. Taṃdesananti tassa paṭiccasamuppādassa desanaṃ. Sā hi idha ta-saddena paccāmasīyati. ‘‘Suṇāthā’’ti sotaviññeyyatāvacanato na kevalaṃ paṭiccasamuppādo.
ဧကတ္ထမေတံ ပဒံ က-သဒ္ဒေန ပဒဝဍ္ဎနမတ္တသ္သ ကတတ္တာ, တသ္မာ သာဓုသဒ္ဒသ္သ ကတော အတ္ထုဒ္ဓာရော သာဓုကသဒ္ဒသ္သပိ ကတော ဧဝ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ သာဓု ဘန္တေတိ ယာစာမဟံ ဘန္တေတိ အယမေတ္ထ အတ္ထောတိ အာဟ ‘‘အာယာစနေ’’တိ။ ပုန သာဓု ဘန္တေတိ ဧဝံ ဘန္တေတိ အယမေတ္ထ အတ္ထောတိ အာဟ ‘‘သမ္ပဋိစ္ဆနေ’’တိ။ သာဓု သာဓူတိ အဟော အဟောတိ အယမေတ္ထ အတ္ထောတိ ဝုတ္တံ ‘‘သမ္ပဟံသနေ’’တိ။ သာဓု ဓမ္မရုစီတိ ပုညကာမော သုန္ဒရောတိ အတ္ထော။ ပညာဏဝာတိ ပညဝာ။ အဒ္ဒုဗ္ဘောတိ အဒူသကော။ ဒဠ္ဟီကမ္မေတိ ထိရီကရဏေ သက္ကစ္စကိရိယာယံ။ အာဏတ္တိယန္တိ အာဏာပနေ။ ‘‘သုဏာထ သာဓုကံ မနသိ ကရောထာ’’တိ ဟိ ဝုတ္တေ သာဓုကသဒ္ဒေန သဝနမနသိကာရာနံ သက္ကစ္စကိရိယာ ဝိယ တဒာဏာပနမ္ပိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အာယာစနတ္ထတာ ဝိယ စသ္သ အာဏာပနတ္ထတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။
Ekatthametaṃ padaṃ ka-saddena padavaḍḍhanamattassa katattā, tasmā sādhusaddassa kato atthuddhāro sādhukasaddassapi kato eva hotīti adhippāyo. Sādhu bhanteti yācāmahaṃ bhanteti ayamettha atthoti āha ‘‘āyācane’’ti. Puna sādhu bhanteti evaṃ bhanteti ayamettha atthoti āha ‘‘sampaṭicchane’’ti. Sādhu sādhūti aho ahoti ayamettha atthoti vuttaṃ ‘‘sampahaṃsane’’ti. Sādhu dhammarucīti puññakāmo sundaroti attho. Paññāṇavāti paññavā. Addubbhoti adūsako. Daḷhīkammeti thirīkaraṇe sakkaccakiriyāyaṃ. Āṇattiyanti āṇāpane. ‘‘Suṇātha sādhukaṃ manasi karothā’’ti hi vutte sādhukasaddena savanamanasikārānaṃ sakkaccakiriyā viya tadāṇāpanampi vuttaṃ hoti. Āyācanatthatā viya cassa āṇāpanatthatā veditabbā.
ဣဒာနေတ္ထ ဧဝံ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သောတိန္ဒ္ရိယဝိက္ခေပနိဝာရဏံ သဝနေ နိယောဇနဝသေန ကိရိယန္တရပဋိသေဓနဘာဝတော, သောတံ ဩဒဟထာတိ ဟိ အတ္ထော။ မနိန္ဒ္ရိယဝိက္ခေပနိဝာရဏံ အညစိန္တာပဋိသေဓနတော။ ပုရိမန္တိ ‘‘သုဏာထာ’’တိ ပဒံ။ ဧတ္ထာတိ ‘‘သုဏာထ, မနသိ ကရောထာ’’တိ ပဒဒ္ဝယေ, ဧတသ္မိံ ဝာ အဓိကာရေ။ ဗ္ယဉ္ဇနဝိပလ္လာသဂ္ဂာဟနိဝာရဏံ သောတဒ္ဝာရေ ဝိက္ခေပပဋိဗာဟကတ္တာ။ န ဟိ ယာထာဝတော သုဏန္တသ္သ သဒ္ဒတော ဝိပလ္လာသဂ္ဂာဟော ဟောတိ။ အတ္ထဝိပလ္လာသဂ္ဂာဟနိဝာရဏံ မနိန္ဒ္ရိယဝိက္ခေပပဋိဗာဟကတ္တာ။ န ဟိ သက္ကစ္စံ ဓမ္မံ ဥပဓာရေန္တသ္သ အတ္ထဝိပလ္လာသဂ္ဂာဟော ဟောတိ။ ဓမ္မသ္သဝနေ နိယောဇေတိ ‘‘သုဏာထာ’’တိ ဝိဒဟနတော။ ဓာရဏူပပရိက္ခာသူတိ ဧတ္ထ ဥပပရိက္ခဂ္ဂဟဏေနေဝ တုလနတီရဏာဒိကေ ဒိဋ္ဌိယာ စ သုပ္ပဋိဝေဓံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ သဗ္ယဉ္ဇနောတိ ဧတ္ထ ယထာဓိပ္ပေတမတ္ထံ ဗ္ယဉ္ဇယတီတိ ဗ္ယဉ္ဇနံ, သဘာဝနိရုတ္တိ။ သဟ ဗ္ယဉ္ဇနေဟီတိ သဗ္ယဉ္ဇနော, ဗ္ယဉ္ဇနသမ္ပန္နောတိ အတ္ထော။ အရဏီယတော ဥပဂန္တဗ္ဗတော အတ္ထော, စတုပာရိသုဒ္ဓိသီလာဒိကော။ သဟ အတ္ထေနာတိ သာတ္ထော, အတ္ထသမ္ပန္နောတိ အတ္ထော။ ဓမ္မဂမ္ဘီရောတိအာဒီသု ဓမ္မော နာမ တန္တိ။ ဒေသနာ နာမ တသ္သာ မနသာ ဝဝတ္ထပိတာယ တန္တိယာ ဒေသနာ ကထနံ။ အတ္ထော နာမ တန္တိယာ အတ္ထော။ ပဋိဝေဓော နာမ တန္တိယာ တန္တိအတ္ထသ္သ စ ယထာဘူတာဝဗောဓော။ ယသ္မာ စေတေ ဓမ္မဒေသနာအတ္ထပဋိဝေဓာ သသာဒီဟိ ဝိယ မဟာသမုဒ္ဒော မန္ဒဗုဒ္ဓီဟိ ဒုက္ခောဂာဠ္ဟာ အလဗ္ဘနေယ္ယပတိဋ္ဌာ စ, တသ္မာ ဂမ္ဘီရာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယသ္မာ အယံ ဓမ္မော။ပေ.။ သာဓုကံ မနသိ ကရောထာ’’တိ။
Idānettha evaṃ yojanā veditabbāti sambandho. Sotindriyavikkhepanivāraṇaṃ savane niyojanavasena kiriyantarapaṭisedhanabhāvato, sotaṃ odahathāti hi attho. Manindriyavikkhepanivāraṇaṃ aññacintāpaṭisedhanato. Purimanti ‘‘suṇāthā’’ti padaṃ. Etthāti ‘‘suṇātha, manasi karothā’’ti padadvaye, etasmiṃ vā adhikāre. Byañjanavipallāsaggāhanivāraṇaṃ sotadvāre vikkhepapaṭibāhakattā. Na hi yāthāvato suṇantassa saddato vipallāsaggāho hoti. Atthavipallāsaggāhanivāraṇaṃ manindriyavikkhepapaṭibāhakattā. Na hi sakkaccaṃ dhammaṃ upadhārentassa atthavipallāsaggāho hoti. Dhammassavane niyojeti ‘‘suṇāthā’’ti vidahanato. Dhāraṇūpaparikkhāsūti ettha upaparikkhaggahaṇeneva tulanatīraṇādike diṭṭhiyā ca suppaṭivedhaṃ saṅgaṇhāti. Sabyañjanoti ettha yathādhippetamatthaṃ byañjayatīti byañjanaṃ, sabhāvanirutti. Saha byañjanehīti sabyañjano, byañjanasampannoti attho. Araṇīyato upagantabbato attho, catupārisuddhisīlādiko. Saha atthenāti sāttho, atthasampannoti attho. Dhammagambhīrotiādīsu dhammo nāma tanti. Desanā nāma tassā manasā vavatthapitāya tantiyā desanā kathanaṃ. Attho nāma tantiyā attho. Paṭivedho nāma tantiyā tantiatthassa ca yathābhūtāvabodho. Yasmā cete dhammadesanāatthapaṭivedhā sasādīhi viya mahāsamuddo mandabuddhīhi dukkhogāḷhā alabbhaneyyapatiṭṭhā ca, tasmā gambhīrā. Tena vuttaṃ ‘‘yasmā ayaṃ dhammo…pe… sādhukaṃ manasi karothā’’ti.
ဧတ္ထ စ ပဋိဝေဓသ္သ ဒုက္ကရဘာဝတော ဓမ္မတ္ထာနံ ဒေသနာဉာဏသ္သ ဒုက္ကရဘာဝတော ဒေသနာယ ဒုက္ခောဂာဟတာ, ပဋိဝေဓသ္သ ပန ဥပ္ပာဒေတုံ အသက္ကုဏေယ္ယတ္တာ တဗ္ဗိသယဉာဏုပ္ပတ္တိယာ စ ဒုက္ကရဘာဝတော ဒုက္ခောဂာဟတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဒေသနံ နာမ ဥဒ္ဒိသနံ သင္ခေပဒသ္သနသဒိသံ။ တထာ ဟိ ဝိဘင္ဂသုတ္တေ ‘‘ဒေသေသ္သာမီ’’တိ ဝတ္ဝာ ပုန ‘‘ဘာသိသ္သာမီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တသ္သ နိဒ္ဒိသနံ ဘာသနန္တိ ဣဓာဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ ‘‘ဝိတ္ထာရတောပိ နံ ဘာသိသ္သာမီတိ ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိ။ ပရိဗ္ယတ္တံ ကထနံ ဝာ ဘာသနံ။
Ettha ca paṭivedhassa dukkarabhāvato dhammatthānaṃ desanāñāṇassa dukkarabhāvato desanāya dukkhogāhatā, paṭivedhassa pana uppādetuṃ asakkuṇeyyattā tabbisayañāṇuppattiyā ca dukkarabhāvato dukkhogāhatā veditabbā. Desanaṃ nāma uddisanaṃ saṅkhepadassanasadisaṃ. Tathā hi vibhaṅgasutte ‘‘desessāmī’’ti vatvā puna ‘‘bhāsissāmī’’ti vuttaṃ. Tassa niddisanaṃ bhāsananti idhādhippetanti āha ‘‘vitthāratopi naṃ bhāsissāmīti vuttaṃ hotī’’ti. Paribyattaṃ kathanaṃ vā bhāsanaṃ.
သာဠိကာယိဝ နိဂ္ဃောသောတိ သာဠိကာယ အာလာပော ဝိယ မဓုရော ကဏ္ဏသုခော ပေမနီယော။ ပဋိဘာနံ သဒ္ဒော။ ဥဒီရယီတိ ဥစ္စာရီယတိ, ဝုစ္စတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ဥသ္သာဟဇာတာတိ ဧဝံ ‘‘သုဏာထ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န ကိရ သတ္ထာ သင္ခေပေနေဝ ဒေသေသ္သတိ, ဝိတ္ထာရေနပိ ဘာသိသ္သတီ’’တိ သဉ္ဇာတုသ္သာဟာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ဟုတ္ဝာ။
Sāḷikāyiva nigghosoti sāḷikāya ālāpo viya madhuro kaṇṇasukho pemanīyo. Paṭibhānaṃ saddo. Udīrayīti uccārīyati, vuccatīti attho. Evaṃ vutte ussāhajātāti evaṃ ‘‘suṇātha sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti vutte ‘‘na kira satthā saṅkhepeneva desessati, vitthārenapi bhāsissatī’’ti sañjātussāhā haṭṭhatuṭṭhā hutvā.
ကတမောတိ တသ္သ ပဒသ္သ သာမညတော ပုစ္ဆာဘာဝော ဉာယတိ, န ဝိသေသတောတိ တသ္သ ပုစ္ဆာဝိသေသဘာဝံ ကထေန္တော ‘‘ကထေတုကမ္ယတာပုစ္ဆာ’’တိ ဝတ္ဝာ တေနေဝ ပသင္ဂေန မဟာနိဒ္ဒေသေ အာဂတာ သဗ္ဗာပိ ပုစ္ဆာ အတ္ထုဒ္ဓာရနယေန ဒသ္သေတိ ‘‘ပဉ္စဝိဓာ ဟိ ပုစ္ဆာ’’တိအာဒိနာ။ တတ္ထ အဒိဋ္ဌံ ဇောတေတိ ဧတာယာတိ အဒိဋ္ဌဇောတနာ။ ဒိဋ္ဌံ သံသန္ဒီယတိ ဧတာယာတိ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ။ သံသန္ဒနဉ္စေတ္ထ သာကစ္ဆာဝသေန ဝိနိစ္ဆယကရဏံ။ ဝိမတိံ ဆိန္ဒတိ ဧတာယာတိ ဝိမတိစ္ဆေဒနာ။ အနုမတိယာ ပုစ္ဆနံ အနုမတိပုစ္ဆာ။ ‘‘တံ ကိံ မညထ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိပုစ္ဆာယ ဟိ ‘‘ကာ တုမ္ဟာကံ အနုမတီ’’တိ အနုမတိ ပုစ္ဆိတာ ဟောတိ။ ကထေတုကမ္ယတာ ကထေတုကမ္ယတာယ။
Katamoti tassa padassa sāmaññato pucchābhāvo ñāyati, na visesatoti tassa pucchāvisesabhāvaṃ kathento ‘‘kathetukamyatāpucchā’’ti vatvā teneva pasaṅgena mahāniddese āgatā sabbāpi pucchā atthuddhāranayena dasseti ‘‘pañcavidhā hi pucchā’’tiādinā. Tattha adiṭṭhaṃ joteti etāyāti adiṭṭhajotanā. Diṭṭhaṃ saṃsandīyati etāyāti diṭṭhasaṃsandanā. Saṃsandanañcettha sākacchāvasena vinicchayakaraṇaṃ. Vimatiṃ chindati etāyāti vimaticchedanā. Anumatiyā pucchanaṃ anumatipucchā. ‘‘Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave’’tiādipucchāya hi ‘‘kā tumhākaṃ anumatī’’ti anumati pucchitā hoti. Kathetukamyatā kathetukamyatāya.
လက္ခဏန္တိ ဉာတုံ ပုစ္ဆိတော ယော ကောစိ သဘာဝော။ အညာတန္တိ ယေန ကေနစိ ဉာဏေန အညာတဘာဝမာဟ။ အဒိဋ္ဌန္တိ ဒသ္သနဘူတေန ဉာဏေန စက္ခုနာ ဝိယ န ဒိဋ္ဌတံ။ အတုလိတန္တိ ‘‘ဧတ္တကံ ဣဒ’’န္တိ တုလနဘူတေန ဉာဏေန န တုလိတတံ။ အတီရိတန္တိ တီရဏဘူတေန ဉာဏေန အကတဉာဏကိရိယာသမာပနတံ။ အဝိဘူတန္တိ ဉာဏသ္သ အပာကဋဘာဝံ။ အဝိဘာဝိတန္တိ ဉာဏေန အပာကဋီကတဘာဝံ။
Lakkhaṇanti ñātuṃ pucchito yo koci sabhāvo. Aññātanti yena kenaci ñāṇena aññātabhāvamāha. Adiṭṭhanti dassanabhūtena ñāṇena cakkhunā viya na diṭṭhataṃ. Atulitanti ‘‘ettakaṃ ida’’nti tulanabhūtena ñāṇena na tulitataṃ. Atīritanti tīraṇabhūtena ñāṇena akatañāṇakiriyāsamāpanataṃ. Avibhūtanti ñāṇassa apākaṭabhāvaṃ. Avibhāvitanti ñāṇena apākaṭīkatabhāvaṃ.
ပဉ္စသု ပုစ္ဆာသု ယာ ဗုဒ္ဓာနံ သဗ္ဗတော န သန္တိ, တာ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဓာဓိပ္ပေတပုစ္ဆံ နိဂမေတုံ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တံ သုဝိညေယ္ယမေဝ။ ယဒိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော ပစ္စယာကာရော, အထ ကသ္မာ ဘဂဝတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဒေသနာယ သင္ခာရာဒယော ပစ္စယုပ္ပန္နာ ကထိတာတိ အာဟ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိ။ ပစ္စယုပ္ပန္နမ္ပိ ကထေတိ ပစ္စယုပ္ပန္နဒသ္သနေန ပစ္စယဓမ္မာနံ ပစ္စယဘာဝသ္သ ကထိတဘာဝတော။ အာဟာရဝဂ္ဂသ္သာတိအာဒိ ‘‘ပစ္စယာကာရော ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော’’တိ ဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ‘‘သမ္ဘဝန္တီ’’တိ ပာဠိယံ ပရတော ဝုတ္တံ ကိရိယာပဒံ အာနေတ္ဝာ ယောဇေတိ, အညထာ သင္ခာရာ ကိံ ကတာတိ ဝာ ကရောန္တီတိ ဝာ န ဉာယေယ္ယ။ ပဝတ္တိယာ အနုလောမတော ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ’’တိအာဒိကာ အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပာဒကထာ။
Pañcasu pucchāsu yā buddhānaṃ sabbato na santi, tā dassetvā idhādhippetapucchaṃ nigametuṃ ‘‘tatthā’’tiādi vuttaṃ. Taṃ suviññeyyameva. Yadi paṭiccasamuppādo paccayākāro, atha kasmā bhagavatā paṭiccasamuppādadesanāya saṅkhārādayo paccayuppannā kathitāti āha ‘‘ettha cā’’tiādi. Paccayuppannampi katheti paccayuppannadassanena paccayadhammānaṃ paccayabhāvassa kathitabhāvato. Āhāravaggassātiādi ‘‘paccayākāro paṭiccasamuppādo’’ti dassanatthaṃ vuttaṃ. ‘‘Sambhavantī’’ti pāḷiyaṃ parato vuttaṃ kiriyāpadaṃ ānetvā yojeti, aññathā saṅkhārā kiṃ katāti vā karontīti vā na ñāyeyya. Pavattiyā anulomato ‘‘avijjāpaccayā’’tiādikā anulomapaṭiccasamuppādakathā.
‘‘အဝိဇ္ဇာယ တ္ဝေဝာ’’တိအာဒိကာ ပန တသ္သ ဝိလောမတော ပဋိလောမကထာ။ အစ္စန္တမေဝ သင္ခာရေ ဝိရဇ္ဇတိ ဧတေနာတိ ဝိရာဂော, မဂ္ဂော။ အသေသနိရောဓာတိ အသေသေတ္ဝာ နိရောဓာ သမုစ္ဆိန္ဒနာ။ ဧဝံ နိရောဓာနန္တိ ဧဝံ အနုပ္ပာဒနိရောဓေန နိရုဒ္ဓာနံ သင္ခာရာနံ နိရောဓာ။ ဣတိ အဝိဇ္ဇာဒီနံ နိရောဓဝစနေန အရဟတ္တံ ဝဒတိ။ သကလသ္သာတိ အနဝသေသသ္သ။ သတ္တဝိရဟိတသ္သာတိ ပရပရိကပ္ပိတဇီဝရဟိတသ္သ။ ဝိနိဝတ္တေတ္ဝာတိ အနုပ္ပာဒနိရောဓဒသ္သနဝသေန ဝိပရိဝတ္တေတ္ဝာ။
‘‘Avijjāya tvevā’’tiādikā pana tassa vilomato paṭilomakathā. Accantameva saṅkhāre virajjati etenāti virāgo, maggo. Asesanirodhāti asesetvā nirodhā samucchindanā. Evaṃ nirodhānanti evaṃ anuppādanirodhena niruddhānaṃ saṅkhārānaṃ nirodhā. Iti avijjādīnaṃ nirodhavacanena arahattaṃ vadati. Sakalassāti anavasesassa. Sattavirahitassāti paraparikappitajīvarahitassa. Vinivattetvāti anuppādanirodhadassanavasena viparivattetvā.
အတ္တမနာတိ ပီတိသောမနသ္သေန ဂဟိတစိတ္တာ။ တထာဘူတာ စ ဟဋ္ဌစိတ္တာ နာမ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘တုဋ္ဌစိတ္တာ’’တိ။ ‘‘တသ္သ ဝစနံ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗ’’န္တိ ဧတ္ထ အဘိနန္ဒနသဒ္ဒော အနုမောဒနတ္ထော။ ‘‘အဘိနန္ဒိတ္ဝာ’’တိ ဧတ္ထ သမ္ပဋိစ္ဆနတ္ထော။ ဣဓ ပန ဥဘယတ္ထောပိ ဝဋ္ဋတီတိ အာဟ ‘‘အနုမောဒိံသု စေဝ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု စာ’’တိ။
Attamanāti pītisomanassena gahitacittā. Tathābhūtā ca haṭṭhacittā nāma hontīti āha ‘‘tuṭṭhacittā’’ti. ‘‘Tassa vacanaṃ abhinanditabba’’nti ettha abhinandanasaddo anumodanattho. ‘‘Abhinanditvā’’ti ettha sampaṭicchanattho. Idha pana ubhayatthopi vaṭṭatīti āha ‘‘anumodiṃsu ceva sampaṭicchiṃsu cā’’ti.
ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Paṭiccasamuppādasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၁. ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသုတ္တံ • 1. Paṭiccasamuppādasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၁. ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Paṭiccasamuppādasuttavaṇṇanā