| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विनयविनिच्छय-टीका • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
॥ नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
विनयपिटके
Vinayapiṭake
विनयविनिच्छय-टीका (दुतियो भागो)
Vinayavinicchaya-ṭīkā (dutiyo bhāgo)
पाटिदेसनीयकथावण्णना
Pāṭidesanīyakathāvaṇṇanā
१८३०-१. एवं नातिसङ्खेपवित्थारनयेन द्वेनवुति पाचित्तियानि दस्सेत्वा तदनन्तरं निद्दिट्ठे पाटिदेसनीये दस्सेतुमाह ‘‘यो चन्तरघर’’न्तिआदि। तत्थ अन्तरघरन्ति रथिकादिमाह। यथाह ‘‘अन्तरघरं नाम रथिका ब्यूहं सिङ्घाटकं घर’’न्ति।
1830-1. Evaṃ nātisaṅkhepavitthāranayena dvenavuti pācittiyāni dassetvā tadanantaraṃ niddiṭṭhe pāṭidesanīye dassetumāha ‘‘yo cantaraghara’’ntiādi. Tattha antaragharanti rathikādimāha. Yathāha ‘‘antaragharaṃ nāma rathikā byūhaṃ siṅghāṭakaṃ ghara’’nti.
यो पन भिक्खु अन्तरघरं पविट्ठाय अञ्ञातिकाय भिक्खुनिया हत्थतो यं किञ्चि खादनं, भोजनम्पि वा सहत्था पटिग्गण्हेय्य, तस्स भिक्खुनो गहणे दुक्कटं, भोगे अज्झोहारे पाटिदेसनीयं सियाति योजना।
Yo pana bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭhāya aññātikāya bhikkhuniyā hatthato yaṃ kiñci khādanaṃ, bhojanampi vā sahatthā paṭiggaṇheyya, tassa bhikkhuno gahaṇe dukkaṭaṃ, bhoge ajjhohāre pāṭidesanīyaṃ siyāti yojanā.
इतो पट्ठाय चतस्सो गाथा उप्पटिपाटिया पोत्थकेसु लिखिता, तासं अयं पटिपाटि – ‘‘एत्थन्तरघर’’न्ति ततिया, ‘‘तस्मा भिक्खुनिया’’ति चतुत्थी, ‘‘रथिकादीसू’’ति पञ्चमी , ‘‘रथिकायपि वा’’ति छट्ठी। पटिपाटि पनायं मातिकट्ठकथक्कमेन वेदितब्बा। इमाय पटिपाटिया तासं अत्थवण्णना होति –
Ito paṭṭhāya catasso gāthā uppaṭipāṭiyā potthakesu likhitā, tāsaṃ ayaṃ paṭipāṭi – ‘‘etthantaraghara’’nti tatiyā, ‘‘tasmā bhikkhuniyā’’ti catutthī, ‘‘rathikādīsū’’ti pañcamī , ‘‘rathikāyapi vā’’ti chaṭṭhī. Paṭipāṭi panāyaṃ mātikaṭṭhakathakkamena veditabbā. Imāya paṭipāṭiyā tāsaṃ atthavaṇṇanā hoti –
१८३२-३. पुरिमगाथाद्वयेन पदभाजनागतसामञ्ञविनिच्छयं दस्सेत्वा इदानि अट्ठकथागतं विसेसं दस्सेतुमाह ‘‘एत्था’’तिआदि। तत्थ एत्थाति इमस्मिं पठमपाटिदेसनीयसिक्खापदे। तस्साति अञ्ञातिकभिक्खुनिया। वाक्यतोति ‘‘अन्तरघरं पविट्ठाया’’ति वचनतो। हि-सद्दो हेतुम्हि। यस्मा भिक्खुस्स ठितट्ठानं नप्पमाणन्ति अट्ठकथाय (पाचि॰ अट्ठ॰ ५५३) वण्णितं, तस्मा आरामादीसु ठत्वा देन्तिया भिक्खुनिया हत्थतो वीथिआदीसु ठत्वा यो पटिग्गण्हेय्य चे, एवं पटिग्गण्हतो तस्स भिक्खुनो न दोसोति योजना। परिभोगस्स पटिग्गहणमूलकत्ता न दोसो। ‘‘पटिग्गण्हतो’’ति इमिना परिभोगे पाटिदेसनीयाभावो च दीपितो होति।
1832-3. Purimagāthādvayena padabhājanāgatasāmaññavinicchayaṃ dassetvā idāni aṭṭhakathāgataṃ visesaṃ dassetumāha ‘‘etthā’’tiādi. Tattha etthāti imasmiṃ paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpade. Tassāti aññātikabhikkhuniyā. Vākyatoti ‘‘antaragharaṃ paviṭṭhāyā’’ti vacanato. Hi-saddo hetumhi. Yasmā bhikkhussa ṭhitaṭṭhānaṃ nappamāṇanti aṭṭhakathāya (pāci. aṭṭha. 553) vaṇṇitaṃ, tasmā ārāmādīsu ṭhatvā dentiyā bhikkhuniyā hatthato vīthiādīsu ṭhatvā yo paṭiggaṇheyya ce, evaṃ paṭiggaṇhato tassa bhikkhuno na dosoti yojanā. Paribhogassa paṭiggahaṇamūlakattā na doso. ‘‘Paṭiggaṇhato’’ti iminā paribhoge pāṭidesanīyābhāvo ca dīpito hoti.
१८३४. सचे भिक्खुनी रथिकादीसु ठत्वा भोजनं देति, भिक्खु अन्तरारामे ठत्वा पटिग्गण्हाति चे, तस्स आपत्तीति योजना। गाथाबन्धवसेन ‘‘भिक्खुनि भोजन’’न्ति रस्सत्तं। आपत्तीति च पटिग्गहणपरिभोगेसु दुक्कटपाटिदेसनीयापत्तियो सन्धाय वुत्तं।
1834. Sace bhikkhunī rathikādīsu ṭhatvā bhojanaṃ deti, bhikkhu antarārāme ṭhatvā paṭiggaṇhāti ce, tassa āpattīti yojanā. Gāthābandhavasena ‘‘bhikkhuni bhojana’’nti rassattaṃ. Āpattīti ca paṭiggahaṇaparibhogesu dukkaṭapāṭidesanīyāpattiyo sandhāya vuttaṃ.
१८३५. रथिकादीसु ठत्वा भिक्खुनी भोजनं देति चे, तं रथिकायपि वा…पे॰… अयं नयोति योजना। तत्थ रथिकाति रच्छा। ब्यूहन्ति अनिब्बिज्झित्वा ठिता गतपच्चागतरच्छा। सन्धि नाम घरसन्धि। सिङ्घाटकन्ति चतुक्कोणं वा तिकोणं वा मग्गसमोधानट्ठानं। अयं नयोति ‘‘आपत्ती’’ति अनन्तरगाथाय वुत्तनयो।
1835. Rathikādīsu ṭhatvā bhikkhunī bhojanaṃ deti ce, taṃ rathikāyapi vā…pe… ayaṃ nayoti yojanā. Tattha rathikāti racchā. Byūhanti anibbijjhitvā ṭhitā gatapaccāgataracchā. Sandhi nāma gharasandhi. Siṅghāṭakanti catukkoṇaṃ vā tikoṇaṃ vā maggasamodhānaṭṭhānaṃ. Ayaṃ nayoti ‘‘āpattī’’ti anantaragāthāya vuttanayo.
१८३७. आमिसेन असम्भिन्नरसं सन्धाय इदं दुक्कटं भासितं। आमिसेन सम्भिन्ने एकरसे यामकालिकादिम्हि पटिग्गहेत्वा अज्झोहारे पाटिदेसनीयापत्ति सियाति योजना।
1837. Āmisena asambhinnarasaṃ sandhāya idaṃ dukkaṭaṃ bhāsitaṃ. Āmisena sambhinne ekarase yāmakālikādimhi paṭiggahetvā ajjhohāre pāṭidesanīyāpatti siyāti yojanā.
१८३८. एकतोउपसम्पन्नहत्थतोति भिक्खुनीनं सन्तिके उपसम्पन्नाय हत्थतो। यथाह ‘‘एकतोउपसम्पन्नायाति भिक्खुनीनं सन्तिके उपसम्पन्नाया’’ति (पाचि॰ अट्ठ॰ ५५३)। भिक्खूनं सन्तिके उपसम्पन्नाय पन यथावत्थुकमेवाति।
1838.Ekatoupasampannahatthatoti bhikkhunīnaṃ santike upasampannāya hatthato. Yathāha ‘‘ekatoupasampannāyāti bhikkhunīnaṃ santike upasampannāyā’’ti (pāci. aṭṭha. 553). Bhikkhūnaṃ santike upasampannāya pana yathāvatthukamevāti.
१८३९. अञ्ञातिकाय ञातिकसञ्ञिस्स, तथेव विमतिस्स च दुक्कटन्ति योजना।
1839. Aññātikāya ñātikasaññissa, tatheva vimatissa ca dukkaṭanti yojanā.
१८४०. अञ्ञातिकाय दापेन्तिया भूमिया निक्खिपित्वा ददमानाय वा अन्तरारामादीसु ठत्वा देन्तिया पटिग्गण्हतो भिक्खुस्स अनापत्तीति योजना। अन्तरारामादीसूति एत्थ आदि-सद्देन भिक्खुनुपस्सयतित्थियसेय्यापटिक्कमनादिं सङ्गण्हाति। पटिक्कमनं नाम भोजनसाला।
1840. Aññātikāya dāpentiyā bhūmiyā nikkhipitvā dadamānāya vā antarārāmādīsu ṭhatvā dentiyā paṭiggaṇhato bhikkhussa anāpattīti yojanā. Antarārāmādīsūti ettha ādi-saddena bhikkhunupassayatitthiyaseyyāpaṭikkamanādiṃ saṅgaṇhāti. Paṭikkamanaṃ nāma bhojanasālā.
१८४१. गामतो बहि नीहरित्वा देतीति योजना।
1841. Gāmato bahi nīharitvā detīti yojanā.
१८४२. हत्थतोति एत्थ ‘‘गहणे’’ति सेसो। तथाति अनापत्ति। समुट्ठानं इदं सिक्खापदं एळकलोमेन समं मतन्ति योजना।
1842.Hatthatoti ettha ‘‘gahaṇe’’ti seso. Tathāti anāpatti. Samuṭṭhānaṃ idaṃ sikkhāpadaṃ eḷakalomena samaṃ matanti yojanā.
पठमपाटिदेसनीयकथावण्णना।
Paṭhamapāṭidesanīyakathāvaṇṇanā.
१८४३-४. अवुत्तेति वक्खमाननयेन अवुत्ते। एकेनपि च भिक्खुनाति सम्बन्धो। अपसक्काति अपगच्छ। आदि-अत्थवाचिना इति-सद्देन ‘‘अपसक्क ताव, भगिनि, याव भिक्खू भुञ्जन्ती’’ति वाक्यसेसो सङ्गहितोति दट्ठब्बो। इमिना अपसादनाकारो सन्दस्सितो। ‘‘एकेनपि च भिक्खुना’’ति इमिना अवकंसो दस्सितो। उक्कंसो पन ‘‘तेहि भिक्खूहि सा भिक्खुनी अपसादेतब्बा’’ति पाळितोपि दट्ठब्बो। ‘‘आमिस’’न्ति सामञ्ञवचनेपि पञ्चन्नं भोजनानं अञ्ञतरस्सेव गहणं। यथाह ‘‘पञ्चन्नं भोजनानं अञ्ञतरेना’’ति। भोगेति च एकतोउपसम्पन्नन्ति च वुत्तत्थमेव।
1843-4.Avutteti vakkhamānanayena avutte. Ekenapi ca bhikkhunāti sambandho. Apasakkāti apagaccha. Ādi-atthavācinā iti-saddena ‘‘apasakka tāva, bhagini, yāva bhikkhū bhuñjantī’’ti vākyaseso saṅgahitoti daṭṭhabbo. Iminā apasādanākāro sandassito. ‘‘Ekenapi ca bhikkhunā’’ti iminā avakaṃso dassito. Ukkaṃso pana ‘‘tehi bhikkhūhi sā bhikkhunī apasādetabbā’’ti pāḷitopi daṭṭhabbo. ‘‘Āmisa’’nti sāmaññavacanepi pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarasseva gahaṇaṃ. Yathāha ‘‘pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarenā’’ti. Bhogeti ca ekatoupasampannanti ca vuttatthameva.
१८४५. तथेवाति दुक्कटं। तत्थाति अनुपसम्पन्नाय।
1845.Tathevāti dukkaṭaṃ. Tatthāti anupasampannāya.
१८४६. अत्तनो भत्ते दिन्नेपि इमिना सिक्खापदेन अनापत्ति, पुरिमसिक्खापदेन पन आपत्तिसम्भवा ‘‘न देती’’ति वुत्तं। यथाह ‘‘अत्तनो भत्तं दापेति, न देतीति एत्थ सचेपि अत्तनो भत्तं देति, इमिना सिक्खापदेन अनापत्तियेव, पुरिमसिक्खापदेन आपत्ती’’ति (पाचि॰ अट्ठ॰ ५५८)। तथाति अनापत्ति। उभयसिक्खापदेहिपि अनापत्तिं दस्सेतुमाह ‘‘पदेति चे’’ति। यथाह ‘‘अञ्ञेसं भत्तं देति, न दापेतीति एत्थ पन सचेपि दापेय्य, इमिना सिक्खापदेन आपत्ति भवेय्य, देन्तिया पन नेव इमिना, न पुरिमेन आपत्ती’’ति।
1846. Attano bhatte dinnepi iminā sikkhāpadena anāpatti, purimasikkhāpadena pana āpattisambhavā ‘‘na detī’’ti vuttaṃ. Yathāha ‘‘attano bhattaṃ dāpeti, na detīti ettha sacepi attano bhattaṃ deti, iminā sikkhāpadena anāpattiyeva, purimasikkhāpadena āpattī’’ti (pāci. aṭṭha. 558). Tathāti anāpatti. Ubhayasikkhāpadehipi anāpattiṃ dassetumāha ‘‘padeti ce’’ti. Yathāha ‘‘aññesaṃ bhattaṃ deti, na dāpetīti ettha pana sacepi dāpeyya, iminā sikkhāpadena āpatti bhaveyya, dentiyā pana neva iminā, na purimena āpattī’’ti.
१८४७. भिक्खुनी यं न दिन्नं, तं दापेति, यत्थ वा न दिन्नं, तत्थ दापेति, तम्पि सब्बेसं मित्तामित्तानं समं दापेति, तत्थापि अनापत्ति।
1847. Bhikkhunī yaṃ na dinnaṃ, taṃ dāpeti, yattha vā na dinnaṃ, tattha dāpeti, tampi sabbesaṃ mittāmittānaṃ samaṃ dāpeti, tatthāpi anāpatti.
१८४८. सिक्खमाना वा सामणेरिका वा ‘‘इध सूपं देथ, ओदनं देथा’’ति वोसासन्ती विधानं करोन्ती ठिता, तं अनपसादेन्तस्स अनापत्ति। पञ्चेव भोजनानि विना अञ्ञं वोसासन्तिं भिक्खुनिं अनपसादेन्तस्स अनापत्ति। अनपसादेन्तस्स उम्मत्तकादिनोपि अनापत्तीति योजना।
1848. Sikkhamānā vā sāmaṇerikā vā ‘‘idha sūpaṃ detha, odanaṃ dethā’’ti vosāsantī vidhānaṃ karontī ṭhitā, taṃ anapasādentassa anāpatti. Pañceva bhojanāni vinā aññaṃ vosāsantiṃ bhikkhuniṃ anapasādentassa anāpatti. Anapasādentassa ummattakādinopi anāpattīti yojanā.
१८४९. समुट्ठानन्ति एत्थ ‘‘इमस्सा’’ति सेसो। भोजनं किरियं, वोसासन्तिया अनिवारणं अकिरियन्ति एवमिदं क्रियाक्रियं।
1849.Samuṭṭhānanti ettha ‘‘imassā’’ti seso. Bhojanaṃ kiriyaṃ, vosāsantiyā anivāraṇaṃ akiriyanti evamidaṃ kriyākriyaṃ.
दुतियपाटिदेसनीयकथावण्णना।
Dutiyapāṭidesanīyakathāvaṇṇanā.
१८५०-१. सेक्खन्ति सम्मतेति ‘‘सेक्खसम्मतं नाम कुलं यं कुलं सद्धाय वड्ढति, भोगेन हायति, एवरूपस्स कुलस्स ञत्तिदुतियेन कम्मेन सेक्खसम्मुति दिन्ना होती’’ति (पाचि॰ ५६७) वुत्तं इदं कुलं सेक्खसम्मतं नाम। तेनाह ‘‘लद्धसम्मुतिके कुले’’ति। लद्धा सम्मुति येनाति विग्गहो। घरूपचारं ओक्कन्ते निमन्तितोपि अनिमन्तितोव होतीति आह ‘‘घरूपचारोक्कमना पुब्बेवा’’ति। यथाह ‘‘अनिमन्तितो नाम अज्जतनाय वा स्वातनाय वा अनिमन्तितो, घरूपचारं ओक्कमन्ते निमन्तेति, एसो अनिमन्तितो नामा’’ति (पाचि॰ ५६७)।
1850-1.Sekkhanti sammateti ‘‘sekkhasammataṃ nāma kulaṃ yaṃ kulaṃ saddhāya vaḍḍhati, bhogena hāyati, evarūpassa kulassa ñattidutiyena kammena sekkhasammuti dinnā hotī’’ti (pāci. 567) vuttaṃ idaṃ kulaṃ sekkhasammataṃ nāma. Tenāha ‘‘laddhasammutike kule’’ti. Laddhā sammuti yenāti viggaho. Gharūpacāraṃ okkante nimantitopi animantitova hotīti āha ‘‘gharūpacārokkamanā pubbevā’’ti. Yathāha ‘‘animantito nāma ajjatanāya vā svātanāya vā animantito, gharūpacāraṃ okkamante nimanteti, eso animantito nāmā’’ti (pāci. 567).
‘‘अगिलानो नाम यो सक्कोति पिण्डाय चरितु’’न्ति वुत्तत्ता भिक्खाय चरितुं समत्थो अगिलानो नाम। गहेत्वाति सहत्था पटिग्गहेत्वा। ‘‘आमिस’’न्ति इमिना सम्बन्धो। यथाह ‘‘खादनीयं वा भोजनीयं वा सहत्था पटिग्गहेत्वा’’ति (पाचि॰ ५६७)। गहणेति एत्थ ‘‘आहारत्थाया’’ति सेसो।
‘‘Agilāno nāma yo sakkoti piṇḍāya caritu’’nti vuttattā bhikkhāya carituṃ samattho agilāno nāma. Gahetvāti sahatthā paṭiggahetvā. ‘‘Āmisa’’nti iminā sambandho. Yathāha ‘‘khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā sahatthā paṭiggahetvā’’ti (pāci. 567). Gahaṇeti ettha ‘‘āhāratthāyā’’ti seso.
१८५३. तत्थाति असेक्खसम्मते कुले। तथेव परिदीपितन्ति दुक्कटं परिदीपितं।
1853.Tatthāti asekkhasammate kule. Tatheva paridīpitanti dukkaṭaṃ paridīpitaṃ.
१८५४. निमन्तितस्स वाति एत्थ वा-सद्देन निमन्तितस्स अवसेसं गण्हाति। यथाह ‘‘निमन्तितस्स वा गिलानस्स वा सेसकं भुञ्जती’’ति। अञ्ञेसं भिक्खा तत्थ दीयतीति योजना। तत्थाति तस्मिं सेक्खसम्मते कुले।
1854.Nimantitassa vāti ettha vā-saddena nimantitassa avasesaṃ gaṇhāti. Yathāha ‘‘nimantitassa vā gilānassa vā sesakaṃ bhuñjatī’’ti. Aññesaṃ bhikkhā tattha dīyatīti yojanā. Tatthāti tasmiṃ sekkhasammate kule.
१८५५. यत्थ कत्थचीति आसनसालादीसु यत्थ कत्थचि। निच्चभत्तादिके वापीति एत्थ आदि-सद्देन सलाकभत्तपक्खिकउपोसथिकपाटिपदिकभत्तानं गहणं।
1855.Yatthakatthacīti āsanasālādīsu yattha katthaci. Niccabhattādike vāpīti ettha ādi-saddena salākabhattapakkhikauposathikapāṭipadikabhattānaṃ gahaṇaṃ.
१८५६. द्वारेति एत्थ ‘‘ठपेत्वा’’ति सेसो। सम्पत्तेति एत्थ ‘‘पच्छा’’ति सेसो। यथाह ‘‘सचेपि अनागते भिक्खुम्हि पठमंयेव नीहरित्वा द्वारे ठपेत्वा पच्छा सम्पत्तस्स देन्ति, वट्टती’’ति (पाचि॰ अट्ठ॰ ५६९)।
1856.Dvāreti ettha ‘‘ṭhapetvā’’ti seso. Sampatteti ettha ‘‘pacchā’’ti seso. Yathāha ‘‘sacepi anāgate bhikkhumhi paṭhamaṃyeva nīharitvā dvāre ṭhapetvā pacchā sampattassa denti, vaṭṭatī’’ti (pāci. aṭṭha. 569).
१८५७. महापच्चरिया(पआचि॰ अट्ठ॰ ५६९) गतविनिच्छयं दस्सेतुमाह ‘‘भिक्खु’’न्तिआदि। समुट्ठानेळकूपमन्ति समुट्ठानतो एळकलोमसिक्खापदसदिसन्ति अत्थो।
1857.Mahāpaccariyā(paāci. aṭṭha. 569) gatavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘bhikkhu’’ntiādi. Samuṭṭhāneḷakūpamanti samuṭṭhānato eḷakalomasikkhāpadasadisanti attho.
ततियपाटिदेसनीयकथावण्णना।
Tatiyapāṭidesanīyakathāvaṇṇanā.
१८५८-९. ‘‘पञ्चन्नं पटिसंविदितं, एतं अप्पटिसंविदितं नामा’’ति वचनतो च इधापि ‘‘सहधम्मिकञापित’’न्ति वक्खमानत्ता च अगहट्ठ-सद्देन परिब्बाजकानं गहणं। वुत्तमेव नयं वोहारन्तरेन दस्सेतुमाह ‘‘इत्थिया पुरिसेन वा’’ति। ‘‘यानि खो पन तानि आरञ्ञकानि सेनासनानी’’ति (पाचि॰ ५७३) वचनतो आरामन्ति आरञ्ञकाराममाह। सचे एवमारोचितं पटिसंविदितन्ति हि वुत्तं पदभाजनेति (पाचि॰ ५७३) योजना। पटिसंविदितन्ति पगेव निवेदितं।
1858-9. ‘‘Pañcannaṃ paṭisaṃviditaṃ, etaṃ appaṭisaṃviditaṃ nāmā’’ti vacanato ca idhāpi ‘‘sahadhammikañāpita’’nti vakkhamānattā ca agahaṭṭha-saddena paribbājakānaṃ gahaṇaṃ. Vuttameva nayaṃ vohārantarena dassetumāha ‘‘itthiyā purisena vā’’ti. ‘‘Yāni kho pana tāni āraññakāni senāsanānī’’ti (pāci. 573) vacanato ārāmanti āraññakārāmamāha. Sace evamārocitaṃ paṭisaṃviditanti hi vuttaṃ padabhājaneti (pāci. 573) yojanā. Paṭisaṃviditanti pageva niveditaṃ.
१८६०. पच्छा यथारोचितं तमेव वा तस्स च परिवारं कत्वा अञ्ञं बहुं वा आहरीयतु, तम्पि पटिसंवेदितं नामाति योजना।
1860. Pacchā yathārocitaṃ tameva vā tassa ca parivāraṃ katvā aññaṃ bahuṃ vā āharīyatu, tampi paṭisaṃveditaṃ nāmāti yojanā.
१८६१. यागुया विदितं कत्वाति एत्थ ‘‘तं ठपेत्वा’’ति इदं सामत्थिया लब्भति। इदम्पि विदितं कुरुन्दियं वट्टतीति वुत्तन्ति योजना।
1861.Yāguyā viditaṃ katvāti ettha ‘‘taṃ ṭhapetvā’’ti idaṃ sāmatthiyā labbhati. Idampi viditaṃ kurundiyaṃ vaṭṭatīti vuttanti yojanā.
१८६२. पनाति अपि-सद्दत्थो। अञ्ञानिपि कुलानीति योजना। एत्थ ‘‘असुकं नाम कुलं पटिसंवेदितं कत्वा खादनीयादीनि गहेत्वा गच्छतीति सुत्वा’’ति (पाचि॰ अट्ठ॰ ५७३) अट्ठकथासेसो। तेनाति कतपटिसंवेदितेन। तम्पि च सब्बं वट्टतीति योजना।
1862.Panāti api-saddattho. Aññānipi kulānīti yojanā. Ettha ‘‘asukaṃ nāma kulaṃ paṭisaṃveditaṃ katvā khādanīyādīni gahetvā gacchatīti sutvā’’ti (pāci. aṭṭha. 573) aṭṭhakathāseso. Tenāti katapaṭisaṃveditena. Tampi ca sabbaṃ vaṭṭatīti yojanā.
१८६३. एवं यं अनारोचितन्ति ‘‘आरामं वा उपचारं वा पविसित्वा’’तिआदिना नयेन यं पठमं अनिवेदितं। ‘‘एव’’न्ति इदं ‘‘यं आराममनाभत’’न्ति इमिनापि योजेतब्बं। एवन्ति ‘‘तस्स परिवारं कत्वा’’तिआदिना पकारेन। ‘‘तं असंविदितं नामा’’ति इदं ‘‘सहधम्मिकञापित’’न्ति इमिनापि योजेतब्बं। यथाह ‘‘पञ्चन्नं पटिसंविदितं, एतं अप्पटिसंविदितं नामा’’ति (पाचि॰ ५७३)। अट्ठकथायञ्च ‘‘पञ्चन्नं पटिसंविदितन्ति पञ्चसु सहधम्मिकेसु यं किञ्चि पेसेत्वा ‘खादनीयं वा भोजनीयं वा आहरिस्सामा’ति पटिसंविदितं कतम्पि अप्पटिसंविदितमेवाति अत्थो’’ति (पाचि॰ अट्ठ॰ ५७३) वुत्तं।
1863.Evaṃ yaṃ anārocitanti ‘‘ārāmaṃ vā upacāraṃ vā pavisitvā’’tiādinā nayena yaṃ paṭhamaṃ aniveditaṃ. ‘‘Eva’’nti idaṃ ‘‘yaṃ ārāmamanābhata’’nti imināpi yojetabbaṃ. Evanti ‘‘tassa parivāraṃ katvā’’tiādinā pakārena. ‘‘Taṃ asaṃviditaṃ nāmā’’ti idaṃ ‘‘sahadhammikañāpita’’nti imināpi yojetabbaṃ. Yathāha ‘‘pañcannaṃ paṭisaṃviditaṃ, etaṃ appaṭisaṃviditaṃ nāmā’’ti (pāci. 573). Aṭṭhakathāyañca ‘‘pañcannaṃ paṭisaṃviditanti pañcasu sahadhammikesu yaṃ kiñci pesetvā ‘khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā āharissāmā’ti paṭisaṃviditaṃ katampi appaṭisaṃviditamevāti attho’’ti (pāci. aṭṭha. 573) vuttaṃ.
१८६४. कारापेत्वाति एत्थ ‘‘पटिसंविदित’’न्ति सेसो।
1864.Kārāpetvāti ettha ‘‘paṭisaṃvidita’’nti seso.
१८६५. भिक्खुना वा गन्त्वा अन्तरामग्गे गहेतब्बन्ति योजना। एवमकत्वाति ‘‘बहिआरामं पेसेत्वा’’तिआदिना वुत्तविधानं अकत्वा। उपचारतोति एत्थ भुम्मत्थे तो-पच्चयो वेदितब्बो।
1865. Bhikkhunā vā gantvā antarāmagge gahetabbanti yojanā. Evamakatvāti ‘‘bahiārāmaṃ pesetvā’’tiādinā vuttavidhānaṃ akatvā. Upacāratoti ettha bhummatthe to-paccayo veditabbo.
१८६८. ‘‘पटिसंविदिते’’तिआदीनं पदानं ‘‘अनापत्ते वा’’ति इमिना सम्बन्धो। पटिसंविदितेति एत्थ ‘‘गिलानस्सा’’ति सेसो। पटिसंविदिते अनापत्ति, गिलानस्सापि अनापत्ति, अप्पटिसंविदितेपि तस्स पटिसंविदितस्स अवसेसके वा गिलानस्स अवसेसके वा अनापत्ति एवाति सम्बन्धो । यथाह अनापत्तिवारे ‘‘पटिसंविदितस्स वा गिलानस्स वा सेसकं भुञ्जती’’ति (पाचि॰ ५७५)। बहारामे पटिग्गहेत्वा अन्तोयेव भुञ्जतो अस्स अनापत्तीति योजना। गहेत्वा वाति एत्थ वा-सद्दो ‘‘तस्सा’’तिआदीसुपि योजेतब्बो।
1868.‘‘Paṭisaṃvidite’’tiādīnaṃ padānaṃ ‘‘anāpatte vā’’ti iminā sambandho. Paṭisaṃviditeti ettha ‘‘gilānassā’’ti seso. Paṭisaṃvidite anāpatti, gilānassāpi anāpatti, appaṭisaṃviditepi tassa paṭisaṃviditassa avasesake vā gilānassa avasesake vā anāpatti evāti sambandho . Yathāha anāpattivāre ‘‘paṭisaṃviditassa vā gilānassa vā sesakaṃ bhuñjatī’’ti (pāci. 575). Bahārāme paṭiggahetvā antoyeva bhuñjato assa anāpattīti yojanā. Gahetvā vāti ettha vā-saddo ‘‘tassā’’tiādīsupi yojetabbo.
१८६९. तत्थाति तस्मिं आरञ्ञकारामे। खादतो अनापत्ति एवाति योजना, तत्थ ‘‘अञ्ञेन कप्पियं कत्वा दिन्नानी’’ति सेसो।
1869.Tatthāti tasmiṃ āraññakārāme. Khādato anāpatti evāti yojanā, tattha ‘‘aññena kappiyaṃ katvā dinnānī’’ti seso.
चतुत्थपाटिदेसनीयकथावण्णना।
Catutthapāṭidesanīyakathāvaṇṇanā.
इति विनयत्थसारसन्दीपनिया विनयविनिच्छयवण्णनाय
Iti vinayatthasārasandīpaniyā vinayavinicchayavaṇṇanāya
पाटिदेसनीयकथावण्णना निट्ठिता।
Pāṭidesanīyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
