| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
1. குஸலத்திகங்
1. Kusalattikaṃ
1. படிச்சவாரவண்ணனா
1. Paṭiccavāravaṇṇanā
1. பச்சயானுலோமங்
1. Paccayānulomaṃ
(1) விப⁴ங்க³வாரவண்ணனா
(1) Vibhaṅgavāravaṇṇanā
53. திகபதா³னங் திகந்தரபதே³ஹி விஸதி³ஸதா பாகடாயேவாதி வுத்தங் ‘‘திகபத³னானத்தமத்தேன வினா’’தி. மூலாவஸானவஸேனாதி ‘‘ஏகமூலேகாவஸானங் நவா’’திஆதி³னா வுத்தமூலாவஸானவஸேன. ‘‘ந தாயேவ வேத³னாத்திகாதீ³ஸூ’’தி எத்த² யா ஸதி³ஸதா படிக்கி²த்தா, தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸதி³ஸதங் ஸந்தா⁴ய ‘ந தாயேவா’தி வுத்த’’ந்தி ஆஹ. யாதி யா புச்சா². ஸப்³ப³புச்சா²ஸமாஹரணந்தி ஸப்³பா³ஸங் ஏகூனபஞ்ஞாஸாய புச்சா²னங் ஸமுச்சயனங் அனவஸேஸெத்வா கத²னங். இத⁴ இமஸ்மிங் படிச்சவாருத்³தே³ஸே கத்தப்³ப³ங். ஆதி³தோ ஹி அனவஸேஸதோ வுத்தே பச்சா² யதா²ரஹங் ததே³கதே³ஸவசனங் யுத்தங். ந ஹி தத்த² ஏகூனபஞ்ஞாஸ புச்சா² விஸ்ஸஜ்ஜனங் லப⁴ந்தீதி தத்த² தஸ்மிங் த⁴ம்மானுலோமபச்சனீயே பீதித்திகே ஏகூனபஞ்ஞாஸ புச்சா² விஸ்ஸஜ்ஜனங் ந ஹி லப⁴ந்தி, அட்ட²வீஸே பன லப⁴ந்தீதி அத்தோ².
53. Tikapadānaṃ tikantarapadehi visadisatā pākaṭāyevāti vuttaṃ ‘‘tikapadanānattamattena vinā’’ti. Mūlāvasānavasenāti ‘‘ekamūlekāvasānaṃ navā’’tiādinā vuttamūlāvasānavasena. ‘‘Na tāyeva vedanāttikādīsū’’ti ettha yā sadisatā paṭikkhittā, taṃ dassetuṃ ‘‘sadisataṃ sandhāya ‘na tāyevā’ti vutta’’nti āha. Yāti yā pucchā. Sabbapucchāsamāharaṇanti sabbāsaṃ ekūnapaññāsāya pucchānaṃ samuccayanaṃ anavasesetvā kathanaṃ. Idha imasmiṃ paṭiccavāruddese kattabbaṃ. Ādito hi anavasesato vutte pacchā yathārahaṃ tadekadesavacanaṃ yuttaṃ. Na hi tattha ekūnapaññāsa pucchā vissajjanaṃ labhantīti tattha tasmiṃ dhammānulomapaccanīye pītittike ekūnapaññāsa pucchā vissajjanaṃ na hi labhanti, aṭṭhavīse pana labhantīti attho.
தேன ஸஹஜாதபச்சயபூ⁴தேனாதி தேன வேத³னாதி³பே⁴தே³ன ஏகேன த⁴ம்மேன ஸஹஜாதபச்சயோ ஹொந்தேன, ஸஹஜாதபச்சயதங் வா பத்தேன பாபுணந்தேனாதி அத்தோ². அனுஞ்ஞாதங் விய ஹோதீதி யதி³பி அட்ட²கதா²யங் ‘‘யாவ நிரோத⁴க³மனா’’திஆதி³வசனேஹி க²ணத்தயஸமங்கீ³ உப்பஜ்ஜதீதி அனுஞ்ஞாதங் விய ஹோதி, உப்பாத³க்க²ணஸமங்கீ³யேவ பன உப்பஜ்ஜதீதி வுத்தோ படிச்சவாராதீ³னங் ச²ன்னங் வாரானங் உப்பாத³மேவ க³ஹெத்வா பவத்தத்தா. ததா² ஹி தேஸு பச்சா²ஜாதபச்சயோ அனுலோமதோ ந திட்ட²தி.
Tena sahajātapaccayabhūtenāti tena vedanādibhedena ekena dhammena sahajātapaccayo hontena, sahajātapaccayataṃ vā pattena pāpuṇantenāti attho. Anuññātaṃ viya hotīti yadipi aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yāva nirodhagamanā’’tiādivacanehi khaṇattayasamaṅgī uppajjatīti anuññātaṃ viya hoti, uppādakkhaṇasamaṅgīyeva pana uppajjatīti vutto paṭiccavārādīnaṃ channaṃ vārānaṃ uppādameva gahetvā pavattattā. Tathā hi tesu pacchājātapaccayo anulomato na tiṭṭhati.
இத⁴ குஸலவசனேன க³ஹிதே க²ந்தே⁴ ஸந்தா⁴ய வுத்தந்தி இமஸ்மிங் படிச்சவாரே ‘‘குஸலங் த⁴ம்மங் படிச்ச குஸலோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதீ’’தி குஸலஸத்³தே³ன க³ஹிதே க²ந்தே⁴ ஸந்தா⁴ய வுத்தங் சதூஸுபி குஸலக²ந்தே⁴ஸு ஏகதோ உப்பஜ்ஜமானேஸு ஸாமஞ்ஞதோ வுத்தேஸு ஸஹஜாதாதி³ஸாதா⁴ரணபச்சயவஸேன அவிஸேஸதோ ஸப்³பே³ ஸப்³பே³ஸங் பச்சயாதி அயமேவ இமஸ்ஸ பச்சயோ, இமஸ்ஸேவ அயங் பச்சயோதி ச நியமெத்வா வத்துங் ந ஸக்கா. தேன வுத்தங் அட்ட²கதா²யங் ‘‘ஏகஸ்ஸேவ த்³வின்னங்யேவ வா’’திஆதி³. ‘‘ஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தங் த⁴ம்மங் படிச்சா’’திஆதீ³ஸு பன விஸேஸனபா⁴வேன வேத³னாதீ³னங் விஸுங் க³ஹிதத்தா ‘‘ஏகங் க²ந்த⁴ங் படிச்ச த்³வே க²ந்தா⁴’’திஆதி³ வத்துங் ஸக்கா. தேன வுத்தங் ‘‘வேத³னாத்திகாதீ³ஸு பனா’’திஆதி³. ததா²தி இமினா ‘‘ஏகேகஸ்ஸபி து³காதி³பே⁴தா³னஞ்சா’’தி இமங் அனுகட்³ட⁴தி.
Idha kusalavacanena gahite khandhe sandhāya vuttanti imasmiṃ paṭiccavāre ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjatī’’ti kusalasaddena gahite khandhe sandhāya vuttaṃ catūsupi kusalakhandhesu ekato uppajjamānesu sāmaññato vuttesu sahajātādisādhāraṇapaccayavasena avisesato sabbe sabbesaṃ paccayāti ayameva imassa paccayo, imasseva ayaṃ paccayoti ca niyametvā vattuṃ na sakkā. Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ekasseva dvinnaṃyeva vā’’tiādi. ‘‘Sukhāya vedanāya sampayuttaṃ dhammaṃ paṭiccā’’tiādīsu pana visesanabhāvena vedanādīnaṃ visuṃ gahitattā ‘‘ekaṃ khandhaṃ paṭicca dve khandhā’’tiādi vattuṃ sakkā. Tena vuttaṃ ‘‘vedanāttikādīsu panā’’tiādi. Tathāti iminā ‘‘ekekassapi dukādibhedānañcā’’ti imaṃ anukaḍḍhati.
ஏதஸ்மிந்தி ‘‘விபாகாப்³யாகதங் கிரியாப்³யாகத’’ந்தி ஏவங் விபாககிரியாப்³யாகதக்³க³ஹணே. ‘‘ஸப்³ப³ஸ்மிங் ந க³ஹேதப்³ப³’’ந்தி வுத்தங், கத்த² பன க³ஹேதப்³ப³ந்தி ஆஹ ‘‘சித்தஸமுட்டா²னஞ்ச ரூபந்தி எத்தே²வா’’தி. ஏவங் பட²மே வாக்யே அதிப்³யாபிதங் பரிஹரித்வா து³தியே அப்³யாபிதங் பரிஹரிதுங் ‘‘ந கேவல’’ந்திஆதி³ வுத்தங். எத்தா²தி ‘‘விபாகாப்³யாகதங் கிரியாப்³யாகத’’ந்தி எத்த² ந க³ஹேதப்³ப³ங் தஸ்ஸபி ஆருப்பே உப்பஜ்ஜமானஸ்ஸ ரூபேன வினா உப்பத்திதோ. எத்த² ச யதா² ஹேதுபச்சயக்³க³ஹணேனேவ அஹேதுகங் நிவத்திதங், ஏவங் சித்தஸமுட்டா²னஞ்ச ரூபந்தி ரூபக்³க³ஹணேனேவ ஆருப்பே விபாகோபி தத்த² உப்பஜ்ஜமானேன சித்துப்பாதே³ன ஸத்³தி⁴ங் ந க³ஹிதோ. தங் பனேதங் அத்த²ஸித்³த⁴மேவ அகத்வா ஸரூபதோ பாகடதரங் கத்வா த³ஸ்ஸேதுங் அட்ட²கதா²யங் ‘‘விபாகாப்³யாகத’’ந்திஆதி³ வுத்தங். படிஸந்தி⁴பச்சி²மசித்தானி பனெத்த² ஸதிபி ரூபஸ்ஸ அனுப்பாத³னே வவத்தா²னாபா⁴வதோ ந க³ஹிதானீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Etasminti ‘‘vipākābyākataṃ kiriyābyākata’’nti evaṃ vipākakiriyābyākataggahaṇe. ‘‘Sabbasmiṃ na gahetabba’’nti vuttaṃ, kattha pana gahetabbanti āha ‘‘cittasamuṭṭhānañca rūpanti etthevā’’ti. Evaṃ paṭhame vākye atibyāpitaṃ pariharitvā dutiye abyāpitaṃ pariharituṃ ‘‘na kevala’’ntiādi vuttaṃ. Etthāti ‘‘vipākābyākataṃ kiriyābyākata’’nti ettha na gahetabbaṃ tassapi āruppe uppajjamānassa rūpena vinā uppattito. Ettha ca yathā hetupaccayaggahaṇeneva ahetukaṃ nivattitaṃ, evaṃ cittasamuṭṭhānañca rūpanti rūpaggahaṇeneva āruppe vipākopi tattha uppajjamānena cittuppādena saddhiṃ na gahito. Taṃ panetaṃ atthasiddhameva akatvā sarūpato pākaṭataraṃ katvā dassetuṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘vipākābyākata’’ntiādi vuttaṃ. Paṭisandhipacchimacittāni panettha satipi rūpassa anuppādane vavatthānābhāvato na gahitānīti daṭṭhabbaṃ.
பச்சயபூ⁴தஸ்ஸாதி க²ந்தா⁴னங் பச்சயபூ⁴தஸ்ஸ வத்து²ஸ்ஸ அக்³க³ஹிததாபத்திங் நிவாரேதுங், கத²ங்? பச்சயுப்பன்னபா⁴வேன, கத்த²? ‘‘கடத்தா ச ரூப’’ந்தி ஏதஸ்மிங் ஸாமஞ்ஞவசனே ‘‘க²ந்தே⁴ படிச்ச வத்தூ²’’தி வுத்தங், ஏவஞ்ஹிஸ்ஸ பச்சயுப்பன்னதா த³ஸ்ஸிதா ஹோதீதி. அஞ்ஞமஞ்ஞாபெக்க²ங் வசனத்³வயந்தி ‘‘க²ந்தே⁴ படிச்ச வத்து², வத்து²ங் படிச்ச க²ந்தா⁴’’தி பத³த்³வயங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். ஸாமஞ்ஞேன க³ஹிதந்தி ‘‘கடத்தா ச ரூப’’ந்தி இமினா ஸாமஞ்ஞவசனேன, கடத்தாரூபஸாமஞ்ஞேன வா க³ஹிதங்.
Paccayabhūtassāti khandhānaṃ paccayabhūtassa vatthussa aggahitatāpattiṃ nivāretuṃ, kathaṃ? Paccayuppannabhāvena, kattha? ‘‘Kaṭattā ca rūpa’’nti etasmiṃ sāmaññavacane ‘‘khandhe paṭicca vatthū’’ti vuttaṃ, evañhissa paccayuppannatā dassitā hotīti. Aññamaññāpekkhaṃ vacanadvayanti ‘‘khandhe paṭicca vatthu, vatthuṃ paṭicca khandhā’’ti padadvayaṃ sandhāya vuttaṃ. Sāmaññena gahitanti ‘‘kaṭattā ca rūpa’’nti iminā sāmaññavacanena, kaṭattārūpasāmaññena vā gahitaṃ.
உபாதா³ரூபக்³க³ஹணேன வினா ‘‘உபாதா³ரூப’’ந்தி அக்³க³ஹெத்வா கேவலங் சித்தஸமுட்டா²னரூபங் ‘‘கடத்தாரூபங்’’இச்சேவ க³ஹெத்வாதி அத்தோ². ஏதஸ்மிங் பன த³ஸ்ஸனேதி ‘‘மஹாபூ⁴தேபி படிச்ச உப்பத்தித³ஸ்ஸனத்த²’’ந்தி வுத்தே ஏதஸ்மிங் அத்த²த³ஸ்ஸனே. க²ந்த⁴பச்சயஸஹிதந்தி படிஸந்தி⁴யங் கடத்தாரூபங், பவத்தியங் சித்தஸமுட்டா²னங் ரூபங் வத³தி. அஸஹிதந்தி பன பவத்தியங் கடத்தாரூபங் ஆஹாரஸமுட்டா²னங் உதுஸமுட்டா²னங் அனிந்த்³ரியப³த்³த⁴ங் அஸஞ்ஞப⁴வஸங்க³ஹிதஞ்ச ரூபங். படிஸந்தி⁴யம்பீதி பி-ஸத்³தே³ன பவத்தியம்பி கடத்தாரூபங் அஞ்ஞஞ்ச தத்த² உப்பஜ்ஜனகங் உபாதா³ரூபந்தி அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. கத²ங் பனெத்த² பூ⁴தே படிச்ச உப்பஜ்ஜமானஸ்ஸ ரூபஸ்ஸ ஹேதுபச்சயா உப்பஜ்ஜதீதி? ‘‘க²ந்தே⁴ படிச்ச ஹேதுபச்சயா உப்பஜ்ஜமானங் ரூபங் பூ⁴தேபி படிச்ச உப்பஜ்ஜதீ’’தி ஏவங் பத³மேதங், பூ⁴தானங் வா ஹேதுபச்சயதோ நிப்³ப³த்தத்தா ஏவங் வுத்தங். காரணகாரணம்பி ஹி காரணந்த்வேவ வுச்சதி யதா² ‘‘சோரேஹி கா³மோ த³ட்³டோ⁴’’தி.
Upādārūpaggahaṇena vinā ‘‘upādārūpa’’nti aggahetvā kevalaṃ cittasamuṭṭhānarūpaṃ ‘‘kaṭattārūpaṃ’’icceva gahetvāti attho. Etasmiṃ pana dassaneti ‘‘mahābhūtepi paṭicca uppattidassanattha’’nti vutte etasmiṃ atthadassane. Khandhapaccayasahitanti paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpaṃ, pavattiyaṃ cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ vadati. Asahitanti pana pavattiyaṃ kaṭattārūpaṃ āhārasamuṭṭhānaṃ utusamuṭṭhānaṃ anindriyabaddhaṃ asaññabhavasaṅgahitañca rūpaṃ. Paṭisandhiyampīti pi-saddena pavattiyampi kaṭattārūpaṃ aññañca tattha uppajjanakaṃ upādārūpanti attho daṭṭhabbo. Kathaṃ panettha bhūte paṭicca uppajjamānassa rūpassa hetupaccayā uppajjatīti? ‘‘Khandhe paṭicca hetupaccayā uppajjamānaṃ rūpaṃ bhūtepi paṭicca uppajjatī’’ti evaṃ padametaṃ, bhūtānaṃ vā hetupaccayato nibbattattā evaṃ vuttaṃ. Kāraṇakāraṇampi hi kāraṇantveva vuccati yathā ‘‘corehi gāmo daḍḍho’’ti.
பூ⁴தே படிச்ச உபாதா³ரூபந்தி பது³த்³தா⁴ரோ கதோ, ‘‘மஹாபூ⁴தே படிச்ச உபாதா³ரூப’’ந்தி பன பாடோ²தி அட்ட²கதா²யஞ்ச தமேவ வுத்தங். அயங் ஹெத்த²த்தோ² – ‘‘மஹாபூ⁴தே படிச்ச உபாதா³ரூப’’ந்தி இமஸ்மிங் பாடே² வுத்தனயேன உபாதா³ரூபம்பி குஸலே க²ந்தே⁴ மஹாபூ⁴தே ச படிச்ச உப்பஜ்ஜதீதி. கோ பன ஸோ நயோதி தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘மஹாபூ⁴தே…பே॰… ஸந்தா⁴யாஹா’’தி வுத்தங். தத்த² அத்த²தோ அயங் நயோ வுத்தோதி ‘‘மஹாபூ⁴தே படிச்ச சித்தஸமுட்டா²னங் ரூபங் கடத்தாரூபங் உபாதா³ரூப’’ந்தி இமினா அப்³யாகதே க²ந்தே⁴ மஹாபூ⁴தே ச படிச்ச உபாதா³ரூபானங் உப்பத்திவசனேன குஸலே க²ந்தே⁴ மஹாபூ⁴தே ச படிச்ச உபாதா³ரூபானங் உப்பத்தி அத்த²தோ வுத்தோ ஹோதீதி அத்தோ².
Bhūte paṭicca upādārūpanti paduddhāro kato, ‘‘mahābhūte paṭicca upādārūpa’’nti pana pāṭhoti aṭṭhakathāyañca tameva vuttaṃ. Ayaṃ hetthattho – ‘‘mahābhūte paṭicca upādārūpa’’nti imasmiṃ pāṭhe vuttanayena upādārūpampi kusale khandhe mahābhūte ca paṭicca uppajjatīti. Ko pana so nayoti taṃ dassetuṃ ‘‘mahābhūte…pe… sandhāyāhā’’ti vuttaṃ. Tattha atthato ayaṃ nayo vuttoti ‘‘mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti iminā abyākate khandhe mahābhūte ca paṭicca upādārūpānaṃ uppattivacanena kusale khandhe mahābhūte ca paṭicca upādārūpānaṃ uppatti atthato vutto hotīti attho.
54. ரூபேன வினா பச்சயுப்பன்னங் ந லப்³ப⁴தீதி ஏதேன யா புச்சா² அரூபமிஸ்ஸகாவஸானா, தாபி இத⁴ ந க³ய்ஹந்தி, பகே³வ ரூபாவஸானாதி த³ஸ்ஸேதி.
54. Rūpenavinā paccayuppannaṃ na labbhatīti etena yā pucchā arūpamissakāvasānā, tāpi idha na gayhanti, pageva rūpāvasānāti dasseti.
57. தாய ஸமானலக்க²ணாதி பஞ்சக்க²ந்த⁴படிஸந்தி⁴தாய க³ப்³ப⁴ஸெய்யகபடிஸந்தி⁴யா ஸமானலக்க²ணா. பரிபுண்ணத⁴ம்மானந்தி பரியத்திவிபா⁴கா³னங் பஞ்சக்க²ந்த⁴த⁴ம்மானங். எத்தா²தி ஏதஸ்மிங் ஸஹஜாதபச்சயனித்³தே³ஸே.
57. Tāya samānalakkhaṇāti pañcakkhandhapaṭisandhitāya gabbhaseyyakapaṭisandhiyā samānalakkhaṇā. Paripuṇṇadhammānanti pariyattivibhāgānaṃ pañcakkhandhadhammānaṃ. Etthāti etasmiṃ sahajātapaccayaniddese.
சித்தகம்மஸமுட்டா²னரூபந்தி சித்தஸமுட்டா²னரூபங் கம்மஸமுட்டா²னரூபஞ்ச. புன ஆஹாரஸமுட்டா²னந்தி எத்த² புனக³ஹணங் உதுஸமுட்டா²னாபெக்க²ங். ந ஹி தங் புப்³பே³ பா³ஹிரக்³க³ஹணேன அக்³க³ஹிதங், ஆஹாரஸமுட்டா²னங் பன அக்³க³ஹிதமேவ, உதுஸமுட்டா²னஸ்ஸ கஸ்மா புனக³ஹணந்தி ஆஹ ‘‘ஏதேஹீ’’திஆதி³. தத்தா²தி அஸஞ்ஞஸத்தேஸு. தஸ்ஸாதி உதுஸமுட்டா²னஸ்ஸ. ஆதி³ம்ஹீதி பா³ஹிரஆஹாரஸமுட்டா²னஉதுஸமுட்டா²னஅஸஞ்ஞஸத்தவஸேன ஆக³தவாரேஹி பட²மவாரே. அவிஸேஸவசனந்தி பா³ஹிராதி³விஸேஸங் அகத்வா வுத்தவசனங், அரூபம்பி பச்சயங் லப⁴ந்தங் அத்த²ங் ஹேதாதி³கே பச்சயே லப⁴ந்தங் ஸஹ ஸங்க³ண்ஹித்வாதி யோஜனா. தஸ்ஸாதி, தத்தா²தி ச பத³த்³வயேன யதா²வுத்தங் பட²மவாரமேவ பச்சாமஸதி. தங்ஸமானக³திகந்தி சித்தஸமுட்டா²னக³திகங். இதா⁴பீதி இமஸ்மிங் ஸஹஜாதபச்சயனித்³தே³ஸேபி. கம்மபச்சயவிப⁴ங்கே³ வியாதி நானாக்க²ணிககம்மபச்சயனித்³தே³ஸே விய. ததா² ஹி வுத்தங் அட்ட²கதா²யங் ‘‘தங்ஸமுட்டா²னந்தி இமினா படிஸந்தி⁴க்க²ணே கடத்தாரூபம்பி ஸங்க³ண்ஹாதீ’’தி. அயஞ்ச அத்த²விஸேஸோ எத்த² ஏகங்ஸேன இச்சி²தப்³போ³தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ந ஹி…பே॰… அத்தீ²’’தி ஆஹ.
Cittakammasamuṭṭhānarūpanti cittasamuṭṭhānarūpaṃ kammasamuṭṭhānarūpañca. Puna āhārasamuṭṭhānanti ettha punagahaṇaṃ utusamuṭṭhānāpekkhaṃ. Na hi taṃ pubbe bāhiraggahaṇena aggahitaṃ, āhārasamuṭṭhānaṃ pana aggahitameva, utusamuṭṭhānassa kasmā punagahaṇanti āha ‘‘etehī’’tiādi. Tatthāti asaññasattesu. Tassāti utusamuṭṭhānassa. Ādimhīti bāhiraāhārasamuṭṭhānautusamuṭṭhānaasaññasattavasena āgatavārehi paṭhamavāre. Avisesavacananti bāhirādivisesaṃ akatvā vuttavacanaṃ, arūpampi paccayaṃ labhantaṃ atthaṃ hetādike paccaye labhantaṃ saha saṅgaṇhitvāti yojanā. Tassāti, tatthāti ca padadvayena yathāvuttaṃ paṭhamavārameva paccāmasati. Taṃsamānagatikanti cittasamuṭṭhānagatikaṃ. Idhāpīti imasmiṃ sahajātapaccayaniddesepi. Kammapaccayavibhaṅge viyāti nānākkhaṇikakammapaccayaniddese viya. Tathā hi vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘taṃsamuṭṭhānanti iminā paṭisandhikkhaṇe kaṭattārūpampi saṅgaṇhātī’’ti. Ayañca atthaviseso ettha ekaṃsena icchitabboti dassento ‘‘na hi…pe… atthī’’ti āha.
அவிஸேஸெத்வாதி ‘‘உதுஸமுட்டா²ன’’ந்திஆதி³னா விஸேஸங் அகத்வா. உபாதா³ரூபந்தி விஸேஸெத்வாவ கஸ்மா பன வுத்தானீதி யோஜனா. ஹேதுபச்சயாதீ³ஸூதி ஆதி³-ஸத்³தே³ன ஸஹஜாதபச்சயாதி³ங் ஸங்க³ண்ஹாதி. ஸஹாதி சித்தஸமுட்டா²னரூபங் கடத்தாரூபந்தி ஏவங் ஏகதோ. விஸுந்தி சித்தஸமுட்டா²னங் ரூபங் கடத்தாரூபதோ விஸேஸெத்வா. தத்த² பா³ஹிரக்³க³ஹணாதீ³ஹி வியாதி யதா² ‘‘பா³ஹிரங் ஏகங் மஹாபூ⁴த’’ந்திஆதீ³ஸு பா³ஹிரஆஹாரஸமுட்டா²னஉதுஸமுட்டா²னக்³க³ஹணேஹி மஹாபூ⁴தானி விஸேஸிதானி, ஏவங் எத்த² ‘‘மஹாபூ⁴தே படிச்சா’’தி ஏதஸ்மிங் நித்³தே³ஸே மஹாபூ⁴தானங் கேனசி விஸேஸனேன அவிஸேஸிதத்தா சித்தஸமுட்டா²னரூபபா⁴வகடத்தாரூபபா⁴வேஹி விஸேஸெத்வாவ வுத்தானீதி யோஜனா.
Avisesetvāti ‘‘utusamuṭṭhāna’’ntiādinā visesaṃ akatvā. Upādārūpanti visesetvāva kasmā pana vuttānīti yojanā. Hetupaccayādīsūti ādi-saddena sahajātapaccayādiṃ saṅgaṇhāti. Sahāti cittasamuṭṭhānarūpaṃ kaṭattārūpanti evaṃ ekato. Visunti cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpato visesetvā. Tattha bāhiraggahaṇādīhi viyāti yathā ‘‘bāhiraṃ ekaṃ mahābhūta’’ntiādīsu bāhiraāhārasamuṭṭhānautusamuṭṭhānaggahaṇehi mahābhūtāni visesitāni, evaṃ ettha ‘‘mahābhūte paṭiccā’’ti etasmiṃ niddese mahābhūtānaṃ kenaci visesanena avisesitattā cittasamuṭṭhānarūpabhāvakaṭattārūpabhāvehi visesetvāva vuttānīti yojanā.
இதா³னி அஞ்ஞேனபி காரணேன தேஸங் விஸேஸிதப்³ப³தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அபிசா’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² ந கோசி பச்சயோதி இத³ங் பட்டா²னே ஆக³தனியாமேன ரூபங் உபனிஸ்ஸயபச்சயங் ந லப⁴தீதி கத்வா வுத்தங். தேனாஹ ‘‘ஹேதாதீ³ஸூ’’தி. தத³வினாபா⁴வதோ பன தஸ்ஸ சித்தகம்மானங் காரணபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³, யதோ இத்³தி⁴சித்தனிப்³ப³த்தானி கம்மபச்சயானி சாதி வுத்தானி. நனு சித்தங் ஆஹாரஉதுஸமுட்டா²னானங் பச்சயோ ஹோதீதி? ஸச்சங் ஹோதி, ஸோ பன உபத்த²ம்ப⁴கத்தேன, ந ஜனகத்தேனாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘ஆஹார…பே॰… ஜனக’’ந்தி . கிங் பன தேஸங் ஜனகந்தி ஆஹ ‘‘மஹாபூ⁴தானேவ…பே॰… ஜனகானீ’’தி. சித்தேன கம்முனா ச வினா அபா⁴வே யதா²க்கமங் சித்தகம்மஸமுட்டா²னஉபாதா³ரூபானந்தி அத்தோ². சித்தஸமுட்டா²னரூபகடத்தாரூபபூ⁴தானேவாதி சித்தகம்மஸமுட்டா²னமஹாபூ⁴தனிப்³ப³த்தானேவ மஹாபூ⁴தானங் தேஸங் ஆஸன்னகாரணத்தா. அஞ்ஞானீதி உதுஆஹாரஸமுட்டா²னானி உபாதா³ரூபானி வத³தி. விஸேஸனங் கதங் ‘‘சித்தஸமுட்டா²னங் ரூபங் கடத்தாரூபங் உபாதா³ரூப’’ந்தி. ஸமானஜாதிகேன ரூபேன உதுனா ஆஹாரேன சாதி அத்தோ². பாகடவிஸேஸனானேவாதி இத³ங் யேஹி மஹாபூ⁴தேஹி தானி நிப்³ப³த்தானி, தேஸங் ‘‘ஆஹாரஸமுட்டா²னங் உதுஸமுட்டா²ன’’ந்தி விஸேஸிதத்தா வுத்தங். ந விஸேஸனங் அரஹந்தி ந விஸேஸிதப்³பா³னி காரணவிஸேஸனேனேவ விஸேஸஸ்ஸ ஸித்³த⁴த்தா, ‘‘மஹாபூ⁴தே படிச்ச உபாதா³ரூப’’ந்த்வேவ வத்தப்³ப³ந்தி அத்தோ². ஏதானி பன சித்தஜகம்மஜரூபானி.
Idāni aññenapi kāraṇena tesaṃ visesitabbataṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Tattha nakoci paccayoti idaṃ paṭṭhāne āgataniyāmena rūpaṃ upanissayapaccayaṃ na labhatīti katvā vuttaṃ. Tenāha ‘‘hetādīsū’’ti. Tadavinābhāvato pana tassa cittakammānaṃ kāraṇabhāvo veditabbo, yato iddhicittanibbattāni kammapaccayāni cāti vuttāni. Nanu cittaṃ āhārautusamuṭṭhānānaṃ paccayo hotīti? Saccaṃ hoti, so pana upatthambhakattena, na janakattenāti dassento āha ‘‘āhāra…pe… janaka’’nti . Kiṃ pana tesaṃ janakanti āha ‘‘mahābhūtāneva…pe… janakānī’’ti. Cittena kammunā ca vinā abhāve yathākkamaṃ cittakammasamuṭṭhānaupādārūpānanti attho. Cittasamuṭṭhānarūpakaṭattārūpabhūtānevāti cittakammasamuṭṭhānamahābhūtanibbattāneva mahābhūtānaṃ tesaṃ āsannakāraṇattā. Aññānīti utuāhārasamuṭṭhānāni upādārūpāni vadati. Visesanaṃ kataṃ ‘‘cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti. Samānajātikena rūpena utunā āhārena cāti attho. Pākaṭavisesanānevāti idaṃ yehi mahābhūtehi tāni nibbattāni, tesaṃ ‘‘āhārasamuṭṭhānaṃ utusamuṭṭhāna’’nti visesitattā vuttaṃ. Na visesanaṃ arahanti na visesitabbāni kāraṇavisesaneneva visesassa siddhattā, ‘‘mahābhūte paṭicca upādārūpa’’ntveva vattabbanti attho. Etāni pana cittajakammajarūpāni.
ஸவிஸேஸேனாதி யேன விஸேஸேன விஸேஸிதா, தங் த³ஸ்ஸெந்தோ சித்தங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘ஸஹஜாதாதி³பச்சயபா⁴வதோ’’தி, இதரங் பன ஸந்தா⁴ய ‘‘மூலகாரணபா⁴வதோ’’தி, கம்மூபனிஸ்ஸயபச்சயபா⁴வதோதி அத்தோ². இதரானீதி ஆஹாரஉதுஸமுட்டா²னானிபி உபாதா³ரூபானி. மஹாபூ⁴தவிஸேஸனேனேவ விஸேஸிதானீதி ‘‘ஆஹாரஸமுட்டா²னங் ஏகங் மஹாபூ⁴தங் படிச்ச உதுஸமுட்டா²னங் ஏகங் மஹாபூ⁴தங் படிச்சா’’தி மஹாபூ⁴தவிஸேஸனேனேவ ஜனகபச்சயேன ஆஹாரேன உதுனா ச விஸேஸிதானி. இதா⁴தி ‘‘சித்தஸமுட்டா²னங் ரூபங் கடத்தாரூபங் உபாதா³ரூப’’ந்தி இமஸ்மிங் வசனே. எத்த² ஹி உபாதா³ரூபானங் சித்தகம்மஸமுட்டா²னதாவசனேன தங்னிஸ்ஸயானம்பி தப்³பா⁴வோ பகாஸிதோதி. அஞ்ஞதரவிஸேஸனங் உப⁴யவிஸேஸனங் ஹோதி உப⁴யேஸங் அவினிப்³போ⁴கே³ன பவத்தனதோ.
Savisesenāti yena visesena visesitā, taṃ dassento cittaṃ sandhāyāha ‘‘sahajātādipaccayabhāvato’’ti, itaraṃ pana sandhāya ‘‘mūlakāraṇabhāvato’’ti, kammūpanissayapaccayabhāvatoti attho. Itarānīti āhārautusamuṭṭhānānipi upādārūpāni. Mahābhūtavisesaneneva visesitānīti ‘‘āhārasamuṭṭhānaṃ ekaṃ mahābhūtaṃ paṭicca utusamuṭṭhānaṃ ekaṃ mahābhūtaṃ paṭiccā’’ti mahābhūtavisesaneneva janakapaccayena āhārena utunā ca visesitāni. Idhāti ‘‘cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti imasmiṃ vacane. Ettha hi upādārūpānaṃ cittakammasamuṭṭhānatāvacanena taṃnissayānampi tabbhāvo pakāsitoti. Aññataravisesanaṃ ubhayavisesanaṃ hoti ubhayesaṃ avinibbhogena pavattanato.
58. புப்³பே³தி ஹேதுபச்சயாதீ³ஸு. விஸுங் பச்சயபா⁴வேனாதி ‘‘படிஸந்தி⁴க்க²ணே விபாகாப்³யாகதங் ஏகங் க²ந்த⁴ங் படிச்ச தயோ க²ந்தா⁴ கடத்தா ச ரூப’’ந்திஆதி³னா வத்து²ஸ்ஸ விஸுங் பச்சயபா⁴வேன. எத்த² ச விஸுங்யேவ பச்சயபா⁴வேன த³ஸ்ஸிதானீதி ந ஸக்கா வத்துங், ‘‘க²ந்தே⁴ படிச்ச வத்து², வத்து²ங் படிச்ச க²ந்தா⁴’’தி பச்சயுப்பன்னபா⁴வோ விய க²ந்தா⁴னங் ஏகதோபி பச்சயபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோ. தேனேவ ஹி தஸ்மிங் அத்தே² அத்தனோ அருசிங் விபா⁴வெந்தோ ஆஹ ‘‘இமினா அதி⁴ப்பாயேனாஹா’’தி. யோ பனத்தோ² அத்தனோ ருச்சதி, தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘க²ந்தே⁴ படிச்ச வத்தூ²தி இத³ங் பனா’’திஆதி³ வுத்தங். க²ந்தா⁴னங் பச்சயபூ⁴தானங் படிச்சட்ட²ப²ரணதாத³ஸ்ஸனங் , வத்து²ஸ்ஸ பச்சயபூ⁴தஸ்ஸ படிச்சட்ட²ப²ரணதாத³ஸ்ஸனங், ந க²ந்தா⁴னந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. இதே⁴வாதி இமஸ்மிங் அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயே ஏவ. ஹேதுபச்சயாதீ³ஸுபி அயமேவ நயோ, தத்த² ஹி படிச்சட்ட²ப²ரணஸ்ஸ ஸமானதா. த³ஸ்ஸிதாய படிச்சட்ட²த்³வயப²ரணதாய. க²ந்த⁴வத்தூ²னஞ்ச த³ஸ்ஸிதாயேவாதி க²ந்த⁴வத்தூ²னஞ்ச ஏகதோ படிச்சட்ட²ப²ரணதா த³ஸ்ஸிதாயேவ.
58. Pubbeti hetupaccayādīsu. Visuṃ paccayabhāvenāti ‘‘paṭisandhikkhaṇe vipākābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā kaṭattā ca rūpa’’ntiādinā vatthussa visuṃ paccayabhāvena. Ettha ca visuṃyeva paccayabhāvena dassitānīti na sakkā vattuṃ, ‘‘khandhe paṭicca vatthu, vatthuṃ paṭicca khandhā’’ti paccayuppannabhāvo viya khandhānaṃ ekatopi paccayabhāvo dassito. Teneva hi tasmiṃ atthe attano aruciṃ vibhāvento āha ‘‘iminā adhippāyenāhā’’ti. Yo panattho attano ruccati, taṃ dassetuṃ ‘‘khandhe paṭicca vatthūti idaṃ panā’’tiādi vuttaṃ. Khandhānaṃ paccayabhūtānaṃ paṭiccaṭṭhapharaṇatādassanaṃ , vatthussa paccayabhūtassa paṭiccaṭṭhapharaṇatādassanaṃ, na khandhānanti sambandho. Idhevāti imasmiṃ aññamaññapaccaye eva. Hetupaccayādīsupi ayameva nayo, tattha hi paṭiccaṭṭhapharaṇassa samānatā. Dassitāya paṭiccaṭṭhadvayapharaṇatāya. Khandhavatthūnañca dassitāyevāti khandhavatthūnañca ekato paṭiccaṭṭhapharaṇatā dassitāyeva.
ஏவமாதீ³தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன ‘‘அகுஸலங் த⁴ம்மங் படிச்சா’’தி ஏவமாதி³ ஸங்க³ய்ஹதி. நனு ப⁴விதப்³ப³ந்தி யோஜனா. ஹேதுபச்சயாதீ³ஹி வியாதி ஸதி³ஸூதா³ஹரணந்தி தங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ந ஹீ’’திஆதி³மாஹ. யங் ‘‘ஏகங், தயோ, த்³வே ச க²ந்தே⁴ படிச்சா’’தி வுத்தங் பச்சயஜாதந்தி அத்தோ². பச்சயட்டோ² ஹி படிச்சட்டோ². தேனாஹ ‘‘தே ஹேதுபச்சயபூ⁴தா ஏவ ந ஹொந்தீ’’தி. ஏதேன ந படிச்சட்ட²ப²ரணகஸ்ஸ ஏகந்திகோ ஹேதுஆதி³பச்சயபா⁴வோதி த³ஸ்ஸேதி. தேனாஹ ‘‘ஏஸ நயோ ஆரம்மணபச்சயாதீ³ஸூ’’தி. ந ஹி ஆரம்மணபச்சயபூ⁴தோ த⁴ம்மோ படிச்சட்ட²ங் ப²ரதி. வுத்தஞ்ச ‘‘குஸலங் த⁴ம்மங் படிச்ச குஸலோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதி ஆரம்மணபச்சயா’’தி.
Evamādīti ādi-saddena ‘‘akusalaṃ dhammaṃ paṭiccā’’ti evamādi saṅgayhati. Nanu bhavitabbanti yojanā. Hetupaccayādīhi viyāti sadisūdāharaṇanti taṃ dassento ‘‘na hī’’tiādimāha. Yaṃ ‘‘ekaṃ, tayo, dve ca khandhe paṭiccā’’ti vuttaṃ paccayajātanti attho. Paccayaṭṭho hi paṭiccaṭṭho. Tenāha ‘‘te hetupaccayabhūtā eva na hontī’’ti. Etena na paṭiccaṭṭhapharaṇakassa ekantiko hetuādipaccayabhāvoti dasseti. Tenāha ‘‘esa nayo ārammaṇapaccayādīsū’’ti. Na hi ārammaṇapaccayabhūto dhammo paṭiccaṭṭhaṃ pharati. Vuttañca ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjati ārammaṇapaccayā’’ti.
பச்சயந்தரேனபி உபகாரகதாமத்தம்பி க³ஹெத்வா படிச்சவாரே வாரந்தரே ச ஹேதுஆதி³பச்சயா த³ஸ்ஸிதாதி உபசயேன யதா²வுத்தங் விபா⁴வெந்தோ ‘‘பச்சயவாரே சா’’திஆதி³மாஹ. தங்பச்சயாதி வத்து²பச்சயா, யதா²ரஹங் பச்சயபூ⁴தங் வத்து²ங் லபி⁴த்வாதி அத்தோ². தேதி குஸலே க²ந்தே⁴ படிச்ச. தேஸந்தி மஹாபூ⁴தானங் க²ந்தா⁴னங். பச்சயபா⁴வாபா⁴வதோதி இத³ங் க²ந்தா⁴னங் ஹேதுஸஹஜாதாதி³பச்சயபா⁴வஸ்ஸ மஹாபூ⁴தேஸு தி³ட்ட²த்தா வுத்தங். யதி³ ஏவங் அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயாபி தே தேஸங் ப⁴வெய்யுந்தி பரஸ்ஸ ஆஸங்கனிராஸங்கங் கரொந்தோ ‘‘அஞ்ஞமஞ்ஞஸத்³தோ³ ஹீ’’திஆதி³மாஹ. நிரபெக்கோ²தி அஞ்ஞனிரபெக்கோ². ந ஹி ஹேதுத⁴ம்மோ த⁴ம்மந்தராபெக்கோ² ஹுத்வா ஹேதுபச்சயோ ஹோதி, ஸத்³த³ஸீஸேனெத்த² அத்தோ² வுத்தோ. அஞ்ஞதராபெக்கோ²தி அத்தனா ஸஹகாரிகாரணபூ⁴தங், இதரங் வா யங் கிஞ்சி அஞ்ஞதரங் அபெக்க²தீதி அஞ்ஞதராபெக்கோ². யதா²வுத்தேதரேதராபெக்கோ²தி அரூபக்க²ந்தா⁴தி³பே⁴த³ங் பாளியங் வுத்தப்பகாரங் இதரேதரங் மிது² பச்சயபூ⁴தங் அபெக்க²தீதி இதரேதராபெக்கோ². பச்சயபச்சயுப்பன்னா ச க²ந்தா⁴ மஹாபூ⁴தா இத⁴ யதா²வுத்தா ப⁴வெய்யுந்தி கஸ்மா வுத்தங். ந ஹி க²ந்தா⁴ மஹாபூ⁴தா அஞ்ஞமஞ்ஞங் அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயபா⁴வேன வுத்தா, அத² க²ந்தா⁴ ச மஹாபூ⁴தா சாதி விஸுங் விஸுங் க³ய்ஹெய்யுங், ஏவங் ஸதி ‘‘மஹாபூ⁴தா க²ந்தா⁴னங் ந கோசி பச்சயோ’’தி ந வத்தப்³ப³ங்.
Paccayantarenapi upakārakatāmattampi gahetvā paṭiccavāre vārantare ca hetuādipaccayā dassitāti upacayena yathāvuttaṃ vibhāvento ‘‘paccayavāre cā’’tiādimāha. Taṃpaccayāti vatthupaccayā, yathārahaṃ paccayabhūtaṃ vatthuṃ labhitvāti attho. Teti kusale khandhe paṭicca. Tesanti mahābhūtānaṃ khandhānaṃ. Paccayabhāvābhāvatoti idaṃ khandhānaṃ hetusahajātādipaccayabhāvassa mahābhūtesu diṭṭhattā vuttaṃ. Yadi evaṃ aññamaññapaccayāpi te tesaṃ bhaveyyunti parassa āsaṅkanirāsaṅkaṃ karonto ‘‘aññamaññasaddo hī’’tiādimāha. Nirapekkhoti aññanirapekkho. Na hi hetudhammo dhammantarāpekkho hutvā hetupaccayo hoti, saddasīsenettha attho vutto. Aññatarāpekkhoti attanā sahakārikāraṇabhūtaṃ, itaraṃ vā yaṃ kiñci aññataraṃ apekkhatīti aññatarāpekkho. Yathāvuttetaretarāpekkhoti arūpakkhandhādibhedaṃ pāḷiyaṃ vuttappakāraṃ itaretaraṃ mithu paccayabhūtaṃ apekkhatīti itaretarāpekkho. Paccayapaccayuppannā ca khandhā mahābhūtā idha yathāvuttā bhaveyyunti kasmā vuttaṃ. Na hi khandhā mahābhūtā aññamaññaṃ aññamaññapaccayabhāvena vuttā, atha khandhā ca mahābhūtā cāti visuṃ visuṃ gayheyyuṃ, evaṃ sati ‘‘mahābhūtā khandhānaṃ na koci paccayo’’ti na vattabbaṃ.
யஸ்ஸ ஸயங் பச்சயோ, ததோ தேன தன்னிஸ்ஸிதேன வாதி யஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ ஸயங் அத்தனா பச்சயோ ஹோதி, ததோ த⁴ம்மதோ ஸயங் உப்பஜ்ஜமானங் கத²ங் தேன த⁴ம்மேன தன்னிஸ்ஸிதேன வா அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயேன ஏவங்பூ⁴தங் தங் த⁴ம்மஜாதங் அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயா உப்பஜ்ஜதீதி வத்தப்³ப³தங் அரஹதீதி வுத்தமேவத்த²ங் உதா³ஹரணேன விபா⁴வேதி ‘‘யதா²’’திஆதி³னா. தத்த² ‘‘க²ந்தே⁴ படிச்ச க²ந்தா⁴’’தி இத³ங் ‘‘தேன அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயேன உப்பஜ்ஜமான’’ந்தி இமஸ்ஸ உதா³ஹரணங், ‘‘வத்து²ங் பச்சயா க²ந்தா⁴’’தி இத³ங் பன ‘‘தன்னிஸ்ஸிதேன அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயேன உப்பஜ்ஜமான’’ந்தி ஏதஸ்ஸ. தஸ்மாதி வுத்தமேவ அத்த²ங் காரணபா⁴வேன பச்சாமஸதி. அத்தனோ பச்சயஸ்ஸ பச்சயத்தாபா⁴வதோதி அத்தனோ பச்சயபூ⁴தஸ்ஸ அரூபக்க²ந்த⁴ஸ்ஸ பச்சயபா⁴வாபா⁴வதோ. ந ஹி மஹாபூ⁴தா யதோ க²ந்த⁴தோ உப்பன்னா, தேஸங் பச்சயா ஹொந்தி. தத³பெக்க²த்தாதி இதரேதரபச்சயபா⁴வாபெக்க²த்தா. க²ந்தே⁴ படிச்ச பச்சயா சாதி படிச்சவாரே வுத்தனியாமேனேவ க²ந்தே⁴ படிச்ச, பச்சயவாரே வுத்தனியாமேன க²ந்தே⁴ பச்சயா ச. நஅஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயா ச வுத்தாதி அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயதோ அஞ்ஞஸ்மா நிஸ்ஸயபச்சயாதி³தோ மஹாபூ⁴தானங் உப்பத்தி வுத்தா சாதி அத்தோ². வத்து²ங் பச்சயா உப்பஜ்ஜமானாதி வத்து²ங் புரேஜாதபச்சயங் கத்வா உப்பஜ்ஜமானா. தன்னிஸ்ஸிதேன ச அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயேனாதி தங் வத்து²ங் நிஸ்ஸிதேன க²ந்தே⁴ன அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயபூ⁴தேன உப்பஜ்ஜந்தி, தஸ்மா யதா²வுத்தேன காரணேன வத்து²ங் பச்சயா…பே॰… வுத்தா, இமினா பரியாயேன பன உஜுகங் பவத்தியங் வத்து²ஸ்ஸ அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயபா⁴வோதி அத்தோ².
Yassasayaṃ paccayo, tato tena tannissitena vāti yassa dhammassa sayaṃ attanā paccayo hoti, tato dhammato sayaṃ uppajjamānaṃ kathaṃ tena dhammena tannissitena vā aññamaññapaccayena evaṃbhūtaṃ taṃ dhammajātaṃ aññamaññapaccayā uppajjatīti vattabbataṃ arahatīti vuttamevatthaṃ udāharaṇena vibhāveti ‘‘yathā’’tiādinā. Tattha ‘‘khandhe paṭicca khandhā’’ti idaṃ ‘‘tena aññamaññapaccayena uppajjamāna’’nti imassa udāharaṇaṃ, ‘‘vatthuṃ paccayā khandhā’’ti idaṃ pana ‘‘tannissitena aññamaññapaccayena uppajjamāna’’nti etassa. Tasmāti vuttameva atthaṃ kāraṇabhāvena paccāmasati. Attano paccayassa paccayattābhāvatoti attano paccayabhūtassa arūpakkhandhassa paccayabhāvābhāvato. Na hi mahābhūtā yato khandhato uppannā, tesaṃ paccayā honti. Tadapekkhattāti itaretarapaccayabhāvāpekkhattā. Khandhe paṭicca paccayā cāti paṭiccavāre vuttaniyāmeneva khandhe paṭicca, paccayavāre vuttaniyāmena khandhe paccayā ca. Naaññamaññapaccayā ca vuttāti aññamaññapaccayato aññasmā nissayapaccayādito mahābhūtānaṃ uppatti vuttā cāti attho. Vatthuṃ paccayā uppajjamānāti vatthuṃ purejātapaccayaṃ katvā uppajjamānā. Tannissitena ca aññamaññapaccayenāti taṃ vatthuṃ nissitena khandhena aññamaññapaccayabhūtena uppajjanti, tasmā yathāvuttena kāraṇena vatthuṃ paccayā…pe… vuttā, iminā pariyāyena pana ujukaṃ pavattiyaṃ vatthussa aññamaññapaccayabhāvoti attho.
59. ஸா ந க³ஹிதாதி யா ‘‘சக்கா²யதனங் நிஸ்ஸாயா’’திஆதி³னா சக்கா²யதனாதீ³னங் நிஸ்ஸயபச்சயதா வுத்தா, ஸா இத⁴ படிச்சவாரே ந வுத்தாதி அத்தோ² ஸஹஜாதத்தோ² படிச்சத்தோ²தி கத்வா. தேனாஹ ‘‘சக்கா²யதனாதீ³னி…பே॰… அதி⁴ப்பாயோ’’தி. யேஸங் பன அரூபக்க²ந்த⁴மஹாபூ⁴தனாமரூபசித்தசேதஸிகமஹாபூ⁴தரூபித⁴ம்மானங் வஸேன ச²தா⁴ நிஸ்ஸயபச்சயோ இச்சி²தோ, தேஸங் வஸேன இத⁴ விப⁴த்தோ ஏவ. கத²ங் ரூபிவஸேன விப⁴த்தோதி சே? ‘‘வத்து²ங் படிச்ச க²ந்தா⁴’’தி ஹத³யவத்து²வஸேன ஸரூபதோ த³ஸ்ஸிதோ ஏவ. இதரேஸம்பி வஸேன ‘‘அப்³யாகதங் த⁴ம்மங் படிச்ச அப்³யாகதோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதி நிஸ்ஸயபச்சயா’’தி எத்த² த³ஸ்ஸிதோ. யதா² ஹி ‘‘குஸலங் த⁴ம்மங் படிச்ச குஸலோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதி ஆரம்மணபச்சயா’’திஆதீ³ஸு ரூபாயதனாதீ³னங் அஸதிபி படிச்சட்ட²ப²ரணே ஆரம்மணபச்சயபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோ ஹோதி, ஏவமிதா⁴பி சக்கா²யதனாதீ³னங் நிஸ்ஸயபச்சயபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோ ஹோதி. தேன வுத்தங் ‘‘நிஸ்ஸய…பே॰… ந க³ஹிதானீ’’தி.
59. Sā na gahitāti yā ‘‘cakkhāyatanaṃ nissāyā’’tiādinā cakkhāyatanādīnaṃ nissayapaccayatā vuttā, sā idha paṭiccavāre na vuttāti attho sahajātattho paṭiccatthoti katvā. Tenāha ‘‘cakkhāyatanādīni…pe… adhippāyo’’ti. Yesaṃ pana arūpakkhandhamahābhūtanāmarūpacittacetasikamahābhūtarūpidhammānaṃ vasena chadhā nissayapaccayo icchito, tesaṃ vasena idha vibhatto eva. Kathaṃ rūpivasena vibhattoti ce? ‘‘Vatthuṃ paṭicca khandhā’’ti hadayavatthuvasena sarūpato dassito eva. Itaresampi vasena ‘‘abyākataṃ dhammaṃ paṭicca abyākato dhammo uppajjati nissayapaccayā’’ti ettha dassito. Yathā hi ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjati ārammaṇapaccayā’’tiādīsu rūpāyatanādīnaṃ asatipi paṭiccaṭṭhapharaṇe ārammaṇapaccayabhāvo dassito hoti, evamidhāpi cakkhāyatanādīnaṃ nissayapaccayabhāvo dassito hoti. Tena vuttaṃ ‘‘nissaya…pe… na gahitānī’’ti.
60. த்³வீஸு உபனிஸ்ஸயேஸூதி அனந்தரபகதூபனிஸ்ஸயேஸு. குஸலாபி பன மஹக்³க³தாதி பி-ஸத்³தே³ன அப்³யாகதே மஹக்³க³தே ஆகட்³ட⁴தி ‘‘குஸலாபி மஹக்³க³தா ஆரம்மணூபனிஸ்ஸயங் ந லப⁴ந்தி, பகே³வ அப்³யாகதா’’தி. கதா³சி ந லப⁴ந்தி, யதா³ க³ருங் கத்வா ந பவத்தந்தீதி அத்தோ².
60. Dvīsuupanissayesūti anantarapakatūpanissayesu. Kusalāpi pana mahaggatāti pi-saddena abyākate mahaggate ākaḍḍhati ‘‘kusalāpi mahaggatā ārammaṇūpanissayaṃ na labhanti, pageva abyākatā’’ti. Kadāci na labhanti, yadā garuṃ katvā na pavattantīti attho.
61. அஞ்ஞத்த² ஹேதுபச்சயாதீ³ஸு. பச்சயங் அனித்³தி³ஸித்வாதி பச்சயங் த⁴ம்மங் ஸரூபதோ அனித்³தி³ஸித்வா. ந ஹி ஹேதுபச்சயனித்³தே³ஸாதீ³ஸு அலோபா⁴தி³குஸலாதி³ஸரூபவிஸேஸதோ ஹேதுஆதி³த⁴ம்மா த³ஸ்ஸிதா. குஸலாதீ³ஸூதி இத³ங் அலோபா⁴தி³விஸேஸனங். தேன யதா² அலோபா⁴தீ³ஸு அயமேவ பச்சயோதி நியமோ நத்தி², ஏவங் தப்³பி³ஸேஸேஸு குஸலாதீ³ஸூதி த³ஸ்ஸேதி. இத⁴ பன புரேஜாதபச்சயே. வத்து²னவத்து²த⁴ம்மேஸூதி நித்³தா⁴ரணே பு⁴ம்மங். புரேஜாதபச்சயா உப்பஜ்ஜமானானந்தி இமினா படிஸந்தி⁴க்க²ணே, ஆருப்பே உப்பஜ்ஜமானே ச க²ந்தே⁴ நிவத்தேதி. கஸ்மா பனெத்த² வத்து²புரேஜாதமேவ க³ஹிதங், ந ஆரம்மணபுரேஜாதந்தி சோத³னங் மனஸி கத்வா ஆஹ ‘‘ஆரம்மணபுரேஜாதம்பி ஹி வத்து²புரேஜாதே அவிஜ்ஜமானே ந லப்³ப⁴தீ’’தி. தஸ்ஸாதி படிஸந்தி⁴விபாகஸ்ஸ. ந உத்³த⁴டோதி வுத்தமேவத்த²ங் பாகடங் காதுங் ‘‘நேவவிபாக…பே॰… தீணீதி வுத்த’’ந்தி வுத்தங். அலாப⁴தோதி யதி³ லப்³பெ⁴ய்ய, ‘‘சத்தாரீ’’தி வத்தப்³ப³ங் ஸியாதி த³ஸ்ஸேதி. தத்தா²தி விபாகத்திகே. தீணீதி ‘‘விபாகங் த⁴ம்மங் படிச்ச விபாகோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதி புரேஜாதபச்சயா, விபாகத⁴ம்மத⁴ம்மங், நேவவிபாகனவிபாகத⁴ம்மத⁴ம்மங் படிச்சா’’தி இமானி தீணி.
61. Aññattha hetupaccayādīsu. Paccayaṃ aniddisitvāti paccayaṃ dhammaṃ sarūpato aniddisitvā. Na hi hetupaccayaniddesādīsu alobhādikusalādisarūpavisesato hetuādidhammā dassitā. Kusalādīsūti idaṃ alobhādivisesanaṃ. Tena yathā alobhādīsu ayameva paccayoti niyamo natthi, evaṃ tabbisesesu kusalādīsūti dasseti. Idha pana purejātapaccaye. Vatthunavatthudhammesūti niddhāraṇe bhummaṃ. Purejātapaccayā uppajjamānānanti iminā paṭisandhikkhaṇe, āruppe uppajjamāne ca khandhe nivatteti. Kasmā panettha vatthupurejātameva gahitaṃ, na ārammaṇapurejātanti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘ārammaṇapurejātampi hi vatthupurejāte avijjamāne na labbhatī’’ti. Tassāti paṭisandhivipākassa. Na uddhaṭoti vuttamevatthaṃ pākaṭaṃ kātuṃ ‘‘nevavipāka…pe… tīṇīti vutta’’nti vuttaṃ. Alābhatoti yadi labbheyya, ‘‘cattārī’’ti vattabbaṃ siyāti dasseti. Tatthāti vipākattike. Tīṇīti ‘‘vipākaṃ dhammaṃ paṭicca vipāko dhammo uppajjati purejātapaccayā, vipākadhammadhammaṃ, nevavipākanavipākadhammadhammaṃ paṭiccā’’ti imāni tīṇi.
63. தது³பாதா³ரூபானந்தி தே மஹாபூ⁴தே நிஸ்ஸாய பவத்தஉபாதா³ரூபானங். வத³தீதி ஏகக்க²ணிகனானாக்க²ணிககம்மபச்சயங் வத³தி அவினிப்³போ⁴க³வஸேன பவத்தமானானங் தேஸங் பச்சயேன விஸேஸாபா⁴வதோ. பவத்தியங் கடத்தாரூபானந்தி விஸேஸனங் படிஸந்தி⁴க்க²ணே கடத்தாரூபானங் ஏகக்க²ணிகஸ்ஸபி கம்மபச்சயஸ்ஸ இச்சி²தத்தா. தேனேவ ஹி அட்ட²கதா²யங் ‘‘ததா² படிஸந்தி⁴க்க²ணே மஹாபூ⁴தான’’ந்தி து³விதோ⁴பி கம்மபச்சயோ வுத்தோ.
63. Tadupādārūpānanti te mahābhūte nissāya pavattaupādārūpānaṃ. Vadatīti ekakkhaṇikanānākkhaṇikakammapaccayaṃ vadati avinibbhogavasena pavattamānānaṃ tesaṃ paccayena visesābhāvato. Pavattiyaṃ kaṭattārūpānanti visesanaṃ paṭisandhikkhaṇe kaṭattārūpānaṃ ekakkhaṇikassapi kammapaccayassa icchitattā. Teneva hi aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tathā paṭisandhikkhaṇe mahābhūtāna’’nti duvidhopi kammapaccayo vutto.
64. யங் யங் படிஸந்தி⁴யங் லப்³ப⁴தீதி சக்கு²ந்த்³ரியாதீ³ஸு யங் யங் இந்த்³ரியரூபங் படிஸந்தி⁴யங் லப்³ப⁴தி, தஸ்ஸ தஸ்ஸ வஸேன இந்த்³ரியரூபஞ்ச வத்து²ரூபஞ்ச ‘‘கடத்தாரூப’’ந்தி வுத்தங்.
64. Yaṃ yaṃ paṭisandhiyaṃ labbhatīti cakkhundriyādīsu yaṃ yaṃ indriyarūpaṃ paṭisandhiyaṃ labbhati, tassa tassa vasena indriyarūpañca vatthurūpañca ‘‘kaṭattārūpa’’nti vuttaṃ.
69. கேஸஞ்சீதி பஞ்சவோகாரே படிஸந்தி⁴க்க²ந்தா⁴தீ³னங். தேஸஞ்ஹி வத்து² நியமதோ விப்பயுத்தபச்சயோ ஹோதி. ஸமானவிப்பயுத்தபச்சயாதி ஸதி³ஸவிப்பயுத்தபச்சயா. குஸலாகுஸலா ஹி க²ந்தா⁴ ஏகச்சே ச அப்³யாகதா யஸ்ஸ விப்பயுத்தபச்சயா ஹொந்தி, ந ஸயங் ததோ விப்பயுத்தபச்சயங் லப⁴ந்தி சித்தஸமுட்டா²னானங் விப்பயுத்தபச்சயாபா⁴வதோ வத்து²னாவ விப்பயுத்தபச்சயேன உப்பஜ்ஜனதோ. ஏகச்சே பன அப்³யாகதா யஸ்ஸ விப்பயுத்தபச்சயா ஹொந்தி, ஸயம்பி ததோ விப்பயுத்தபச்சயங் லப⁴ந்தி யதா² படிஸந்தி⁴க்க²ணே வத்து²க்க²ந்தா⁴. தேன வுத்தங் ‘‘கேஸஞ்சி க²ந்தா⁴…பே॰… நானாவிப்பயுத்தபச்சயாபீ’’தி. பச்சயங் பச்சயங் கரோதீதி பச்சயத⁴ம்மங் வத்து²ங் க²ந்தே⁴ ச அத்தனோ பச்சயபூ⁴தங் கரோதி, யதா²வுத்தங் பச்சயத⁴ம்மங் பச்சயங் கத்வா பவத்ததீதி அத்தோ². தங்கிரியாகரணதோதி விப்பயுத்தபச்சயகிச்சகரணதோ. படிச்ச உப்பத்தி நத்தீ²தி படிச்சட்ட²ப²ரணங் நத்தி² ஸஹஜாதட்டோ² படிச்சட்டோ²தி கத்வா. ‘‘படிச்ச உப்பஜ்ஜந்தீ’’தி எத்தகமேவாஹ, கிங் படிச்ச? க²ந்தே⁴தி பாகடோயமத்தோ²தி. தேனாஹ ‘‘கிங் பன படிச்சா’’திஆதி³. பச்சாஸத்திஞாயேன அனந்தரஸ்ஸ விதி⁴ படிஸேதோ⁴ வா ஹோதீதி க³ண்ஹெய்யாதி தங் நிவாரேதுங் வுத்தந்தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அனந்தரத்தா…பே॰… வுத்தங் ஹோதீ’’தி ஆஹ.
69. Kesañcīti pañcavokāre paṭisandhikkhandhādīnaṃ. Tesañhi vatthu niyamato vippayuttapaccayo hoti. Samānavippayuttapaccayāti sadisavippayuttapaccayā. Kusalākusalā hi khandhā ekacce ca abyākatā yassa vippayuttapaccayā honti, na sayaṃ tato vippayuttapaccayaṃ labhanti cittasamuṭṭhānānaṃ vippayuttapaccayābhāvato vatthunāva vippayuttapaccayena uppajjanato. Ekacce pana abyākatā yassa vippayuttapaccayā honti, sayampi tato vippayuttapaccayaṃ labhanti yathā paṭisandhikkhaṇe vatthukkhandhā. Tena vuttaṃ ‘‘kesañci khandhā…pe… nānāvippayuttapaccayāpī’’ti. Paccayaṃ paccayaṃ karotīti paccayadhammaṃ vatthuṃ khandhe ca attano paccayabhūtaṃ karoti, yathāvuttaṃ paccayadhammaṃ paccayaṃ katvā pavattatīti attho. Taṃkiriyākaraṇatoti vippayuttapaccayakiccakaraṇato. Paṭicca uppatti natthīti paṭiccaṭṭhapharaṇaṃ natthi sahajātaṭṭho paṭiccaṭṭhoti katvā. ‘‘Paṭicca uppajjantī’’ti ettakamevāha, kiṃ paṭicca? Khandheti pākaṭoyamatthoti. Tenāha ‘‘kiṃ pana paṭiccā’’tiādi. Paccāsattiñāyena anantarassa vidhi paṭisedho vā hotīti gaṇheyyāti taṃ nivāretuṃ vuttanti dassento ‘‘anantarattā…pe… vuttaṃ hotī’’ti āha.
71-72. ஸங்கி²பித்வா த³ஸ்ஸிதானங் வஸேனேதங் வுத்தந்தி ஸங்கி²பித்வா த³ஸ்ஸிதானங் பச்சயானங் வஸேன ஏதங் ‘‘இமே தேவீஸதி பச்சயா’’திஆதி³வசனங் வாசனாமக்³க³ங் த³ஸ்ஸெந்தேஹிபி பாளியங் வுத்தந்தி அட்ட²கதா²யங் வுத்தங். ஏகேனபீதி குஸலாதீ³ஸு ச பதே³ஸு ஏகேனபி பதே³ன, தஸ்மிங் தஸ்மிங் வா பச்சயனித்³தே³ஸே வாக்யஸங்கா²தேன ஏகேனபி பதே³ன. தயோ பச்சயாதி ஹேதுஆரம்மணாதி⁴பதிபச்சயா. தே சத்தாரோ பச்சா²ஜாதஞ்ச வஜ்ஜெத்வாதி எத்த² யதா²வுத்தே சத்தாரோ பச்சயே வித்தா²ரிதத்தா ‘‘வஜ்ஜெத்வா’’தி வுத்தங், பச்சா²ஜாதங் பன ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் அக்³க³ஹிதத்தா. எத்தகா ஹி ஏகூனவீஸதி பச்சயா யதா²வுத்தே பச்சயே வஜ்ஜெத்வா அவஸிட்டா². யே பனாதி பத³காரகே வத³தி. ஸங்கி²பித்வாதி பத³ஸ்ஸ ‘‘பாளியங் வித்தா²ரிதங் அவித்தா²ரிதஞ்ச ஸப்³ப³ங் ஸங்க³ஹெத்வா வுத்த’’ந்தி அத்த²ங் வத³ந்தி. ‘‘தேவீஸதி பச்சயா’’தி பாடே²ன ப⁴விதப்³ப³ங் ‘‘ஸப்³ப³ங் ஸங்க³ஹெத்வா’’தி வுத்தத்தா. பச்சா²ஜாதபச்சயோயேவ ஹி வஜ்ஜேதப்³போ³தி. ஏவங் வாத³ந்தரே வத்தப்³ப³ங் வத்வா இதா³னி பாளியா அவிபரீதங் அத்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஆதி³ம்ஹி பனா’’திஆதி³ வுத்தங்.
71-72. Saṅkhipitvā dassitānaṃ vasenetaṃ vuttanti saṅkhipitvā dassitānaṃ paccayānaṃ vasena etaṃ ‘‘ime tevīsati paccayā’’tiādivacanaṃ vācanāmaggaṃ dassentehipi pāḷiyaṃ vuttanti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Ekenapīti kusalādīsu ca padesu ekenapi padena, tasmiṃ tasmiṃ vā paccayaniddese vākyasaṅkhātena ekenapi padena. Tayo paccayāti hetuārammaṇādhipatipaccayā. Te cattāro pacchājātañca vajjetvāti ettha yathāvutte cattāro paccaye vitthāritattā ‘‘vajjetvā’’ti vuttaṃ, pacchājātaṃ pana sabbena sabbaṃ aggahitattā. Ettakā hi ekūnavīsati paccayā yathāvutte paccaye vajjetvā avasiṭṭhā. Ye panāti padakārake vadati. Saṅkhipitvāti padassa ‘‘pāḷiyaṃ vitthāritaṃ avitthāritañca sabbaṃ saṅgahetvā vutta’’nti atthaṃ vadanti. ‘‘Tevīsati paccayā’’ti pāṭhena bhavitabbaṃ ‘‘sabbaṃ saṅgahetvā’’ti vuttattā. Pacchājātapaccayoyeva hi vajjetabboti. Evaṃ vādantare vattabbaṃ vatvā idāni pāḷiyā aviparītaṃ atthaṃ dassetuṃ ‘‘ādimhi panā’’tiādi vuttaṃ.
விப⁴ங்க³வாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Vibhaṅgavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
(2) ஸங்க்²யாவாரவண்ணனா
(2) Saṅkhyāvāravaṇṇanā
73. யதா² அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயே விஸேஸோ விப⁴ங்கே³ அத்தீ²தி இத³ங் ஹேதுபச்சயாதி³விப⁴ங்க³தோ விஸேஸபா⁴வஸாமஞ்ஞேன வுத்தங். ந ஹி யாதி³ஸோ அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயவிப⁴ங்கே³ விஸேஸோ, தாதி³ஸோ புரேஜாதபச்சயவிப⁴ங்கே³. ததா² ஹி அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயே படிஸந்தி⁴ லப்³ப⁴தி, ந புரேஜாதபச்சயே. ‘‘விபாகாப்³யாகதங் ஏகங் க²ந்த⁴ங் படிச்சா’’திஆதி³கே விப⁴ங்கே³தி இமினா யஸ்மிங் பச்சயே விபாகாப்³யாகதங் உத்³த⁴டங், தங் நித³ஸ்ஸனவஸேன த³ஸ்ஸேதி. இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – யதா² ஹேதுபச்சயாதீ³ஸு ‘‘விபாகாப்³யாகதங் ஏகங் க²ந்த⁴ங் படிச்சா’’திஆதி³னா விப⁴ங்கே³ விபாகாப்³யாகதங் உத்³த⁴டங் அத்தி², ஏவங் விபாகாப்³யாகதாபா⁴வங் ஆஸேவனபச்சயே விஸேஸங் த³ஸ்ஸேதீதி.
73. Yathāaññamaññapaccaye viseso vibhaṅge atthīti idaṃ hetupaccayādivibhaṅgato visesabhāvasāmaññena vuttaṃ. Na hi yādiso aññamaññapaccayavibhaṅge viseso, tādiso purejātapaccayavibhaṅge. Tathā hi aññamaññapaccaye paṭisandhi labbhati, na purejātapaccaye. ‘‘Vipākābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭiccā’’tiādike vibhaṅgeti iminā yasmiṃ paccaye vipākābyākataṃ uddhaṭaṃ, taṃ nidassanavasena dasseti. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā hetupaccayādīsu ‘‘vipākābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭiccā’’tiādinā vibhaṅge vipākābyākataṃ uddhaṭaṃ atthi, evaṃ vipākābyākatābhāvaṃ āsevanapaccaye visesaṃ dassetīti.
74. ஏதஸ்மிங் அனுலோமேதி இமஸ்மிங் படிச்சவாரே பச்சயானுலோமே. ஸுத்³தி⁴கனயேதி பட²மே நயே. த³ஸ்ஸிதக³ணனதோதி ‘‘நவ, தீணி, ஏக’’ந்தி ஏவங் ஸங்கே²பதோ த³ஸ்ஸிதக³ணனதோ. ததோ பரேஸு நயேஸூதி ததோ பட²மனயதோ பரேஸு து³தியாதி³னயேஸு. அஞ்ஞிஸ்ஸாதி நவாதி³பே⁴த³தோ அஞ்ஞிஸ்ஸா க³ணனாய. அப³ஹுக³ணனேன யுத்தஸ்ஸ ப³ஹுக³ணனஸ்ஸ பச்சயஸ்ஸ, தேன அப³ஹுக³ணனேன. ஸமானக³ணனதா சாதி ச-ஸத்³தோ³ ப்³யதிரேகோ. தேன பச்சனீயதோ அனுலோமே யோ விஸேஸோ வுச்சதி, தங் ஜோதேதி. தேனாஹ ‘‘அனுலோமேயேவ த³ட்ட²ப்³பா³’’தி. அனுலோமேயேவாதி அவதா⁴ரணேன நிவத்திதங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘பச்சனீயே…பே॰… வக்க²தீ’’தி வுத்தங்.
74. Etasmiṃ anulometi imasmiṃ paṭiccavāre paccayānulome. Suddhikanayeti paṭhame naye. Dassitagaṇanatoti ‘‘nava, tīṇi, eka’’nti evaṃ saṅkhepato dassitagaṇanato. Tato paresu nayesūti tato paṭhamanayato paresu dutiyādinayesu. Aññissāti navādibhedato aññissā gaṇanāya. Abahugaṇanena yuttassa bahugaṇanassa paccayassa, tena abahugaṇanena. Samānagaṇanatā cāti ca-saddo byatireko. Tena paccanīyato anulome yo viseso vuccati, taṃ joteti. Tenāha ‘‘anulomeyeva daṭṭhabbā’’ti. Anulomeyevāti avadhāraṇena nivattitaṃ dassetuṃ ‘‘paccanīye…pe… vakkhatī’’ti vuttaṃ.
76-79. தே பன தேரஸமூலகாதி³கே நயே ஸாஸேவனஸவிபாகேஸு த்³வீஸு த்³வாவீஸதிமூலகேஸு ஸாஸேவனமேவ க³ஹெத்வா இதரங் பஜஹந்தோ ஆஹ ‘‘பச்சா²ஜாதவிபாகானங் பரிஹீனத்தா’’தி. விரோதா⁴பா⁴வே ஸதீதி இத³ங் ‘‘ஸியா குஸலங் த⁴ம்மங் படிச்ச அகுஸலோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜெய்யா’’திஆதீ³ஸு விய பரிகப்பவசனங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். தேனாஹ ‘‘புச்சா²ய த³ஸ்ஸிதனயேனா’’தி. தஸ்ஸ ச தேவீஸதிமூலகஸ்ஸ. நாமந்தி தேவீஸதிமூலகந்தி நாமங். த்³வாவீஸதி…பே॰… வுத்தந்தி ஏதேன த்³வாவீஸதிமூலகோவ பரமத்த²தோ லப்³ப⁴தி, ந தேவீஸதிமூலகோதி த³ஸ்ஸேதி.
76-79. Te pana terasamūlakādike naye sāsevanasavipākesu dvīsu dvāvīsatimūlakesu sāsevanameva gahetvā itaraṃ pajahanto āha ‘‘pacchājātavipākānaṃ parihīnattā’’ti. Virodhābhāve satīti idaṃ ‘‘siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo dhammo uppajjeyyā’’tiādīsu viya parikappavacanaṃ sandhāya vuttaṃ. Tenāha ‘‘pucchāya dassitanayenā’’ti. Tassa ca tevīsatimūlakassa. Nāmanti tevīsatimūlakanti nāmaṃ. Dvāvīsati…pe… vuttanti etena dvāvīsatimūlakova paramatthato labbhati, na tevīsatimūlakoti dasseti.
அஞ்ஞபதா³னீதி ஹேதுஅதி⁴பதிபதா³தீ³னி. ஸுத்³தி⁴கனயோதி பட²மனயோ, யங் அட்ட²கதா²யங் ‘‘ஏகமூல’’ந்தி வுத்தங். ஆரம்மணமூலகாதீ³ஸு ந லப்³ப⁴தீதி து³மூலகாதீ³ஸு தங் ந யோஜீயதி. ஹெட்டி²மங் ஹெட்டி²மங் ஸோதெ⁴த்வா ஏவ ஹி அபி⁴த⁴ம்மபாளி பவத்தா, தஸ்மா ‘‘ஆரம்மணே…பே॰… பஞ்ஹா’’தி வுத்தந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. தத்தா²தி ‘‘தீணியேவ பஞ்ஹா’’தி பாடே². ‘‘வத்து அதி⁴ப்பாயானுவிதா⁴யீ ஸத்³த³ப்பயோகோ³’’தி கத்வா அதி⁴ப்பாயங் விபா⁴வெந்தோ ஆஹ ‘‘ததோ உத்³த⁴ங் க³ணனங் நிவாரேதி, ந அதோ⁴ படிக்கி²பதீ’’தி. க³ணனாய உபனிக்கி²த்தபஞ்ஞத்திபா⁴வதோ ஹெட்டா²க³ணனங் அமுஞ்சித்வாவ உபரிக³ணனா ஸம்ப⁴வதீதி ஆஹ ‘‘தீஸு ஏகஸ்ஸ அந்தோக³த⁴தாய ச ‘தீணியேவா’தி வுத்த’’ந்தி. அத்தனோ வசனந்தி ‘‘தத்ரித³ங் லக்க²ண’’ந்திஆதி³னா வுத்தங் அத்தனோ வசனங்.
Aññapadānīti hetuadhipatipadādīni. Suddhikanayoti paṭhamanayo, yaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ekamūla’’nti vuttaṃ. Ārammaṇamūlakādīsu na labbhatīti dumūlakādīsu taṃ na yojīyati. Heṭṭhimaṃ heṭṭhimaṃ sodhetvā eva hi abhidhammapāḷi pavattā, tasmā ‘‘ārammaṇe…pe… pañhā’’ti vuttanti sambandho. Tatthāti ‘‘tīṇiyeva pañhā’’ti pāṭhe. ‘‘Vattu adhippāyānuvidhāyī saddappayogo’’ti katvā adhippāyaṃ vibhāvento āha ‘‘tato uddhaṃ gaṇanaṃ nivāreti, na adho paṭikkhipatī’’ti. Gaṇanāya upanikkhittapaññattibhāvato heṭṭhāgaṇanaṃ amuñcitvāva uparigaṇanā sambhavatīti āha ‘‘tīsu ekassa antogadhatāya ca ‘tīṇiyevā’ti vutta’’nti. Attano vacananti ‘‘tatridaṃ lakkhaṇa’’ntiādinā vuttaṃ attano vacanaṃ.
80-85. அவிக³தா…பே॰… வுத்தேபி விபல்லாஸயோஜனங் அகத்வாதி அதி⁴ப்பாயோ. ஸா த³ஸ்ஸிதா ஹோதீதி ஸா விபல்லாஸயோஜனங் அகத்வா த³ஸ்ஸியமானா யதி³பி த³ஸ்ஸிதா ஹோதி, ந ஏவங் ஆவிகரணவஸேன த³ஸ்ஸிதா ஹோதி தாதி³ஸஸ்ஸ லிங்க³னஸ்ஸ அபா⁴வதோ யதா² விபல்லாஸயோஜனாயந்தி அதி⁴ப்பாயோ. தேனாஹ ‘‘விபல்லாஸ…பே॰… ஹோதீ’’தி. ஏவமேவ அதி⁴ப்பாயோ யோஜேதப்³போ³தி ‘‘யே…பே॰… தங் த³ஸ்ஸேது’’ந்தி எத்த² ‘‘யதி³பி அவிக³தானந்தர’’ந்திஆதி³னா யதா² அதி⁴ப்பாயோ யோஜிதோ, ஏவமேவ ‘‘தேனேதங் ஆவிகரோதீ’’தி எத்தா²பி அதி⁴ப்பாயோ யோஜேதப்³போ³. கிங் வுத்தங் ஹோதி? யதா² தத்த² ‘‘ஊனதரக³ணனேஹி ஸமானக³ணனேஹி ச ஸத்³தி⁴ங் ஸங்ஸந்த³னே ஊனதரா ஸமானா ச க³ணனா ஹோதீ’’தி அயமத்தோ² ஞாபனவஸேன த³ஸ்ஸிதோ, ஏவமிதா⁴பீதி. தேன வுத்தங் அட்ட²கதா²யங் ‘‘ஆரம்மணபச்சயோ யேன யேன ப³ஹுதரக³ணனேன வா ஸமானக³ணனேன வா பச்சயேன ஸத்³தி⁴ங் திகது³காதி³பே⁴த³ங் க³ச்ச²தி, ஸப்³ப³த்த² தீணேவ பஞ்ஹவிஸ்ஸஜ்ஜனானி வேதி³தப்³பா³னீ’’தி. ந கேவலமத்த²விஸேஸாவிகரணத்த²மேவெத்த² ததா² யோஜனா கதா, அத² கோ² தே³ஸனாக்கமோயேவ ஸோதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘பச்சனீயாதீ³ஸுபி பனா’’திஆதி³மாஹ. தத்த² மூலபத³ந்தி ஆரம்மணபச்சயாதி³கங் தஸ்மிங் தஸ்மிங் நயே மூலபூ⁴தங் பத³ங். தத்தா²தி பச்சனீயாதீ³ஸு. ஏதங் லக்க²ணந்தி ‘‘தத்ரித³ங் லக்க²ண’’ந்திஆதி³னா வுத்தலக்க²ணங். தஸ்மாதி யஸ்மா புப்³பே³னாபரங் பாளி ஏவமேவ பவத்தா, தஸ்மா ஏவ. தேன மூலபத³ங் ஆதி³ம்ஹியேவ ட²பெத்வா தே³ஸனா ஞாயாக³தாதி த³ஸ்ஸேதி. யதி³ ஏவங் லிங்க³னேன அத்த²விஸேஸாவிகரணங் கத²ந்தி ஆஹ ‘‘ந ச விஞ்ஞாதே அத்தே² வசனேன லிங்கே³ன ச பயோஜனங் அத்தீ²’’தி.
80-85. Avigatā…pe… vuttepi vipallāsayojanaṃ akatvāti adhippāyo. Sā dassitā hotīti sā vipallāsayojanaṃ akatvā dassiyamānā yadipi dassitā hoti, na evaṃ āvikaraṇavasena dassitā hoti tādisassa liṅganassa abhāvato yathā vipallāsayojanāyanti adhippāyo. Tenāha ‘‘vipallāsa…pe… hotī’’ti. Evameva adhippāyo yojetabboti ‘‘ye…pe… taṃ dassetu’’nti ettha ‘‘yadipi avigatānantara’’ntiādinā yathā adhippāyo yojito, evameva ‘‘tenetaṃ āvikarotī’’ti etthāpi adhippāyo yojetabbo. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yathā tattha ‘‘ūnataragaṇanehi samānagaṇanehi ca saddhiṃ saṃsandane ūnatarā samānā ca gaṇanā hotī’’ti ayamattho ñāpanavasena dassito, evamidhāpīti. Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ārammaṇapaccayo yena yena bahutaragaṇanena vā samānagaṇanena vā paccayena saddhiṃ tikadukādibhedaṃ gacchati, sabbattha tīṇeva pañhavissajjanāni veditabbānī’’ti. Na kevalamatthavisesāvikaraṇatthamevettha tathā yojanā katā, atha kho desanākkamoyeva soti dassetuṃ ‘‘paccanīyādīsupi panā’’tiādimāha. Tattha mūlapadanti ārammaṇapaccayādikaṃ tasmiṃ tasmiṃ naye mūlabhūtaṃ padaṃ. Tatthāti paccanīyādīsu. Etaṃ lakkhaṇanti ‘‘tatridaṃ lakkhaṇa’’ntiādinā vuttalakkhaṇaṃ. Tasmāti yasmā pubbenāparaṃ pāḷi evameva pavattā, tasmā eva. Tena mūlapadaṃ ādimhiyeva ṭhapetvā desanā ñāyāgatāti dasseti. Yadi evaṃ liṅganena atthavisesāvikaraṇaṃ kathanti āha ‘‘na ca viññāte atthe vacanena liṅgena ca payojanaṃ atthī’’ti.
பச்சயானுலோமவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paccayānulomavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / பட்டா²னபாளி • Paṭṭhānapāḷi / 1. குஸலத்திகங் • 1. Kusalattikaṃ
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 1. படிச்சவாரவண்ணனா • 1. Paṭiccavāravaṇṇanā
