| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
1. குஸலத்திகங்
1. Kusalattikaṃ
1. படிச்சவாரவண்ணனா
1. Paṭiccavāravaṇṇanā
1. பச்சயானுலோமங்
1. Paccayānulomaṃ
(1) விப⁴ங்க³வாரோ
(1) Vibhaṅgavāro
53. யா குஸலத்திகே லப⁴ந்தி, ந தாயேவ வேத³னாத்திகாதீ³ஸூதி திகபத³னானத்தமத்தேன வினா மூலாவஸானவஸேன ஸதி³ஸதங் ஸந்தா⁴ய ‘‘ந தாயேவா’’தி வுத்தங், ந ச கேவலங் திகந்தரேயேவ, குஸலத்திகேபி பன யா படிச்சவாரே லப⁴ந்தி, ந தாயேவ பச்சயவாராதீ³ஸூதி ஸப்³ப³புச்சா²ஸமாஹரணங் இத⁴ கத்தப்³ப³மேவ. த⁴ம்மானுலோமபச்சனீயே ச திகபட்டா²னே விதக்கத்திகபீதித்திகானங் விஸ்ஸஜ்ஜனே ஸப்³பா³பேதா விஸ்ஸஜ்ஜனங் லப⁴ந்தீதி எத்த² பீதித்திகக்³க³ஹணங் ந காதப்³ப³ங். ந ஹி தத்த² ஏகூனபஞ்ஞாஸ புச்சா² விஸ்ஸஜ்ஜனங் லப⁴ந்தீதி.
53. Yākusalattike labhanti, na tāyeva vedanāttikādīsūti tikapadanānattamattena vinā mūlāvasānavasena sadisataṃ sandhāya ‘‘natāyevā’’ti vuttaṃ, na ca kevalaṃ tikantareyeva, kusalattikepi pana yā paṭiccavāre labhanti, na tāyeva paccayavārādīsūti sabbapucchāsamāharaṇaṃ idha kattabbameva. Dhammānulomapaccanīye ca tikapaṭṭhāne vitakkattikapītittikānaṃ vissajjane sabbāpetā vissajjanaṃ labhantīti ettha pītittikaggahaṇaṃ na kātabbaṃ. Na hi tattha ekūnapaññāsa pucchā vissajjanaṃ labhantīti.
தேன ஸத்³தி⁴ந்தி தேன ஸஹஜாதபச்சயபூ⁴தேன ஸத்³தி⁴ந்தி அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. ‘‘யாவ நிரோத⁴க³மனா உத்³த⁴ங் பஜ்ஜதீ’’தி ச ‘‘உப்பாதா³த³யோ வா பாபுணாதீ’’தி ச வசனேஹி க²ணத்தயஸமங்கீ³ உப்பஜ்ஜதீதி வுச்சதீதி அனுஞ்ஞாதங் விய ஹோதி, உப்பாத³க்க²ணஸமங்கீ³யேவ பன ஏவங் வுத்தோதி த³ட்ட²ப்³போ³.
Tena saddhinti tena sahajātapaccayabhūtena saddhinti attho daṭṭhabbo. ‘‘Yāva nirodhagamanā uddhaṃ pajjatī’’ti ca ‘‘uppādādayo vā pāpuṇātī’’ti ca vacanehi khaṇattayasamaṅgī uppajjatīti vuccatīti anuññātaṃ viya hoti, uppādakkhaṇasamaṅgīyeva pana evaṃ vuttoti daṭṭhabbo.
யஸ்மா பன ஏகோ க²ந்தோ⁴ ஏகஸ்ஸாதிஆதி³ இத⁴ குஸலவசனேன க³ஹிதே க²ந்தே⁴ ஸந்தா⁴ய வுத்தங். வேத³னாத்திகாதீ³ஸு பன ஏகங் க²ந்த⁴ங் படிச்ச த்³வின்னங், த்³வே படிச்ச ஏகஸ்ஸபி, ஹேதுது³காதீ³ஸு ச ஸங்கா²ரக்க²ந்தே⁴கதே³ஸங் படிச்ச ஸங்கா²ரக்க²ந்தே⁴கதே³ஸஸ்ஸபி உப்பத்தி வுத்தாதி ஸஹ உப்பஜ்ஜமானானங் ஸப்³பே³ஸங் த⁴ம்மானங் பச்சயோ ஹொந்தோ ஏகேகஸ்ஸபி து³கதிகாதி³பே⁴தா³னஞ்ச பச்சயோ நாம ஹோதியேவ, ததா² து³காதி³பே⁴தா³னஞ்சாதி.
Yasmā pana eko khandho ekassātiādi idha kusalavacanena gahite khandhe sandhāya vuttaṃ. Vedanāttikādīsu pana ekaṃ khandhaṃ paṭicca dvinnaṃ, dve paṭicca ekassapi, hetudukādīsu ca saṅkhārakkhandhekadesaṃ paṭicca saṅkhārakkhandhekadesassapi uppatti vuttāti saha uppajjamānānaṃ sabbesaṃ dhammānaṃ paccayo honto ekekassapi dukatikādibhedānañca paccayo nāma hotiyeva, tathā dukādibhedānañcāti.
‘‘ரூபேன ஸத்³தி⁴ங் அனுப்பத்திதோ ஆருப்பவிபாகஞ்ச ந க³ஹேதப்³ப³’’ந்தி வுத்தங், தங் பன ந ஸப்³ப³ஸ்மிங் ஏதஸ்மிங் வசனே க³ஹேதப்³ப³ங், அத² கோ² ‘‘சித்தஸமுட்டா²னஞ்ச ரூப’’ந்தி எத்தே²வ. ந கேவலஞ்ச ஆருப்பவிபாகோவ, அத² கோ² லோகுத்தரவிபாககிரியாப்³யாகதம்பி ஆருப்பே உப்பஜ்ஜமானங் எத்த² ந க³ஹேதப்³ப³ங். ‘‘விபாகாப்³யாகதங் கிரியாப்³யாகதங் ஏகங் க²ந்த⁴ங் படிச்ச தயோ க²ந்தா⁴’’தி எத்த² பன ந கிஞ்சி ரூபேன வினா ஸஹ வா உப்பஜ்ஜமானங் ஸஹேதுகங் விபாககிரியாப்³யாகதங் அக்³க³ஹிதங் நாம அத்தி². தத்த² பன யங் ரூபேன ஸஹ உப்பஜ்ஜதி, தஸ்ஸ பச்சயுப்பன்னவிஸேஸங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘சித்தஸமுட்டா²னஞ்ச ரூப’’ந்தி வுத்தங்.
‘‘Rūpena saddhiṃ anuppattito āruppavipākañca na gahetabba’’nti vuttaṃ, taṃ pana na sabbasmiṃ etasmiṃ vacane gahetabbaṃ, atha kho ‘‘cittasamuṭṭhānañca rūpa’’nti ettheva. Na kevalañca āruppavipākova, atha kho lokuttaravipākakiriyābyākatampi āruppe uppajjamānaṃ ettha na gahetabbaṃ. ‘‘Vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā’’ti ettha pana na kiñci rūpena vinā saha vā uppajjamānaṃ sahetukaṃ vipākakiriyābyākataṃ aggahitaṃ nāma atthi. Tattha pana yaṃ rūpena saha uppajjati, tassa paccayuppannavisesaṃ dassetuṃ ‘‘cittasamuṭṭhānañca rūpa’’nti vuttaṃ.
‘‘வத்து²ங் படிச்ச க²ந்தா⁴’’தி எத்தகே வத்தப்³பே³ பச்சயபூ⁴தஸ்ஸ வத்து²ஸ்ஸ ‘‘கடத்தா ச ரூப’’ந்தி ஏதஸ்மிங் ஸாமஞ்ஞவசனே பச்சயுப்பன்னபா⁴வேன அக்³க³ஹிததாபத்திங் நிவாரேதுங் ‘‘க²ந்தே⁴ படிச்ச வத்தூ²’’தி வுத்தங். க²ந்தே⁴ படிச்ச வத்து², வத்து²ங் படிச்ச க²ந்தா⁴தி வா வத்து²க²ந்தா⁴னங் அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயபூ⁴தானங் பச்சயபா⁴வவிஸேஸத³ஸ்ஸனத்த²ங் அஞ்ஞமஞ்ஞாபெக்க²ங் வசனத்³வயங் வுத்தங் ஸாமஞ்ஞேன க³ஹிதம்பி விஸுங் உத்³த⁴டங்.
‘‘Vatthuṃ paṭicca khandhā’’ti ettake vattabbe paccayabhūtassa vatthussa ‘‘kaṭattā ca rūpa’’nti etasmiṃ sāmaññavacane paccayuppannabhāvena aggahitatāpattiṃ nivāretuṃ ‘‘khandhe paṭicca vatthū’’ti vuttaṃ. Khandhe paṭicca vatthu, vatthuṃ paṭicca khandhāti vā vatthukhandhānaṃ aññamaññapaccayabhūtānaṃ paccayabhāvavisesadassanatthaṃ aññamaññāpekkhaṃ vacanadvayaṃ vuttaṃ sāmaññena gahitampi visuṃ uddhaṭaṃ.
மஹாபூ⁴தேபி படிச்ச உப்பத்தித³ஸ்ஸனத்தந்தி யங் சித்தஸமுட்டா²னரூபங் கடத்தாரூபஞ்ச உபாதா³ரூபங் உபாதா³ரூபக்³க³ஹணேன வினா ‘‘க²ந்தே⁴ படிச்ச உப்பஜ்ஜதீ’’தி வுத்தங், தஸ்ஸ மஹாபூ⁴தேபி படிச்ச உப்பத்தித³ஸ்ஸனத்த²ந்தி அத்தோ². ஏதஸ்மிங் பன த³ஸ்ஸனே க²ந்த⁴பச்சயஸஹிதாஸஹிதஞ்ச ஸப்³ப³ங் உபாதா³ரூபங் இதோ பரேஸு ஸஹஜாதபச்சயாதீ³ஸு ஸங்க³ஹிதந்தி இமமத்த²ங் ஸந்தா⁴ய ‘‘கடத்தாரூபங் படிஸந்தி⁴யம்பீ’’தி பி-ஸத்³தோ³ வுத்தோதி த³ட்ட²ப்³போ³.
Mahābhūtepipaṭicca uppattidassanattanti yaṃ cittasamuṭṭhānarūpaṃ kaṭattārūpañca upādārūpaṃ upādārūpaggahaṇena vinā ‘‘khandhe paṭicca uppajjatī’’ti vuttaṃ, tassa mahābhūtepi paṭicca uppattidassanatthanti attho. Etasmiṃ pana dassane khandhapaccayasahitāsahitañca sabbaṃ upādārūpaṃ ito paresu sahajātapaccayādīsu saṅgahitanti imamatthaṃ sandhāya ‘‘kaṭattārūpaṃ paṭisandhiyampī’’ti pi-saddo vuttoti daṭṭhabbo.
மஹாபூ⁴தே படிச்ச உபாதா³ரூபந்தி வுத்தனயேனாதி ‘‘மஹாபூ⁴தே படிச்ச சித்தஸமுட்டா²னங் ரூபங் கடத்தாரூபங் உபாதா³ரூப’’ந்தி எத்த² அத்த²தோ அயங் நயோ வுத்தோதி ஸந்தா⁴யாஹ.
Mahābhūte paṭicca upādārūpanti vuttanayenāti ‘‘mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti ettha atthato ayaṃ nayo vuttoti sandhāyāha.
54. ரூபமிஸ்ஸகா பஹாயாதி யாஸு புச்சா²ஸு ரூபேன வினா பச்சயுப்பன்னங் ந லப்³ப⁴தி, அத² கோ² ரூபமிஸ்ஸகமேவ லப்³ப⁴தி, தா பஹாயாதி அதி⁴ப்பாயோ.
54. Rūpamissakā pahāyāti yāsu pucchāsu rūpena vinā paccayuppannaṃ na labbhati, atha kho rūpamissakameva labbhati, tā pahāyāti adhippāyo.
57. ‘‘திண்ணங் ஸன்னிபாதா க³ப்³ப⁴ஸ்ஸ அவக்கந்தி ஹோதீ’’தி வசனதோதி க³ப்³ப⁴ஸெய்யகபடிஸந்தி⁴யா பஞ்சக்க²ந்த⁴ஸப்³பா⁴வேன தாய ஸமானலக்க²ணா ஸப்³பா³பி பஞ்சவோகாரபடிஸந்தி⁴ ஓக்கந்தினாமகாதி ஸாதே⁴தி. பரிபுண்ணத⁴ம்மானங் விஸ்ஸஜ்ஜனங் எத்த² அத்தீ²தி பரிபுண்ணவிஸ்ஸஜ்ஜனா.
57. ‘‘Tiṇṇaṃ sannipātā gabbhassa avakkanti hotī’’ti vacanatoti gabbhaseyyakapaṭisandhiyā pañcakkhandhasabbhāvena tāya samānalakkhaṇā sabbāpi pañcavokārapaṭisandhi okkantināmakāti sādheti. Paripuṇṇadhammānaṃ vissajjanaṃ ettha atthīti paripuṇṇavissajjanā.
எத்த² ச ‘‘ஏகங் மஹாபூ⁴தங் படிச்ச தயோ…பே॰… மஹாபூ⁴தே படிச்ச சித்தஸமுட்டா²னங் ரூபங் கடத்தாரூபங் உபாதா³ரூப’’ந்தி (பட்டா²॰ 1.1.53) எத்தாவதா பஞ்சவோகாரே ஸப்³ப³ங் சித்தகம்மஸமுட்டா²னரூபங் த³ஸ்ஸிதங். அவஸேஸங் பன த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘பா³ஹிர’’ந்திஆதி³ வுத்தங். தத்த² பா³ஹிரந்தி ஏதேன அனிந்த்³ரியப³த்³த⁴ரூபங் த³ஸ்ஸேதி, புன ஆஹாரஸமுட்டா²னங் உதுஸமுட்டா²னந்தி ஏதேஹி ஸப்³ப³ங் இந்த்³ரியப³த்³த⁴ங் ஆஹாரஉதுஸமுட்டா²னரூபங். தத்த² ‘‘உதுஸமுட்டா²னங் ஏக’’ந்திஆதி³னா அஸஞ்ஞஸத்தானம்பி உதுஸமுட்டா²னங் வுத்தமேவாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ந ஹி தத்த² தஸ்ஸ வஜ்ஜனே காரணங் அத்தீ²தி. ஆதி³ம்ஹி பன ‘‘ஏகங் மஹாபூ⁴தங் படிச்சா’’திஆதி³ அவிஸேஸவசனங் ஸஹஜாதங் அரூபம்பி பச்சயங் ஹேதாதி³கே ச பச்சயே ப³ஹுதரே லப⁴ந்தங் சித்தஸமுட்டா²னகடத்தாரூபத்³வயங் ஸஹ ஸங்க³ண்ஹித்வா வுத்தங், ஏவஞ்ச கத்வா தஸ்ஸ பரியோஸானே ‘‘மஹாபூ⁴தே படிச்ச சித்தஸமுட்டா²னரூபங் கடத்தாரூபங் உபாதா³ரூப’’ந்தி வுத்தங், தஸ்மா தத்த² கடத்தாரூபங் சித்தஸமுட்டா²னஸம்ப³ந்த⁴ங் தங்ஸமானக³திகங் பஞ்சவோகாரே வத்தமானமேவ க³ஹிதந்தி அக்³க³ஹிதங் கடத்தாரூபங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அஸஞ்ஞஸத்தானங் ஏகங் மஹாபூ⁴தங் படிச்சா’’திஆதி³ வுத்தங், தஸ்மா உபாதா³ரூபங் இத⁴பி கம்மபச்சயவிப⁴ங்கே³ விய ‘‘மஹாபூ⁴தே படிச்ச கடத்தாரூபங் உபாதா³ரூப’’ந்தி (பட்டா²॰ 1.1.63) கடத்தாரூபபா⁴வவிஸிட்ட²ங் உபாதா³ரூபங் க³ஹிதந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ந ஹி வுத்தஸ்ஸ உதுஸமுட்டா²னஸ்ஸ புனவசனே பயோஜனங் அத்தீ²தி.
Ettha ca ‘‘ekaṃ mahābhūtaṃ paṭicca tayo…pe… mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti (paṭṭhā. 1.1.53) ettāvatā pañcavokāre sabbaṃ cittakammasamuṭṭhānarūpaṃ dassitaṃ. Avasesaṃ pana dassetuṃ ‘‘bāhira’’ntiādi vuttaṃ. Tattha bāhiranti etena anindriyabaddharūpaṃ dasseti, puna āhārasamuṭṭhānaṃ utusamuṭṭhānanti etehi sabbaṃ indriyabaddhaṃ āhārautusamuṭṭhānarūpaṃ. Tattha ‘‘utusamuṭṭhānaṃ eka’’ntiādinā asaññasattānampi utusamuṭṭhānaṃ vuttamevāti daṭṭhabbaṃ. Na hi tattha tassa vajjane kāraṇaṃ atthīti. Ādimhi pana ‘‘ekaṃ mahābhūtaṃ paṭiccā’’tiādi avisesavacanaṃ sahajātaṃ arūpampi paccayaṃ hetādike ca paccaye bahutare labhantaṃ cittasamuṭṭhānakaṭattārūpadvayaṃ saha saṅgaṇhitvā vuttaṃ, evañca katvā tassa pariyosāne ‘‘mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānarūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti vuttaṃ, tasmā tattha kaṭattārūpaṃ cittasamuṭṭhānasambandhaṃ taṃsamānagatikaṃ pañcavokāre vattamānameva gahitanti aggahitaṃ kaṭattārūpaṃ dassetuṃ ‘‘asaññasattānaṃ ekaṃ mahābhūtaṃ paṭiccā’’tiādi vuttaṃ, tasmā upādārūpaṃ idhapi kammapaccayavibhaṅge viya ‘‘mahābhūte paṭicca kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti (paṭṭhā. 1.1.63) kaṭattārūpabhāvavisiṭṭhaṃ upādārūpaṃ gahitanti daṭṭhabbaṃ. Na hi vuttassa utusamuṭṭhānassa punavacane payojanaṃ atthīti.
கஸ்மா பன யதா² பா³ஹிராதீ³ஸு ‘‘மஹாபூ⁴தே படிச்ச உபாதா³ரூப’’ந்தி அவிஸேஸெத்வா உபாதா³ரூபங் வுத்தங், ஏவங் அவத்வா சித்தகம்மஜஉபாதா³ரூபானி ‘‘சித்தஸமுட்டா²னங் ரூபங் கடத்தாரூபங் உபாதா³ரூப’’ந்தி ஹேதுபச்சயாதீ³ஸு ஸஹ ‘‘சித்தஸமுட்டா²னங் ரூபங் உபாதா³ரூபங் அஸஞ்ஞஸத்தானங்…பே॰… கடத்தாரூபங் உபாதா³ரூப’’ந்தி அதி⁴பதிபச்சயாதீ³ஸு விஸுங் சித்தஸமுட்டா²னரூபபா⁴வகடத்தாரூபபா⁴வேஹி விஸேஸெத்வாவ வுத்தானீதி? தத்த² பா³ஹிரக்³க³ஹணாதீ³ஹி விய எத்த² மஹாபூ⁴தானங் கேனசி அவிஸேஸிதத்தா. அபிச இத்³தி⁴சித்தனிப்³ப³த்தானங் கம்மபச்சயானஞ்ச இட்டா²னிட்டா²னங் பா³ஹிரரூபாயதனாதீ³னங் சித்தங் கம்மஞ்ச ஹேதாதீ³ஸு ந கோசி பச்சயோ, ஆஹாரஉதுஸமுட்டா²னானங் பன சித்தங் பச்சா²ஜாதபா⁴வேன உபத்த²ம்ப⁴கமேவ, ந ஜனகங், மஹாபூ⁴தானேவ பன தேஸங் ஸஹஜாதாதி³பா⁴வேன ஜனகானி, தஸ்மா ஸதிபி சித்தேன கம்மேன ச வினா அபா⁴வே ஹேதாதி³பச்சயபூ⁴தேஹி அரூபேஹி உப்பஜ்ஜமானானி சித்தஸமுட்டா²னரூபகடத்தாரூபபூ⁴தானேவ உபாதா³ரூபானி ஹொந்தி, ந அஞ்ஞானீதி இமங் விஸேஸங் த³ஸ்ஸேதுங் சித்தகம்மஜெஸ்வேவ உபாதா³ரூபேஸு விஸேஸனங் கதங். அஞ்ஞானி வா ஸமானஜாதிகேன ரூபேன ஸமுட்டா²னானி பாகடவிஸேஸனானேவாதி ந விஸேஸனங் அரஹந்தி, ஏதானி பன அஸமானஜாதிகேஹி அரூபேஹி ஸமுட்டி²தானி விஸேஸனங் அரஹந்தீதி விஸேஸிதானீதி வேதி³தப்³பா³னி. யதா² வா சித்தகம்மானி சித்தகம்மஸமுட்டா²னானங் ஸவிஸேஸேன பச்சயபா⁴வேன பச்சயா ஹொந்தி ஸஹஜாதாதி³பச்சயபா⁴வதோ மூலகரணபா⁴வதோ ச, ந ஏவங் உதுஆஹாரா தங்ஸமுட்டா²னானந்தி சித்தகம்மஜானேவ விஸுங் விஸேஸனங் அரஹந்தி. இதரானி பன மஹாபூ⁴தவிஸேஸேனேவ விஸேஸிதானி, இத⁴ உபாதா³ரூபவிஸேஸனேன மஹாபூ⁴தானி விய. ந ஹி அஞ்ஞதரவிஸேஸனங் உப⁴யவிஸேஸனங் ந ஹோதீதி.
Kasmā pana yathā bāhirādīsu ‘‘mahābhūte paṭicca upādārūpa’’nti avisesetvā upādārūpaṃ vuttaṃ, evaṃ avatvā cittakammajaupādārūpāni ‘‘cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti hetupaccayādīsu saha ‘‘cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ upādārūpaṃ asaññasattānaṃ…pe… kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti adhipatipaccayādīsu visuṃ cittasamuṭṭhānarūpabhāvakaṭattārūpabhāvehi visesetvāva vuttānīti? Tattha bāhiraggahaṇādīhi viya ettha mahābhūtānaṃ kenaci avisesitattā. Apica iddhicittanibbattānaṃ kammapaccayānañca iṭṭhāniṭṭhānaṃ bāhirarūpāyatanādīnaṃ cittaṃ kammañca hetādīsu na koci paccayo, āhārautusamuṭṭhānānaṃ pana cittaṃ pacchājātabhāvena upatthambhakameva, na janakaṃ, mahābhūtāneva pana tesaṃ sahajātādibhāvena janakāni, tasmā satipi cittena kammena ca vinā abhāve hetādipaccayabhūtehi arūpehi uppajjamānāni cittasamuṭṭhānarūpakaṭattārūpabhūtāneva upādārūpāni honti, na aññānīti imaṃ visesaṃ dassetuṃ cittakammajesveva upādārūpesu visesanaṃ kataṃ. Aññāni vā samānajātikena rūpena samuṭṭhānāni pākaṭavisesanānevāti na visesanaṃ arahanti, etāni pana asamānajātikehi arūpehi samuṭṭhitāni visesanaṃ arahantīti visesitānīti veditabbāni. Yathā vā cittakammāni cittakammasamuṭṭhānānaṃ savisesena paccayabhāvena paccayā honti sahajātādipaccayabhāvato mūlakaraṇabhāvato ca, na evaṃ utuāhārā taṃsamuṭṭhānānanti cittakammajāneva visuṃ visesanaṃ arahanti. Itarāni pana mahābhūtaviseseneva visesitāni, idha upādārūpavisesanena mahābhūtāni viya. Na hi aññataravisesanaṃ ubhayavisesanaṃ na hotīti.
58. அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயே க²ந்தே⁴ படிச்ச வத்து², வத்து²ங் படிச்ச க²ந்தா⁴தி க²ந்த⁴வத்தூ²னங் அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயதாத³ஸ்ஸனேன புப்³பே³ விஸுங் பச்சயபா⁴வேன த³ஸ்ஸிதானங் க²ந்தா⁴னங் ஏகதோ பச்சயபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோ ஹோதீதி இமினா அதி⁴ப்பாயேனாஹ ‘‘சதுன்னம்பி க²ந்தா⁴னங் ஏகதோ வத்து²னா அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயதங் த³ஸ்ஸேதுங் வுத்த’’ந்தி. ‘‘க²ந்தே⁴ படிச்ச வத்தூ²’’தி இத³ங் பன சதுன்னம்பி க²ந்தா⁴னங் ஏகதோ படிச்சத்த²ப²ரணதாத³ஸ்ஸனத்த²ங், ‘‘வத்து²ங் படிச்ச க²ந்தா⁴’’தி வத்து²ஸ்ஸ. ந கேவலஞ்ச க²ந்தா⁴னங் இதே⁴வ, ஹேதுபச்சயாதீ³ஸுபி அயமேவ நயோ. தத்த² ஸப்³பே³ஸங் க²ந்தா⁴னங் விஸுங் படிச்சத்த²ப²ரணதங் த³ஸ்ஸெத்வா புன ‘‘வத்து²ங் படிச்ச க²ந்தா⁴’’தி வத்து²ஸ்ஸபி த³ஸ்ஸிதாய ‘‘ஏகங் க²ந்த⁴ஞ்ச வத்து²ஞ்ச படிச்ச தயோ க²ந்தா⁴’’திஆதி³னா க²ந்த⁴வத்தூ²னஞ்ச த³ஸ்ஸிதாயேவ ஹோதீதி த³ட்ட²ப்³பா³.
58. Aññamaññapaccaye khandhe paṭicca vatthu, vatthuṃ paṭicca khandhāti khandhavatthūnaṃ aññamaññapaccayatādassanena pubbe visuṃ paccayabhāvena dassitānaṃ khandhānaṃ ekato paccayabhāvo dassito hotīti iminā adhippāyenāha ‘‘catunnampi khandhānaṃ ekato vatthunā aññamaññapaccayataṃ dassetuṃ vutta’’nti. ‘‘Khandhe paṭicca vatthū’’ti idaṃ pana catunnampi khandhānaṃ ekato paṭiccatthapharaṇatādassanatthaṃ, ‘‘vatthuṃ paṭicca khandhā’’ti vatthussa. Na kevalañca khandhānaṃ idheva, hetupaccayādīsupi ayameva nayo. Tattha sabbesaṃ khandhānaṃ visuṃ paṭiccatthapharaṇataṃ dassetvā puna ‘‘vatthuṃ paṭicca khandhā’’ti vatthussapi dassitāya ‘‘ekaṃ khandhañca vatthuñca paṭicca tayo khandhā’’tiādinā khandhavatthūnañca dassitāyeva hotīti daṭṭhabbā.
கஸ்மா பனெத்த² ‘‘குஸலங் த⁴ம்மங் படிச்ச அப்³யாகதோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதி அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயா, குஸலே க²ந்தே⁴ படிச்ச சித்தஸமுட்டா²னா மஹாபூ⁴தா’’தி ஏவமாதி³ ந வுத்தங், நனு யதே³வ படிச்சத்த²ங் ப²ரதி, ந தேனேவ அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயேன ப⁴விதப்³ப³ங் ஹேதுபச்சயாதீ³ஹி விய. ந ஹி யங் ‘‘ஏகங் தயோ த்³வே ச க²ந்தே⁴ படிச்சா’’தி வுத்தங், தே ஹேதுபச்சயபூ⁴தா ஏவ ஹொந்தி. ஏஸ நயோ ஆரம்மணபச்சயாதீ³ஸுபி. பச்சயவாரே ச ‘‘அப்³யாகதங் த⁴ம்மங் பச்சயா குஸலோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதி அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயா’’தி (பட்டா²॰ 1.1.256) வுத்தங், ந வத்து² குஸலானங் அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயோ ஹோதி, அத² ச பன தங்பச்சயா க²ந்தா⁴னங் அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயா உப்பத்தி வுத்தா ஏவ. யதி³பி குஸலா க²ந்தா⁴ மஹாபூ⁴தானங் அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயா ந ஹொந்தி, ததா²பி தே படிச்ச தேஸங் உப்பத்தி வத்தப்³பா³ ஸியாதி? ந வத்தப்³பா³ க²ந்த⁴ஸஹஜாதானங் மஹாபூ⁴தானங் க²ந்தா⁴னங் பச்சயபா⁴வாபா⁴வதோ. அஞ்ஞமஞ்ஞஸத்³தோ³ ஹி ந ஹேதாதி³ஸத்³தோ³ விய நிரபெக்கோ², ஸஹஜாதாதி³ஸத்³தோ³ விய வா அஞ்ஞதராபெக்கோ², அத² கோ² யதா²வுத்தேதரேதராபெக்கோ². பச்சயபச்சயுப்பன்னா ச க²ந்தா⁴ மஹாபூ⁴தா இத⁴ யதா²வுத்தா ப⁴வெய்யுங், தேஸு ச மஹாபூ⁴தா க²ந்தா⁴னங் ந கோசி பச்சயோ. யஸ்ஸ ச ஸயங் பச்சயோ, ததோ தேன தன்னிஸ்ஸிதேன வா அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயேன உப்பஜ்ஜமானங் அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயா உப்பஜ்ஜதீதி வத்தப்³ப³தங் அரஹதி, யதா² க²ந்தே⁴ படிச்ச க²ந்தா⁴, வத்து²ங் பச்சயா க²ந்தா⁴. தஸ்மா அத்தனோ பச்சயஸ்ஸ பச்சயத்தாபா⁴வதோ தத³பெக்க²த்தா ச அஞ்ஞமஞ்ஞஸத்³த³ஸ்ஸ க²ந்தே⁴ படிச்ச பச்சயா ச மஹாபூ⁴தானங் அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயா உப்பத்தி ந வுத்தா, ந அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயா ச வுத்தா. க²ந்தா⁴ பன வத்து²ங் பச்சயா உப்பஜ்ஜமானா வத்து²ஸ்ஸ பச்சா²ஜாதபச்சயா ஹொந்தி, தன்னிஸ்ஸிதேன ச அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயேன உப்பஜ்ஜந்தி. தஸ்மா வத்து²ங் பச்சயா க²ந்தா⁴னங் குஸலாதீ³னங் அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயா உப்பத்தி வுத்தாதி.
Kasmā panettha ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca abyākato dhammo uppajjati aññamaññapaccayā, kusale khandhe paṭicca cittasamuṭṭhānā mahābhūtā’’ti evamādi na vuttaṃ, nanu yadeva paṭiccatthaṃ pharati, na teneva aññamaññapaccayena bhavitabbaṃ hetupaccayādīhi viya. Na hi yaṃ ‘‘ekaṃ tayo dve ca khandhe paṭiccā’’ti vuttaṃ, te hetupaccayabhūtā eva honti. Esa nayo ārammaṇapaccayādīsupi. Paccayavāre ca ‘‘abyākataṃ dhammaṃ paccayā kusalo dhammo uppajjati aññamaññapaccayā’’ti (paṭṭhā. 1.1.256) vuttaṃ, na vatthu kusalānaṃ aññamaññapaccayo hoti, atha ca pana taṃpaccayā khandhānaṃ aññamaññapaccayā uppatti vuttā eva. Yadipi kusalā khandhā mahābhūtānaṃ aññamaññapaccayā na honti, tathāpi te paṭicca tesaṃ uppatti vattabbā siyāti? Na vattabbā khandhasahajātānaṃ mahābhūtānaṃ khandhānaṃ paccayabhāvābhāvato. Aññamaññasaddo hi na hetādisaddo viya nirapekkho, sahajātādisaddo viya vā aññatarāpekkho, atha kho yathāvuttetaretarāpekkho. Paccayapaccayuppannā ca khandhā mahābhūtā idha yathāvuttā bhaveyyuṃ, tesu ca mahābhūtā khandhānaṃ na koci paccayo. Yassa ca sayaṃ paccayo, tato tena tannissitena vā aññamaññapaccayena uppajjamānaṃ aññamaññapaccayā uppajjatīti vattabbataṃ arahati, yathā khandhe paṭicca khandhā, vatthuṃ paccayā khandhā. Tasmā attano paccayassa paccayattābhāvato tadapekkhattā ca aññamaññasaddassa khandhe paṭicca paccayā ca mahābhūtānaṃ aññamaññapaccayā uppatti na vuttā, na aññamaññapaccayā ca vuttā. Khandhā pana vatthuṃ paccayā uppajjamānā vatthussa pacchājātapaccayā honti, tannissitena ca aññamaññapaccayena uppajjanti. Tasmā vatthuṃ paccayā khandhānaṃ kusalādīnaṃ aññamaññapaccayā uppatti vuttāti.
59. ந ஸா க³ஹிதாதி சக்கா²யதனாதீ³னி நிஸ்ஸயபூ⁴தானி படிச்சாதி ந வுத்தந்தி அதி⁴ப்பாயோ. நிஸ்ஸயபச்சயபா⁴வேன பன ந சக்கா²யதனாதீ³னி ஆரம்மணபச்சயபா⁴வேன ரூபாயதனாதீ³னி விய ந க³ஹிதானீதி.
59. Nasā gahitāti cakkhāyatanādīni nissayabhūtāni paṭiccāti na vuttanti adhippāyo. Nissayapaccayabhāvena pana na cakkhāyatanādīni ārammaṇapaccayabhāvena rūpāyatanādīni viya na gahitānīti.
60. த்³வீஸு உபனிஸ்ஸயேஸு வத்தப்³ப³மேவ நத்தி², ஆரம்மணூபனிஸ்ஸயம்பி பன யே லப⁴ந்தி, தேஸங் வஸேன ஆரம்மணபச்சயஸதி³ஸந்தி ஏவங் வுத்தந்தி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தத்த² கிஞ்சாபீ’’தி ஆஹ. தத்த² ‘‘ந ஸப்³பே³ அகுஸலா அப்³யாகதா ஆரம்மணூபனிஸ்ஸயங் லப⁴ந்தீ’’தி புரிமபாடோ². குஸலாபி பன மஹக்³க³தா ஏகந்தேன, காமாவசரா ச கதா³சி ந லப⁴ந்தீதி ‘‘ந ஸப்³பே³ குஸலாகுஸலாப்³யாகதா’’தி பட²ந்தி.
60. Dvīsu upanissayesu vattabbameva natthi, ārammaṇūpanissayampi pana ye labhanti, tesaṃ vasena ārammaṇapaccayasadisanti evaṃ vuttanti dassetuṃ ‘‘tattha kiñcāpī’’ti āha. Tattha ‘‘na sabbe akusalā abyākatā ārammaṇūpanissayaṃ labhantī’’ti purimapāṭho. Kusalāpi pana mahaggatā ekantena, kāmāvacarā ca kadāci na labhantīti ‘‘na sabbe kusalākusalābyākatā’’ti paṭhanti.
61. புரேஜாதபச்சயே யதா² அஞ்ஞத்த² பச்சயங் அனித்³தி³ஸித்வாவ தே³ஸனா கதா, ஏவங் அகத்வா கஸ்மா ‘‘வத்து²ங் புரேஜாதபச்சயா’’தி வுத்தந்தி? நியமஸப்³பா⁴வா. ஹேதுஆதீ³ஸு ஹி நியமோ நத்தி². ந ஹி தேஹி உப்பஜ்ஜமானானங் அலோபா⁴தீ³ஸு குஸலாதீ³ஸு ரூபாதீ³ஸு ச அயமேவ பச்சயோதி நியமோ அத்தி², இத⁴ பன வத்து² ந வத்து²த⁴ம்மேஸு புரேஜாதபச்சயா உப்பஜ்ஜமானானங் த⁴ம்மானங் நியமதோ ச²ப்³பி³த⁴ங் வத்து² புரேஜாதபச்சயோ ஹோதீதி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் இத³ங் வுத்தங். ஆரம்மணபுரேஜாதம்பி ஹி வத்து²புரேஜாதே அவிஜ்ஜமானே ந லப்³ப⁴தி, ஏவஞ்ச கத்வா படிஸந்தி⁴விபாகஸ்ஸ நபுரேஜாதபச்சயா ஏவ உப்பத்தி வுத்தா, பச்சுப்பன்னாரம்மணஸ்ஸபி தஸ்ஸ புரேஜாதபச்சயோ ந உத்³த⁴டோ. ‘‘நேவவிபாகனவிபாகத⁴ம்மத⁴ம்மங் படிச்ச விபாகோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதி புரேஜாதபச்சயா’’தி ஏதஸ்ஸபி அலாப⁴தோ தத்த² ‘‘புரேஜாதே தீணீ’’தி (பட்டா²॰ 1.3.124) வுத்தந்தி.
61. Purejātapaccaye yathā aññattha paccayaṃ aniddisitvāva desanā katā, evaṃ akatvā kasmā ‘‘vatthuṃ purejātapaccayā’’ti vuttanti? Niyamasabbhāvā. Hetuādīsu hi niyamo natthi. Na hi tehi uppajjamānānaṃ alobhādīsu kusalādīsu rūpādīsu ca ayameva paccayoti niyamo atthi, idha pana vatthu na vatthudhammesu purejātapaccayā uppajjamānānaṃ dhammānaṃ niyamato chabbidhaṃ vatthu purejātapaccayo hotīti imamatthaṃ dassetuṃ idaṃ vuttaṃ. Ārammaṇapurejātampi hi vatthupurejāte avijjamāne na labbhati, evañca katvā paṭisandhivipākassa napurejātapaccayā eva uppatti vuttā, paccuppannārammaṇassapi tassa purejātapaccayo na uddhaṭo. ‘‘Nevavipākanavipākadhammadhammaṃ paṭicca vipāko dhammo uppajjati purejātapaccayā’’ti etassapi alābhato tattha ‘‘purejāte tīṇī’’ti (paṭṭhā. 1.3.124) vuttanti.
63. ததா² படிஸந்தி⁴க்க²ணே மஹாபூ⁴தானந்தி மஹாபூ⁴தானங் ஏகக்க²ணிகனானாக்க²ணிககம்மபச்சயவஸேனேவ தது³பாதா³ரூபானம்பி வத³தீதி ச த³ட்ட²ப்³ப³ங். கடத்தாரூபானந்தி பவத்தியங் கடத்தாரூபானந்தி அதி⁴ப்பாயோ.
63. Tathā paṭisandhikkhaṇe mahābhūtānanti mahābhūtānaṃ ekakkhaṇikanānākkhaṇikakammapaccayavaseneva tadupādārūpānampi vadatīti ca daṭṭhabbaṃ. Kaṭattārūpānanti pavattiyaṃ kaṭattārūpānanti adhippāyo.
64. யதா²லாப⁴வஸேனாதி இந்த்³ரியரூபேஸு யங் யங் படிஸந்தி⁴யங் லப்³ப⁴தி, தஸ்ஸ தஸ்ஸ வஸேன.
64. Yathālābhavasenāti indriyarūpesu yaṃ yaṃ paṭisandhiyaṃ labbhati, tassa tassa vasena.
69. விப்பயுத்தபச்சயா உப்பஜ்ஜமானானம்பி கேஸஞ்சி நியமதோ வத்து² விப்பயுத்தபச்சயோ, கேஸஞ்சி க²ந்தா⁴, ந ச ஸமானவிப்பயுத்தபச்சயா ஏவ குஸலாதி³கே படிச்ச உப்பஜ்ஜமானா உப்பஜ்ஜந்தி, அத² கோ² நானாவிப்பயுத்தபச்சயாபி, தஸ்மா தங் விஸேஸங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘வத்து²ங் விப்பயுத்தபச்சயா, க²ந்தே⁴ விப்பயுத்தபச்சயா’’தி தத்த² தத்த² வுத்தங். தத்த² ததா³யத்தவுத்திதாய பச்சயுப்பன்னோ பச்சயங் பச்சயங் கரோதீதி இமஸ்ஸத்த²ஸ்ஸ வஸேன உபயோக³வசனங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். வத்து²ங் க²ந்தே⁴ விப்பயுத்தபச்சயகரணதோதி அயஞ்ஹெத்த² அத்தோ². அட்ட²கதா²யங் பன ‘‘வத்து²ங் படிச்ச விப்பயுத்தபச்சயா, வத்து²னா விப்பயுத்தபச்சயதங் ஸாதெ⁴ந்தேனா’’தி அத்தோ² வுத்தோ, தத்த² குஸலானங் க²ந்தா⁴னங் வத்து²ங் படிச்ச உப்பத்தி நத்தீ²தி ‘‘வத்து²ங் படிச்சா’’தி ந ஸக்கா வத்துந்தி, இத³ங் பன படிச்சஸத்³தே³ன அயோஜெத்வா ‘‘படிச்ச உப்பஜ்ஜந்தி வத்து²ங் விப்பயுத்தபச்சயா’’தி யோஜெத்வா தஸ்ஸத்தோ² ‘‘வத்து²னா விப்பயுத்தபச்சயதங் ஸாதெ⁴ந்தேனா’’தி வுத்தோதி த³ட்ட²ப்³போ³. கிங் பன படிச்சாதி? யங் ‘‘ஏகங் க²ந்த⁴’’ந்திஆதி³கங் பாளியங் படிச்சாதி வுத்தங். தமேவ அத்த²ங் பாகடங் கத்வா ‘‘வத்து²ங் விப்பயுத்தபச்சயாதி க²ந்தே⁴ படிச்ச க²ந்தா⁴, வத்து²னா விப்பயுத்தபச்சயதங் ஸாதெ⁴ந்தேனா’’தி பட²ந்தி. அனந்தரத்தா பாகடஸ்ஸ அப்³யாகதசித்தஸமுட்டா²னஸ்ஸேவ க³ஹணங் மா ஹோதூதி ‘‘அப்³யாகதசித்தஸமுட்டா²னம்பி குஸலாகுஸலசித்தஸமுட்டா²னம்பீ’’தி ஆஹ. ஆஸன்னம்பி தூ³ரம்பி ஸப்³ப³ந்தி வுத்தங் ஹோதீதி.
69. Vippayuttapaccayā uppajjamānānampi kesañci niyamato vatthu vippayuttapaccayo, kesañci khandhā, na ca samānavippayuttapaccayā eva kusalādike paṭicca uppajjamānā uppajjanti, atha kho nānāvippayuttapaccayāpi, tasmā taṃ visesaṃ dassetuṃ ‘‘vatthuṃ vippayuttapaccayā, khandhe vippayuttapaccayā’’ti tattha tattha vuttaṃ. Tattha tadāyattavuttitāya paccayuppanno paccayaṃ paccayaṃ karotīti imassatthassa vasena upayogavacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Vatthuṃ khandhe vippayuttapaccayakaraṇatoti ayañhettha attho. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘vatthuṃ paṭicca vippayuttapaccayā, vatthunā vippayuttapaccayataṃ sādhentenā’’ti attho vutto, tattha kusalānaṃ khandhānaṃ vatthuṃ paṭicca uppatti natthīti ‘‘vatthuṃ paṭiccā’’ti na sakkā vattunti, idaṃ pana paṭiccasaddena ayojetvā ‘‘paṭicca uppajjanti vatthuṃ vippayuttapaccayā’’ti yojetvā tassattho ‘‘vatthunā vippayuttapaccayataṃ sādhentenā’’ti vuttoti daṭṭhabbo. Kiṃ pana paṭiccāti? Yaṃ ‘‘ekaṃ khandha’’ntiādikaṃ pāḷiyaṃ paṭiccāti vuttaṃ. Tameva atthaṃ pākaṭaṃ katvā ‘‘vatthuṃ vippayuttapaccayāti khandhe paṭicca khandhā, vatthunā vippayuttapaccayataṃ sādhentenā’’ti paṭhanti. Anantarattā pākaṭassa abyākatacittasamuṭṭhānasseva gahaṇaṃ mā hotūti ‘‘abyākatacittasamuṭṭhānampi kusalākusalacittasamuṭṭhānampī’’ti āha. Āsannampi dūrampi sabbanti vuttaṃ hotīti.
71-72. ‘‘இமே வீஸதி பச்சயாதி ஸங்கி²பித்வா த³ஸ்ஸிதானங் வஸேனேதங் வுத்த’’ந்தி வுத்தங். தத்த² யதி³ ஏகேனபி தே³ஸனங் ஸங்கி²த்தங் ஸங்கி²த்தமேவ, ஆதி³ம்ஹி பன தயோ பச்சயா விப்பயுத்தபச்சயோ ஏகம்பி பத³ங் அபரிஹாபெத்வா வித்தா²ரிதாதி தே சத்தாரோ பச்சா²ஜாதஞ்ச வஜ்ஜெத்வா ‘‘இமே ஏகூனவீஸதி பச்சயா’’தி வத்தப்³ப³ங் ஸியா. எத்தகா ஹி ஸங்கி²பித்வா த³ஸ்ஸிதாதி. யே பன பாளியங் வித்தா²ரிதங் அவித்தா²ரிதஞ்ச ஸப்³ப³ங் ஸங்க³ஹெத்வா வுத்தந்தி வத³ந்தி, தேஸங் ‘‘இமே தேவீஸதி பச்சயா’’தி பாடே²ன ப⁴விதப்³ப³ங். ஆதி³ம்ஹி பன தயோ பச்சயே வித்தா²ரிதே வஜ்ஜெத்வா யதோ பபு⁴தி ஸங்கே²போ ஆரத்³தோ⁴, ததோ சதுத்த²தோ பபு⁴தி ஸங்கி²த்தங் வித்தா²ரிதஞ்ச ஸஹ க³ஹெத்வா ‘‘இமே தேவீஸதி பச்சயா’’தி வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
71-72. ‘‘Ime vīsati paccayāti saṃkhipitvā dassitānaṃ vasenetaṃ vutta’’nti vuttaṃ. Tattha yadi ekenapi desanaṃ saṃkhittaṃ saṃkhittameva, ādimhi pana tayo paccayā vippayuttapaccayo ekampi padaṃ aparihāpetvā vitthāritāti te cattāro pacchājātañca vajjetvā ‘‘ime ekūnavīsati paccayā’’ti vattabbaṃ siyā. Ettakā hi saṃkhipitvā dassitāti. Ye pana pāḷiyaṃ vitthāritaṃ avitthāritañca sabbaṃ saṅgahetvā vuttanti vadanti, tesaṃ ‘‘ime tevīsati paccayā’’ti pāṭhena bhavitabbaṃ. Ādimhi pana tayo paccaye vitthārite vajjetvā yato pabhuti saṅkhepo āraddho, tato catutthato pabhuti saṃkhittaṃ vitthāritañca saha gahetvā ‘‘ime tevīsati paccayā’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ.
விப⁴ங்க³வாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Vibhaṅgavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
(2) ஸங்க்²யாவாரோ
(2) Saṅkhyāvāro
73. ததா² புரேஜாதபச்சயேதி யதா² அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயே விஸேஸோ விப⁴ங்கே³ அத்தி², ததா² புரேஜாதபச்சயேபி அத்தீ²தி அத்தோ². ‘‘வத்து²ங் புரேஜாதபச்சயா’’தி ஹி தத்த² விஸேஸோ படிஸந்தி⁴அபா⁴வோ சாதி. விபாகானி சேவ வீதி²சித்தானி ச ந லப்³ப⁴ந்தீதி ஏதேன ‘‘கிரியாப்³யாகதங் ஏகங் க²ந்த⁴ங் படிச்சா’’திஆதி³கே (பட்டா²॰ 1.1.53) விப⁴ங்கே³ விபாகாப்³யாகதாபா⁴வங் கிரியாப்³யாகதே ச அஜவனஸ்ஸ ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் அலப்³ப⁴மானதங் விஸேஸங் த³ஸ்ஸேதி.
73. Tathāpurejātapaccayeti yathā aññamaññapaccaye viseso vibhaṅge atthi, tathā purejātapaccayepi atthīti attho. ‘‘Vatthuṃ purejātapaccayā’’ti hi tattha viseso paṭisandhiabhāvo cāti. Vipākāni cevavīthicittāni ca na labbhantīti etena ‘‘kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭiccā’’tiādike (paṭṭhā. 1.1.53) vibhaṅge vipākābyākatābhāvaṃ kiriyābyākate ca ajavanassa sabbena sabbaṃ alabbhamānataṃ visesaṃ dasseti.
74. ஏகமூலகே த³ஸ்ஸிதாய தே³ஸனாய லப்³ப⁴மானக³ணனஞ்ஞேவ ஆதா³யாதி இத³ங் ஏதஸ்மிங் அனுலோமே ஸுத்³தி⁴கனயே த³ஸ்ஸிதக³ணனதோ ததோ பரேஸு நயேஸு அஞ்ஞிஸ்ஸா அபா⁴வங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். அப³ஹுக³ணனேன யுத்தஸ்ஸ தேன ஸமானக³ணனதா ச இமஸ்மிங் அனுலோமேயேவ த³ட்ட²ப்³பா³. பச்சனீயே பன ‘‘நஹேதுபச்சயா நாரம்மணே ஏக’’ந்திஆதி³ங் (பட்டா²॰ 1.1.104) வக்க²தீதி.
74. Ekamūlake dassitāya desanāya labbhamānagaṇanaññeva ādāyāti idaṃ etasmiṃ anulome suddhikanaye dassitagaṇanato tato paresu nayesu aññissā abhāvaṃ sandhāya vuttaṃ. Abahugaṇanena yuttassa tena samānagaṇanatā ca imasmiṃ anulomeyeva daṭṭhabbā. Paccanīye pana ‘‘nahetupaccayā nārammaṇe eka’’ntiādiṃ (paṭṭhā. 1.1.104) vakkhatīti.
76-79. தே பன ஸங்கி²பித்வா தேவீஸதிமூலகோவெத்த² த³ஸ்ஸிதோதி எத்த² பச்சா²ஜாதவிபாகானங் பரிஹீனத்தா ‘‘த்³வாவீஸதிமூலகோ’’தி வத்தப்³ப³ங் ஸியா ஸாஸேவனஸவிபாகானங் வஸேன. து³வித⁴ம்பி பன த்³வாவீஸதிமூலகங் ஸஹ க³ஹெத்வா ஸங்க³ஹிதே தஸ்மிங் உப⁴யஸப்³பா⁴வதோ ‘‘தேவீஸதிமூலகோ’’தி ஆஹாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ஆஸேவனவிபாகானங் வா விரோதா⁴பா⁴வே ஸதி புச்சா²ய த³ஸ்ஸிதனயேன தேவீஸதிமூலகேன ப⁴விதப்³ப³ங், தஸ்ஸ ச நாமங் த்³வாவீஸதிமூலகே ஆரோபெத்வா ‘‘தேவீஸதிமூலகோ’’தி வுத்தந்தி அயமெத்த² ருள்ஹீ.
76-79. Te pana saṅkhipitvā tevīsatimūlakovettha dassitoti ettha pacchājātavipākānaṃ parihīnattā ‘‘dvāvīsatimūlako’’ti vattabbaṃ siyā sāsevanasavipākānaṃ vasena. Duvidhampi pana dvāvīsatimūlakaṃ saha gahetvā saṅgahite tasmiṃ ubhayasabbhāvato ‘‘tevīsatimūlako’’ti āhāti daṭṭhabbaṃ. Āsevanavipākānaṃ vā virodhābhāve sati pucchāya dassitanayena tevīsatimūlakena bhavitabbaṃ, tassa ca nāmaṃ dvāvīsatimūlake āropetvā ‘‘tevīsatimūlako’’ti vuttanti ayamettha ruḷhī.
ஆரம்மணபதே³ சேவாதி ஏதேன ஏகமூலகே அஞ்ஞபதா³னி வஜ்ஜேதி. ந ஹி ஏகமூலகே ஹேதாதீ³ஸு தயோவாதி அதி⁴ப்பாயோ. ஸுத்³தி⁴கனயோ பன ஆரம்மணமூலகாதீ³ஸு ந லப்³ப⁴தீதி ஆரம்மணமூலகே ‘‘நவா’’தி ஏதாய அதி⁴கக³ணனாய அபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘ஆரம்மணே டி²தேன ஸப்³ப³த்த² தீணேவ பஞ்ஹா’’தி வுத்தங். தத்த² காதப்³பா³தி வசனஸேஸோ. தீணேவாதி ச ததோ உத்³த⁴ங் க³ணனங் நிவாரேதி, ந அதோ⁴ படிக்கி²பதி. தேன ‘‘விபாகே ஏக’’ந்தி க³ணனா ந நிவாரிதாதி த³ட்ட²ப்³பா³. தீஸு ஏகஸ்ஸ அந்தோக³த⁴தாய ச ‘‘தீணேவா’’தி வுத்தந்தி. இதீதிஆதி³னா ‘‘ஸப்³ப³த்த² தீணேவா’’தி வசனேன அத்தனோ வசனங் த³ள்ஹங் கரோதி.
Ārammaṇapade cevāti etena ekamūlake aññapadāni vajjeti. Na hi ekamūlake hetādīsu tayovāti adhippāyo. Suddhikanayo pana ārammaṇamūlakādīsu na labbhatīti ārammaṇamūlake ‘‘navā’’ti etāya adhikagaṇanāya abhāvadassanatthaṃ ‘‘ārammaṇe ṭhitena sabbattha tīṇeva pañhā’’ti vuttaṃ. Tattha kātabbāti vacanaseso. Tīṇevāti ca tato uddhaṃ gaṇanaṃ nivāreti, na adho paṭikkhipati. Tena ‘‘vipāke eka’’nti gaṇanā na nivāritāti daṭṭhabbā. Tīsu ekassa antogadhatāya ca ‘‘tīṇevā’’ti vuttanti. Itītiādinā ‘‘sabbattha tīṇevā’’ti vacanena attano vacanaṃ daḷhaṃ karoti.
80-85. யே …பே॰… தங் த³ஸ்ஸேதுந்தி எத்தா²யமதி⁴ப்பாயோ – யதி³பி அவிக³தானந்தரங் ‘‘ஆரம்மணபச்சயா ஹேதுயா தீணீ’’தி வுத்தேபி ஊனதரக³ணனேன ஸத்³தி⁴ங் ஸங்ஸந்த³னே யா க³ணனா லப்³ப⁴தி, ஸா த³ஸ்ஸிதா ஹோதி, ததா²பி ஊனதரக³ணனேஹி ஸமானக³ணனேஹி ச ஸத்³தி⁴ங் ஸங்ஸந்த³னே ஊனதரா ஸமானா ச ஹோதி, ந ஏவங் ஆவிகரணவஸேன த³ஸ்ஸிதா ஹோதி, விபல்லாஸயோஜனாய பன ததா² த³ஸ்ஸேதி. வசனேன வா ஹி லிங்கே³ன வா அத்த²விஸேஸாவிகரணங் ஹோதீதி. தேனேதங் ஆவிகரோதீதி எத்தா²பி ஏவமேவ அதி⁴ப்பாயோ யோஜேதப்³போ³. பச்சனீயாதீ³ஸுபி பன ‘‘நாரம்மணபச்சயா நஹேதுயா ஏகங்…பே॰… நோவிக³தபச்சயா நஹேதுயா ஏக’’ந்திஆதி³னா (பட்டா²॰ 1.1.107) மூலபத³ங் ஆதி³ம்ஹியேவ ட²பெத்வா யோஜனா கதா, ந ச தத்த² ஏதங் லக்க²ணங் லப்³ப⁴தி, தஸ்மா மூலபத³ஸ்ஸ ஆதி³ம்ஹி ட²பெத்வா யோஜனமேவ கமோ, ந சக்கப³ந்த⁴னந்தி ‘‘ஆரம்மணபச்சயா ஹேதுயா தீணீ’’திஆதி³ யோஜிதங், ந ச விஞ்ஞாதே அத்தே² வசனேன லிங்கே³ன ச பயோஜனமத்தீ²தி.
80-85. Ye…pe… taṃ dassetunti etthāyamadhippāyo – yadipi avigatānantaraṃ ‘‘ārammaṇapaccayā hetuyā tīṇī’’ti vuttepi ūnataragaṇanena saddhiṃ saṃsandane yā gaṇanā labbhati, sā dassitā hoti, tathāpi ūnataragaṇanehi samānagaṇanehi ca saddhiṃ saṃsandane ūnatarā samānā ca hoti, na evaṃ āvikaraṇavasena dassitā hoti, vipallāsayojanāya pana tathā dasseti. Vacanena vā hi liṅgena vā atthavisesāvikaraṇaṃ hotīti. Tenetaṃ āvikarotīti etthāpi evameva adhippāyo yojetabbo. Paccanīyādīsupi pana ‘‘nārammaṇapaccayā nahetuyā ekaṃ…pe… novigatapaccayā nahetuyā eka’’ntiādinā (paṭṭhā. 1.1.107) mūlapadaṃ ādimhiyeva ṭhapetvā yojanā katā, na ca tattha etaṃ lakkhaṇaṃ labbhati, tasmā mūlapadassa ādimhi ṭhapetvā yojanameva kamo, na cakkabandhananti ‘‘ārammaṇapaccayā hetuyā tīṇī’’tiādi yojitaṃ, na ca viññāte atthe vacanena liṅgena ca payojanamatthīti.
பச்சயானுலோமவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paccayānulomavaṇṇanā niṭṭhitā.
படிச்சவாரோ
Paṭiccavāro
பச்சயபச்சனீயவண்ணனா
Paccayapaccanīyavaṇṇanā
86-87. ‘‘அஹேதுகங் விபாகாப்³யாகதந்தி இத³ங் ரூபஸமுட்டா²பகவஸேனேவ வேதி³தப்³ப³’’ந்தி வுத்தங், ஸப்³ப³ஸங்கா³ஹகவஸேன பனேதங் ந ந ஸக்கா யோஜேதுங்.
86-87. ‘‘Ahetukaṃ vipākābyākatanti idaṃ rūpasamuṭṭhāpakavaseneva veditabba’’nti vuttaṃ, sabbasaṅgāhakavasena panetaṃ na na sakkā yojetuṃ.
93. ஸஹஜாதபுரேஜாதபச்சயா ஸங்க³ஹங் க³ச்ச²ந்தீதி எத்த² ச ஸஹஜாதா ச ஹேதாத³யோ புரேஜாதா ச ஆரம்மணாத³யோ பச்சயா ஸங்க³ஹங் க³ச்ச²ந்தீதி அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. ந ஹி நபச்சா²ஜாதபச்சயா உப்பஜ்ஜமானா த்³வீஹேவ ஸஹஜாதபுரேஜாதபச்சயேஹி உப்பஜ்ஜந்தி, அத² கோ² பச்சா²ஜாதவஜ்ஜேஹி ஸப்³பே³ஹீதி.
93. Sahajātapurejātapaccayā saṅgahaṃ gacchantīti ettha ca sahajātā ca hetādayo purejātā ca ārammaṇādayo paccayā saṅgahaṃ gacchantīti attho daṭṭhabbo. Na hi napacchājātapaccayā uppajjamānā dvīheva sahajātapurejātapaccayehi uppajjanti, atha kho pacchājātavajjehi sabbehīti.
94-97. நாஹாரபச்சயே ஏகச்சங் ரூபமேவ பச்சயபச்சயுப்பன்னந்தி யங் படிச்ச உப்பஜ்ஜதி, ஸோ பச்சயோ ரூபமேவாதி கத்வா வுத்தங். யஸ்மா பன பச்சயா உப்பஜ்ஜதி, ஸோ அரூபம்பி ஹோதி யதா² கம்மங் கடத்தாரூபஸ்ஸ.
94-97. Nāhārapaccaye ekaccaṃ rūpameva paccayapaccayuppannanti yaṃ paṭicca uppajjati, so paccayo rūpamevāti katvā vuttaṃ. Yasmā pana paccayā uppajjati, so arūpampi hoti yathā kammaṃ kaṭattārūpassa.
99-102. நமக்³க³பச்சயே யதி³பி சித்தஸமுட்டா²னாத³யோ ஸப்³பே³ ரூபகொட்டா²ஸா லப்³ப⁴ந்தி, ததா²பி யங் மக்³க³பச்சயங் லப⁴தி, தஸ்ஸ பஹீனத்தா ‘‘ஏகச்சங் ரூபங் பச்சயுப்பன்ன’’ந்தி வுத்தங், ஏவமேவ பன நஹேதுபச்சயாதீ³ஸுபி ஏகச்சரூபஸ்ஸ பச்சயுப்பன்னதா த³ட்ட²ப்³பா³.
99-102. Namaggapaccaye yadipi cittasamuṭṭhānādayo sabbe rūpakoṭṭhāsā labbhanti, tathāpi yaṃ maggapaccayaṃ labhati, tassa pahīnattā ‘‘ekaccaṃ rūpaṃpaccayuppanna’’nti vuttaṃ, evameva pana nahetupaccayādīsupi ekaccarūpassa paccayuppannatā daṭṭhabbā.
107-130. நாஹாரனஇந்த்³ரியனஜா²னநமக்³க³பச்சயா ஸப்³ப³த்த² ஸதி³ஸவிஸ்ஸஜ்ஜனாதி இத³ங் ஏதேஸு மூலபா⁴வேன டி²தேஸு க³ணனாய ஸமானதங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். மூலானஞ்ஹி இத⁴ விஸ்ஸஜ்ஜனங் க³ணனாயேவ, ந ஸரூபத³ஸ்ஸனந்தி. நஸஹஜாதாதி³சதுக்கங் இதா⁴பி பரிஹீனமேவாதி ஸுத்³தி⁴கனயே விய மூலேஸுபி பரிஹீனமேவாதி அத்தோ².
107-130. Nāhāranaindriyanajhānanamaggapaccayā sabbattha sadisavissajjanāti idaṃ etesu mūlabhāvena ṭhitesu gaṇanāya samānataṃ sandhāya vuttaṃ. Mūlānañhi idha vissajjanaṃ gaṇanāyeva, na sarūpadassananti. Nasahajātādicatukkaṃ idhāpi parihīnamevāti suddhikanaye viya mūlesupi parihīnamevāti attho.
பச்சயபச்சனீயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paccayapaccanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
பச்சயானுலோமபச்சனீயவண்ணனா
Paccayānulomapaccanīyavaṇṇanā
131-189. ஹேதாதி⁴பதிமக்³க³பச்சயேஸு அனுலோமதோ டி²தேஸு…பே॰… அட்ட² பச்சனீயதோ ந லப்³ப⁴ந்தீதி திண்ணம்பி ஸாதா⁴ரணானங் பச்சனீயதோ அலப்³ப⁴மானானங் ஸப்³பே³ஸங் ஸங்க³ஹவஸேன வுத்தங், தஸ்மா மக்³க³பச்சயே இதரேஹி ஸாதா⁴ரணா ஸத்தேவ யோஜேதப்³பா³. அதி⁴பதிபச்சயே அனுலோமதோ டி²தே ஹேதுபச்சயோபி பச்சனீயதோ ந லப்³ப⁴தி, ஸோ பன மக்³கே³ன அஸாதா⁴ரணோதி கத்வா ந வுத்தோதி த³ட்ட²ப்³போ³. யேஹி வினா அரூபங் ந உப்பஜ்ஜதி, தே ஏகந்திகத்தா அரூபட்டா²னிகாதி இத⁴ வுத்தாதி த³ட்ட²ப்³பா³, தேன புரேஜாதாஸேவனபச்சயா தேஹி வினாபி அரூபஸ்ஸ உப்பத்திதோ வஜ்ஜிதா ஹொந்தி. ஸப்³ப³ட்டா²னிகா அஞ்ஞமஞ்ஞஆஹாரிந்த்³ரியா ச தேஹி வினா அரூபஸ்ஸ அனுப்பத்திதோ ஸங்க³ஹிதாதி. ஊனதரக³ணனானங்யேவ வஸேனாதி யதி³ அனுலோமதோ டி²தா ஏககாத³யோ த்³வாவீஸதிபரியோஸானா ஊனதரக³ணனா ஹொந்தி, தேஸங் வஸேன பச்சனீயதோ யோஜிதஸ்ஸ தஸ்ஸ தஸ்ஸ க³ணனா வேதி³தப்³பா³. அத² பச்சனீயதோ யோஜிதோ ஊனதரக³ணனோ, தஸ்ஸ வஸேன அனுலோமதோ டி²தஸ்ஸபி க³ணனா வேதி³தப்³பா³தி அத்தோ². ‘‘அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயா நாரம்மணே ஏக’’ந்திஆதி³வசனதோ (பட்டா²॰ 1.1.146) பன ந இத³ங் லக்க²ணங் ஏகந்திகங்.
131-189. Hetādhipatimaggapaccayesu anulomato ṭhitesu…pe… aṭṭha paccanīyato na labbhantīti tiṇṇampi sādhāraṇānaṃ paccanīyato alabbhamānānaṃ sabbesaṃ saṅgahavasena vuttaṃ, tasmā maggapaccaye itarehi sādhāraṇā satteva yojetabbā. Adhipatipaccaye anulomato ṭhite hetupaccayopi paccanīyato na labbhati, so pana maggena asādhāraṇoti katvā na vuttoti daṭṭhabbo. Yehi vinā arūpaṃ na uppajjati, te ekantikattā arūpaṭṭhānikāti idha vuttāti daṭṭhabbā, tena purejātāsevanapaccayā tehi vināpi arūpassa uppattito vajjitā honti. Sabbaṭṭhānikā aññamaññaāhārindriyā ca tehi vinā arūpassa anuppattito saṅgahitāti. Ūnataragaṇanānaṃyeva vasenāti yadi anulomato ṭhitā ekakādayo dvāvīsatipariyosānā ūnataragaṇanā honti, tesaṃ vasena paccanīyato yojitassa tassa tassa gaṇanā veditabbā. Atha paccanīyato yojito ūnataragaṇano, tassa vasena anulomato ṭhitassapi gaṇanā veditabbāti attho. ‘‘Aññamaññapaccayā nārammaṇe eka’’ntiādivacanato (paṭṭhā. 1.1.146) pana na idaṃ lakkhaṇaṃ ekantikaṃ.
பச்சயானுலோமபச்சனீயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paccayānulomapaccanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
பச்சயபச்சனீயானுலோமவண்ணனா
Paccayapaccanīyānulomavaṇṇanā
190. ஸப்³ப³த்தே²வாதி ந கேவலங் ஹேதும்ஹியேவ, அத² கோ² ஸப்³பே³ஸு பச்சயேஸு பச்சனீகதோ டி²தேஸூதி அத்தோ². புரேஜாதங் ஆஸேவனஞ்ச அலப⁴ந்தங் கஞ்சி நித³ஸ்ஸனவஸேன த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘படிஸந்தி⁴விபாகோ பனா’’திஆதி³மாஹ.
190. Sabbatthevāti na kevalaṃ hetumhiyeva, atha kho sabbesu paccayesu paccanīkato ṭhitesūti attho. Purejātaṃ āsevanañca alabhantaṃ kañci nidassanavasena dassento ‘‘paṭisandhivipāko panā’’tiādimāha.
‘‘புரேஜாதபச்சா²ஜாதாஸேவனவிபாகவிப்பயுத்தேஸு பச்சனீகதோ டி²தேஸு ஏகங் ட²பெத்வா அவஸேஸா அனுலோமதோ லப்³ப⁴ந்தீ’’தி இத³ங் அவஸேஸானங் லாப⁴மத்தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். ந ஸப்³பே³ஸங் அவஸேஸானங் லாப⁴ந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். யதி³பி ஹி பச்சா²ஜாதே பஸங்கோ³ நத்தி² ‘‘அனுலோமதோ ஸப்³ப³த்தே²வ ந லப்³ப⁴தீ’’தி அபவாத³ஸ்ஸ கதத்தா, புரேஜாதோ பன விப்பயுத்தே பச்சனீகதோ டி²தே அனுலோமதோ லப்³ப⁴தீதி இத³ம்பி அவஸேஸா ஸப்³பே³தி அத்தே² க³ய்ஹமானே ஆபஜ்ஜெய்ய. யம்பி கேசி ‘‘விப்பயுத்தபச்சயரஹிதே ஆருப்பேபி ஆரம்மணபுரேஜாதஸ்ஸ ஸம்ப⁴வங் ஞாபேதுங் ஏவங் வுத்த’’ந்தி வத³ந்தி, தம்பி தேஸங் ருசிமத்தமேவ. ந ஹி யத்த² வத்து²புரேஜாதங் ந லப்³ப⁴தி, தத்த² ஆரம்மணபுரேஜாதபா⁴வேன உபகாரகங் ஹோதீதி த³ஸ்ஸிதோயங் நயோதி. யுஜ்ஜமானகவஸேனாதி பச்சனீகதோ டி²தஸ்ஸ ட²பேதப்³ப³த்தா வுத்தங், யுஜ்ஜமானகபச்சயுப்பன்னவஸேன வாதி அத்தோ². ‘‘மக்³க³பச்சயே பச்சனீகதோ டி²தே ஹேதுபச்சயோ அனுலோமதோ ந லப்³ப⁴தீ’’தி புரிமபாடோ², அதி⁴பதிபச்சயோபி பன ந லப்³ப⁴தீதி ‘‘ஹேதாதி⁴பதிபச்சயா அனுலோமதோ ந லப்³ப⁴ந்தீ’’தி பட²ந்தி. அதி⁴பதிபச்சயே பச்சனீகதோ டி²தே பச்சா²ஜாததோ அஞ்ஞோ அனுலோமதோ அலப்³ப⁴மானோ நாம நத்தீ²தி ந விசாரிதங். அஞ்ஞமஞ்ஞே பச்சனீகதோ டி²தே ‘‘அரூபானங்யேவா’’தி வுத்தா நவ அனுலோமதோ ந லப்³ப⁴ந்தி, தம்பி பச்சனீகதோ டி²தேஹி ஆரம்மணபச்சயாதீ³ஹி ஸதி³ஸதாய ஸுவிஞ்ஞெய்யந்தி ந விசாரிதங் ப⁴விஸ்ஸதீதி.
‘‘Purejātapacchājātāsevanavipākavippayuttesu paccanīkato ṭhitesu ekaṃ ṭhapetvā avasesā anulomato labbhantī’’ti idaṃ avasesānaṃ lābhamattaṃ sandhāya vuttaṃ. Na sabbesaṃ avasesānaṃ lābhanti daṭṭhabbaṃ. Yadipi hi pacchājāte pasaṅgo natthi ‘‘anulomato sabbattheva na labbhatī’’ti apavādassa katattā, purejāto pana vippayutte paccanīkato ṭhite anulomato labbhatīti idampi avasesā sabbeti atthe gayhamāne āpajjeyya. Yampi keci ‘‘vippayuttapaccayarahite āruppepi ārammaṇapurejātassa sambhavaṃ ñāpetuṃ evaṃ vutta’’nti vadanti, tampi tesaṃ rucimattameva. Na hi yattha vatthupurejātaṃ na labbhati, tattha ārammaṇapurejātabhāvena upakārakaṃ hotīti dassitoyaṃ nayoti. Yujjamānakavasenāti paccanīkato ṭhitassa ṭhapetabbattā vuttaṃ, yujjamānakapaccayuppannavasena vāti attho. ‘‘Maggapaccaye paccanīkato ṭhite hetupaccayo anulomato na labbhatī’’ti purimapāṭho, adhipatipaccayopi pana na labbhatīti ‘‘hetādhipatipaccayā anulomato na labbhantī’’ti paṭhanti. Adhipatipaccaye paccanīkato ṭhite pacchājātato añño anulomato alabbhamāno nāma natthīti na vicāritaṃ. Aññamaññe paccanīkato ṭhite ‘‘arūpānaṃyevā’’ti vuttā nava anulomato na labbhanti, tampi paccanīkato ṭhitehi ārammaṇapaccayādīhi sadisatāya suviññeyyanti na vicāritaṃ bhavissatīti.
191-195. யாவ ஆஸேவனா ஸப்³ப³ங் ஸதி³ஸந்தி ந அஞ்ஞமஞ்ஞேன க⁴டிதஸ்ஸ மூலஸ்ஸ வித்தா²ரிதத்தா ததோ பரானி மூலானி ஸந்தா⁴ய வுத்தங். தேஸு ஹி அனுலோமதோ யோஜேதப்³ப³பச்சயா ச பஞ்ஹா சாதி ஸப்³ப³ங் ஸதி³ஸந்தி.
191-195. Yāvaāsevanā sabbaṃ sadisanti na aññamaññena ghaṭitassa mūlassa vitthāritattā tato parāni mūlāni sandhāya vuttaṃ. Tesu hi anulomato yojetabbapaccayā ca pañhā cāti sabbaṃ sadisanti.
இமஸ்மிங் பச்சனீயானுலோமேதி ஏதஸ்ஸ ‘‘இமேஸம்பி பகிண்ணகானங் வஸேனெத்த² க³ணனவாரோ அஸம்மோஹதோ வேதி³தப்³போ³’’தி ஏதேன ஸஹ ஸம்ப³ந்தோ⁴ . தத்த² எத்தா²தி ஏதேஸு பச்சயேஸூதி அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. இமஸ்மிங் பச்சனீயானுலோமே லப்³ப⁴மானேஸு பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மேஸுபீதி வா யோஜேதப்³ப³ங். தத்த² பி-ஸத்³தே³ன இமமத்த²ங் தீ³பேதி – ந கேவலங் பச்சயெஸ்வேவ கிஸ்மிஞ்சி பச்சனீகதோ டி²தே கேசி அனுலோமதோ ந லப்³ப⁴ந்தி, அத² கோ² பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மேஸுபி கோசி ஏகச்சங் பச்சயங் லப⁴மானோ கஞ்சி பச்சயங் ந லப⁴தீதி. தத்த² கம்மபச்சயங் லப⁴மானோ யேபு⁴ய்யேன இந்த்³ரியபச்சயங் லப⁴தி, மக்³க³பச்சயங் லப⁴மானோ யேபு⁴ய்யேன ஹேதுபச்சயங், ததா² ச ஜா²னபச்சயங் லப⁴மானோ மக்³க³பச்சயந்தி ஏதெஸ்வேவ லாபா⁴லாபா⁴ விசாரிதா. யத்தா²தி பஞ்சவோகாரபவத்தே அஸஞ்ஞேஸு ச. ரூபத⁴ம்மாதி யதா²வுத்தானி கடத்தாரூபானேவ ஸந்தா⁴ய வத³தி. ந ஹி பஞ்சவோகாரபவத்தே ஸப்³பே³ ரூபத⁴ம்மா ஹேதாதீ³னி ந லப⁴ந்தீதி. ‘‘ஹேதாதி⁴பதிவிபாகிந்த்³ரியபச்சயே ந லப⁴ந்தீ’’தி புரிமபாடோ², ஜா²னமக்³கே³பி பன ந லப⁴ந்தீதி ‘‘ஹேதாதி⁴பதிவிபாகிந்த்³ரியஜா²னமக்³க³பச்சயே ந லப⁴ந்தீ’’தி பட²ந்தி. யே ரூபத⁴ம்மானங் பச்சயா ஹொந்தி, தேஸு அரூபட்டா²னிகவஜ்ஜேஸு ஏதேயேவ ந லப⁴ந்தீதி அதி⁴ப்பாயோ. பச்சா²ஜாதாஹாரவிப்பயுத்தபச்சயேபி ஹி பவத்தே கடத்தாரூபங் லப⁴தீதி. லப்³ப⁴மானாலப்³ப⁴மானபச்சயத³ஸ்ஸனமத்தஞ்சேதங், ந தேஹி பச்சயேஹி உப்பத்திஅனுப்பத்தித³ஸ்ஸனந்தி. ஏவங் இந்த்³ரியபச்சயாலாபோ⁴ ஜீவிதிந்த்³ரியங் ஸந்தா⁴ய வுத்தோ ஸியா. யதா²வுத்தேஸு ஹி த⁴ம்மவஸேன பச்சா²ஜாதாதி³த்தயம்பி அலப⁴ந்தங் நாம கடத்தாரூபங் நத்தி². கோ பன வாதோ³ ஸப்³ப³ட்டா²னிககம்மேஸு. இந்த்³ரியங் பன அலப⁴ந்தங் அத்தி², கிந்தங்? ஜீவிதிந்த்³ரியந்தி. யதி³ ஏவங் உபாதா³ரூபானி ஸந்தா⁴ய அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயம்பி ந லப⁴ந்தீதி வத்தப்³ப³ங், தங் பன பாகடந்தி ந வுத்தங் ஸியா. அரூபிந்த்³ரியாலாப⁴ங் வா ஸந்தா⁴ய இந்த்³ரியபச்சயாலாபோ⁴ வுத்தோதி த³ட்ட²ப்³போ³.
Imasmiṃ paccanīyānulometi etassa ‘‘imesampi pakiṇṇakānaṃ vasenettha gaṇanavāro asammohato veditabbo’’ti etena saha sambandho . Tattha etthāti etesu paccayesūti attho veditabbo. Imasmiṃ paccanīyānulome labbhamānesu paccayuppannadhammesupīti vā yojetabbaṃ. Tattha pi-saddena imamatthaṃ dīpeti – na kevalaṃ paccayesveva kismiñci paccanīkato ṭhite keci anulomato na labbhanti, atha kho paccayuppannadhammesupi koci ekaccaṃ paccayaṃ labhamāno kañci paccayaṃ na labhatīti. Tattha kammapaccayaṃ labhamāno yebhuyyena indriyapaccayaṃ labhati, maggapaccayaṃ labhamāno yebhuyyena hetupaccayaṃ, tathā ca jhānapaccayaṃ labhamāno maggapaccayanti etesveva lābhālābhā vicāritā. Yatthāti pañcavokārapavatte asaññesu ca. Rūpadhammāti yathāvuttāni kaṭattārūpāneva sandhāya vadati. Na hi pañcavokārapavatte sabbe rūpadhammā hetādīni na labhantīti. ‘‘Hetādhipativipākindriyapaccaye na labhantī’’ti purimapāṭho, jhānamaggepi pana na labhantīti ‘‘hetādhipativipākindriyajhānamaggapaccaye na labhantī’’ti paṭhanti. Ye rūpadhammānaṃ paccayā honti, tesu arūpaṭṭhānikavajjesu eteyeva na labhantīti adhippāyo. Pacchājātāhāravippayuttapaccayepi hi pavatte kaṭattārūpaṃ labhatīti. Labbhamānālabbhamānapaccayadassanamattañcetaṃ, na tehi paccayehi uppattianuppattidassananti. Evaṃ indriyapaccayālābho jīvitindriyaṃ sandhāya vutto siyā. Yathāvuttesu hi dhammavasena pacchājātādittayampi alabhantaṃ nāma kaṭattārūpaṃ natthi. Ko pana vādo sabbaṭṭhānikakammesu. Indriyaṃ pana alabhantaṃ atthi, kintaṃ? Jīvitindriyanti. Yadi evaṃ upādārūpāni sandhāya aññamaññapaccayampi na labhantīti vattabbaṃ, taṃ pana pākaṭanti na vuttaṃ siyā. Arūpindriyālābhaṃ vā sandhāya indriyapaccayālābho vuttoti daṭṭhabbo.
196-197. நாரம்மணமூலகேஸு து³காதீ³ஸு ஹேதுயா பஞ்சாதி யதி³பி திகாதீ³ஸு ‘‘ஹேதுயா பஞ்சா’’தி இத³ங் நத்தி², ததா²பி து³காதீ³ஸு ஸப்³ப³த்த² அனுத்தானங் வத்துகாமோ ‘‘து³காதீ³ஸூ’’தி ஸப்³ப³ஸங்க³ஹவஸேன வத்வா தத்த² யங் ஆதி³து³கே வுத்தங் ‘‘ஹேதுயா பஞ்சா’’தி, தங் நித்³தா⁴ரேதி. கேசி பன ‘‘நாரம்மணமூலகே ஹேதுயா பஞ்சா’’தி பாட²ங் வத³ந்தி. ‘‘அஞ்ஞமஞ்ஞே ஏகந்தி பூ⁴தரூபமேவ ஸந்தா⁴ய வுத்த’’ந்தி புரிமபாடோ², வத்து²பி பன லப்³ப⁴தீதி ‘‘பூ⁴தரூபானி சேவ வத்து²ஞ்ச ஸந்தா⁴ய வுத்த’’ந்தி பட²ந்தி. திமூலகேதி இதா⁴பி து³மூலகங் திமூலகந்தி வத³ந்தி.
196-197. Nārammaṇamūlakesu dukādīsu hetuyā pañcāti yadipi tikādīsu ‘‘hetuyā pañcā’’ti idaṃ natthi, tathāpi dukādīsu sabbattha anuttānaṃ vattukāmo ‘‘dukādīsū’’ti sabbasaṅgahavasena vatvā tattha yaṃ ādiduke vuttaṃ ‘‘hetuyā pañcā’’ti, taṃ niddhāreti. Keci pana ‘‘nārammaṇamūlake hetuyā pañcā’’ti pāṭhaṃ vadanti. ‘‘Aññamaññe ekanti bhūtarūpameva sandhāya vutta’’nti purimapāṭho, vatthupi pana labbhatīti ‘‘bhūtarūpāni ceva vatthuñca sandhāya vutta’’nti paṭhanti. Timūlaketi idhāpi dumūlakaṃ timūlakanti vadanti.
203-233. நகம்மமூலகே ஹேதுயா தீணீதிஆதீ³ஸு சேதனாவ பச்சயுப்பன்னாதி இத³ங் ‘‘ஹேதுயா தீணீ’’தி ஏவங்பகாரே சேதனாமத்தஸங்கா³ஹகே ஸந்தா⁴ய வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ஆதி³-ஸத்³தோ³ ஹி பகாரத்தோ²வ ஹோதீதி. ஸஹஜாதஅஞ்ஞமஞ்ஞனிஸ்ஸயாஹாரஅத்தி²அவிக³தேஸு பன ரூபம்பி லப்³ப⁴தீதி.
203-233. Nakammamūlakehetuyā tīṇītiādīsu cetanāva paccayuppannāti idaṃ ‘‘hetuyā tīṇī’’ti evaṃpakāre cetanāmattasaṅgāhake sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ. Ādi-saddo hi pakāratthova hotīti. Sahajātaaññamaññanissayāhāraatthiavigatesu pana rūpampi labbhatīti.
பச்சயபச்சனீயானுலோமவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paccayapaccanīyānulomavaṇṇanā niṭṭhitā.
படிச்சவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paṭiccavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / பட்டா²னபாளி • Paṭṭhānapāḷi / 1. குஸலத்திகங் • 1. Kusalattikaṃ
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā
1. படிச்சவாரவண்ணனா • 1. Paṭiccavāravaṇṇanā
படிச்சவாரோ • Paṭiccavāro
