ಪಚ್ಚಯಪಚ್ಚನೀಯವಣ್ಣನಾ

Paccayapaccanīyavaṇṇanā

೮೬-೮೭. ರೂಪಸಮುಟ್ಠಾಪಕವಸೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಇದಂ ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನಂ ಅನನ್ತರಂ ‘‘ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಞ್ಚ ರೂಪ’’ನ್ತಿ ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ, ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ಪನ ಅಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತಾನಞ್ಚ ವಸೇನ ಯೋಜನಾ ಸಮ್ಭವತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಿಕವಸೇನ ಪನೇತಂ ನ ನ ಸಕ್ಕಾ ಯೋಜೇತು’’ನ್ತಿ।

86-87. Rūpasamuṭṭhāpakavasenevaveditabbanti idaṃ aṭṭhakathāvacanaṃ anantaraṃ ‘‘cittasamuṭṭhānañca rūpa’’nti pāḷiyaṃ āgatattā vuttaṃ, pañcaviññāṇānaṃ pana ahetukapaṭisandhicittānañca vasena yojanā sambhavatīti katvā vuttaṃ ‘‘sabbasaṅgāhikavasena panetaṃ na na sakkā yojetu’’nti.

೯೩. ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯಾತಿ ಇದಂ ಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮೋಪಲಕ್ಖಣನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಹಜಾತಾ ಚ ಹೇತುಆದಯೋ…ಪೇ॰… ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ನ ಹೀ’’ತಿಆದಿನಾ ತಮೇವತ್ಥಂ ಸಮತ್ಥೇತಿ।

93. Sahajātapurejātapaccayāti idaṃ paccayena paccayadhammopalakkhaṇanti dassetuṃ ‘‘sahajātā ca hetuādayo…pe… attho daṭṭhabbo’’ti vatvā ‘‘na hī’’tiādinā tamevatthaṃ samattheti.

೯೪-೯೭. ಸೋ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಸೋ ಪಟಿಚ್ಚಟ್ಠಫರಣಕೋ ಪಚ್ಚಯೋ।

94-97. So paccayoti so paṭiccaṭṭhapharaṇako paccayo.

೯೯-೧೦೨. ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾದಯೋತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಬಾಹಿರರೂಪಆಹಾರಸಮುಟ್ಠಾನಾದಯೋ ರೂಪಕೋಟ್ಠಾಸಾ ಸಙ್ಗಯ್ಹನ್ತಿ। ತಸ್ಸಾತಿ ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯಂ ಲಭನ್ತಸ್ಸ ರೂಪಸ್ಸ। ಏವಮೇವ ಪನಾತಿ ಇಮಿನಾ ಯಥಾ ನಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯೇ ವುತ್ತಂ, ಏವಮೇವ ನಹೇತುಪಚ್ಚಯಾದೀಸು ಯಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಂ ಲಭತಿ, ತಸ್ಸ ಪರಿಹೀನತ್ತಾತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ಉಪಸಂಹರತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏಕಚ್ಚರೂಪಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ’’ತಿ।

99-102. Cittasamuṭṭhānādayoti ādi-saddena bāhirarūpaāhārasamuṭṭhānādayo rūpakoṭṭhāsā saṅgayhanti. Tassāti maggapaccayaṃ labhantassa rūpassa. Evameva panāti iminā yathā namaggapaccaye vuttaṃ, evameva nahetupaccayādīsu yaṃ hetupaccayaṃ labhati, tassa parihīnattāti imamatthaṃ upasaṃharati. Tenāha ‘‘ekaccarūpassa paccayuppannatā daṭṭhabbā’’ti.

೧೦೭-೧೩೦. ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಪನ್ನರಸಮೂಲಕಾದೀಸು ಸಬ್ಬೇಸು ನಯೇಸು। ಕಾಮಂ ಸುದ್ಧಿಕನಯಾದೀಸು ವಿಸದಿಸವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾ, ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತತ್ಥಂ ಪನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏಕೇಸೂ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಇಧಾತಿ ಏತೇಸು ನಾಹಾರಮೂಲಕಾದಿನಯೇಸು। ಗಣನಾಯೇವ ನ ಸರೂಪದಸ್ಸನನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿಕನಯೇ ವಿಯ ಗಣನಾಯ ಏವ ನ ಸರೂಪದಸ್ಸನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।

107-130. Sabbatthāti pannarasamūlakādīsu sabbesu nayesu. Kāmaṃ suddhikanayādīsu visadisavissajjanā, idhādhippetatthaṃ pana dassetuṃ ‘‘ekesū’’tiādi vuttaṃ. Idhāti etesu nāhāramūlakādinayesu. Gaṇanāyeva na sarūpadassananti suddhikanaye viya gaṇanāya eva na sarūpadassanaṃ adhippetanti attho.

ಪಚ್ಚಯಪಚ್ಚನೀಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

Paccayapaccanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.

ಪಚ್ಚಯಾನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯವಣ್ಣನಾ

Paccayānulomapaccanīyavaṇṇanā

೧೩೧-೧೮೯. ತಿಣ್ಣನ್ತಿ ಹೇತು ಅಧಿಪತಿ ಮಗ್ಗೋತಿ ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ। ಸಾಧಾರಣಾನನ್ತಿ ಯೇ ತೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಸಾಧಾರಣಾ ಪಚ್ಚಯಾ ಪಚ್ಚನೀಕತೋ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಯಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹನವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ। ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯೇತಿ ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯೇ ಅನುಲೋಮತೋ ಠಿತೇ। ಇತರೇಹೀತಿ ಹೇತುಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೇಹಿ। ಸಾಧಾರಣಾ ಸತ್ತೇವಾತಿ ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯವಜ್ಜೇ ಸತ್ತೇವ। ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋಪಿ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ನ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಹೇತುರಹಿತೇಸು ಅಧಿಪತಿನೋ ಅಭಾವಾ। ಸೋ ಪನಾತಿ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಅಸಾಧಾರಣೋತಿ ಕತ್ವಾ ನ ವುತ್ತೋ ಸಾಧಾರಣಾನಂ ಅಲಬ್ಭಮಾನಾನಂ ವುಚ್ಚಮಾನತ್ತಾ। ನ ಹಿ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಸಾಧಾರಣೋ। ಯೇಹೀತಿ ಯೇಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ। ತೇತಿ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯಾದಯೋ। ಏಕನ್ತಿಕತ್ತಾತಿ ಅವಿನಾಭಾವತೋ। ಅರೂಪಟ್ಠಾನಿಕಾತಿ ಅರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಅರೂಪಧಮ್ಮಾನಂಯೇವ ಪಚ್ಚಯಭೂತಾ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯಾದಯೋ। ತೇನಾತಿ ‘‘ಏಕನ್ತಿಕಾನಂ ಅರೂಪಟ್ಠಾನಿಕಾ’’ತಿ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ। ತೇಹೀತಿ ಪುರೇಜಾತಾಸೇವನಪಚ್ಚಯೇಹಿ। ತೇಸಂ ವಸೇನಾತಿ ತೇಸಂ ಊನತರಗಣನಾನಂ ಏಕಕಾದೀನಂ ವಸೇನ। ತಸ್ಸ ತಸ್ಸಾತಿ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಯೋಜಿತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ದುಕಾದಿಕಸ್ಸ ಬಹುಗಣನಸ್ಸ। ಗಣನಾತಿ ಊನತರಗಣನಾ। ಅನುಲೋಮತೋ ಠಿತಸ್ಸಪೀತಿ ಪಿ-ಸದ್ದೇನ ಅನುಲೋಮತೋ ಠಿತೋ ವಾ ಹೋತು ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಯೋಜಿತೋ ವಾ, ಊನತರಗಣನಾಯ ಸಮಾನನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ನಯಿದಂ ಲಕ್ಖಣಂ ಏಕನ್ತಿಕನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಯಥಾವುತ್ತಲಕ್ಖಣಂ ಯೇಭುಯ್ಯವಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।

131-189. Tiṇṇanti hetu adhipati maggoti imesaṃ tiṇṇaṃ paccayānaṃ. Sādhāraṇānanti ye tesaṃ tiṇṇaṃ sādhāraṇā paccayā paccanīkato na labbhanti, yasmā tesaṃ saṅgaṇhanavasena vuttaṃ, tasmā. Maggapaccayeti maggapaccaye anulomato ṭhite. Itarehīti hetuadhipatipaccayehi. Sādhāraṇā sattevāti maggapaccayavajje satteva. Hetupaccayopi paccanīyato na labbhatīti heturahitesu adhipatino abhāvā. So panāti hetupaccayo asādhāraṇoti katvā na vutto sādhāraṇānaṃ alabbhamānānaṃ vuccamānattā. Na hi hetupaccayo maggapaccayassa sādhāraṇo. Yehīti yehi paccayehi. Teti anantarapaccayādayo. Ekantikattāti avinābhāvato. Arūpaṭṭhānikāti arūpapaccayā arūpadhammānaṃyeva paccayabhūtā anantarapaccayādayo. Tenāti ‘‘ekantikānaṃ arūpaṭṭhānikā’’ti idhādhippetattā. Tehīti purejātāsevanapaccayehi. Tesaṃ vasenāti tesaṃ ūnataragaṇanānaṃ ekakādīnaṃ vasena. Tassa tassāti paccanīyato yojitassa tassa tassa dukādikassa bahugaṇanassa. Gaṇanāti ūnataragaṇanā. Anulomato ṭhitassapīti pi-saddena anulomato ṭhito vā hotu paccanīyato yojito vā, ūnataragaṇanāya samānanti dasseti. Nayidaṃ lakkhaṇaṃ ekantikanti iminā yathāvuttalakkhaṇaṃ yebhuyyavasena vuttanti dasseti.

ಪಚ್ಚಯಾನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

Paccayānulomapaccanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.

ಪಚ್ಚಯಪಚ್ಚನೀಯಾನುಲೋಮವಣ್ಣನಾ

Paccayapaccanīyānulomavaṇṇanā

೧೯೦. ಸಬ್ಬೇಸುಪೀತಿ ಪಚ್ಛಾಜಾತಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಸುಪಿ ಪಚ್ಚಯೇಸು। ಸೋ ಹಿ ಅನುಲೋಮತೋ ಅಲಬ್ಭಮಾನಭಾವೇನ ಗಹಿತೋ ‘‘ಸಬ್ಬೇಸೂ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಸಙ್ಗಹಂ ನ ಲಭತಿ। ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಸ್ಸ ಆರುಪ್ಪೇ ಉಪ್ಪನ್ನಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಸ್ಸ ಚ ಪುರೇಜಾತಾಸೇವನಾನಂ ಅಲಬ್ಭನತೋತಿ ‘‘ಕಿಞ್ಚಿ ನಿದಸ್ಸನವಸೇನ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ’’ತಿ ಆಹ।

190. Sabbesupīti pacchājātaṃ ṭhapetvā sabbesupi paccayesu. So hi anulomato alabbhamānabhāvena gahito ‘‘sabbesū’’ti ettha saṅgahaṃ na labhati. Arūpāvacaravipākassa āruppe uppannalokuttaravipākassa ca purejātāsevanānaṃ alabbhanatoti ‘‘kiñci nidassanavasena dassento’’ti āha.

ಅವಸೇಸಾನಂ ಲಾಭಮತ್ತನ್ತಿ ಅವಸೇಸಾನಂ ಏಕಚ್ಚಾನಂ ಲಾಭಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ನ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅವಸೇಸಾನಂ ಲಾಭ’’ನ್ತಿ । ಪಚ್ಛಾಜಾತೇ ಪಸಙ್ಗೋ ನತ್ಥೀತಿ ಪಚ್ಛಾಜಾತೋ ಅನುಲೋಮತೋ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಅಯಂ ಪಸಙ್ಗೋ ಏವ ನತ್ಥಿ। ಪುರೇಜಾ…ಪೇ॰… ಲಬ್ಭತೀತಿ ಇಮಿನಾ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೇ ಪುರೇಜಾತೋ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥತೋ ಆಪನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ ತಂ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪುರೇಜಾತೋ ಪನ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೇ ಅನುಲೋಮತೋ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಇದಮ್ಪೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ‘‘ಅವಸೇಸಾ ಸಬ್ಬೇಪೀತಿ ಅತ್ಥೇ ಗಯ್ಹಮಾನೇ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಇದಂ ತಸ್ಸಾ ಅತ್ಥಾಪತ್ತಿಯಾ ಸಬ್ಭಾವದಸ್ಸನಮತ್ತಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅತ್ಥೋ ಪನ ತಾದಿಸೋ ನ ಉಪಲಬ್ಭತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಮ್ಪಿ ಕೇಚೀ’’ತಿಆದಿ।

Avasesānaṃ lābhamattanti avasesānaṃ ekaccānaṃ lābhaṃ. Tenāha ‘‘na sabbesaṃ avasesānaṃ lābha’’nti . Pacchājāte pasaṅgo natthīti pacchājāto anulomato tiṭṭhatīti ayaṃ pasaṅgo eva natthi. Purejā…pe… labbhatīti iminā vippayutte paccanīyato ṭhite purejāto labbhatīti ayampi atthato āpanno hotīti taṃ niddhāretvā tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘purejāto pana vippayutte paccanīyato ṭhite anulomato labbhatīti idampī’’tiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘avasesā sabbepīti atthe gayhamāne āpajjeyyā’’ti idaṃ tassā atthāpattiyā sabbhāvadassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ, attho pana tādiso na upalabbhatīti ayamettha adhippāyo. Tenāha ‘‘yampi kecī’’tiādi.

ತತ್ಥ ಕೇಚೀತಿ ಪದಕಾರೇ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ತೇ ಹಿ ‘‘ಅರೂಪಧಾತುಯಾ ಚವಿತ್ವಾ ಕಾಮಧಾತುಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಗತಿನಿಮಿತ್ತಂ ಆರಮ್ಮಣಪುರೇಜಾತಂ ಹೋತೀತಿ ಞಾಪೇತುಂ ‘ನವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ಪುರೇಜಾತೇ’ತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ನಿದ್ಧಾರಿತೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನ ಯುಜ್ಜತಿ ಆರುಪ್ಪೇ ರೂಪಂ ಆರಬ್ಭ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಸ್ಸ ಅಸಮ್ಭವತೋ। ತಥಾ ಹೇಕೇ ಅಸಞ್ಞಭವಾನನ್ತರಸ್ಸ ವಿಯ ಆರುಪ್ಪಾನನ್ತರಸ್ಸ ಕಾಮಾವಚರಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪುರಿಮಾನುಪಟ್ಠಿತಾರಮ್ಮಣಂ ಇಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ತಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ರುಚಿಮತ್ತಮೇವಾ’’ತಿಆದಿ। ಯುಜ್ಜಮಾನಕಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನವಸೇನ ವಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚಯೇ ಅನುಲೋಮತೋ ಠಿತೇ ಯಂ ಯಂ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಂ ಭವಿತುಂ ಯುಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ವಸೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ವಿಚಾರಿತಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ನವಾತಿ ಆರಮ್ಮಣಅನನ್ತರಸಮನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯಪುರೇಜಾತಾಸೇವನಸಮ್ಪಯುತ್ತನತ್ಥಿವಿಗತಪಚ್ಚಯಾ। ತಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ನವನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಅನುಲೋಮತೋ ಅಲಬ್ಭಮಾನತಂ।

Tattha kecīti padakāre sandhāyāha. Te hi ‘‘arūpadhātuyā cavitvā kāmadhātuṃ upapajjantassa gatinimittaṃ ārammaṇapurejātaṃ hotīti ñāpetuṃ ‘navippayuttapaccayā purejāte’ti ayamattho niddhārito’’ti vadanti, taṃ na yujjati āruppe rūpaṃ ārabbha cittuppādassa asambhavato. Tathā heke asaññabhavānantarassa viya āruppānantarassa kāmāvacarapaṭisandhiviññāṇassa purimānupaṭṭhitārammaṇaṃ icchanti. Tenevāha ‘‘tampi tesaṃ rucimattamevā’’tiādi. Yujjamānakapaccayuppannavasena vāti yasmiṃ yasmiṃ paccaye anulomato ṭhite yaṃ yaṃ paccayuppannaṃ bhavituṃ yujjati, tassa tassa vasenāti attho. Na vicāritaṃ suviññeyyattāti adhippāyo. Navāti ārammaṇaanantarasamanantarūpanissayapurejātāsevanasampayuttanatthivigatapaccayā. Tampi tesaṃ navannaṃ paccayānaṃ anulomato alabbhamānataṃ.

೧೯೧-೧೯೫. ನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇನ ಘಟಿತಸ್ಸ ಮೂಲಸ್ಸಾತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೇನ ಯೋಜಿತಸ್ಸ ಸತ್ತಮಸ್ಸ ಮೂಲಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರಿತತ್ತಾ। ಸಬ್ಬಂ ಸದಿಸನ್ತಿ ಸಬ್ಬಪಾಳಿಗಮನಂ ಸದಿಸಂ।

191-195. Na aññamaññena ghaṭitassa mūlassāti aññamaññapaccayena paccanīyato ṭhitena yojitassa sattamassa mūlassa vitthāritattā. Sabbaṃ sadisanti sabbapāḷigamanaṃ sadisaṃ.

ಇಮಸ್ಮಿಂ…ಪೇ॰… ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಏತ್ಥ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಏತ್ಥಾತಿ ದ್ವೇ ಭುಮ್ಮನಿದ್ದೇಸಾ। ತೇಸು ಪಠಮಸ್ಸ ವಿಸಯೋ ಪಚ್ಚನೀಯಾನುಲೋಮೇತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಮೇವ ದಸ್ಸಿತೋತಿ ಅದಸ್ಸಿತಸ್ಸ ವಿಸಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏತೇಸೂ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪಿ-ಸದ್ದೇನಾತಿ ‘‘ಇಮೇಸಮ್ಪೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಪಿ-ಸದ್ದೇನ। ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ಪಚ್ಚಯೇ। ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯಂ ಲಭನ್ತಾನಿಪಿ ಚಕ್ಖಾದೀನಿ ವಿಪಾಕವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಿ ಚ ಇನ್ದ್ರಿಯಂ ನ ಲಭನ್ತೀತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಯೇಭುಯ್ಯೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಕತಿಪಯಂ ನ ಲಭತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯಥಾವುತ್ತಾನೀತಿ ಪಞ್ಚವೋಕಾರಪವತ್ತಿಅಸಞ್ಞಭವಪರಿಯಾಪನ್ನಾನಿ ಕಟತ್ತಾರೂಪಾನೇವ ವದತಿ, ನ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಾನೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಯೇ ರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಯೇ ಹೇತುಅಧಿಪತಿಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯಾ ರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ಏತೇಯೇವ ಹೇತುಅಧಿಪತಿಆದಿಕೇ ಛ ಪಚ್ಚಯೇ ನ ಲಭನ್ತಿ। ಏತೇಯೇವಾತಿ ವಚನೇನ ಅಞ್ಞೇ ಕತಿಪಯೇ ಲಭನ್ತೀತಿ ಸಿದ್ಧಂ ಹೋತೀತಿ ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಪಚ್ಛಾಜಾತಾ…ಪೇ॰… ಲಭತೀ’’ತಿ ಆಹ। ಅಯಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯಲಾಭೋ ನ ಜನಕವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಲಬ್ಭಮಾನಾ…ಪೇ॰… ದಸ್ಸನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಧಮ್ಮವಸೇನಾತಿ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮವಸೇನ। ಇನ್ದ್ರಿಯನ್ತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯಂ। ಯದಿ ಏವನ್ತಿ ಕಟತ್ತಾರೂಪಂ ಯಂ ಯಂ ನ ಲಭತಿ, ತಂ ತಂ ಯದಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ರೂಪಧಮ್ಮೇಸು ಭೂತರೂಪಾನಿಯೇವ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಂ ಲಭನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಉಪಾದಾರೂಪಾನಿ…ಪೇ॰… ವತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ತಂ ಪನ ಉಪಾದಾರೂಪಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಾಲಾಭವಚನಂ। ಅರೂಪಿನ್ದ್ರಿಯಾಲಾಭನ್ತಿ ಅರೂಪೀನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ವಸೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯಾಲಾಭಂ।

Imasmiṃ…pe… veditabboti ettha imasmiṃ etthāti dve bhummaniddesā. Tesu paṭhamassa visayo paccanīyānulometi aṭṭhakathāyameva dassitoti adassitassa visayaṃ dassetuṃ ‘‘etesū’’tiādi vuttaṃ. Pi-saddenāti ‘‘imesampī’’ti ettha pi-saddena. Kismiñci paccaye. Kammapaccayaṃ labhantānipi cakkhādīni vipākaviññāṇādīni ca indriyaṃ na labhantīti katvā ‘‘yebhuyyenā’’ti vuttaṃ, katipayaṃ na labhatīti vuttaṃ hoti. Maggapaccayantiādīsupi eseva nayo. Yathāvuttānīti pañcavokārapavattiasaññabhavapariyāpannāni kaṭattārūpāneva vadati, na cittasamuṭṭhānarūpānīti adhippāyo. Ye rūpadhammānaṃ paccayā hontīti ye hetuadhipatisahajātādipaccayā rūpadhammānaṃ paccayā honti, eteyeva hetuadhipatiādike cha paccaye na labhanti. Eteyevāti vacanena aññe katipaye labhantīti siddhaṃ hotīti taṃ dassento ‘‘pacchājātā…pe… labhatī’’ti āha. Ayañca paccayalābho na janakavasena veditabboti dassetuṃ ‘‘labbhamānā…pe… dassana’’nti vuttaṃ. Dhammavasenāti paccayuppannadhammavasena. Indriyanti indriyapaccayaṃ. Yadi evanti kaṭattārūpaṃ yaṃ yaṃ na labhati, taṃ taṃ yadi vattabbaṃ, evaṃ sante rūpadhammesu bhūtarūpāniyeva aññamaññapaccayaṃ labhantīti āha ‘‘upādārūpāni…pe… vattabba’’nti. Taṃ pana upādārūpānaṃ aññamaññapaccayālābhavacanaṃ. Arūpindriyālābhanti arūpīnaṃ indriyānaṃ vasena indriyapaccayālābhaṃ.

೧೯೬-೧೯೭. ಬಹುಗಣನಮ್ಪಿ ಊನತರಗಣನೇನ ಯೋಜಿತಂ ಊನತರಗಣಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯದಿಪಿ ತಿಕಾದೀಸು ‘ಹೇತುಯಾ ಪಞ್ಚಾ’ತಿ ಇದಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ। ಅನುತ್ತಾನಂ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತಾಯ ಗಮ್ಭೀರಂ। ಯಥಾ ಚ ಭೂತರೂಪಾನಿ ನಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಏವಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ವತ್ಥುರೂಪನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ವತ್ಥುಪಿ ಪನ ಲಭತೀ’’ತಿ। ಯಥಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಏಕಮೂಲಕಂ ‘‘ದುಮೂಲಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಏವಂ ಇಧಾಪಿ ದುಮೂಲಕಂ ‘‘ತಿಮೂಲಕ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ।

196-197. Bahugaṇanampi ūnataragaṇanena yojitaṃ ūnataragaṇameva hotīti katvā vuttaṃ ‘‘yadipi tikādīsu ‘hetuyā pañcā’ti idaṃ natthī’’ti. Anuttānaṃ duviññeyyatāya gambhīraṃ. Yathā ca bhūtarūpāni nārammaṇapaccayā aññamaññapaccayā uppajjanti, evaṃ paṭisandhikkhaṇe vatthurūpanti āha ‘‘vatthupi pana labhatī’’ti. Yathā heṭṭhā ekamūlakaṃ ‘‘dumūlaka’’nti vuttaṃ, evaṃ idhāpi dumūlakaṃ ‘‘timūlaka’’nti vadanti.

೨೦೩-೨೩೩. ಚೇತನಾಮತ್ತಸಙ್ಗಾಹಕೇತಿ ಚೇತನಾಮತ್ತಂಯೇವ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತೇ ಪಞ್ಹೇ। ತತ್ಥ ಹಿ ‘‘ನಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯಾ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ಸಕ್ಕಾ। ಏವಂಪಕಾರೇತಿ ಇದಂ ‘‘ತೀಣೀತಿಆದೀಸೂ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಆದಿ-ಸದ್ದಸ್ಸ ಅತ್ಥವಚನನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಆದಿ-ಸದ್ದೋ ಹಿ ಪಕಾರತ್ಥೋವ ಹೋತೀ’’ತಿ ಆಹ। ರೂಪಮ್ಪಿ ಲಬ್ಭತಿ ಚೇತನಾಮತ್ತಮೇವ ಅಸಙ್ಗಣ್ಹನತೋ।

203-233. Cetanāmattasaṅgāhaketi cetanāmattaṃyeva paccayuppannaṃ gahetvā ṭhite pañhe. Tattha hi ‘‘nakammapaccayā hetupaccayā’’ti vattuṃ sakkā. Evaṃpakāreti idaṃ ‘‘tīṇītiādīsū’’ti ettha ādi-saddassa atthavacananti dassento ‘‘ādi-saddo hi pakāratthova hotī’’ti āha. Rūpampi labbhati cetanāmattameva asaṅgaṇhanato.

ಪಚ್ಚಯಪಚ್ಚನೀಯಾನುಲೋಮವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

Paccayapaccanīyānulomavaṇṇanā niṭṭhitā.

ಪಟಿಚ್ಚವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

Paṭiccavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ೨. ಸಹಜಾತವಾರವಣ್ಣನಾ • 2. Sahajātavāravaṇṇanā

Related texts:

ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಪಟ್ಠಾನಪಾಳಿ • Paṭṭhānapāḷi / ೧. ಕುಸಲತ್ತಿಕಂ • 1. Kusalattikaṃ

ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ೧. ಪಟಿಚ್ಚವಾರವಣ್ಣನಾ • 1. Paṭiccavāravaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact