Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ද්වෙමාතිකාපාළි • Dvemātikāpāḷi |
පාටිදෙසනීයකණ්ඩො
Pāṭidesanīyakaṇḍo
1. පඨමපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා
1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
පාටිදෙසනීයෙසු පඨමෙ අන්තරඝරං පවිට්ඨායාති වචනතො සචෙ තස්සා අන්තරාරාමාදීසු ඨත්වාපි දදමානාය හත්ථතො සයං රථියාබ්යූහසිඞ්ඝාටකඝරානං අඤ්ඤතරස්මිං ඨිතොපි ගණ්හාති, දොසො නත්ථි. තස්සා පන රථියාදීසු ඨත්වා දදමානාය, රථියාදීසු වා, අන්තරාරාමාදීසු වා ඨත්වාපි යංකිඤ්චි ආමිසං අජ්ඣොහරණත්ථාය ගණ්හතො පටිග්ගහණෙ දුක්කටං, අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ පාටිදෙසනීයං. තස්ස දෙසෙතබ්බාකාරො ගාරය්හං ආවුසොතිආදිනා නයෙන සික්ඛාපදෙ දස්සිතොයෙව.
Pāṭidesanīyesu paṭhame antaragharaṃ paviṭṭhāyāti vacanato sace tassā antarārāmādīsu ṭhatvāpi dadamānāya hatthato sayaṃ rathiyābyūhasiṅghāṭakagharānaṃ aññatarasmiṃ ṭhitopi gaṇhāti, doso natthi. Tassā pana rathiyādīsu ṭhatvā dadamānāya, rathiyādīsu vā, antarārāmādīsu vā ṭhatvāpi yaṃkiñci āmisaṃ ajjhoharaṇatthāya gaṇhato paṭiggahaṇe dukkaṭaṃ, ajjhohāre ajjhohāre pāṭidesanīyaṃ. Tassa desetabbākāro gārayhaṃ āvusotiādinā nayena sikkhāpade dassitoyeva.
සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුං ආරබ්භ අඤ්ඤාතිකාය භික්ඛුනියා අන්තරඝරං පවිට්ඨාය හත්ථතො ආමිසං පටිග්ගහණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, අසාධාරණපඤ්ඤත්ති, අනාණත්තිකං, යථා චෙතං, තථා සෙසානිපි, තිකපාටිදෙසනීයං, යාමකාලිකාදීසු පටිග්ගහණෙපි අජ්ඣොහරණෙපි දුක්කටං, එකතොඋපසම්පන්නාය යාවකාලිකෙපි තථෙව, ඤාතිකාය අඤ්ඤාතිකසඤ්ඤිවෙමතිකානම්පි එසෙව නයො. ඤාතිකසඤ්ඤිනො පන, ඤාතිකාය වා දාපෙන්තියා, උපනික්ඛිපිත්වා වා දදමානාය, යා ච අන්තරාරාමභික්ඛුනුපස්සයතිත්ථියසෙය්යපටික්කමනෙසු ඨත්වා ගාමතො බහි නීහරිත්වා, යාමකාලිකාදීනි වා ‘‘සති පච්චයෙ පරිභුඤ්ජා’’ති දෙති, තස්ස, සික්ඛමානසාමණෙරීනඤ්ච හත්ථතො ගහෙත්වා පරිභුඤ්ජන්තස්ස, උම්මත්තකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. පරිපුණ්ණූපසම්පන්නතා, අඤ්ඤාතිකතා, අන්තරඝරෙ ඨිතාය හත්ථතො සහත්ථා පටිග්ගහණං, යාවකාලිකතා, අජ්ඣොහරණන්ති ඉමානෙත්ථ පඤ්ච අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha aññātikāya bhikkhuniyā antaragharaṃ paviṭṭhāya hatthato āmisaṃ paṭiggahaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, yathā cetaṃ, tathā sesānipi, tikapāṭidesanīyaṃ, yāmakālikādīsu paṭiggahaṇepi ajjhoharaṇepi dukkaṭaṃ, ekatoupasampannāya yāvakālikepi tatheva, ñātikāya aññātikasaññivematikānampi eseva nayo. Ñātikasaññino pana, ñātikāya vā dāpentiyā, upanikkhipitvā vā dadamānāya, yā ca antarārāmabhikkhunupassayatitthiyaseyyapaṭikkamanesu ṭhatvā gāmato bahi nīharitvā, yāmakālikādīni vā ‘‘sati paccaye paribhuñjā’’ti deti, tassa, sikkhamānasāmaṇerīnañca hatthato gahetvā paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Paripuṇṇūpasampannatā, aññātikatā, antaraghare ṭhitāya hatthato sahatthā paṭiggahaṇaṃ, yāvakālikatā, ajjhoharaṇanti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānīti.
පඨමපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
2. දුතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා
2. Dutiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
දුතියෙ ඉධ සූපන්තිආදි වොසාසනාකාරදස්සනං. අපසක්ක තාව භගිනීතිආදි අපසාදෙතබ්බාකාරදස්සනං. තත්රායං විනිච්ඡයො – එකෙනාපි භික්ඛුනා අනපසාදිතෙ අජ්ඣොහරණත්ථාය ආමිසං ගණ්හන්තානං පටිග්ගහණෙ දුක්කටං, අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ පාටිදෙසනීයන්ති.
Dutiye idha sūpantiādi vosāsanākāradassanaṃ. Apasakka tāva bhaginītiādi apasādetabbākāradassanaṃ. Tatrāyaṃ vinicchayo – ekenāpi bhikkhunā anapasādite ajjhoharaṇatthāya āmisaṃ gaṇhantānaṃ paṭiggahaṇe dukkaṭaṃ, ajjhohāre ajjhohāre pāṭidesanīyanti.
රාජගහෙ ඡබ්බග්ගියෙ ආරබ්භ භික්ඛුනියා වොසාසන්තියා නනිවාරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාටිදෙසනීයං, එකතොඋපසම්පන්නාය වොසාසන්තියා නනිවාරෙන්තස්ස දුක්කටං, තථා අනුපසම්පන්නාය උපසම්පන්නසඤ්ඤිනො වෙමතිකස්ස ච. අනුපසම්පන්නසඤ්ඤිනො, පන යො ච අත්තනො වා භත්තං දාපෙන්තියා, අඤ්ඤෙසං වා භත්තං දෙන්තියා, යං වා න දින්නං, තං දාපෙන්තියා, යත්ථ වා න දින්නං, තත්ථ, සබ්බෙසං වා සමකං දාපෙන්තියා, සික්ඛමානාය වා සාමණෙරියා වා වොසාසන්තියා පටිග්ගහෙත්වා භුඤ්ජති, තස්ස, පඤ්ච භොජනානි ඨපෙත්වා සබ්බත්ථ, උම්මත්තකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. පරිපුණ්ණූපසම්පන්නතා, පඤ්චභොජනතා, අන්තරඝරෙ අනුඤ්ඤාතපකාරතො අඤ්ඤථා වොසාසනා, අනිවාරණා, අජ්ඣොහරණන්ති ඉමානෙත්ථ පඤ්ච අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි කථිනසදිසානීති.
Rājagahe chabbaggiye ārabbha bhikkhuniyā vosāsantiyā nanivāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, tikapāṭidesanīyaṃ, ekatoupasampannāya vosāsantiyā nanivārentassa dukkaṭaṃ, tathā anupasampannāya upasampannasaññino vematikassa ca. Anupasampannasaññino, pana yo ca attano vā bhattaṃ dāpentiyā, aññesaṃ vā bhattaṃ dentiyā, yaṃ vā na dinnaṃ, taṃ dāpentiyā, yattha vā na dinnaṃ, tattha, sabbesaṃ vā samakaṃ dāpentiyā, sikkhamānāya vā sāmaṇeriyā vā vosāsantiyā paṭiggahetvā bhuñjati, tassa, pañca bhojanāni ṭhapetvā sabbattha, ummattakādīnañca anāpatti. Paripuṇṇūpasampannatā, pañcabhojanatā, antaraghare anuññātapakārato aññathā vosāsanā, anivāraṇā, ajjhoharaṇanti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni kathinasadisānīti.
දුතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Dutiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
3. තතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා
3. Tatiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
තතියෙ සෙක්ඛසම්මතානීති ලද්ධසෙක්ඛසම්මුතිකානි. පුබ්බෙ අනිමන්තිතොති ඝරූපචාරොක්කමනතො පඨමතරං උපචාරං අනොක්කමන්තෙයෙව පුබ්බෙ අනිමන්තිතො. අගිලානො නාම යො සක්කොති පිණ්ඩාය චරිතුං. පාටිදෙසනීයන්ති ඝරූපචාරං ඔක්කමිත්වා ආමිසං ගණ්හන්තස්ස පටිග්ගහණෙ තාව දුක්කටං, තං ගහෙත්වා යත්ථකත්ථචි භුඤ්ජන්තස්ස අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ පාටිදෙසනීයන්ති.
Tatiye sekkhasammatānīti laddhasekkhasammutikāni. Pubbe animantitoti gharūpacārokkamanato paṭhamataraṃ upacāraṃ anokkamanteyeva pubbe animantito. Agilāno nāma yo sakkoti piṇḍāya carituṃ. Pāṭidesanīyanti gharūpacāraṃ okkamitvā āmisaṃ gaṇhantassa paṭiggahaṇe tāva dukkaṭaṃ, taṃ gahetvā yatthakatthaci bhuñjantassa ajjhohāre ajjhohāre pāṭidesanīyanti.
සාවත්ථියං සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ න මත්තං ජානිත්වා පටිග්ගහණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ‘‘පුබ්බෙ අනිමන්තිතො, අගිලානො’’ති ඉමා පනෙත්ථ ද්වෙ අනුපඤ්ඤත්තියො, තිකපාටිදෙසනීයං, යාමකාලිකාදීසු පටිග්ගහණෙපි අජ්ඣොහාරෙපි දුක්කටං, තථා අසෙක්ඛසම්මතෙ සෙක්ඛසම්මතසඤ්ඤිනො වෙමතිකස්ස ච. අසෙක්ඛසම්මතසඤ්ඤිනො, පන යො ච පුබ්බෙ නිමන්තිතො වා ගිලානො වා අඤ්ඤස්ස වා තෙසං ඝරෙ පඤ්ඤත්තං භික්ඛං ගණ්හාති, යස්ස ච ඝරතො නීහරිත්වා, ආසනසාලාදීසු වා භික්ඛුං අදිස්වා පඨමංයෙව නීහරිත්වා, ද්වාරමූලෙ වා ඨපිතං දෙන්ති, තස්ස තං භුඤ්ජන්තස්ස, නිච්චභත්තකෙ, සලාකභත්තෙ, පක්ඛිකෙ , උපොසථිකෙ, පාටිපදිකෙ, යාමකාලිකාදිං ‘‘සති පච්චයෙ පරිභුඤ්ජා’’ති දින්නං පරිභුඤ්ජන්තස්ස, උම්මත්තකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සෙක්ඛසම්මතතා, පුබ්බෙ අනිමන්තිතතා, අගිලානතා, ඝරූපචාරොක්කමනං, ඨපෙත්වා නිච්චභත්තකාදීනි අඤ්ඤං ආමිසං ගහෙත්වා භුඤ්ජනන්ති ඉමානෙත්ථ පඤ්ච අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.
Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha na mattaṃ jānitvā paṭiggahaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘pubbe animantito, agilāno’’ti imā panettha dve anupaññattiyo, tikapāṭidesanīyaṃ, yāmakālikādīsu paṭiggahaṇepi ajjhohārepi dukkaṭaṃ, tathā asekkhasammate sekkhasammatasaññino vematikassa ca. Asekkhasammatasaññino, pana yo ca pubbe nimantito vā gilāno vā aññassa vā tesaṃ ghare paññattaṃ bhikkhaṃ gaṇhāti, yassa ca gharato nīharitvā, āsanasālādīsu vā bhikkhuṃ adisvā paṭhamaṃyeva nīharitvā, dvāramūle vā ṭhapitaṃ denti, tassa taṃ bhuñjantassa, niccabhattake, salākabhatte, pakkhike , uposathike, pāṭipadike, yāmakālikādiṃ ‘‘sati paccaye paribhuñjā’’ti dinnaṃ paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Sekkhasammatatā, pubbe animantitatā, agilānatā, gharūpacārokkamanaṃ, ṭhapetvā niccabhattakādīni aññaṃ āmisaṃ gahetvā bhuñjananti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānīti.
තතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Tatiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
4. චතුත්ථපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා
4. Catutthapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
චතුත්ථෙ යානි ඛො පන තානි ආරඤ්ඤකානීතිආදි චීවරවිප්පවාසසික්ඛාපදෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බං. පුබ්බෙ අප්පටිසංවිදිතන්ති එත්ථ යං ඉත්ථියා වා පුරිසෙන වා ගහට්ඨෙන වා පබ්බජිතෙන වා ආරාමං වා ආරාමූපචාරං වා පවිසිත්වා ‘‘ඉත්ථන්නාමස්ස, භන්තෙ, කුලස්ස ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා ආහරියිස්සතී’’ති (පාචි. 573) ආරොචිතං, තං පච්ඡා යථාආරොචිතමෙව වා ආහරියතු, තස්ස පරිවාරං කත්වා අඤ්ඤං වා තෙන සද්ධිං බහුකම්පි, ‘‘ඉත්ථන්නාමං කුලං පටිසංවිදිතං කත්වා ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා ගහෙත්වා ගච්ඡතී’’ති සුත්වා අඤ්ඤානි වා කුලානි තෙහි සද්ධිං ආහරන්තු, තං සබ්බං පටිසංවිදිතං නාම. යං පන එවං අනාරොචිතං අනාහටඤ්ච, තං අප්පටිසංවිදිතං නාම. අගිලානො නාම යො සක්කොති පිණ්ඩාය ගන්තුං. පාටිදෙසනීයන්ති එවරූපං අන්තමසො ආරාමමජ්ඣෙන ගච්ඡන්තෙහි අද්ධිකෙහි දින්නම්පි ආරාමෙ වා ආරාමූපචාරෙ වා පටිග්ගහෙත්වා අජ්ඣොහරන්තස්ස පටිග්ගහණෙ දුක්කටං, අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ පාටිදෙසනීයන්ති.
Catutthe yāni kho pana tāni āraññakānītiādi cīvaravippavāsasikkhāpade vuttanayeneva veditabbaṃ. Pubbe appaṭisaṃviditanti ettha yaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā ārāmaṃ vā ārāmūpacāraṃ vā pavisitvā ‘‘itthannāmassa, bhante, kulassa khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā āhariyissatī’’ti (pāci. 573) ārocitaṃ, taṃ pacchā yathāārocitameva vā āhariyatu, tassa parivāraṃ katvā aññaṃ vā tena saddhiṃ bahukampi, ‘‘itthannāmaṃ kulaṃ paṭisaṃviditaṃ katvā khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā gahetvā gacchatī’’ti sutvā aññāni vā kulāni tehi saddhiṃ āharantu, taṃ sabbaṃ paṭisaṃviditaṃ nāma. Yaṃ pana evaṃ anārocitaṃ anāhaṭañca, taṃ appaṭisaṃviditaṃ nāma. Agilāno nāma yo sakkoti piṇḍāya gantuṃ. Pāṭidesanīyanti evarūpaṃ antamaso ārāmamajjhena gacchantehi addhikehi dinnampi ārāme vā ārāmūpacāre vā paṭiggahetvā ajjhoharantassa paṭiggahaṇe dukkaṭaṃ, ajjhohāre ajjhohāre pāṭidesanīyanti.
සක්කෙසු සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ආරාමෙ චොරෙ පටිවසන්තෙ අනාරොචනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ‘‘අගිලානො’’ති අයමෙත්ථ එකා අනුපඤ්ඤත්ති, තිකපාටිදෙසනීයං , යාමකාලිකාදීසු ආහාරත්ථාය පටිග්ගහණෙපි අජ්ඣොහාරෙපි දුක්කටමෙව, තථා පටිසංවිදිතෙ අප්පටිසංවිදිතසඤ්ඤිනො වෙමතිකස්ස ච, පටිසංවිදිතසඤ්ඤිනො, පන ගිලානස්ස, යො ච පටිසංවිදිතං කත්වා ආහටං වා ගිලානාවසෙසකං වා බහාරාමෙ වා පටිග්ගහිතං, තත්ථජාතකමෙව වා මූලඵලාදිං, යාමකාලිකාදීසු වා යංකිඤ්චි ‘‘සති පච්චයෙ පරිභුඤ්ජා’’ති ලද්ධං පරිභුඤ්ජන්තස්ස, උම්මත්තකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. යථාවුත්තආරඤ්ඤකසෙනාසනතා, යාවකාලිකස්ස අතත්ථජාතකතා, අගිලානතා, අගිලානාවසෙසකතා, අප්පටිසංවිදිතතා, අජ්ඣාරාමෙ පටිග්ගහණං, අජ්ඣොහරණන්ති ඉමානෙත්ථ සත්ත අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි කථිනසදිසානෙව, ඉදං පන කිරියාකිරියන්ති.
Sakkesu sambahule bhikkhū ārabbha ārāme core paṭivasante anārocanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘agilāno’’ti ayamettha ekā anupaññatti, tikapāṭidesanīyaṃ , yāmakālikādīsu āhāratthāya paṭiggahaṇepi ajjhohārepi dukkaṭameva, tathā paṭisaṃvidite appaṭisaṃviditasaññino vematikassa ca, paṭisaṃviditasaññino, pana gilānassa, yo ca paṭisaṃviditaṃ katvā āhaṭaṃ vā gilānāvasesakaṃ vā bahārāme vā paṭiggahitaṃ, tatthajātakameva vā mūlaphalādiṃ, yāmakālikādīsu vā yaṃkiñci ‘‘sati paccaye paribhuñjā’’ti laddhaṃ paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Yathāvuttaāraññakasenāsanatā, yāvakālikassa atatthajātakatā, agilānatā, agilānāvasesakatā, appaṭisaṃviditatā, ajjhārāme paṭiggahaṇaṃ, ajjhoharaṇanti imānettha satta aṅgāni. Samuṭṭhānādīni kathinasadisāneva, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
චතුත්ථපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Catutthapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
කඞ්ඛාවිතරණියා පාතිමොක්ඛවණ්ණනාය
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
පාටිදෙසනීයවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Pāṭidesanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.