Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వినయాలఙ్కార-టీకా • Vinayālaṅkāra-ṭīkā

    ౨౦. పటిగ్గహణవినిచ్ఛయకథా

    20. Paṭiggahaṇavinicchayakathā

    ౧౦౪. ఏవం కప్పియభూమివినిచ్ఛయం కథేత్వా ఇదాని పటిగ్గహణవినిచ్ఛయం కథేతుం ‘‘ఖాదనీయాదిపటిగ్గాహో’’తిఆదిమాహ. తత్థ ఖాదియతేతి ఖాదనీయం, ఠపేత్వా పఞ్చ భోజనాని సబ్బస్స అజ్ఝోహరితబ్బస్సేతం అధివచనం. ఆదిసద్దేన భోజనీయం సఙ్గణ్హాతి. పటిగ్గహణం సమ్పటిచ్ఛనం పటిగ్గాహో, ఖాదనీయాదీనం పటిగ్గాహో ఖాదనీయాదిపటిగ్గాహో. తేనాహ ‘‘అజ్ఝోహరితబ్బస్స యస్స కస్సచి ఖాదనీయస్స వా భోజనీయస్స వా పటిగ్గహణ’’న్తి. పఞ్చసు అఙ్గేసు ఉచ్చారణమత్తన్తి ఉక్ఖిపనమత్తం, ఇమినా పటిగ్గహితబ్బభారస్స పమాణం దస్సేతి. తేనేవ తాదిసేన పురిసేన అనుక్ఖిపనీయవత్థుస్మిం పటిగ్గహణం న రుహతీతి దీపేతి. ‘‘హత్థపాసో’’తి ఇమినా ఆసన్నభావం. తేనేవ చ దూరే ఠత్వా అభిహరన్తస్స పటిగ్గహణం న రుహతీతి దీపేతి. అభిహారోతి పరిణామితభావో, తేన చ తత్రట్ఠకాదీసు న రుహతీతి దీపేతి. ‘‘దేవో వా’’తిఆదినా దాయకతో పయోగత్తయం దస్సేతి. ‘‘తఞ్చే’’తిఆదినా పటిగ్గాహకతో పయోగద్వయం దస్సేతి.

    104. Evaṃ kappiyabhūmivinicchayaṃ kathetvā idāni paṭiggahaṇavinicchayaṃ kathetuṃ ‘‘khādanīyādipaṭiggāho’’tiādimāha. Tattha khādiyateti khādanīyaṃ, ṭhapetvā pañca bhojanāni sabbassa ajjhoharitabbassetaṃ adhivacanaṃ. Ādisaddena bhojanīyaṃ saṅgaṇhāti. Paṭiggahaṇaṃ sampaṭicchanaṃ paṭiggāho, khādanīyādīnaṃ paṭiggāho khādanīyādipaṭiggāho. Tenāha ‘‘ajjhoharitabbassa yassa kassaci khādanīyassa vā bhojanīyassa vā paṭiggahaṇa’’nti. Pañcasu aṅgesu uccāraṇamattanti ukkhipanamattaṃ, iminā paṭiggahitabbabhārassa pamāṇaṃ dasseti. Teneva tādisena purisena anukkhipanīyavatthusmiṃ paṭiggahaṇaṃ na ruhatīti dīpeti. ‘‘Hatthapāso’’ti iminā āsannabhāvaṃ. Teneva ca dūre ṭhatvā abhiharantassa paṭiggahaṇaṃ na ruhatīti dīpeti. Abhihāroti pariṇāmitabhāvo, tena ca tatraṭṭhakādīsu na ruhatīti dīpeti. ‘‘Devo vā’’tiādinā dāyakato payogattayaṃ dasseti. ‘‘Tañce’’tiādinā paṭiggāhakato payogadvayaṃ dasseti.

    ఇదాని తేసు పఞ్చసు అఙ్గేసు హత్థపాసస్స దురాజానతాయ తం దస్సేతుమాహ ‘‘తత్థి’’చ్చాది. తత్థ అడ్ఢతేయ్యహత్థో హత్థపాసో నామాతి యోజనా. ‘‘తస్స ఓరిమన్తేనా’’తి ఇమినా ఆకాసే ఉజుం ఠత్వా పరేన ఉక్ఖిత్తం గణ్హన్తస్సాపి ఆసన్నఙ్గభూతపాదతలతో పట్ఠాయ హత్థపాసో పరిచ్ఛిన్దితబ్బో, న సీసతో పట్ఠాయాతి దస్సేతి. తత్థ ‘‘ఓరిమన్తేనా’’తి ఇమస్స హేట్ఠిమన్తేనాతి అత్థో గహేతబ్బో.

    Idāni tesu pañcasu aṅgesu hatthapāsassa durājānatāya taṃ dassetumāha ‘‘tatthi’’ccādi. Tattha aḍḍhateyyahattho hatthapāso nāmāti yojanā. ‘‘Tassa orimantenā’’ti iminā ākāse ujuṃ ṭhatvā parena ukkhittaṃ gaṇhantassāpi āsannaṅgabhūtapādatalato paṭṭhāya hatthapāso paricchinditabbo, na sīsato paṭṭhāyāti dasseti. Tattha ‘‘orimantenā’’ti imassa heṭṭhimantenāti attho gahetabbo.

    ఏత్థ చ పవారణసిక్ఖాపదట్ఠకథాయం (పాచి॰ అట్ఠ॰ ౨౩౮-౨౩౯) ‘‘సచే పన భిక్ఖు నిసిన్నో హోతి, ఆసన్నస్స పచ్ఛిమన్తతో పట్ఠాయా’’తిఆదినా పటిగ్గాహకానం ఆసన్నఙ్గస్స పారిమన్తతో పట్ఠాయ పరిచ్ఛేదస్స దస్సితత్తా ఇధాపి ఆకాసే ఠితస్స పటిగ్గాహకస్స ఆసన్నఙ్గభూతపాదతలస్స పారిమన్తభూతతో పణ్హిపరియన్తస్స హేట్ఠిమతలతో పట్ఠాయ, దాయకస్స పన ఓరిమన్తభూతతో పాదఙ్గులస్స హేట్ఠిమపరియన్తతో పట్ఠాయ హత్థపాసో పరిచ్ఛిన్దితబ్బోతి దట్ఠబ్బం. ఇమినావ నయేన భూమియం నిపజ్జిత్వా ఉస్సీసకే నిసిన్నస్స హత్థతో పటిగ్గణ్హన్తస్సాపి ఆసన్నసీసఙ్గస్స పారిమన్తభూతతో గీవన్తతో పట్ఠాయేవ హత్థపాసో మినితబ్బో, న పాదతలతో పట్ఠాయ. ఏవం నిపజ్జిత్వా దానేపి యథానురూపం వేదితబ్బం. ‘‘యం ఆసన్నతరం అఙ్గ’’న్తి (పాచి॰ అట్ఠ॰ ౨౩౮-౨౩౯) హి వుత్తం. అకల్లకోతి గిలానో సహత్థా పరిభుఞ్జితుం అసక్కోన్తో ముఖేన పటిగ్గణ్హాతి. విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ పాచిత్తియ ౨.౨౬౫) పన ‘‘అకల్లకోతి గిలానో గహేతుం వా’’తి ఏత్తకమేవ వుత్తం, ఏతేన అకల్లకోతి గిలానో వా అథ వా గహేతుం అకల్లకో అసమత్థోతి అత్థో దస్సితో. తేనాహ ‘‘సచేపి నత్థుకరణియం దీయమానం నాసాపుటేన అకల్లకో వా ముఖేన పటిగ్గణ్హాతీ’’తి.

    Ettha ca pavāraṇasikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ (pāci. aṭṭha. 238-239) ‘‘sace pana bhikkhu nisinno hoti, āsannassa pacchimantato paṭṭhāyā’’tiādinā paṭiggāhakānaṃ āsannaṅgassa pārimantato paṭṭhāya paricchedassa dassitattā idhāpi ākāse ṭhitassa paṭiggāhakassa āsannaṅgabhūtapādatalassa pārimantabhūtato paṇhipariyantassa heṭṭhimatalato paṭṭhāya, dāyakassa pana orimantabhūtato pādaṅgulassa heṭṭhimapariyantato paṭṭhāya hatthapāso paricchinditabboti daṭṭhabbaṃ. Imināva nayena bhūmiyaṃ nipajjitvā ussīsake nisinnassa hatthato paṭiggaṇhantassāpi āsannasīsaṅgassa pārimantabhūtato gīvantato paṭṭhāyeva hatthapāso minitabbo, na pādatalato paṭṭhāya. Evaṃ nipajjitvā dānepi yathānurūpaṃ veditabbaṃ. ‘‘Yaṃ āsannataraṃ aṅga’’nti (pāci. aṭṭha. 238-239) hi vuttaṃ. Akallakoti gilāno sahatthā paribhuñjituṃ asakkonto mukhena paṭiggaṇhāti. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. pācittiya 2.265) pana ‘‘akallakoti gilāno gahetuṃ vā’’ti ettakameva vuttaṃ, etena akallakoti gilāno vā atha vā gahetuṃ akallako asamatthoti attho dassito. Tenāha ‘‘sacepi natthukaraṇiyaṃ dīyamānaṃ nāsāpuṭena akallako vā mukhena paṭiggaṇhātī’’ti.

    ౧౦౫. ఏకదేసేనాపీతి అఙ్గులియా ఫుట్ఠమత్తేన.

    105.Ekadesenāpīti aṅguliyā phuṭṭhamattena.

    తఞ్చే పటిగ్గణ్హాతి, సబ్బం పటిగ్గహితమేవాతి వేణుకోటియం బన్ధిత్వా ఠపితత్తా. సచే భూమియం ఠితమేవ ఘటం దాయకేన హత్థపాసే ఠత్వా ‘‘ఘటం దస్సామీ’’తి దిన్నం వేణుకోటియా గహణవసేన పటిగ్గణ్హాతి, ఉభయకోటిబద్ధం సబ్బమ్పి పటిగ్గహితమేవ హోతి. భిక్ఖుస్స హత్థే అపీళేత్వా పకతియా పీళియమానం ఉచ్ఛురసం సన్ధాయ ‘‘గణ్హథా’’తి వుత్తత్తా ‘‘అభిహారో న పఞ్ఞాయతీ’’తి వుత్తం, హత్థపాసే ఠితస్స పన భిక్ఖుస్స అత్థాయ పీళియమానం ఉచ్ఛుతో పగ్ఘరన్తం రసం గణ్హితుం వట్టతి. దోణికాయ సయం పగ్ఘరన్తం ఉచ్ఛురసం మజ్ఝే ఆవరిత్వా విస్సజ్జితమ్పి గణ్హితుం వట్టతి. పటిగ్గహణసఞ్ఞాయాతి ‘‘మఞ్చాదినా పటిగ్గహేస్సామీ’’తి ఉప్పాదితసఞ్ఞాయ, ఇమినా ‘‘పటిగ్గణ్హామీ’’తి వాచాయ వత్తబ్బకిచ్చం నత్థీతి దస్సేతి.

    Tañce paṭiggaṇhāti, sabbaṃ paṭiggahitamevāti veṇukoṭiyaṃ bandhitvā ṭhapitattā. Sace bhūmiyaṃ ṭhitameva ghaṭaṃ dāyakena hatthapāse ṭhatvā ‘‘ghaṭaṃ dassāmī’’ti dinnaṃ veṇukoṭiyā gahaṇavasena paṭiggaṇhāti, ubhayakoṭibaddhaṃ sabbampi paṭiggahitameva hoti. Bhikkhussa hatthe apīḷetvā pakatiyā pīḷiyamānaṃ ucchurasaṃ sandhāya ‘‘gaṇhathā’’ti vuttattā ‘‘abhihāro na paññāyatī’’ti vuttaṃ, hatthapāse ṭhitassa pana bhikkhussa atthāya pīḷiyamānaṃ ucchuto paggharantaṃ rasaṃ gaṇhituṃ vaṭṭati. Doṇikāya sayaṃ paggharantaṃ ucchurasaṃ majjhe āvaritvā vissajjitampi gaṇhituṃ vaṭṭati. Paṭiggahaṇasaññāyāti ‘‘mañcādinā paṭiggahessāmī’’ti uppāditasaññāya, iminā ‘‘paṭiggaṇhāmī’’ti vācāya vattabbakiccaṃ natthīti dasseti.

    యత్థ కత్థచి అట్ఠకథాసు, పదేసేసు వా. అసంహారిమే ఫలకేతి థామమజ్ఝిమేన అసంహారియే. ‘‘తిన్తిణికాదిపణ్ణేసూతి వచనతో సాఖాసు పటిగ్గహణం రుహతీతి దట్ఠబ్బ’’న్తి సారత్థదీపనియం (సారత్థ॰ టీ॰ పాచిత్తియ ౩.౨౬౫) వుత్తం. పోరాణటీకాయమ్పి తథేవ వుత్తం, తదేతం విచారేతబ్బం. అట్ఠకథాయఞ్హి ‘‘భూమియం అత్థతేసు సుఖుమేసు తిన్తిణికాదిపణ్ణేసు పటిగ్గహణం న రుహతీ’’తి వుత్తం. తం తిన్తిణికాదిపణ్ణానం సుఖుమత్తా తత్థ ఠపితఆమిసస్స అసణ్ఠహనతో భూమియం ఠపితసదిసత్తా ‘‘న రుహతీ’’తి వుత్తం, తిన్తిణికాదిసాఖాసు ఠపితేపి ఏవమేవ సియా, తస్మా ‘‘సాఖాసు పటిగ్గహణం రుహతీ’’తి వచనం అయుత్తం వియ దిస్సతి. అట్ఠకథాయం ‘‘న రుహతీ’’తి కిరియాపదస్స ‘‘కస్మా’’తి హేతుపరియేసనే సతి న అఞ్ఞం పరియేసితబ్బం, ‘‘సుఖుమేసూ’’తి వుత్తం విసేసనపదంయేవ హేతుమన్తవిసేసనం భవతి, తస్మా తిన్తిణికపణ్ణాదీసు పటిగ్గహణం న రుహతి, కస్మా? తేసం సుఖుమత్తా. అఞ్ఞేసు పన పదుమినీపణ్ణాదీసు రుహతి, కస్మా? తేసం ఓళారికత్తాతి హేతుఫలసమ్బన్ధో ఇచ్ఛితబ్బోతి దిస్సతి , తస్మా ‘‘తదేతం విచారేతబ్బ’’న్తి వుత్తం. తథా హి వుత్తం అట్ఠకథాయం ‘‘న హి తాని సన్ధారేతుం సమత్థానీతి మహన్తేసు పన పదుమినీపణ్ణాదీసు రుహతీ’’తి.

    Yatthakatthaci aṭṭhakathāsu, padesesu vā. Asaṃhārime phalaketi thāmamajjhimena asaṃhāriye. ‘‘Tintiṇikādipaṇṇesūti vacanato sākhāsu paṭiggahaṇaṃ ruhatīti daṭṭhabba’’nti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.265) vuttaṃ. Porāṇaṭīkāyampi tatheva vuttaṃ, tadetaṃ vicāretabbaṃ. Aṭṭhakathāyañhi ‘‘bhūmiyaṃ atthatesu sukhumesu tintiṇikādipaṇṇesu paṭiggahaṇaṃ na ruhatī’’ti vuttaṃ. Taṃ tintiṇikādipaṇṇānaṃ sukhumattā tattha ṭhapitaāmisassa asaṇṭhahanato bhūmiyaṃ ṭhapitasadisattā ‘‘na ruhatī’’ti vuttaṃ, tintiṇikādisākhāsu ṭhapitepi evameva siyā, tasmā ‘‘sākhāsu paṭiggahaṇaṃ ruhatī’’ti vacanaṃ ayuttaṃ viya dissati. Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘na ruhatī’’ti kiriyāpadassa ‘‘kasmā’’ti hetupariyesane sati na aññaṃ pariyesitabbaṃ, ‘‘sukhumesū’’ti vuttaṃ visesanapadaṃyeva hetumantavisesanaṃ bhavati, tasmā tintiṇikapaṇṇādīsu paṭiggahaṇaṃ na ruhati, kasmā? Tesaṃ sukhumattā. Aññesu pana paduminīpaṇṇādīsu ruhati, kasmā? Tesaṃ oḷārikattāti hetuphalasambandho icchitabboti dissati , tasmā ‘‘tadetaṃ vicāretabba’’nti vuttaṃ. Tathā hi vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘na hi tāni sandhāretuṃ samatthānīti mahantesu pana paduminīpaṇṇādīsu ruhatī’’ti.

    ౧౦౬. పుఞ్ఛిత్వా పటిగ్గహేత్వాతి పుఞ్ఛితేపి రజనచుణ్ణాసఙ్కాయ సతి పటిగ్గహణత్థాయ వుత్తం, నాసతి. తం పనాతి పతితరజం అప్పటిగ్గహేత్వా ఉపరి గహితపిణ్డపాతం. అనాపత్తీతి దురూపచిణ్ణాదిదోసో నత్థి. పుబ్బాభోగస్స అనురూపవసేన ‘‘అనుపసమ్పన్నస్స దత్వా…పే॰… వట్టతీ’’తి వుత్తం. యస్మా పన తం ‘‘అఞ్ఞస్స దస్సామీ’’తి చిత్తుప్పాదమత్తేన పరసన్తకం న హోతి, తస్మా తస్స అదత్వాపి పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జితుం వట్టతి. ‘‘అనుపసమ్పన్నస్స దస్సామీ’’తిఆదిపి వినయదుక్కటస్స పరిహారాయ వుత్తం, తథా అకత్వా గహితేపి పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జతో అనాపత్తియేవ. భిక్ఖుస్స దేతీతి అఞ్ఞస్స భిక్ఖుస్స దేతి. కఞ్జికన్తి ఖీరరసాదిం యం కిఞ్చి ద్రవం సన్ధాయ వుత్తం. హత్థతో మోచేత్వా పున గణ్హాతి, ఉగ్గహితకం హోతీతి ఆహ ‘‘హత్థతో అమోచేన్తేనేవా’’తి. ఆలుళేన్తానన్తి ఆలోళేన్తానం, అయమేవ వా పాఠో. ఆహరిత్వా భూమియం ఠపితత్తా అభిహారో నత్థీతి ఆహ ‘‘పత్తో పటిగ్గహేతబ్బో’’తి.

    106.Puñchitvā paṭiggahetvāti puñchitepi rajanacuṇṇāsaṅkāya sati paṭiggahaṇatthāya vuttaṃ, nāsati. Taṃ panāti patitarajaṃ appaṭiggahetvā upari gahitapiṇḍapātaṃ. Anāpattīti durūpaciṇṇādidoso natthi. Pubbābhogassa anurūpavasena ‘‘anupasampannassa datvā…pe… vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Yasmā pana taṃ ‘‘aññassa dassāmī’’ti cittuppādamattena parasantakaṃ na hoti, tasmā tassa adatvāpi paṭiggahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati. ‘‘Anupasampannassa dassāmī’’tiādipi vinayadukkaṭassa parihārāya vuttaṃ, tathā akatvā gahitepi paṭiggahetvā paribhuñjato anāpattiyeva. Bhikkhussa detīti aññassa bhikkhussa deti. Kañjikanti khīrarasādiṃ yaṃ kiñci dravaṃ sandhāya vuttaṃ. Hatthato mocetvā puna gaṇhāti, uggahitakaṃ hotīti āha ‘‘hatthato amocentenevā’’ti. Āluḷentānanti āloḷentānaṃ, ayameva vā pāṭho. Āharitvā bhūmiyaṃ ṭhapitattā abhihāro natthīti āha ‘‘patto paṭiggahetabbo’’ti.

    ౧౦౭. పఠమతరం ఉళుఙ్కతో థేవా పత్తే పతన్తీతి ఏత్థ ‘‘యథా పఠమతరం పతితథేవే దోసో నత్థి, తథా ఆకిరిత్వా అపనేన్తానం పచ్ఛా పతితథేవేపి అభిహటత్తా నేవత్థి దోసో’’తి వదన్తి. చరుకేనాతి ఖుద్దకభాజనేన. ‘‘అభిహటత్తాతి దీయమానక్ఖణం సన్ధాయ వుత్తం. దత్వా అపనయనకాలే పన ఛారికా వా బిన్దూని వా పతన్తి, పున పటిగ్గహేతబ్బం అభిహారస్స విగతత్తా’’తి వదన్తి, తం యథా న పతతి, తథా అపనేస్సామీతి పటిహరన్తే యుజ్జతి, పకతిసఞ్ఞాయ అపనేన్తే అభిహారో న ఛిజ్జతి, సుపతితం. పటిగ్గహితమేవ హి తం హోతి. ముఖవట్టియాపి గహేతుం వట్టతీతి అభిహరియమానస్స పత్తస్స ముఖవట్టియా ఉపరిభాగే హత్థం పసారేత్వా ఫుసితుం వట్టతి. పాదేన పేల్లేత్వాతి పాదేన ‘‘పటిగ్గహేస్సామీ’’తి సఞ్ఞాయ అక్కమిత్వా. కేచీతి అభయగిరివాసినో. వచనమత్తమేవాతి పటిబద్ధం పటిబద్ధపటిబద్ధన్తి సద్దమత్తమేవ నానం, కాయపటిబద్ధమేవ హోతి, తస్మా తేసం వచనం న గహేతబ్బన్తి అధిప్పాయో. ఏస నయోతి ‘‘పటిబద్ధపటిబద్ధమ్పి కాయపటిబద్ధమేవా’’తి అయం నయో. తథా చ తత్థ కాయపటిబద్ధే తప్పటిబద్ధే చ థుల్లచ్చయమేవ వుత్తం.

    107.Paṭhamataraṃ uḷuṅkato thevā patte patantīti ettha ‘‘yathā paṭhamataraṃ patitatheve doso natthi, tathā ākiritvā apanentānaṃ pacchā patitathevepi abhihaṭattā nevatthi doso’’ti vadanti. Carukenāti khuddakabhājanena. ‘‘Abhihaṭattāti dīyamānakkhaṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Datvā apanayanakāle pana chārikā vā bindūni vā patanti, puna paṭiggahetabbaṃ abhihārassa vigatattā’’ti vadanti, taṃ yathā na patati, tathā apanessāmīti paṭiharante yujjati, pakatisaññāya apanente abhihāro na chijjati, supatitaṃ. Paṭiggahitameva hi taṃ hoti. Mukhavaṭṭiyāpi gahetuṃ vaṭṭatīti abhihariyamānassa pattassa mukhavaṭṭiyā uparibhāge hatthaṃ pasāretvā phusituṃ vaṭṭati. Pādena pelletvāti pādena ‘‘paṭiggahessāmī’’ti saññāya akkamitvā. Kecīti abhayagirivāsino. Vacanamattamevāti paṭibaddhaṃ paṭibaddhapaṭibaddhanti saddamattameva nānaṃ, kāyapaṭibaddhameva hoti, tasmā tesaṃ vacanaṃ na gahetabbanti adhippāyo. Esa nayoti ‘‘paṭibaddhapaṭibaddhampi kāyapaṭibaddhamevā’’ti ayaṃ nayo. Tathā ca tattha kāyapaṭibaddhe tappaṭibaddhe ca thullaccayameva vuttaṃ.

    తేన ఆహరాపేతున్తి యస్స భిక్ఖునో సన్తికం గతం, తం ‘‘ఇధ నం ఆనేహీ’’తి ఆణాపేత్వా తేన ఆహరాపేతుం ఇతరస్స వట్టతీతి అత్థో. తస్మాతి యస్మా మూలట్ఠస్సేవ పరిభోగో అనుఞ్ఞాతో, తస్మా. తం దివసం హత్థేన గహేత్వా దుతియదివసే పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స ఉగ్గహితకపటిగ్గహితం హోతీతి ఆహ ‘‘అనామసిత్వా’’తి. అప్పటిగ్గహితత్తా ‘‘సన్నిధిపచ్చయా అనాపత్తీ’’తి వుత్తం. అప్పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స అదిన్నముఖద్వారాపత్తి హోతీతి ఆహ ‘‘పటిగ్గహేత్వా పన పరిభుఞ్జితబ్బ’’న్తి. ‘‘న తతో పరన్తి తదహేవ సామం అప్పటిగ్గహితం సన్ధాయ వుత్తం, తదహేవ పటిగ్గహితం పన పునదివసాదీసు అప్పటిగ్గహేత్వాపి పరిభుఞ్జితుం వట్టతీ’’తి వదన్తి.

    Tena āharāpetunti yassa bhikkhuno santikaṃ gataṃ, taṃ ‘‘idha naṃ ānehī’’ti āṇāpetvā tena āharāpetuṃ itarassa vaṭṭatīti attho. Tasmāti yasmā mūlaṭṭhasseva paribhogo anuññāto, tasmā. Taṃ divasaṃ hatthena gahetvā dutiyadivase paṭiggahetvā paribhuñjantassa uggahitakapaṭiggahitaṃ hotīti āha ‘‘anāmasitvā’’ti. Appaṭiggahitattā ‘‘sannidhipaccayā anāpattī’’ti vuttaṃ. Appaṭiggahetvā paribhuñjantassa adinnamukhadvārāpatti hotīti āha ‘‘paṭiggahetvā pana paribhuñjitabba’’nti. ‘‘Na tato paranti tadaheva sāmaṃ appaṭiggahitaṃ sandhāya vuttaṃ, tadaheva paṭiggahitaṃ pana punadivasādīsu appaṭiggahetvāpi paribhuñjituṃ vaṭṭatī’’ti vadanti.

    ౧౦౮. ఖీయన్తీతి ఖయం గచ్ఛన్తి, తేసం చుణ్ణేహి థుల్లచ్చయఅప్పటిగ్గహణాపత్తియో న హోన్తీతి అధిప్పాయో. సత్థకేనాతి పటిగ్గహితసత్థకేన. నవసముట్ఠితన్తి ఏతేనేవ ఉచ్ఛుఆదీసు అభినవలగ్గత్తా అబ్బోహారికం న హోతీతి దస్సేతి. ఏసేవ నయోతి సన్నిధిదోసాదిం సన్ధాయ వదతి. తేనాహ ‘‘న హీ’’తిఆది. కస్మా పనేత్థ ఉగ్గహితపచ్చయా, సన్నిధిపచ్చయా వా దోసో న సియాతి ఆహ ‘‘న హి తం పరిభోగత్థాయ పరిహరన్తీ’’తి. ఇమినా చ బాహిరపరిభోగత్థం సామం గహేత్వా వా అనుపసమ్పన్నేన దిన్నం వా పరిహరితుం వట్టతీతి దీపేతి, తస్మా పత్తసమ్మక్ఖనాదిఅత్థం సామం గహేత్వా పరిహరితతేలాదిం సచే పరిభుఞ్జితుకామో హోతి, పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స అనాపత్తి. అబ్భన్తరపరిభోగత్థం పన సామం గహితం పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స ఉగ్గహితపటిగ్గహణం హోతి, అప్పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స అదిన్నముఖద్వారాపత్తి హోతి. అబ్భన్తరపరిభోగత్థమేవ అనుపసమ్పన్నేన దిన్నం గహేత్వా పరిహరన్తస్స సిఙ్గీలోణకప్పో వియ సన్నిధిపచ్చయా ఆపత్తి హోతి. కేచి పన ‘‘థామమజ్ఝిమస్స పురిసస్స ఉచ్చారణమత్తం హోతీతిఆదినా వుత్తపఞ్చఙ్గసమ్పత్తియా పటిగ్గహణస్స రుహణతో బాహిరపరిభోగత్థమ్పి సచే అనుపసమ్పన్నేహి దిన్నం గణ్హాతి, పటిగ్గహితమేవా’’తి వదన్తి. ఏవం సతి ఇధ బాహిరపరిభోగత్థం అనుపసమ్పన్నేన దిన్నం గహేత్వా పరిహరన్తస్స సన్నిధిపచ్చయా ఆపత్తి వత్తబ్బా సియా. ‘‘న హి తం పరిభోగత్థాయ పరిహరన్తీ’’తి చ న వత్తబ్బం, తస్మా బాహిరపరిభోగత్థం గహితం పటిగ్గహితం నామ న హోతీతి వేదితబ్బం.

    108.Khīyantīti khayaṃ gacchanti, tesaṃ cuṇṇehi thullaccayaappaṭiggahaṇāpattiyo na hontīti adhippāyo. Satthakenāti paṭiggahitasatthakena. Navasamuṭṭhitanti eteneva ucchuādīsu abhinavalaggattā abbohārikaṃ na hotīti dasseti. Eseva nayoti sannidhidosādiṃ sandhāya vadati. Tenāha ‘‘na hī’’tiādi. Kasmā panettha uggahitapaccayā, sannidhipaccayā vā doso na siyāti āha ‘‘na hi taṃ paribhogatthāya pariharantī’’ti. Iminā ca bāhiraparibhogatthaṃ sāmaṃ gahetvā vā anupasampannena dinnaṃ vā pariharituṃ vaṭṭatīti dīpeti, tasmā pattasammakkhanādiatthaṃ sāmaṃ gahetvā pariharitatelādiṃ sace paribhuñjitukāmo hoti, paṭiggahetvā paribhuñjantassa anāpatti. Abbhantaraparibhogatthaṃ pana sāmaṃ gahitaṃ paṭiggahetvā paribhuñjantassa uggahitapaṭiggahaṇaṃ hoti, appaṭiggahetvā paribhuñjantassa adinnamukhadvārāpatti hoti. Abbhantaraparibhogatthameva anupasampannena dinnaṃ gahetvā pariharantassa siṅgīloṇakappo viya sannidhipaccayā āpatti hoti. Keci pana ‘‘thāmamajjhimassa purisassa uccāraṇamattaṃ hotītiādinā vuttapañcaṅgasampattiyā paṭiggahaṇassa ruhaṇato bāhiraparibhogatthampi sace anupasampannehi dinnaṃ gaṇhāti, paṭiggahitamevā’’ti vadanti. Evaṃ sati idha bāhiraparibhogatthaṃ anupasampannena dinnaṃ gahetvā pariharantassa sannidhipaccayā āpatti vattabbā siyā. ‘‘Na hi taṃ paribhogatthāya pariharantī’’ti ca na vattabbaṃ, tasmā bāhiraparibhogatthaṃ gahitaṃ paṭiggahitaṃ nāma na hotīti veditabbaṃ.

    యది ఏవం పఞ్చసు పటిగ్గహణఙ్గేసు ‘‘పరిభోగత్థాయా’’తి విసేసనం వత్తబ్బన్తి? న వత్తబ్బం. పటిగ్గహణఞ్హి పరిభోగత్థమేవ హోతీతి ‘‘పరిభోగత్థాయా’’తి విసుం అవత్వా ‘‘తఞ్చే భిక్ఖు కాయేన వా కాయపటిబద్ధేన వా పటిగ్గణ్హాతీ’’తి ఏత్తకమేవ వుత్తం. అపరే పన ‘‘సతిపి పటిగ్గహణే ‘న హి తం పరిభోగత్థాయ పరిహరన్తీ’తి ఇధ అపరిభోగత్థాయ పరిహరణే అనాపత్తి వుత్తా’’తి వదన్తి. తేన చ పటిగ్గహణఙ్గేసు పఞ్చసు సమిద్ధేసు అజ్ఝోహరితుకామతాయ గహితమేవ పటిగ్గహితం నామ హోతి అజ్ఝోహరితబ్బేసుయేవ పటిగ్గహణస్స అనుఞ్ఞాతత్తాతి దస్సేతి. తథా బాహిరపరిభోగత్థాయ గహేత్వా ఠపితతేలాదిం అజ్ఝోహరితుకామతాయ సతి పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జితుం వట్టతీతి దస్సేతి. ఉదుక్ఖలముసలాదీని ఖీయన్తీతి ఏత్థ ఉదుక్ఖలముసలానం ఖయేన పిసితకోట్టితభేసజ్జేసు సచే ఆగన్తుకవణ్ణో పఞ్ఞాయతి, న వట్టతి. సుద్ధం ఉదకం హోతీతి రుక్ఖసాఖాదీహి గళిత్వా పతనఉదకం సన్ధాయ వుత్తం.

    Yadi evaṃ pañcasu paṭiggahaṇaṅgesu ‘‘paribhogatthāyā’’ti visesanaṃ vattabbanti? Na vattabbaṃ. Paṭiggahaṇañhi paribhogatthameva hotīti ‘‘paribhogatthāyā’’ti visuṃ avatvā ‘‘tañce bhikkhu kāyena vā kāyapaṭibaddhena vā paṭiggaṇhātī’’ti ettakameva vuttaṃ. Apare pana ‘‘satipi paṭiggahaṇe ‘na hi taṃ paribhogatthāya pariharantī’ti idha aparibhogatthāya pariharaṇe anāpatti vuttā’’ti vadanti. Tena ca paṭiggahaṇaṅgesu pañcasu samiddhesu ajjhoharitukāmatāya gahitameva paṭiggahitaṃ nāma hoti ajjhoharitabbesuyeva paṭiggahaṇassa anuññātattāti dasseti. Tathā bāhiraparibhogatthāya gahetvā ṭhapitatelādiṃ ajjhoharitukāmatāya sati paṭiggahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭatīti dasseti. Udukkhalamusalādīni khīyantīti ettha udukkhalamusalānaṃ khayena pisitakoṭṭitabhesajjesu sace āgantukavaṇṇo paññāyati, na vaṭṭati. Suddhaṃ udakaṃ hotīti rukkhasākhādīhi gaḷitvā patanaudakaṃ sandhāya vuttaṃ.

    ౧౦౯. పత్తో వాస్స పటిగ్గహేతబ్బోతి ఏత్థాపి పత్తగతం ఛుపిత్వా దేన్తస్స హత్థే లగ్గేన ఆమిసేన దోసాభావత్థం పత్తపటిగ్గహణన్తి అబ్భన్తరపరిభోగత్థమేవ పత్తపటిగ్గహణం వేదితబ్బం. యం సామణేరస్స పత్తే పతతి…పే॰… పటిగ్గహణం న విజహతీతి ఏత్థ పునప్పునం గణ్హన్తస్స అత్తనో పత్తే పక్ఖిత్తమేవ అత్తనో సన్తకన్తి సన్నిట్ఠానకరణతో హత్థగతం పటిగ్గహణం న విజహతి. పరిచ్ఛిన్దిత్వా దిన్నం పన గణ్హన్తస్స గహణసమయేయేవ అత్తనో సన్తకన్తి సన్నిట్ఠానస్స కతత్తా హత్థగతం పటిగ్గహణం విజహతి. కేసఞ్చి అత్థాయ భత్తం పక్ఖిపతీతి ఏత్థ అనుపసమ్పన్నస్స అత్థాయ పక్ఖిపన్తేపి ఆగన్త్వా గణ్హిస్సతీతి సయమేవ పక్ఖిపిత్వా ఠపనతో పటిగ్గహణం న విజహతి. అనుపసమ్పన్నస్స హత్థే పక్ఖిత్తం పన అనుపసమ్పన్నేనేవ ఠపితం నామ హోతీతి పటిగ్గహణం విజహతి పరిచ్చత్తభావతో. తేన వుత్తం ‘‘సామణేర…పే॰… పరిచ్చత్తత్తా’’తి. కేసఞ్చీతిఆదీసు అనుపసమ్పన్నానం అత్థాయ కత్థచి ఠపియమానమ్పి హత్థతో ముత్తమత్తే ఏవ పటిగ్గహణం న విజహతి, అథ ఖో భాజనే పతితమేవ పటిగ్గహణం విజహతి. భాజనఞ్చ భిక్ఖునా పునదివసత్థాయ అపేక్ఖితమేవాతి తగ్గతమ్పి ఆమిసం దుద్ధోతపత్తగతం వియ పటిగ్గహణం విజహతీతి సఙ్కాయ ‘‘సామణేరస్స హత్థే పక్ఖిపితబ్బ’’న్తి వుత్తన్తి వేదితబ్బం. ఈదిసేసు హి యుత్తి న గవేసితబ్బా, వుత్తనయేనేవ పటిపజ్జితబ్బం.

    109.Patto vāssa paṭiggahetabboti etthāpi pattagataṃ chupitvā dentassa hatthe laggena āmisena dosābhāvatthaṃ pattapaṭiggahaṇanti abbhantaraparibhogatthameva pattapaṭiggahaṇaṃ veditabbaṃ. Yaṃ sāmaṇerassa patte patati…pe… paṭiggahaṇaṃ na vijahatīti ettha punappunaṃ gaṇhantassa attano patte pakkhittameva attano santakanti sanniṭṭhānakaraṇato hatthagataṃ paṭiggahaṇaṃ na vijahati. Paricchinditvā dinnaṃ pana gaṇhantassa gahaṇasamayeyeva attano santakanti sanniṭṭhānassa katattā hatthagataṃ paṭiggahaṇaṃ vijahati. Kesañci atthāya bhattaṃ pakkhipatīti ettha anupasampannassa atthāya pakkhipantepi āgantvā gaṇhissatīti sayameva pakkhipitvā ṭhapanato paṭiggahaṇaṃ na vijahati. Anupasampannassa hatthe pakkhittaṃ pana anupasampanneneva ṭhapitaṃ nāma hotīti paṭiggahaṇaṃ vijahati pariccattabhāvato. Tena vuttaṃ ‘‘sāmaṇera…pe… pariccattattā’’ti. Kesañcītiādīsu anupasampannānaṃ atthāya katthaci ṭhapiyamānampi hatthato muttamatte eva paṭiggahaṇaṃ na vijahati, atha kho bhājane patitameva paṭiggahaṇaṃ vijahati. Bhājanañca bhikkhunā punadivasatthāya apekkhitamevāti taggatampi āmisaṃ duddhotapattagataṃ viya paṭiggahaṇaṃ vijahatīti saṅkāya ‘‘sāmaṇerassa hatthe pakkhipitabba’’nti vuttanti veditabbaṃ. Īdisesu hi yutti na gavesitabbā, vuttanayeneva paṭipajjitabbaṃ.

    ౧౧౦. పత్తగతా యాగూతి ఇమినా పత్తముఖవట్టియా ఫుట్ఠేపి కుటే యాగు పటిగ్గహితా, ఉగ్గహితా వా న హోతి భిక్ఖునో అనిచ్ఛాయ ఫుట్ఠత్తాతి దస్సేతి. ఆరోపేతీతి హత్థం ఫుసాపేతి. పటిగ్గహణూపగం భారం నామ థామమజ్ఝిమస్స పురిసస్స ఉక్ఖేపారహం. కిఞ్చాపి అవిస్సజ్జేత్వావ అఞ్ఞేన హత్థేన పిదహన్తస్స దోసో నత్థి, తథాపి న పిదహితబ్బన్తి అట్ఠకథాపమాణేనేవ గహేతబ్బం. విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ పాచిత్తియ ౨.౨౬౫) పన ‘‘న పిదహితబ్బన్తి హత్థతో ముత్తం సన్ధాయ వుత్తం, హత్థగతం పన ఇతరేన హత్థేన పిదహతో, హత్థతో ముత్తమ్పి వా అఫుసిత్వా ఉపరి పిధానం పాతేన్తస్స న దోసో’’తి వుత్తం.

    110.Pattagatā yāgūti iminā pattamukhavaṭṭiyā phuṭṭhepi kuṭe yāgu paṭiggahitā, uggahitā vā na hoti bhikkhuno anicchāya phuṭṭhattāti dasseti. Āropetīti hatthaṃ phusāpeti. Paṭiggahaṇūpagaṃ bhāraṃ nāma thāmamajjhimassa purisassa ukkhepārahaṃ. Kiñcāpi avissajjetvāva aññena hatthena pidahantassa doso natthi, tathāpi na pidahitabbanti aṭṭhakathāpamāṇeneva gahetabbaṃ. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. pācittiya 2.265) pana ‘‘napidahitabbanti hatthato muttaṃ sandhāya vuttaṃ, hatthagataṃ pana itarena hatthena pidahato, hatthato muttampi vā aphusitvā upari pidhānaṃ pātentassa na doso’’ti vuttaṃ.

    ౧౧౧. పటిగ్గణ్హాతీతి ఛాయత్థాయ ఉపరి ధారియమానా మహాసాఖా యేన కేనచి ఛిజ్జేయ్య, తత్థ లగ్గరజం ముఖే పాతేయ్య వాతి కప్పియం కారాపేత్వా పటిగ్గణ్హాతి.

    111.Paṭiggaṇhātīti chāyatthāya upari dhāriyamānā mahāsākhā yena kenaci chijjeyya, tattha laggarajaṃ mukhe pāteyya vāti kappiyaṃ kārāpetvā paṭiggaṇhāti.

    మచ్ఛికవారణత్థన్తి ఏత్థ ‘‘సచేపి సాఖాయ లగ్గరజం పత్తే పతతి, సుఖేన పరిభుఞ్జితుం సక్కాతి సాఖాయ పటిగ్గహితత్తా అబ్భన్తరపరిభోగత్థమేవిధ పటిగ్గహణన్తి మూలపటిగ్గహణమేవ వట్టతీ’’తి వుత్తం. అపరే పన ‘‘మచ్ఛికవారణత్థన్తి వచనమత్తం గహేత్వా బాహిరపరిభోగత్థం గహిత’’న్తి వదన్తి. కుణ్డకేతి మహాఘటే. తస్మిమ్పీతి చాటిఘటేపి. అనుపసమ్పన్నం గాహాపేత్వాతి తమేవ అజ్ఝోహరణీయం భణ్డం అనుపసమ్పన్నేన గాహాపేత్వా.

    Macchikavāraṇatthanti ettha ‘‘sacepi sākhāya laggarajaṃ patte patati, sukhena paribhuñjituṃ sakkāti sākhāya paṭiggahitattā abbhantaraparibhogatthamevidha paṭiggahaṇanti mūlapaṭiggahaṇameva vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Apare pana ‘‘macchikavāraṇatthanti vacanamattaṃ gahetvā bāhiraparibhogatthaṃ gahita’’nti vadanti. Kuṇḍaketi mahāghaṭe. Tasmimpīti cāṭighaṭepi. Anupasampannaṃ gāhāpetvāti tameva ajjhoharaṇīyaṃ bhaṇḍaṃ anupasampannena gāhāpetvā.

    థేరస్స పత్తం దుతియత్థేరస్సాతి ‘‘థేరస్స పత్తం మయ్హం దేథా’’తి తేన అత్తనో పరిచ్చజాపేత్వా దుతియత్థేరస్స దేతి. తుయ్హం యాగుం మయ్హం దేహీతి ఏత్థ ఏవం వత్వా సామణేరస్స పత్తం గహేత్వా అత్తనోపి పత్తం తస్స దేతి. ఏత్థ పనాతి ‘‘పణ్డితో సామణేరో’’తిఆదిపత్తపరివత్తనకథాయం. కారణం ఉపపరిక్ఖితబ్బన్తి యథా మాతుఆదీనం తేలాదీని హరన్తో తథారూపే కిచ్చే అనుపసమ్పన్నేన అపరివత్తేత్వావ పరిభుఞ్జితుం లభతి, ఏవమిధ పత్తపరివత్తనం అకత్వా పరిభుఞ్జితుం కస్మా న లభతీతి కారణం వీమంసితబ్బన్తి అత్థో. ఏత్థ పన ‘‘సామణేరేహి గహితతణ్డులేసు పరిక్ఖీణేసు అవస్సం అమ్హాకం సామణేరా సఙ్గహం కరోన్తీతి చిత్తుప్పత్తి సమ్భవతి, తస్మా తం పరివత్తేత్వావ పరిభుఞ్జితబ్బం. మాతాపితూనం అత్థాయ పన ఛాయత్థాయ వా గహణే పరిభోగాసా నత్థి, తస్మా తం వట్టతీ’’తి కారణం వదన్తి. తేనేవ ఆచరియబుద్ధదత్తత్థేరేనపి వుత్తం –

    Therassa pattaṃ dutiyattherassāti ‘‘therassa pattaṃ mayhaṃ dethā’’ti tena attano pariccajāpetvā dutiyattherassa deti. Tuyhaṃ yāguṃ mayhaṃ dehīti ettha evaṃ vatvā sāmaṇerassa pattaṃ gahetvā attanopi pattaṃ tassa deti. Ettha panāti ‘‘paṇḍito sāmaṇero’’tiādipattaparivattanakathāyaṃ. Kāraṇaṃ upaparikkhitabbanti yathā mātuādīnaṃ telādīni haranto tathārūpe kicce anupasampannena aparivattetvāva paribhuñjituṃ labhati, evamidha pattaparivattanaṃ akatvā paribhuñjituṃ kasmā na labhatīti kāraṇaṃ vīmaṃsitabbanti attho. Ettha pana ‘‘sāmaṇerehi gahitataṇḍulesu parikkhīṇesu avassaṃ amhākaṃ sāmaṇerā saṅgahaṃ karontīti cittuppatti sambhavati, tasmā taṃ parivattetvāva paribhuñjitabbaṃ. Mātāpitūnaṃ atthāya pana chāyatthāya vā gahaṇe paribhogāsā natthi, tasmā taṃ vaṭṭatī’’ti kāraṇaṃ vadanti. Teneva ācariyabuddhadattattherenapi vuttaṃ –

    ‘‘మాతాపితూనమత్థాయ, తేలాదిం హరతోపి చ;

    ‘‘Mātāpitūnamatthāya, telādiṃ haratopi ca;

    సాఖం ఛాయాదిఅత్థాయ, ఇమస్స న విసేసతా.

    Sākhaṃ chāyādiatthāya, imassa na visesatā.

    ‘‘తస్మా హిస్స విసేసస్స, చిన్తేతబ్బం తు కారణం;

    ‘‘Tasmā hissa visesassa, cintetabbaṃ tu kāraṇaṃ;

    తస్స సాలయభావం తు, విసేసం తక్కయామహ’’న్తి.

    Tassa sālayabhāvaṃ tu, visesaṃ takkayāmaha’’nti.

    ఇదమేవేత్థ యుత్తతరం అవస్సం తథావిధవితక్కుప్పత్తియా సమ్భవతో. న హి సక్కా ఏత్థ వితక్కం సోధేతున్తి. మాతాదీనం అత్థాయ హరణే పన నావస్సం తథావిధవితక్కుప్పత్తీతి సక్కా వితక్కం సోధేతుం. యత్థ హి వితక్కం సోధేతుం సక్కా, తత్థ నేవత్థి దోసో. తేనేవ వక్ఖతి ‘‘సచే పన సక్కోతి వితక్కం సోధేతుం, తతో లద్ధం ఖాదితుమ్పి వట్టతీ’’తి. విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ పాచిత్తియ ౨.౨౬౫) పన ‘‘ఏత్థ పనాతి పత్తపరివత్తనే. కారణన్తి ఏత్థ యథా సామణేరా ఇతో అమ్హాకమ్పి దేన్తీతి వితక్కో ఉప్పజ్జతి, న తథా అఞ్ఞత్థాతి కారణం వదన్తి, తఞ్చ యుత్తం. యస్స పన తాదిసో వితక్కో నత్థి, తేన అపరివత్తేత్వాపి భుఞ్జితుం వట్టతీ’’తి వుత్తం.

    Idamevettha yuttataraṃ avassaṃ tathāvidhavitakkuppattiyā sambhavato. Na hi sakkā ettha vitakkaṃ sodhetunti. Mātādīnaṃ atthāya haraṇe pana nāvassaṃ tathāvidhavitakkuppattīti sakkā vitakkaṃ sodhetuṃ. Yattha hi vitakkaṃ sodhetuṃ sakkā, tattha nevatthi doso. Teneva vakkhati ‘‘sace pana sakkoti vitakkaṃ sodhetuṃ, tato laddhaṃ khāditumpi vaṭṭatī’’ti. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. pācittiya 2.265) pana ‘‘ettha panāti pattaparivattane. Kāraṇanti ettha yathā sāmaṇerā ito amhākampi dentīti vitakko uppajjati, na tathā aññatthāti kāraṇaṃ vadanti, tañca yuttaṃ. Yassa pana tādiso vitakko natthi, tena aparivattetvāpi bhuñjituṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.

    ౧౧౨. నిచ్చాలేతున్తి చాలేత్వా పాసాణసక్ఖరాదిఅపనయనం కాతుం. ఉద్ధనం ఆరోపేతబ్బన్తి అనగ్గికం ఉద్ధనం సన్ధాయ వుత్తం. ఉద్ధనే పచ్చమానస్స ఆలుళనే ఉపరి అపక్కతణ్డులా హేట్ఠా పవిసిత్వా పచ్చన్తీతి ఆహ ‘‘సామంపాకఞ్చేవ హోతీ’’తి.

    112.Niccāletunti cāletvā pāsāṇasakkharādiapanayanaṃ kātuṃ. Uddhanaṃ āropetabbanti anaggikaṃ uddhanaṃ sandhāya vuttaṃ. Uddhane paccamānassa āluḷane upari apakkataṇḍulā heṭṭhā pavisitvā paccantīti āha ‘‘sāmaṃpākañceva hotī’’ti.

    ౧౧౩. ఆధారకే పత్తో ఠపితోతి అప్పటిగ్గహితామిసో పత్తో పున పటిగ్గహణత్థాయ ఠపితో. చాలేతీతి వినా కారణం చాలేతి, సతిపి కారణే భిక్ఖూనం పరిభోగారహం చాలేతుం న వట్టతి. కిఞ్చాపి ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, అమనుస్సికాబాధే ఆమకమంసం ఆమకలోహిత’’న్తి (మహావ॰ ౨౬౪) తాదిసే ఆబాధే అత్తనో అత్థాయ ఆమకమంసపటిగ్గహణం అనుఞ్ఞాతం, ‘‘ఆమకమంసపటిగ్గహణా పటివిరతో హోతీ’’తి (దీ॰ ని॰ ౧.౧౦, ౧౯౪) చ సామఞ్ఞతో పటిక్ఖిత్తం, తథాపి అత్తనో, అఞ్ఞస్స వా భిక్ఖునో అత్థాయ అగ్గహితత్తా ‘‘సీహవిఘాసాదిం…పే॰… వట్టతీ’’తి వుత్తం. సక్కోతి వితక్కం సోధేతున్తి ‘‘మయ్హమ్పి దేతీ’’తి వితక్కస్స అనుప్పన్నభావం సల్లక్ఖేతుం సక్కోతి , ‘‘సామణేరస్స దస్సామీ’’తి సుద్ధచిత్తేన మయా గహితన్తి వా సల్లక్ఖేతుం సక్కోతి. సచే పన మూలేపి పటిగ్గహితం హోతీతి ఏత్థ ‘‘గహేత్వా గతే మయ్హమ్పి దదేయ్యున్తి సఞ్ఞాయ సచే పటిగ్గహితం హోతీ’’తి వదన్తి.

    113.Ādhārake patto ṭhapitoti appaṭiggahitāmiso patto puna paṭiggahaṇatthāya ṭhapito. Cāletīti vinā kāraṇaṃ cāleti, satipi kāraṇe bhikkhūnaṃ paribhogārahaṃ cāletuṃ na vaṭṭati. Kiñcāpi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, amanussikābādhe āmakamaṃsaṃ āmakalohita’’nti (mahāva. 264) tādise ābādhe attano atthāya āmakamaṃsapaṭiggahaṇaṃ anuññātaṃ, ‘‘āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hotī’’ti (dī. ni. 1.10, 194) ca sāmaññato paṭikkhittaṃ, tathāpi attano, aññassa vā bhikkhuno atthāya aggahitattā ‘‘sīhavighāsādiṃ…pe… vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Sakkoti vitakkaṃ sodhetunti ‘‘mayhampi detī’’ti vitakkassa anuppannabhāvaṃ sallakkhetuṃ sakkoti , ‘‘sāmaṇerassa dassāmī’’ti suddhacittena mayā gahitanti vā sallakkhetuṃ sakkoti. Sace pana mūlepi paṭiggahitaṃ hotīti ettha ‘‘gahetvā gate mayhampi dadeyyunti saññāya sace paṭiggahitaṃ hotī’’ti vadanti.

    ౧౧౪. కోట్ఠాసే కరోతీతి ‘‘భిక్ఖూ సామణేరా చ అత్తనో అత్తనో అభిరుచితం కోట్ఠాసం గణ్హన్తూ’’తి సబ్బేసం సమకే కోట్ఠాసే కరోతి. గహితావసేసన్తి సామణేరేహి గహితకోట్ఠాసతో అవసేసం. గణ్హిత్వాతి ‘‘మయ్హం ఇదం గణ్హిస్సామీ’’తి గహేత్వా. ఇధ గహితావసేసం నామ తేన గణ్హిత్వా పున ఠపితం.

    114.Koṭṭhāse karotīti ‘‘bhikkhū sāmaṇerā ca attano attano abhirucitaṃ koṭṭhāsaṃ gaṇhantū’’ti sabbesaṃ samake koṭṭhāse karoti. Gahitāvasesanti sāmaṇerehi gahitakoṭṭhāsato avasesaṃ. Gaṇhitvāti ‘‘mayhaṃ idaṃ gaṇhissāmī’’ti gahetvā. Idha gahitāvasesaṃ nāma tena gaṇhitvā puna ṭhapitaṃ.

    పటిగ్గహేత్వాతి తదహు పటిగ్గహేత్వా. తేనేవ ‘‘యావకాలికేన యావజీవికసంసగ్గే దోసో నత్థీ’’తి వుత్తం. సచే పన పురిమదివసే పటిగ్గహేత్వా ఠపితా హోతి, సామిసేన ముఖేన తస్సా వట్టియా ధూమం పివితుం న వట్టతి. సముద్దోదకేనాతి అప్పటిగ్గహితసముద్దోదకేన.

    Paṭiggahetvāti tadahu paṭiggahetvā. Teneva ‘‘yāvakālikena yāvajīvikasaṃsagge doso natthī’’ti vuttaṃ. Sace pana purimadivase paṭiggahetvā ṭhapitā hoti, sāmisena mukhena tassā vaṭṭiyā dhūmaṃ pivituṃ na vaṭṭati. Samuddodakenāti appaṭiggahitasamuddodakena.

    హిమకరకా నామ కదాచి వస్సోదకేన సహ పతనకా పాసాణలేఖా వియ ఘనీభూతా ఉదకవిసేసా, తేసు పటిగ్గహణకిచ్చం నత్థి. తేనాహ ‘‘ఉదకగతికా ఏవా’’తి. యస్మా కతకట్ఠి ఉదకం పసాదేత్వా విసుం తిట్ఠతి, తస్మా ‘‘అబ్బోహారిక’’న్తి వుత్తం. ఇమినా అప్పటిగ్గహితాపత్తీహి అబ్బోహారికం, వికాలభోజనాపత్తీహిపి అబ్బోహారికన్తి దస్సేతి. లగ్గతీతి సుక్ఖే ముఖే చ హత్థే చ మత్తికావణ్ణం దస్సేన్తం లగ్గతి. బహలన్తి హత్థముఖేసు అలగ్గనకమ్పి పటిగ్గహేతబ్బం.

    Himakarakā nāma kadāci vassodakena saha patanakā pāsāṇalekhā viya ghanībhūtā udakavisesā, tesu paṭiggahaṇakiccaṃ natthi. Tenāha ‘‘udakagatikā evā’’ti. Yasmā katakaṭṭhi udakaṃ pasādetvā visuṃ tiṭṭhati, tasmā ‘‘abbohārika’’nti vuttaṃ. Iminā appaṭiggahitāpattīhi abbohārikaṃ, vikālabhojanāpattīhipi abbohārikanti dasseti. Laggatīti sukkhe mukhe ca hatthe ca mattikāvaṇṇaṃ dassentaṃ laggati. Bahalanti hatthamukhesu alagganakampi paṭiggahetabbaṃ.

    వాసమత్తన్తి రేణుఖీరాభావం దస్సేతి. పానీయం గహేత్వాతి అత్తనోయేవ అత్థాయ గహేత్వా. సచే పన పీతావసేసకం తత్థేవ ఆకిరిస్సామీతి గణ్హాతి, పున పటిగ్గహణకిచ్చం నత్థి. ఆకిరతి, పటిగ్గహేతబ్బన్తి పుప్ఫరసస్స పఞ్ఞాయనతో వుత్తం. విక్ఖమ్భేత్వాతి వియూహిత్వా, అపనేత్వాతి అత్థో.

    Vāsamattanti reṇukhīrābhāvaṃ dasseti. Pānīyaṃ gahetvāti attanoyeva atthāya gahetvā. Sace pana pītāvasesakaṃ tattheva ākirissāmīti gaṇhāti, puna paṭiggahaṇakiccaṃ natthi. Ākirati, paṭiggahetabbanti puppharasassa paññāyanato vuttaṃ. Vikkhambhetvāti viyūhitvā, apanetvāti attho.

    ౧౧౫. మహాభూతేసూతి పాణసరీరసన్నిస్సితేసు పథవీఆదిమహాభూతేసు. సబ్బం వట్టతీతి అత్తనో పరేసఞ్చ సరీరసన్నిస్సితం సబ్బం వట్టతి, అకప్పియమంసానులోమతాయ థుల్లచ్చయాదిం న జనేతీతి అధిప్పాయో. పతతీతి అత్తనో సరీరతో ఛిజ్జిత్వా పతతి. ‘‘రుక్ఖతో ఛిన్దిత్వా’’తి వుత్తత్తా మత్తికత్థాయ పథవిం ఖణితుం, అఞ్ఞమ్పి యం కిఞ్చి మూలపణ్ణాదివిసభేసజ్జం ఛిన్దిత్వా ఛారికం అకత్వాపి అప్పటిగ్గహితమ్పి పరిభుఞ్జితుం వట్టతీతి దట్ఠబ్బం.

    115.Mahābhūtesūti pāṇasarīrasannissitesu pathavīādimahābhūtesu. Sabbaṃ vaṭṭatīti attano paresañca sarīrasannissitaṃ sabbaṃ vaṭṭati, akappiyamaṃsānulomatāya thullaccayādiṃ na janetīti adhippāyo. Patatīti attano sarīrato chijjitvā patati. ‘‘Rukkhato chinditvā’’ti vuttattā mattikatthāya pathaviṃ khaṇituṃ, aññampi yaṃ kiñci mūlapaṇṇādivisabhesajjaṃ chinditvā chārikaṃ akatvāpi appaṭiggahitampi paribhuñjituṃ vaṭṭatīti daṭṭhabbaṃ.

    ఇతి వినయసఙ్గహసంవణ్ణనాభూతే వినయాలఙ్కారే

    Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre

    పటిగ్గహణవినిచ్ఛయకథాలఙ్కారో నామ

    Paṭiggahaṇavinicchayakathālaṅkāro nāma

    వీసతిమో పరిచ్ఛేదో.

    Vīsatimo paricchedo.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact