Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā)

    ॥ ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ॥

    Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

    ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ

    Saṃyuttanikāye

    ਨਿਦਾਨવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ

    Nidānavagga-aṭṭhakathā

    ੧. ਨਿਦਾਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ

    1. Nidānasaṃyuttaṃ

    ੧. ਬੁਦ੍ਧવਗ੍ਗੋ

    1. Buddhavaggo

    ੧. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ

    1. Paṭiccasamuppādasuttavaṇṇanā

    . ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ – ਨਿਦਾਨવਗ੍ਗੇ ਪਠਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਦવਣ੍ਣਨਾ – ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਦੇਸਕਾਲਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਯਂ ਸਮਯਂ વਿਹਰਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਸਮਯੇ, ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਜੇਤવਨੇ’’ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਭਾਸਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤੇ વਾ ਦੇਸਕਾਲੇ ਦੀਪੇਤਿ। ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਅਯੁਤ੍ਤੇ ਦੇਸੇ ਕਾਲੇ ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਤਿ। ‘‘ਅਕਾਲੋ ਖੋ ਤਾવ ਬਾਹਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਉਦਾ॰ ੧੦) ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਧਕਂ। ਖੋਤਿ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤੇ, ਅવਧਾਰਣੇ ਆਦਿਕਾਲਤ੍ਥੇ વਾ ਨਿਪਾਤੋ। ਭਗવਾਤਿ ਲੋਕਗਰੁਦੀਪਨਂ। ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਕਥਾਸવਨਯੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲવਚਨਂ। ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਕੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੂਪਗਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੪੫; વਿਭ॰ ੫੧੦) ਨਯੇਨ વਚਨਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਆਲਪਿ, ਅਭਾਸਿ, ਸਮ੍ਬੋਧੇਸਿ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਨ ਞਾਪਨੇਪਿ ਹੋਤਿ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਆਮਨ੍ਤਯਾਮਿ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਟਿવੇਦਯਾਮਿ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿ। ਪਕ੍ਕੋਸਨੇਪਿ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਏਹਿ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਮ વਚਨੇਨ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੯.੧੧)। ਭਿਕ੍ਖવੋਤਿ ਆਮਨ੍ਤਨਾਕਾਰਦੀਪਨਂ। ਤਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖਨਸੀਲਤਾਦਿਗੁਣਯੋਗਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਭਿਕ੍ਖਨਸੀਲਤਾਗੁਣਯੁਤ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਨਧਮ੍ਮਤਾਗੁਣਯੁਤ੍ਤੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖਨੇ ਸਾਧੁਕਾਰਿਤਾਗੁਣਯੁਤ੍ਤੋਪੀਤਿ ਸਦ੍ਦવਿਦੂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਚ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖਨਸੀਲਤਾਦਿਗੁਣਯੋਗਸਿਦ੍ਧੇਨ વਚਨੇਨ ਹੀਨਾਧਿਕਜਨਸੇવਿਤવੁਤ੍ਤਿਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਉਦ੍ਧਤਦੀਨਭਾવਨਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਤਿ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਕਰੁਣਾવਿਪ੍ਫਾਰਸੋਮ੍ਮਹਦਯਨਯਨਨਿਪਾਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੇਨ વਚਨੇਨ ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਿਮੁਖੇ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤੇਨੇવ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਦੀਪਕੇਨ ਨੇਸਂ વਚਨੇਨ ਸੋਤੁਕਮ੍ਯਤਂ ਜਨੇਤਿ, ਤੇਨੇવ ਚ ਸਮ੍ਬੋਧਨਤ੍ਥੇਨ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿਕਾਰੇਪਿ ਨਿਯੋਜੇਤਿ। ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿਕਾਰਾਯਤ੍ਤਾ ਹਿ ਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ।

    1.Evaṃme sutanti – nidānavagge paṭhamaṃ paṭiccasamuppādasuttaṃ. Tatrāyaṃ anupubbapadavaṇṇanā – tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesīti, ettha tatrāti desakālaparidīpanaṃ. Tañhi ‘‘yaṃ samayaṃ viharati, tatra samaye, yasmiñca jetavane viharati, tatra jetavane’’ti dīpeti. Bhāsitabbayutte vā desakāle dīpeti. Na hi bhagavā ayutte dese kāle ca dhammaṃ bhāsati. ‘‘Akālo kho tāva bāhiyā’’tiādi (udā. 10) cettha sādhakaṃ. Khoti padapūraṇamatte, avadhāraṇe ādikālatthe vā nipāto. Bhagavāti lokagarudīpanaṃ. Bhikkhūti kathāsavanayuttapuggalavacanaṃ. Apicettha ‘‘bhikkhakoti bhikkhu, bhikkhācariyaṃ ajjhūpagatoti bhikkhū’’tiādinā (pārā. 45; vibha. 510) nayena vacanattho veditabbo. Āmantesīti ālapi, abhāsi, sambodhesi, ayamettha attho. Aññatra pana ñāpanepi hoti. Yathāha – ‘‘āmantayāmi vo, bhikkhave, paṭivedayāmi vo, bhikkhave’’ti. Pakkosanepi. Yathāha – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena sāriputtaṃ āmantehī’’ti (a. ni. 9.11). Bhikkhavoti āmantanākāradīpanaṃ. Tañca bhikkhanasīlatādiguṇayogasiddhattā vuttaṃ. Bhikkhanasīlatāguṇayuttopi hi bhikkhu, bhikkhanadhammatāguṇayuttopi bhikkhane sādhukāritāguṇayuttopīti saddavidū maññanti. Tena ca tesaṃ bhikkhanasīlatādiguṇayogasiddhena vacanena hīnādhikajanasevitavuttiṃ pakāsento uddhatadīnabhāvaniggahaṃ karoti. ‘‘Bhikkhavo’’ti iminā ca karuṇāvipphārasommahadayanayananipātapubbaṅgamena vacanena te attano abhimukhe karonto teneva kathetukamyatādīpakena nesaṃ vacanena sotukamyataṃ janeti, teneva ca sambodhanatthena sādhukaṃ manasikārepi niyojeti. Sādhukaṃ manasikārāyattā hi sāsanasampatti.

    ਅਪਰੇਸੁਪਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਕਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੂਯੇવ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਚੇ? ਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਾਸਨ੍ਨਸਦਾਸਨ੍ਨਿਹਿਤਭਾવਤੋ। ਸਬ੍ਬਪਰਿਸਸਾਧਾਰਣਾ ਹਿ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਪਰਿਸਾਯ ਜੇਟ੍ਠਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਸੇਟ੍ਠਾ ਅਨਗਾਰਿਯਭਾવਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁਚਰਿਯਾਨੁવਿਧਾਯਕਤ੍ਤਾ ਸਕਲਸਾਸਨਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਾ ਚ, ਆਸਨ੍ਨਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁ ਸਤ੍ਥੁਸਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ, ਸਦਾਸਨ੍ਨਿਹਿਤਾ ਸਤ੍ਥੁਸਨ੍ਤਿਕਾવਚਰਤ੍ਤਾਤਿ। ਅਪਿਚ ਤੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਭਾਜਨਂ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾવਤੋ। વਿਸੇਸਤੋ ਚ ਏਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂਯੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਪੀਤਿ ਏવਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ।

    Aparesupi devamanussesu vijjamānesu kasmā bhikkhūyeva āmantesīti ce? Jeṭṭhaseṭṭhāsannasadāsannihitabhāvato. Sabbaparisasādhāraṇā hi bhagavato dhammadesanā, parisāya jeṭṭhā bhikkhū paṭhamaṃ uppannattā, seṭṭhā anagāriyabhāvaṃ ādiṃ katvā satthucariyānuvidhāyakattā sakalasāsanapaṭiggāhakattā ca, āsannā tattha nisinnesu satthusantikattā, sadāsannihitā satthusantikāvacarattāti. Apica te dhammadesanāya bhājanaṃ yathānusiṭṭhaṃ paṭipattisabbhāvato. Visesato ca ekacce bhikkhūyeva sandhāya ayaṃ desanāpīti evaṃ āmantesi.

    ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ, ਨ ਧਮ੍ਮਮੇવ ਦੇਸੇਸੀਤਿ? ਸਤਿਜਨਨਤ੍ਥਂ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਾਪਿ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤਾਪਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤਾਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਅਨਾਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ ‘‘ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਕਿਂਨਿਦਾਨਾ ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਕਤਮਾਯ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੇਸਿਤਾ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ વਾ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯੁਂ, ਨ વਾ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਸਤਿਜਨਨਤ੍ਥਂ ਭਗવਾ ਪਠਮਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ।

    Kimatthaṃ pana bhagavā dhammaṃ desento paṭhamaṃ bhikkhū āmantesi, na dhammameva desesīti? Satijananatthaṃ. Bhikkhū aññaṃ cintentāpi vikkhittacittāpi dhammaṃ paccavekkhantāpi kammaṭṭhānaṃ manasikarontāpi nisinnā honti. Te anāmantetvā dhamme desiyamāne ‘‘ayaṃ desanā kiṃnidānā kiṃpaccayā katamāya aṭṭhuppattiyā desitā’’ti sallakkhetuṃ asakkontā duggahitaṃ vā gaṇheyyuṃ, na vā gaṇheyyuṃ, tena nesaṃ satijananatthaṃ bhagavā paṭhamaṃ āmantetvā pacchā dhammaṃ deseti.

    ਭਦਨ੍ਤੇਤਿ ਗਾਰવવਚਨਮੇਤਂ, ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਪਟਿવਚਨਦਾਨਂ વਾ। ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ વਦਮਾਨੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਲਪਤਿ। ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਦਮਾਨਾ ਤੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਲਪਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਆਭਾਸਤਿ, ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਾਭਾਸਨ੍ਤਿ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ ਪਟਿવਚਨਂ ਦਾਪੇਤਿ, ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪਟਿવਚਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਯੇ ਭਗવਾ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ, ਤੇ। ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਨ੍ਤਿ ਭਗવਤੋ ਆਮਨ੍ਤਨਂ ਪਤਿਅਸ੍ਸੋਸੁਂ, ਅਭਿਮੁਖਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸੁਣਿਂਸੁ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਂਸੁ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚਾਤਿ, ਭਗવਾ ਏਤਂ ਇਦਾਨਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਕਲਸੁਤ੍ਤਂ ਅવੋਚ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦੇਸਨਾਞਾਣਗਮ੍ਭੀਰਭਾવਸਂਸੂਚਕਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਾવਗਾਹਣਤ੍ਥਂ ਕਾਲਦੇਸਦੇਸਕਪਰਿਸਾਪਦੇਸਪ੍ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਭਾਸਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।

    Bhadanteti gāravavacanametaṃ, satthuno paṭivacanadānaṃ vā. Apicettha ‘‘bhikkhavo’’ti vadamāno bhagavā bhikkhū ālapati. ‘‘Bhadante’’ti vadamānā te bhagavantaṃ paccālapanti. Tathā hi ‘‘bhikkhavo’’ti bhagavā ābhāsati, ‘‘bhadante’’ti paccābhāsanti. ‘‘Bhikkhavo’’ti paṭivacanaṃ dāpeti, ‘‘bhadante’’ti paṭivacanaṃ denti. Te bhikkhūti ye bhagavā āmantesi, te. Bhagavato paccassosunti bhagavato āmantanaṃ patiassosuṃ, abhimukhā hutvā suṇiṃsu sampaṭicchiṃsu paṭiggahesunti attho. Bhagavā etadavocāti, bhagavā etaṃ idāni vattabbaṃ sakalasuttaṃ avoca. Ettāvatā yaṃ āyasmatā ānandena atthabyañjanasampannassa buddhānaṃ desanāñāṇagambhīrabhāvasaṃsūcakassa imassa suttassa sukhāvagāhaṇatthaṃ kāladesadesakaparisāpadesappaṭimaṇḍitaṃ nidānaṃ bhāsitaṃ, tassa atthavaṇṇanā samattā.

    ਇਦਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ વੋਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਭਗવਤਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ ਓਕਾਸੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਯਸ੍ਮਾ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਂ વਿਚਾਰੇਤ੍વਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਤਾવ વਿਚਾਰੇਸ੍ਸਾਮ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਾ – ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਪੁਚ੍ਛਾવਸਿਕੋ, ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਭਗવਾ ਪਰੇਹਿ ਅਨਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ ਕੇવਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨੇવ ਕਥੇਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਦਸਬਲਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਹਾਰਕੋ ਚਨ੍ਦੋਪਮ-વੀਣੋਪਮ-ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨ-ਇਦ੍ਧਿਪਾਦ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਲ-ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗ-ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਹਾਰਕੋਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਿ, ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ।

    Idāni paṭiccasamuppādaṃ votiādinā nayena bhagavatā nikkhittassa suttassa saṃvaṇṇanāya okāso anuppatto. Sā panesā suttavaṇṇanā yasmā suttanikkhepaṃ vicāretvā vuccamānā pākaṭā hoti, tasmā suttanikkhepaṃ tāva vicāressāma. Cattāro hi suttanikkhepā – attajjhāsayo, parajjhāsayo, pucchāvasiko, aṭṭhuppattikoti. Tattha yāni suttāni bhagavā parehi anajjhiṭṭho kevalaṃ attano ajjhāsayeneva katheti, seyyathidaṃ – dasabalasuttantahārako candopama-vīṇopama-sammappadhāna-iddhipāda-indriyabala-bojjhaṅgamaggaṅga-suttantahārakoti evamādīni, tesaṃ attajjhāsayo nikkhepo.

    ਯਾਨਿ ਪਨ ‘‘ਪਰਿਪਕ੍ਕਾ ਖੋ ਰਾਹੁਲਸ੍ਸ વਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਰਾਹੁਲਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਆਸવਾਨਂ ਖਯੇ વਿਨੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੧੨੧; ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੪੧੬) ਏવਂ ਪਰੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਖਨ੍ਤਿਂ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਮਂ ਮਨਂ ਅਭਿਨੀਹਾਰਂ ਬੁਜ੍ਝਨਭਾવਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯવਸੇਨ ਕਥਿਤਾਨਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚੂਲ਼ਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ, ਮਹਾਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪવਤ੍ਤਨਂ, ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤਂ, ਆਸੀવਿਸੋਪਮਸੁਤ੍ਤਂ, ਧਾਤੁવਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਏવਮਾਦੀਨਿ, ਤੇਸਂ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ।

    Yāni pana ‘‘paripakkā kho rāhulassa vimuttiparipācanīyā dhammā. Yaṃnūnāhaṃ rāhulaṃ uttariṃ āsavānaṃ khaye vineyya’’nti (saṃ. ni. 4.121; ma. ni. 3.416) evaṃ paresaṃ ajjhāsayaṃ khantiṃ nijjhānakkhamaṃ manaṃ abhinīhāraṃ bujjhanabhāvañca apekkhitvā parajjhāsayavasena kathitāni, seyyathidaṃ – cūḷarāhulovādasuttaṃ, mahārāhulovādasuttaṃ, dhammacakkappavattanaṃ, anattalakkhaṇasuttaṃ, āsīvisopamasuttaṃ, dhātuvibhaṅgasuttanti, evamādīni, tesaṃ parajjhāsayo nikkhepo.

    ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਰਿਸਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਣ੍ਣਾ ਨਾਗਾ ਸੁਪਣ੍ਣਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ ਅਸੁਰਾ ਯਕ੍ਖਾ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਤਾવਤਿਂਸਾਦਯੋ ਦੇવਾ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤਿ ਏવਮਾਦਯੋ ‘‘ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ – (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੦੨) ਨੀવਰਣਾ ਨੀવਰਣਾਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ – ਇਮੇ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਕਿਂਸੂਧ વਿਤ੍ਤਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੪੬; ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੧੮੩) ਨਯੇਨ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਭਗવਤਾ ਯਾਨਿ ਕਥਿਤਾਨਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਂਯੁਤ੍ਤਾਦੀਨਿ, ਯਾਨਿ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਦੇવਤਾਸਂਯੁਤ੍ਤ, ਮਾਰਸਂਯੁਤ੍ਤ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਂਯੁਤ੍ਤ, ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹ, ਚੂਲ਼વੇਦਲ੍ਲ, ਮਹਾવੇਦਲ੍ਲ, ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਆਲ਼વਕ, ਸੂਚਿਲੋਮ, ਖਰਲੋਮਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਿ, ਤੇਸਂ ਪੁਚ੍ਛਾવਸਿਕੋ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ।

    Bhagavantaṃ pana upasaṅkamitvā catasso parisā cattāro vaṇṇā nāgā supaṇṇā gandhabbā asurā yakkhā mahārājāno tāvatiṃsādayo devā mahābrahmāti evamādayo ‘‘bojjhaṅgā bojjhaṅgāti, bhante, vuccanti – (saṃ. ni. 5.202) nīvaraṇā nīvaraṇāti, bhante, vuccanti – ime nu kho, bhante, pañcupādānakkhandhā, kiṃsūdha vittaṃ purisassa seṭṭha’’ntiādinā (saṃ. ni. 1.246; su. ni. 183) nayena pañhaṃ pucchanti. Evaṃ puṭṭhena bhagavatā yāni kathitāni bojjhaṅgasaṃyuttādīni, yāni vā panaññānipi devatāsaṃyutta, mārasaṃyutta, brahmasaṃyutta, sakkapañha, cūḷavedalla, mahāvedalla, sāmaññaphalaāḷavaka, sūciloma, kharalomasuttādīni, tesaṃ pucchāvasiko nikkhepo.

    ਯਾਨਿ ਪਨ ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕਥਿਤਾਨਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਂ। ਚੂਲ਼ਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਪੁਤ੍ਤਮਂਸੂਪਮਂ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧੂਪਮਂ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੂਪਮਂ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੂਪਮਂ ਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕੂਪਮਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਿ, ਤੇਸਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ।

    Yāni pana tāni uppannaṃ kāraṇaṃ paṭicca kathitāni, seyyathidaṃ – dhammadāyādaṃ. Cūḷasīhanādasuttaṃ puttamaṃsūpamaṃ dārukkhandhūpamaṃ aggikkhandhūpamaṃ pheṇapiṇḍūpamaṃ pāricchattakūpamanti evamādīni, tesaṃ aṭṭhuppattiko nikkhepo.

    ਏવਮੇਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਨਿਕ੍ਖੇਪੇਸੁ ਇਮਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯવਸੇਨ ਹਿਦਂ ਭਗવਤਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ। ਕਤਮੇਸਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯવਸੇਨਾਤਿ? ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂਨਂ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਨੇਯ੍ਯੋ ਪਦਪਰਮੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਹ ਉਦਾਹਟવੇਲਾਯ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ। ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੇ વਿਭਜਿਯਮਾਨੇ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ। ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਤੋ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤੋ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ, ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਸੇવਤੋ, ਭਜਤੋ, ਪਯਿਰੁਪਾਸਤੋ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਯ੍ਯੋ। ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਸੁਣਤੋ, ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਧਾਰਯਤੋ, ਬਹੁਮ੍ਪਿ વਾਚਯਤੋ ਨ ਤਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਦਪਰਮੋ। ਇਤਿ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯવਸੇਨ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ।

    Evametesu catūsu nikkhepesu imassa paṭiccasamuppādasuttassa parajjhāsayo nikkhepo. Parapuggalajjhāsayavasena hidaṃ bhagavatā nikkhittaṃ. Katamesaṃ puggalānaṃ ajjhāsayavasenāti? Ugghaṭitaññūnaṃ. Cattāro hi puggalā ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyo padaparamoti. Tattha yassa puggalassa saha udāhaṭavelāya dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo ugghaṭitaññū. Yassa puggalassa saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthe vibhajiyamāne dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo vipañcitaññū. Yassa puggalassa uddesato paripucchato yoniso manasikaroto, kalyāṇamitte sevato, bhajato, payirupāsato, anupubbena dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo neyyo. Yassa puggalassa bahumpi suṇato, bahumpi dhārayato, bahumpi vācayato na tāya jātiyā dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo padaparamo. Iti imesu catūsu puggalesu ugghaṭitaññūpuggalānaṃ ajjhāsayavasena idaṃ suttaṃ nikkhittaṃ.

    ਤਦਾ ਕਿਰ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਜਨਪਦવਾਸਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਬ੍ਬੇવ ਏਕਚਰਾ ਦ੍વਿਚਰਾ ਤਿਚਰਾ ਚਤੁਚਰਾ ਪਞ੍ਚਚਰਾ ਸਭਾਗવੁਤ੍ਤਿਨੋ ਧੁਤਙ੍ਗਧਰਾ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾ ਯੁਤ੍ਤਯੋਗਾ વਿਪਸ੍ਸਕਾ ਸਣ੍ਹਂ ਸੁਖੁਮਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਦੇਸਨਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ, વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਸਾਣਿਯਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਮਾਨਾ વਿਯ ਦੇਸਨਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਮਾਨਾ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯવਸੇਨ ਭਗવਾ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਰਭਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਛੇਕੋ ਚਿਤ੍ਤਕਾਰੋ ਅਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਭਿਤ੍ਤਿਂ ਲਭਿਤ੍વਾ, ਨ ਆਦਿਤੋવ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਮਹਾਮਤ੍ਤਿਕਲੇਪਾਦੀਹਿ ਪਨ ਭਿਤ੍ਤਿਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਤਾવ ਕਤ੍વਾ , ਕਤਪਰਿਕਮ੍ਮਾਯ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਕਤਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਲਭਿਤ੍વਾ, ਭਿਤ੍ਤਿਪਰਿਕਮ੍ਮਬ੍ਯਾਪਾਰਂ ਅਕਤ੍વਾ, ਰਙ੍ਗਜਾਤਾਨਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ, વਟ੍ਟਿਕਂ વਾ ਤੂਲਿਕਂ વਾ ਆਦਾਯ ਰੂਪਮੇવ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਏવਮੇવ ਭਗવਾ ਅਕਤਾਭਿਨਿવੇਸਂ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਨਾਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋવ ਅਰਹਤ੍ਤਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਸਣ੍ਹਂ ਸੁਖੁਮਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਲਕ੍ਖਣਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਸੀਲਸਮਾਧਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਨ ਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਂ ਤਾવ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ। ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ –

    Tadā kira pañcasatā janapadavāsikā bhikkhū sabbeva ekacarā dvicarā ticarā catucarā pañcacarā sabhāgavuttino dhutaṅgadharā āraddhavīriyā yuttayogā vipassakā saṇhaṃ sukhumaṃ suññataṃ paccayākāradesanaṃ patthayamānā sāyanhasamaye bhagavantaṃ upasaṅkamitvā, vanditvā, rattakambalasāṇiyā parikkhipamānā viya desanaṃ paccāsīsamānā parivāretvā nisīdiṃsu. Tesaṃ ajjhāsayavasena bhagavā idaṃ suttaṃ ārabhi. Yathā hi cheko cittakāro aparikammakatabhittiṃ labhitvā, na āditova rūpaṃ samuṭṭhāpesi, mahāmattikalepādīhi pana bhittiparikammaṃ tāva katvā , kataparikammāya bhittiyā rūpaṃ samuṭṭhāpeti, kataparikammaṃ pana bhittiṃ labhitvā, bhittiparikammabyāpāraṃ akatvā, raṅgajātāni yojetvā, vaṭṭikaṃ vā tūlikaṃ vā ādāya rūpameva samuṭṭhāpeti, evameva bhagavā akatābhinivesaṃ ādikammikakulaputtaṃ labhitvā nāssa āditova arahattapadaṭṭhānaṃ saṇhaṃ sukhumaṃ suññataṃ vipassanālakkhaṇaṃ ācikkhati, sīlasamādhikammassakatādiṭṭhisampadāya pana yojento pubbabhāgapaṭipadaṃ tāva ācikkhati. Yaṃ sandhāya vuttaṃ –

    ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਆਦਿਮੇવ વਿਸੋਧੇਹਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਉਜੁਕਾ। ਯਤੋ ਖੋ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਉਜੁਕਾ। ਤਤੋ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੀਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿવਿਧੇਨ ਭਾવੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਇਧ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਾਹਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਕਾਯੇ…ਪੇ॰… ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਕਾਯੇ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਾਹਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ। ਯਤੋ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੀਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਏવਂ ਤਿવਿਧੇਨ ਭਾવੇਸ੍ਸਸਿ, ਤਤੋ ਤੁਯ੍ਹਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, વੁਦ੍ਧਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਨੋ ਪਰਿਹਾਨੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੩੬੯)।

    ‘‘Tasmātiha tvaṃ, bhikkhu, ādimeva visodhehi kusalesu dhammesu. Ko cādi kusalānaṃ dhammānaṃ? Sīlañca suvisuddhaṃ diṭṭhi ca ujukā. Yato kho te, bhikkhu, sīlañca suvisuddhaṃ bhavissati diṭṭhi ca ujukā. Tato tvaṃ, bhikkhu, sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya cattāro satipaṭṭhāne tividhena bhāveyyāsi. Katame cattāro? Idha tvaṃ, bhikkhu, ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharāhi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Bahiddhā vā kāye…pe… ajjhattabahiddhā vā kāye…pe… dhammesu dhammānupassī viharāhi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Yato kho tvaṃ, bhikkhu, sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya ime cattāro satipaṭṭhāne evaṃ tividhena bhāvessasi, tato tuyhaṃ, bhikkhu, yā ratti vā divaso vā āgamissati, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu, no parihānī’’ti (saṃ. ni. 5.369).

    ਏવਂ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਲਕਥਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤ੍વਾ, ਅਰਹਤ੍ਤਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਸਣ੍ਹਂ ਸੁਖੁਮਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਲਕ੍ਖਣਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ।

    Evaṃ ādikammikakulaputtassa sīlakathāya parikammaṃ kathetvā, arahattapadaṭṭhānaṃ saṇhaṃ sukhumaṃ suññataṃ vipassanālakkhaṇaṃ ācikkhati.

    ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਂ ਪਨ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਂ ਯੁਤ੍ਤਯੋਗਂ વਿਪਸ੍ਸਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ, ਨਾਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਉਜੁਕਮੇવ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਸਣ੍ਹਂ ਸੁਖੁਮਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਲਕ੍ਖਣਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ। ਇਮੇ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਸੁਧਨ੍ਤਸੁવਣ੍ਣਸਦਿਸਾ ਸੁਪਰਿਮਜ੍ਜਿਤਮਣਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਨਿਭਾ, ਏਕੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੋવ ਨੇਸਂ ਅਨਾਗਤੋ। ਇਤਿ ਤਸ੍ਸਾਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਰਭਿ।

    Parisuddhasīlaṃ pana āraddhavīriyaṃ yuttayogaṃ vipassakaṃ labhitvā, nāssa pubbabhāgapaṭipadaṃ ācikkhati, ujukameva pana arahattapadaṭṭhānaṃ saṇhaṃ sukhumaṃ suññataṃ vipassanālakkhaṇaṃ ācikkhati. Ime pañcasatā bhikkhū pubbabhāgapaṭipadaṃ parisodhetvā ṭhitā sudhantasuvaṇṇasadisā suparimajjitamaṇikkhandhasannibhā, eko lokuttaramaggova nesaṃ anāgato. Iti tassāgamanatthāya satthā tesaṃ ajjhāsayaṃ apekkhamāno idaṃ suttaṃ ārabhi.

    ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ। ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ।

    Tattha paṭiccasamuppādanti paccayākāraṃ. Paccayākāro hi aññamaññaṃ paṭicca sahite dhamme uppādeti. Tasmā paṭiccasamuppādoti vuccati. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimaggato gahetabbo.

    વੋਤਿ ਅਯਂ વੋ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤ-ਉਪਯੋਗਕਰਣ-ਸਮ੍ਪਦਾਨ-ਸਾਮਿવਚਨ-ਪਦਪੂਰਣੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਪਨ વੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ ਸਮਗ੍ਗਾ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੨੬; ਮਹਾવ॰ ੪੬੬) ਹਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣਾਮੇਮਿ વੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੫੭) ਉਪਯੋਗੇ। ‘‘ਨ વੋ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਤ੍ਥਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੫੭) ਕਰਣੇ। ‘‘વਨਪਤ੍ਥਪਰਿਯਾਯਂ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੯੦) ਸਮ੍ਪਦਾਨੇ। ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸਂ વੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸੁਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੪੫) ਸਾਮਿવਚਨੇ। ‘‘ਯੇ ਹਿ વੋ ਅਰਿਯਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੫) ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤੇ। ਇਧ ਪਨਾਯਂ ਸਮ੍ਪਦਾਨੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ ਪਤਿਸ੍ਸવੇਨ ਅਭਿਮੁਖੀਭੂਤਾਨਂ ਪੁਨ ਆਲਪਨਂ। ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਦੇਸਨਾਪਟਿਜਾਨਨਂ। ਤਂ ਸੁਣਾਥਾਤਿ ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਤਂ ਦੇਸਨਂ ਮਯਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਸੁਣਾਥ।

    Voti ayaṃ vo-saddo paccatta-upayogakaraṇa-sampadāna-sāmivacana-padapūraṇesu dissati. ‘‘Kacci pana vo anuruddhā samaggā sammodamānā’’tiādīsu (ma. ni. 1.326; mahāva. 466) hi paccatte dissati. ‘‘Gacchatha, bhikkhave, paṇāmemi vo’’tiādīsu (ma. ni. 2.157) upayoge. ‘‘Na vo mama santike vatthabba’’ntiādīsu (ma. ni. 2.157) karaṇe. ‘‘Vanapatthapariyāyaṃ vo, bhikkhave, desessāmī’’tiādīsu (ma. ni. 1.190) sampadāne. ‘‘Sabbesaṃ vo, sāriputta, subhāsita’’ntiādīsu (ma. ni. 1.345) sāmivacane. ‘‘Ye hi vo ariyā parisuddhakāyakammantā’’tiādīsu (ma. ni. 1.35) padapūraṇamatte. Idha panāyaṃ sampadāne daṭṭhabbo. Bhikkhaveti patissavena abhimukhībhūtānaṃ puna ālapanaṃ. Desessāmīti desanāpaṭijānanaṃ. Taṃ suṇāthāti taṃ paṭiccasamuppādaṃ taṃ desanaṃ mayā vuccamānaṃ suṇātha.

    ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਸਾਧੁਕਂ ਸਾਧੂਤਿ ਏਕਤ੍ਥਮੇਤਂ। ਅਯਞ੍ਚ ਸਾਧੁਸਦ੍ਦੋ ਆਯਾਚਨ-ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ-ਸਮ੍ਪਹਂਸਨ-ਸੁਨ੍ਦਰ-ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੨੫੭; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੬੫; ੫.੩੮੧) ਹਿ ਆਯਾਚਨੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੬) ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇ। ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੪੯) ਸਮ੍ਪਹਂਸਨੇ।

    Sādhukaṃ manasi karothāti ettha pana sādhukaṃ sādhūti ekatthametaṃ. Ayañca sādhusaddo āyācana-sampaṭicchana-sampahaṃsana-sundara-daḷhīkammādīsu dissati. ‘‘Sādhu me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhammaṃ desetū’’tiādīsu (a. ni. 4.257; saṃ. ni. 4.65; 5.381) hi āyācane dissati. ‘‘Sādhu, bhanteti kho so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā’’tiādīsu (ma. ni. 3.86) sampaṭicchane. ‘‘Sādhu sādhu, sāriputtā’’tiādīsu (dī. ni. 3.349) sampahaṃsane.

    ‘‘ਸਾਧੁ ਧਮ੍ਮਰੁਚੀ ਰਾਜਾ, ਸਾਧੁ ਪਞ੍ਞਾਣવਾ ਨਰੋ।

    ‘‘Sādhu dhammarucī rājā, sādhu paññāṇavā naro;

    ਸਾਧੁ ਮਿਤ੍ਤਾਨਮਦ੍ਦੁਬ੍ਭੋ, ਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    Sādhu mittānamaddubbho, pāpassa akaraṇaṃ sukha’’nti. –

    ਆਦੀਸੁ (ਜਾ॰ ੨.੧੮.੧੦੧) ਸੁਨ੍ਦਰੇ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਸਾਧੁਕਂ ਸੁਣਾਹੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੯੨) ਸਾਧੁਕਸਦ੍ਦੋਯੇવ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮੇ ਆਣਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਇਧ ਪਨਾਯਂ ਏਤ੍ਥੇવ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮੇ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੁਨ੍ਦਰਤ੍ਥੇਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਤ੍ਥੇਨ ਹਿ ‘‘ਦਲ਼੍ਹਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਥ, ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ’’, ਆਣਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ‘‘ਮਮ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਣਾਥ’’ ਸੁਨ੍ਦਰਤ੍ਥੇਨ ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰਮਿਮਂ ਭਦ੍ਦਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਥਾ’’ਤਿ ਏਤਂ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਮਨਸਿ ਕਰੋਥਾਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਥ। ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸਾਮੇਥ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਕਰੋਥਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Ādīsu (jā. 2.18.101) sundare. ‘‘Tena hi, brāhmaṇa, sādhukaṃ suṇāhī’’tiādīsu (a. ni. 5.192) sādhukasaddoyeva daḷhīkamme āṇattiyantipi vuccati. Idha panāyaṃ ettheva daḷhīkamme āṇattiyā ca attho veditabbo, sundaratthepi vaṭṭati. Daḷhīkaraṇatthena hi ‘‘daḷhaṃ imaṃ dhammaṃ suṇātha, suggahitaṃ gaṇhantā’’, āṇattiatthena ‘‘mama āṇattiyā suṇātha’’ sundaratthena ‘‘sundaramimaṃ bhaddakaṃ dhammaṃ suṇāthā’’ti etaṃ dīpitaṃ hoti. Manasi karothāti āvajjetha. Samannāharathāti attho. Avikkhittacittā hutvā nisāmetha, citte karothāti adhippāyo.

    ਇਦਾਨੇਤ੍ਥ ਤਂ ਸੁਣਾਥਾਤਿ ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯવਿਕ੍ਖੇਪਨਿવਾਰਣਮੇਤਂ। ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥਾਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰੇ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਨਿਯੋਜਨੇਨ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯવਿਕ੍ਖੇਪਨਿવਾਰਣਂ। ਪੁਰਿਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨવਿਪਲ੍ਲਾਸਗਾਹਨਿવਾਰਣਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਅਤ੍ਥવਿਪਲ੍ਲਾਸਗਾਹਨਿવਾਰਣਂ। ਪੁਰਿਮੇਨ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨੇ ਨਿਯੋਜੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਸੁਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਧਾਰਣੂਪਪਰਿਕ੍ਖਾਸੁ। ਪੁਰਿਮੇਨ ਚ ‘‘ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨੋ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸવਨੀਯੋ’’ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ‘‘ਸਾਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਸਾਧੁਕਪਦਂ વਾ ਉਭਯਪਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ, ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਧਮ੍ਮਗਮ੍ਭੀਰੋ ਚ ਦੇਸਨਾਗਮ੍ਭੀਰੋ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਣਾਥ ਸਾਧੁਕਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਗਮ੍ਭੀਰੋ ਚ ਪਟਿવੇਧਗਮ੍ਭੀਰੋ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ। ‘‘ਤਂ ਸੁਣਾਥਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਂ ਦੇਸਨਂ ਸਂਖਿਤ੍ਤਤੋવ ਨ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋਪਿ ਨਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਙ੍ਖੇਪવਿਤ੍ਥਾਰવਾਚਕਾਨਿ ਹਿ ਏਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ। ਯਥਾਹ વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰੋ –

    Idānettha taṃ suṇāthāti sotindriyavikkhepanivāraṇametaṃ. Sādhukaṃ manasi karothāti manasikāre daḷhīkammaniyojanena manindriyavikkhepanivāraṇaṃ. Purimañcettha byañjanavipallāsagāhanivāraṇaṃ, pacchimaṃ atthavipallāsagāhanivāraṇaṃ. Purimena ca dhammassavane niyojeti, pacchimena sutānaṃ dhammānaṃ dhāraṇūpaparikkhāsu. Purimena ca ‘‘sabyañjano ayaṃ dhammo, tasmā savanīyo’’ti dīpeti, pacchimena ‘‘sāttho, tasmā manasi kātabbo’’ti. Sādhukapadaṃ vā ubhayapadehi yojetvā, ‘‘yasmā ayaṃ dhammo dhammagambhīro ca desanāgambhīro ca, tasmā suṇātha sādhukaṃ. Yasmā atthagambhīro ca paṭivedhagambhīro ca, tasmā sādhukaṃ manasi karothā’’ti evaṃ yojanā veditabbā. Bhāsissāmīti desessāmi. ‘‘Taṃ suṇāthā’’ti ettha paṭiññātaṃ desanaṃ saṃkhittatova na desessāmi, apica kho vitthāratopi naṃ bhāsissāmīti vuttaṃ hoti. Saṅkhepavitthāravācakāni hi etāni padāni. Yathāha vaṅgīsatthero –

    ‘‘ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਦੇਸੇਤਿ, વਿਤ੍ਥਾਰੇਨਪਿ ਭਾਸਤਿ।

    ‘‘Saṃkhittenapi deseti, vitthārenapi bhāsati;

    ਸਾਲ਼ਿਕਾਯਿવ ਨਿਗ੍ਘੋਸੋ, ਪਟਿਭਾਨਂ ਉਦੀਰਯੀ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੧੪; ਥੇਰਗਾ॰ ੧੨੪੧)।

    Sāḷikāyiva nigghoso, paṭibhānaṃ udīrayī’’ti. (saṃ. ni. 1.214; theragā. 1241);

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ ਸਤ੍ਥੁ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਂਸੁ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸੁਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Evaṃ vutte ussāhajātā hutvā evaṃ, bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ satthu vacanaṃ sampaṭicchiṃsu, paṭiggahesunti vuttaṃ hoti.

    ਅਥ ਨੇਸਂ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ਏਤਂ ਇਦਾਨਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿਆਦਿਂ ਸਕਲਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅવੋਚ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾ। ਪਞ੍ਚવਿਧਾ ਹਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਤਿ, ਤਾਸਂ ਇਦਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ –

    Atha nesaṃ bhagavā etadavoca – etaṃ idāni vattabbaṃ ‘‘katamo ca, bhikkhave, paṭiccasamuppādo’’tiādiṃ sakalaṃ suttaṃ avoca. Tattha katamo ca, bhikkhave, paṭiccasamuppādoti kathetukamyatāpucchā. Pañcavidhā hi pucchā adiṭṭhajotanāpucchā diṭṭhasaṃsandanāpucchā vimaticchedanāpucchā anumatipucchā kathetukamyatāpucchāti, tāsaṃ idaṃ nānattaṃ –

    ਕਤਮਾ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ (ਮਹਾਨਿ॰ ੧੫੦; ਚੂਲ਼ਨਿ॰ ਪੁਣ੍ਣਕਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੨)? ਪਕਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਤੁਲਿਤਂ ਅਤੀਰਿਤਂ ਅવਿਭੂਤਂ ਅવਿਭਾવਿਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਾਯ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਤੁਲਨਾਯ ਤੀਰਣਾਯ વਿਭੂਤਾਯ વਿਭਾવਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਅਯਂ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾਪੁਚ੍ਛਾ।

    Katamā adiṭṭhajotanā pucchā (mahāni. 150; cūḷani. puṇṇakamāṇavapucchāniddesa 12)? Pakatiyā lakkhaṇaṃ aññātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ. Tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhūtāya vibhāvanatthāya pañhaṃ pucchati. Ayaṃ adiṭṭhajotanāpucchā.

    ਕਤਮਾ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਂ ਤੁਲਿਤਂ ਤੀਰਿਤਂ વਿਭੂਤਂ વਿਭਾવਿਤਂ। ਸੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ।

    Katamā diṭṭhasaṃsandanāpucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ. So aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati. Ayaṃ diṭṭhasaṃsandanāpucchā.

    ਕਤਮਾ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਸਂਸਯਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ વਿਮਤਿਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ ਦ੍વੇਲ਼੍ਹਕਜਾਤੋ – ‘‘ਏવਂ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਨੁ ਖੋ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ, ਸੋ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ।

    Katamā vimaticchedanāpucchā? Pakatiyā saṃsayapakkhando hoti vimatipakkhando dveḷhakajāto – ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kathaṃ nu kho’’ti, so vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati, ayaṃ vimaticchedanāpucchā.

    ਕਤਮਾ ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ? ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰੂਪਂ ਨਿਚ੍ਚਂ વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਾ’’ਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ। ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਤਂ ਸੁਖਂ વਾਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਭਨ੍ਤੇ। ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ – ‘‘ਏਤਂ ਮਮ ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਨੋ ਹੇਤਂ ਭਨ੍ਤੇਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੭੯)। ਅਯਂ ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ।

    Katamā anumatipucchā? Bhagavā bhikkhūnaṃ anumatiyā pañhaṃ pucchati – ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti, aniccaṃ, bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti, dukkhaṃ, bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘‘etaṃ mama esohamasmi eso me attā’’ti, no hetaṃ bhanteti (saṃ. ni. 3.79). Ayaṃ anumatipucchā.

    ਕਤਮਾ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾ? ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ’’ਤਿ? ਅਯਂ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਤਿ।

    Katamā kathetukamyatāpucchā? Bhagavā bhikkhūnaṃ kathetukamyatāya pañhaṃ pucchati – ‘‘cattārome, bhikkhave, satipaṭṭhānā. Katame cattāro’’ti? Ayaṃ kathetukamyatāpucchāti.

    ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪੁਰਿਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਤੀਸੁ ਅਦ੍ਧਾਸੁ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਤਂ ਅਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਾ ਅਸਙ੍ਖਤਂ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਜੋਤਿਤਂ ਅਤੁਲਿਤਂ ਅਤੀਰਿਤਂ ਅવਿਭੂਤਂ ਅવਿਭਾવਿਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਂ ਪਨ ਭਗવਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣੇਨ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸਮਣੇਨ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ વਾ ਦੇવੇਨ વਾ ਮਾਰੇਨ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ વਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸ ਅਕਥਂਕਥੀ ਤਿਣ੍ਣવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ વਿਹਤਸਂਸਯੋ। ਤੇਨਸ੍ਸ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਇਤਰਾ ਪਨ ਦ੍વੇ ਪੁਚ੍ਛਾ ਭਗવਤੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਾਸੁ ਅਯਂ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਪੁਚ੍ਛਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Tattha buddhānaṃ purimā tisso pucchā natthi. Kasmā? Buddhānañhi tīsu addhāsu kiñci saṅkhataṃ addhāvimuttaṃ vā asaṅkhataṃ adiṭṭhaṃ ajotitaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ nāma natthi. Tena nesaṃ adiṭṭhajotanāpucchā natthi. Yaṃ pana bhagavatā attano ñāṇena paṭividdhaṃ, tassa aññena samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā saddhiṃ saṃsandanakiccaṃ natthi. Tenassa diṭṭhasaṃsandanāpucchā natthi. Yasmā panesa akathaṃkathī tiṇṇavicikiccho sabbadhammesu vihatasaṃsayo. Tenassa vimaticchedanāpucchā natthi. Itarā pana dve pucchā bhagavato atthi. Tāsu ayaṃ kathetukamyatā pucchāti veditabbā.

    ਇਦਾਨਿ ਤਾવ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਪੁਟ੍ਠਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ਨਾਮ ‘‘ਪਿਤਰਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਰਦ੍ਧੋ ‘‘ਤਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਸੋਣਸ੍ਸ ਪਿਤਾ’’ਤਿ ਪਠਮਤਰਂ ਪੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਥੇਤਿ, ਏવਮੇવ ਭਗવਾ ਪਚ੍ਚਯਂ ਕਥੇਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋ ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੇ ਅવਿਜ੍ਜਾਦਿਧਮ੍ਮੇ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕਥੇਸਿ। ਆਹਾਰવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਨ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਞ੍ਚ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੦) ਉਭਯਂ ਆਰਭਿਤ੍વਾ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਕਥੇਸਿ। ਇਦਾਨਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਸਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕਥਾ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਕਥਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਕਥਿਤવਸੇਨੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ।

    Idāni tāva pucchāya puṭṭhaṃ paccayākāraṃ vibhajanto avijjāpaccayā, bhikkhave, saṅkhārātiādimāha. Ettha ca yathā nāma ‘‘pitaraṃ kathessāmī’’ti āraddho ‘‘tissassa pitā soṇassa pitā’’ti paṭhamataraṃ puttampi katheti, evameva bhagavā paccayaṃ kathetuṃ āraddho ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’tiādinā nayena saṅkhārādīnaṃ paccaye avijjādidhamme kathento paccayuppannampi kathesi. Āhāravaggassa pana pariyosāne ‘‘paṭiccasamuppādañca vo, bhikkhave, desessāmi paṭiccasamuppanne ca dhamme’’ti (saṃ. ni. 2.20) ubhayaṃ ārabhitvā ubhayampi kathesi. Idāni avijjāpaccayā saṅkhārātiādīsu pana avijjā ca sā paccayo cāti avijjāpaccayo. Tasmā avijjāpaccayā saṅkhārā sambhavantīti iminā nayena attho veditabbo. Ayamettha saṅkhepo, vitthārena pana sabbākārasampannā anulomapaṭiccasamuppādakathā visuddhimagge kathitā, tasmā sā tattha kathitavaseneva gahetabbā.

    ਪਟਿਲੋਮਕਥਾਯਂ ਪਨ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਤ੍વੇવਾਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਤੁ ਏવ। ਅਸੇਸવਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾਤਿ વਿਰਾਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸੇਸਨਿਰੋਧਾ। ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ। ਏવਂਨਿਰੋਧਾਨਂ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਞ੍ਚ ਨਿਰੋਧਾ ਨਾਮਰੂਪਾਦੀਨਿ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਨਿਯੇવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋਤਿਆਦੀਨਿ વਤ੍વਾ, ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਕੇવਲਸ੍ਸਾਤਿ ਸਕਲਸ੍ਸ, ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ વਾ, ਸਤ੍ਤવਿਰਹਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਰਾਸਿਸ੍ਸ। ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਭਗવਾ ਅਨੁਲੋਮਤੋ ਦ੍વਾਦਸਹਿ ਪਦੇਹਿ વਟ੍ਟਕਥਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਤਮੇવ વਟ੍ਟਂ વਿਨਿવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਪਟਿਲੋਮਤੋ ਦ੍વਾਦਸਹਿ ਪਦੇਹਿ વਿવਟ੍ਟਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤੇਨ ਦੇਸਨਾਯ ਕੂਟਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਤੇ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕਾ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮਿਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਾਨਿ ਪਰਿਪਾਕਗਤਾਨਿ ਪਦੁਮਾਨਿ વਿਯ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਬੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ।

    Paṭilomakathāyaṃ pana avijjāya tvevāti avijjāya tu eva. Asesavirāganirodhāti virāgasaṅkhātena maggena asesanirodhā. Saṅkhāranirodhoti saṅkhārānaṃ anuppādanirodho hoti. Evaṃnirodhānaṃ pana saṅkhārānaṃ nirodhā viññāṇādīnañca nirodhā nāmarūpādīni niruddhāniyeva hontīti dassetuṃ saṅkhāranirodhā viññāṇanirodhotiādīni vatvā, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti āha. Tattha kevalassāti sakalassa, suddhassa vā, sattavirahitassāti attho. Dukkhakkhandhassāti dukkharāsissa. Nirodho hotīti anuppādo hoti. Iti bhagavā anulomato dvādasahi padehi vaṭṭakathaṃ kathetvā tameva vaṭṭaṃ vinivaṭṭetvā paṭilomato dvādasahi padehi vivaṭṭaṃ kathento arahattena desanāya kūṭaṃ gaṇhi. Desanāpariyosāne te pañcasatā āraddhavipassakā ugghaṭitaññūpuggalā sūriyarasmisamphuṭṭhāni paripākagatāni padumāni viya saccāni bujjhitvā arahattaphale patiṭṭhahiṃsu.

    ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾਤਿ ਇਦਂ વਟ੍ਟવਿવਟ੍ਟવਸੇਨ ਸਕਲਸੁਤ੍ਤਂ ਭਗવਾ ਅવੋਚ। ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਤੇ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਖੀਣਾਸવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ। ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ ਕਰવੀਕਰੁਤਮਞ੍ਜੁਨਾ ਕਣ੍ਣਸੁਖੇਨ ਪਣ੍ਡਿਤਜਨਹਦਯਾਨਂ ਅਮਤਾਭਿਸੇਕਸਦਿਸੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸਰੇਨ ਭਾਸਤੋ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਂਸੁ, ਅਨੁਮੋਦਿਂਸੁ ਚੇવ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਂਸੁ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੇਤਂ વੁਚ੍ਚਤਿ –

    Idamavoca bhagavāti idaṃ vaṭṭavivaṭṭavasena sakalasuttaṃ bhagavā avoca. Attamanā te bhikkhūti tuṭṭhacittā te pañcasatā khīṇāsavā bhikkhū. Bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti karavīkarutamañjunā kaṇṇasukhena paṇḍitajanahadayānaṃ amatābhisekasadisena brahmassarena bhāsato bhagavato vacanaṃ abhinandiṃsu, anumodiṃsu ceva sampaṭicchiṃsu cāti attho. Tenetaṃ vuccati –

    ‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਸੁਲਪਿਤਂ, ਸਾਧੁ ਸਾਧੂਤਿ ਤਾਦਿਨੋ।

    ‘‘Subhāsitaṃ sulapitaṃ, sādhu sādhūti tādino;

    ਅਨੁਮੋਦਮਾਨਾ ਸਿਰਸਾ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਂਸੁ ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ॥

    Anumodamānā sirasā, sampaṭicchiṃsu bhikkhavo’’ti.

    ਪਠਮਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Paṭhamapaṭiccasamuppādasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Paṭiccasamuppādasuttaṃ

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੧. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭiccasamuppādasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact