| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / เทฺวมาติกาปาฬิ • Dvemātikāpāḷi |
ปาฎิเทสนียกโณฺฑ
Pāṭidesanīyakaṇḍo
๑. ปฐมปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา
1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
ปาฎิเทสนีเยสุ ปฐเม อนฺตรฆรํ ปวิฎฺฐายาติ วจนโต สเจ ตสฺสา อนฺตรารามาทีสุ ฐตฺวาปิ ททมานาย หตฺถโต สยํ รถิยาพฺยูหสิงฺฆาฎกฆรานํ อญฺญตรสฺมิํ ฐิโตปิ คณฺหาติ, โทโส นตฺถิฯ ตสฺสา ปน รถิยาทีสุ ฐตฺวา ททมานาย, รถิยาทีสุ วา, อนฺตรารามาทีสุ วา ฐตฺวาปิ ยํกิญฺจิ อามิสํ อโชฺฌหรณตฺถาย คณฺหโต ปฎิคฺคหเณ ทุกฺกฎํ, อโชฺฌหาเร อโชฺฌหาเร ปาฎิเทสนียํฯ ตสฺส เทเสตพฺพากาโร คารยฺหํ อาวุโสติอาทินา นเยน สิกฺขาปเท ทสฺสิโตเยวฯ
Pāṭidesanīyesu paṭhame antaragharaṃ paviṭṭhāyāti vacanato sace tassā antarārāmādīsu ṭhatvāpi dadamānāya hatthato sayaṃ rathiyābyūhasiṅghāṭakagharānaṃ aññatarasmiṃ ṭhitopi gaṇhāti, doso natthi. Tassā pana rathiyādīsu ṭhatvā dadamānāya, rathiyādīsu vā, antarārāmādīsu vā ṭhatvāpi yaṃkiñci āmisaṃ ajjhoharaṇatthāya gaṇhato paṭiggahaṇe dukkaṭaṃ, ajjhohāre ajjhohāre pāṭidesanīyaṃ. Tassa desetabbākāro gārayhaṃ āvusotiādinā nayena sikkhāpade dassitoyeva.
สาวตฺถิยํ อญฺญตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฎฺฐาย หตฺถโต อามิสํ ปฎิคฺคหณวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, อสาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, ยถา เจตํ, ตถา เสสานิปิ, ติกปาฎิเทสนียํ, ยามกาลิกาทีสุ ปฎิคฺคหเณปิ อโชฺฌหรเณปิ ทุกฺกฎํ, เอกโตอุปสมฺปนฺนาย ยาวกาลิเกปิ ตเถว, ญาติกาย อญฺญาติกสญฺญิเวมติกานมฺปิ เอเสว นโยฯ ญาติกสญฺญิโน ปน, ญาติกาย วา ทาเปนฺติยา, อุปนิกฺขิปิตฺวา วา ททมานาย, ยา จ อนฺตรารามภิกฺขุนุปสฺสยติตฺถิยเสยฺยปฎิกฺกมเนสุ ฐตฺวา คามโต พหิ นีหริตฺวา, ยามกาลิกาทีนิ วา ‘‘สติ ปจฺจเย ปริภุญฺชา’’ติ เทติ, ตสฺส, สิกฺขมานสามเณรีนญฺจ หตฺถโต คเหตฺวา ปริภุญฺชนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ ปริปุณฺณูปสมฺปนฺนตา, อญฺญาติกตา, อนฺตรฆเร ฐิตาย หตฺถโต สหตฺถา ปฎิคฺคหณํ, ยาวกาลิกตา, อโชฺฌหรณนฺติ อิมาเนตฺถ ปญฺจ องฺคานิฯ สมุฎฺฐานาทีนิ เอฬกโลมสทิสานีติฯ
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha aññātikāya bhikkhuniyā antaragharaṃ paviṭṭhāya hatthato āmisaṃ paṭiggahaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, yathā cetaṃ, tathā sesānipi, tikapāṭidesanīyaṃ, yāmakālikādīsu paṭiggahaṇepi ajjhoharaṇepi dukkaṭaṃ, ekatoupasampannāya yāvakālikepi tatheva, ñātikāya aññātikasaññivematikānampi eseva nayo. Ñātikasaññino pana, ñātikāya vā dāpentiyā, upanikkhipitvā vā dadamānāya, yā ca antarārāmabhikkhunupassayatitthiyaseyyapaṭikkamanesu ṭhatvā gāmato bahi nīharitvā, yāmakālikādīni vā ‘‘sati paccaye paribhuñjā’’ti deti, tassa, sikkhamānasāmaṇerīnañca hatthato gahetvā paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Paripuṇṇūpasampannatā, aññātikatā, antaraghare ṭhitāya hatthato sahatthā paṭiggahaṇaṃ, yāvakālikatā, ajjhoharaṇanti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānīti.
ปฐมปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
๒. ทุติยปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา
2. Dutiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
ทุติเย อิธ สูปนฺติอาทิ โวสาสนาการทสฺสนํฯ อปสกฺก ตาว ภคินีติอาทิ อปสาเทตพฺพาการทสฺสนํฯ ตตฺรายํ วินิจฺฉโย – เอเกนาปิ ภิกฺขุนา อนปสาทิเต อโชฺฌหรณตฺถาย อามิสํ คณฺหนฺตานํ ปฎิคฺคหเณ ทุกฺกฎํ, อโชฺฌหาเร อโชฺฌหาเร ปาฎิเทสนียนฺติฯ
Dutiye idha sūpantiādi vosāsanākāradassanaṃ. Apasakka tāva bhaginītiādi apasādetabbākāradassanaṃ. Tatrāyaṃ vinicchayo – ekenāpi bhikkhunā anapasādite ajjhoharaṇatthāya āmisaṃ gaṇhantānaṃ paṭiggahaṇe dukkaṭaṃ, ajjhohāre ajjhohāre pāṭidesanīyanti.
ราชคเห ฉพฺพคฺคิเย อารพฺภ ภิกฺขุนิยา โวสาสนฺติยา นนิวารณวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ติกปาฎิเทสนียํ, เอกโตอุปสมฺปนฺนาย โวสาสนฺติยา นนิวาเรนฺตสฺส ทุกฺกฎํ, ตถา อนุปสมฺปนฺนาย อุปสมฺปนฺนสญฺญิโน เวมติกสฺส จฯ อนุปสมฺปนฺนสญฺญิโน, ปน โย จ อตฺตโน วา ภตฺตํ ทาเปนฺติยา, อเญฺญสํ วา ภตฺตํ เทนฺติยา, ยํ วา น ทินฺนํ, ตํ ทาเปนฺติยา, ยตฺถ วา น ทินฺนํ, ตตฺถ, สเพฺพสํ วา สมกํ ทาเปนฺติยา, สิกฺขมานาย วา สามเณริยา วา โวสาสนฺติยา ปฎิคฺคเหตฺวา ภุญฺชติ, ตสฺส, ปญฺจ โภชนานิ ฐเปตฺวา สพฺพตฺถ, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ ปริปุณฺณูปสมฺปนฺนตา, ปญฺจโภชนตา, อนฺตรฆเร อนุญฺญาตปการโต อญฺญถา โวสาสนา, อนิวารณา, อโชฺฌหรณนฺติ อิมาเนตฺถ ปญฺจ องฺคานิฯ สมุฎฺฐานาทีนิ กถินสทิสานีติฯ
Rājagahe chabbaggiye ārabbha bhikkhuniyā vosāsantiyā nanivāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, tikapāṭidesanīyaṃ, ekatoupasampannāya vosāsantiyā nanivārentassa dukkaṭaṃ, tathā anupasampannāya upasampannasaññino vematikassa ca. Anupasampannasaññino, pana yo ca attano vā bhattaṃ dāpentiyā, aññesaṃ vā bhattaṃ dentiyā, yaṃ vā na dinnaṃ, taṃ dāpentiyā, yattha vā na dinnaṃ, tattha, sabbesaṃ vā samakaṃ dāpentiyā, sikkhamānāya vā sāmaṇeriyā vā vosāsantiyā paṭiggahetvā bhuñjati, tassa, pañca bhojanāni ṭhapetvā sabbattha, ummattakādīnañca anāpatti. Paripuṇṇūpasampannatā, pañcabhojanatā, antaraghare anuññātapakārato aññathā vosāsanā, anivāraṇā, ajjhoharaṇanti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni kathinasadisānīti.
ทุติยปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Dutiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
๓. ตติยปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา
3. Tatiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
ตติเย เสกฺขสมฺมตานีติ ลทฺธเสกฺขสมฺมุติกานิฯ ปุเพฺพ อนิมนฺติโตติ ฆรูปจาโรกฺกมนโต ปฐมตรํ อุปจารํ อโนกฺกมเนฺตเยว ปุเพฺพ อนิมนฺติโตฯ อคิลาโน นาม โย สโกฺกติ ปิณฺฑาย จริตุํฯ ปาฎิเทสนียนฺติ ฆรูปจารํ โอกฺกมิตฺวา อามิสํ คณฺหนฺตสฺส ปฎิคฺคหเณ ตาว ทุกฺกฎํ, ตํ คเหตฺวา ยตฺถกตฺถจิ ภุญฺชนฺตสฺส อโชฺฌหาเร อโชฺฌหาเร ปาฎิเทสนียนฺติฯ
Tatiye sekkhasammatānīti laddhasekkhasammutikāni. Pubbe animantitoti gharūpacārokkamanato paṭhamataraṃ upacāraṃ anokkamanteyeva pubbe animantito. Agilāno nāma yo sakkoti piṇḍāya carituṃ. Pāṭidesanīyanti gharūpacāraṃ okkamitvā āmisaṃ gaṇhantassa paṭiggahaṇe tāva dukkaṭaṃ, taṃ gahetvā yatthakatthaci bhuñjantassa ajjhohāre ajjhohāre pāṭidesanīyanti.
สาวตฺถิยํ สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ น มตฺตํ ชานิตฺวา ปฎิคฺคหณวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ‘‘ปุเพฺพ อนิมนฺติโต, อคิลาโน’’ติ อิมา ปเนตฺถ เทฺว อนุปญฺญตฺติโย, ติกปาฎิเทสนียํ, ยามกาลิกาทีสุ ปฎิคฺคหเณปิ อโชฺฌหาเรปิ ทุกฺกฎํ, ตถา อเสกฺขสมฺมเต เสกฺขสมฺมตสญฺญิโน เวมติกสฺส จฯ อเสกฺขสมฺมตสญฺญิโน, ปน โย จ ปุเพฺพ นิมนฺติโต วา คิลาโน วา อญฺญสฺส วา เตสํ ฆเร ปญฺญตฺตํ ภิกฺขํ คณฺหาติ, ยสฺส จ ฆรโต นีหริตฺวา, อาสนสาลาทีสุ วา ภิกฺขุํ อทิสฺวา ปฐมํเยว นีหริตฺวา, ทฺวารมูเล วา ฐปิตํ เทนฺติ, ตสฺส ตํ ภุญฺชนฺตสฺส, นิจฺจภตฺตเก, สลากภเตฺต, ปกฺขิเก , อุโปสถิเก, ปาฎิปทิเก, ยามกาลิกาทิํ ‘‘สติ ปจฺจเย ปริภุญฺชา’’ติ ทินฺนํ ปริภุญฺชนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ เสกฺขสมฺมตตา, ปุเพฺพ อนิมนฺติตตา, อคิลานตา, ฆรูปจาโรกฺกมนํ, ฐเปตฺวา นิจฺจภตฺตกาทีนิ อญฺญํ อามิสํ คเหตฺวา ภุญฺชนนฺติ อิมาเนตฺถ ปญฺจ องฺคานิฯ สมุฎฺฐานาทีนิ เอฬกโลมสทิสานีติฯ
Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha na mattaṃ jānitvā paṭiggahaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘pubbe animantito, agilāno’’ti imā panettha dve anupaññattiyo, tikapāṭidesanīyaṃ, yāmakālikādīsu paṭiggahaṇepi ajjhohārepi dukkaṭaṃ, tathā asekkhasammate sekkhasammatasaññino vematikassa ca. Asekkhasammatasaññino, pana yo ca pubbe nimantito vā gilāno vā aññassa vā tesaṃ ghare paññattaṃ bhikkhaṃ gaṇhāti, yassa ca gharato nīharitvā, āsanasālādīsu vā bhikkhuṃ adisvā paṭhamaṃyeva nīharitvā, dvāramūle vā ṭhapitaṃ denti, tassa taṃ bhuñjantassa, niccabhattake, salākabhatte, pakkhike , uposathike, pāṭipadike, yāmakālikādiṃ ‘‘sati paccaye paribhuñjā’’ti dinnaṃ paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Sekkhasammatatā, pubbe animantitatā, agilānatā, gharūpacārokkamanaṃ, ṭhapetvā niccabhattakādīni aññaṃ āmisaṃ gahetvā bhuñjananti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānīti.
ตติยปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Tatiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
๔. จตุตฺถปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา
4. Catutthapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
จตุเตฺถ ยานิ โข ปน ตานิ อารญฺญกานีติอาทิ จีวรวิปฺปวาสสิกฺขาปเท วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ ปุเพฺพ อปฺปฎิสํวิทิตนฺติ เอตฺถ ยํ อิตฺถิยา วา ปุริเสน วา คหเฎฺฐน วา ปพฺพชิเตน วา อารามํ วา อารามูปจารํ วา ปวิสิตฺวา ‘‘อิตฺถนฺนามสฺส, ภเนฺต, กุลสฺส ขาทนียํ วา โภชนียํ วา อาหริยิสฺสตี’’ติ (ปาจิ. ๕๗๓) อาโรจิตํ, ตํ ปจฺฉา ยถาอาโรจิตเมว วา อาหริยตุ, ตสฺส ปริวารํ กตฺวา อญฺญํ วา เตน สทฺธิํ พหุกมฺปิ, ‘‘อิตฺถนฺนามํ กุลํ ปฎิสํวิทิตํ กตฺวา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา คเหตฺวา คจฺฉตี’’ติ สุตฺวา อญฺญานิ วา กุลานิ เตหิ สทฺธิํ อาหรนฺตุ, ตํ สพฺพํ ปฎิสํวิทิตํ นามฯ ยํ ปน เอวํ อนาโรจิตํ อนาหฎญฺจ, ตํ อปฺปฎิสํวิทิตํ นามฯ อคิลาโน นาม โย สโกฺกติ ปิณฺฑาย คนฺตุํฯ ปาฎิเทสนียนฺติ เอวรูปํ อนฺตมโส อารามมเชฺฌน คจฺฉเนฺตหิ อทฺธิเกหิ ทินฺนมฺปิ อาราเม วา อารามูปจาเร วา ปฎิคฺคเหตฺวา อโชฺฌหรนฺตสฺส ปฎิคฺคหเณ ทุกฺกฎํ, อโชฺฌหาเร อโชฺฌหาเร ปาฎิเทสนียนฺติฯ
Catutthe yāni kho pana tāni āraññakānītiādi cīvaravippavāsasikkhāpade vuttanayeneva veditabbaṃ. Pubbe appaṭisaṃviditanti ettha yaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā ārāmaṃ vā ārāmūpacāraṃ vā pavisitvā ‘‘itthannāmassa, bhante, kulassa khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā āhariyissatī’’ti (pāci. 573) ārocitaṃ, taṃ pacchā yathāārocitameva vā āhariyatu, tassa parivāraṃ katvā aññaṃ vā tena saddhiṃ bahukampi, ‘‘itthannāmaṃ kulaṃ paṭisaṃviditaṃ katvā khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā gahetvā gacchatī’’ti sutvā aññāni vā kulāni tehi saddhiṃ āharantu, taṃ sabbaṃ paṭisaṃviditaṃ nāma. Yaṃ pana evaṃ anārocitaṃ anāhaṭañca, taṃ appaṭisaṃviditaṃ nāma. Agilāno nāma yo sakkoti piṇḍāya gantuṃ. Pāṭidesanīyanti evarūpaṃ antamaso ārāmamajjhena gacchantehi addhikehi dinnampi ārāme vā ārāmūpacāre vā paṭiggahetvā ajjhoharantassa paṭiggahaṇe dukkaṭaṃ, ajjhohāre ajjhohāre pāṭidesanīyanti.
สเกฺกสุ สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อาราเม โจเร ปฎิวสเนฺต อนาโรจนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ‘‘อคิลาโน’’ติ อยเมตฺถ เอกา อนุปญฺญตฺติ, ติกปาฎิเทสนียํ , ยามกาลิกาทีสุ อาหารตฺถาย ปฎิคฺคหเณปิ อโชฺฌหาเรปิ ทุกฺกฎเมว, ตถา ปฎิสํวิทิเต อปฺปฎิสํวิทิตสญฺญิโน เวมติกสฺส จ, ปฎิสํวิทิตสญฺญิโน, ปน คิลานสฺส, โย จ ปฎิสํวิทิตํ กตฺวา อาหฎํ วา คิลานาวเสสกํ วา พหาราเม วา ปฎิคฺคหิตํ, ตตฺถชาตกเมว วา มูลผลาทิํ, ยามกาลิกาทีสุ วา ยํกิญฺจิ ‘‘สติ ปจฺจเย ปริภุญฺชา’’ติ ลทฺธํ ปริภุญฺชนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ ยถาวุตฺตอารญฺญกเสนาสนตา, ยาวกาลิกสฺส อตตฺถชาตกตา, อคิลานตา, อคิลานาวเสสกตา, อปฺปฎิสํวิทิตตา, อชฺฌาราเม ปฎิคฺคหณํ, อโชฺฌหรณนฺติ อิมาเนตฺถ สตฺต องฺคานิฯ สมุฎฺฐานาทีนิ กถินสทิสาเนว, อิทํ ปน กิริยากิริยนฺติฯ
Sakkesu sambahule bhikkhū ārabbha ārāme core paṭivasante anārocanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘agilāno’’ti ayamettha ekā anupaññatti, tikapāṭidesanīyaṃ , yāmakālikādīsu āhāratthāya paṭiggahaṇepi ajjhohārepi dukkaṭameva, tathā paṭisaṃvidite appaṭisaṃviditasaññino vematikassa ca, paṭisaṃviditasaññino, pana gilānassa, yo ca paṭisaṃviditaṃ katvā āhaṭaṃ vā gilānāvasesakaṃ vā bahārāme vā paṭiggahitaṃ, tatthajātakameva vā mūlaphalādiṃ, yāmakālikādīsu vā yaṃkiñci ‘‘sati paccaye paribhuñjā’’ti laddhaṃ paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Yathāvuttaāraññakasenāsanatā, yāvakālikassa atatthajātakatā, agilānatā, agilānāvasesakatā, appaṭisaṃviditatā, ajjhārāme paṭiggahaṇaṃ, ajjhoharaṇanti imānettha satta aṅgāni. Samuṭṭhānādīni kathinasadisāneva, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
จตุตฺถปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Catutthapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
กงฺขาวิตรณิยา ปาติโมกฺขวณฺณนาย
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
ปาฎิเทสนียวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Pāṭidesanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
