| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / खुद्दसिक्खा-मूलसिक्खा • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
९. पटिग्गाहनिद्देसवण्णना
9. Paṭiggāhaniddesavaṇṇanā
१०६. इदानि ‘‘पटिग्गाहो’’ति पदं वित्थारेतुं ‘‘दातुकामाभिहारो चा’’तिआदि आरद्धं। तत्थ दातुकामस्स अभिहारो दातुकामाभिहारो। एतेन अञ्ञस्स पत्ते पक्खिपितुं आलुलेन्तस्स फुसितानि उट्ठहित्वा अञ्ञस्स पत्ते सचे पतन्ति, पटिग्गहणं न रुहतीति दीपितं होति। एरणक्खमन्ति थाममज्झिमेन पुरिसेन उक्खिपनक्खमं, ततो महन्ते पटिग्गहणं न रुहति। तिधा देन्तेति कायकायप्पटिबद्धनिस्सग्गियानं वसेन तिधा देन्ते। तस्स भिक्खुनो कायकायप्पटिबद्धेहि द्विधा गाहोति अत्थो। पञ्चङ्गो एवं पञ्चङ्गेवं। दातुकामाभिहारो एकं, हत्थपासो एकं, एरणक्खमता एकं, देवमनुस्सतिरच्छानगतेसु एकेन तिधा दानमेकं, द्विधा गाहो एकन्ति एवं पञ्चङ्गानि होन्ति।
106. Idāni ‘‘paṭiggāho’’ti padaṃ vitthāretuṃ ‘‘dātukāmābhihāro cā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha dātukāmassa abhihāro dātukāmābhihāro. Etena aññassa patte pakkhipituṃ ālulentassa phusitāni uṭṭhahitvā aññassa patte sace patanti, paṭiggahaṇaṃ na ruhatīti dīpitaṃ hoti. Eraṇakkhamanti thāmamajjhimena purisena ukkhipanakkhamaṃ, tato mahante paṭiggahaṇaṃ na ruhati. Tidhā denteti kāyakāyappaṭibaddhanissaggiyānaṃ vasena tidhā dente. Tassa bhikkhuno kāyakāyappaṭibaddhehi dvidhā gāhoti attho. Pañcaṅgo evaṃ pañcaṅgevaṃ. Dātukāmābhihāro ekaṃ, hatthapāso ekaṃ, eraṇakkhamatā ekaṃ, devamanussatiracchānagatesu ekena tidhā dānamekaṃ, dvidhā gāho ekanti evaṃ pañcaṅgāni honti.
१०७. इदानि येन कायप्पटिबद्धेन पटिग्गहणं न रुहति, तं दस्सेतुं ‘‘असंहारिये’’तिआदिमाह। खाणुके (पाचि॰ अट्ठ॰ २६५) बन्धित्वा ठपितमञ्चादिम्हि वा फलके वा पासाणे वा असंहारिये न रुहतीति अत्थो। तत्थजाते पदुमिनिपण्णे वा किंसुकपण्णादिम्हि वा न वट्टति, सुखुमे चिञ्चआदीनं पण्णे वा न रुहति, यञ्च मज्झिमपुरिसो सन्धारेतुं न सक्कोति, तस्मिं असय्हभारे च पटिग्गहो न रुहतीति अत्थो।
107. Idāni yena kāyappaṭibaddhena paṭiggahaṇaṃ na ruhati, taṃ dassetuṃ ‘‘asaṃhāriye’’tiādimāha. Khāṇuke (pāci. aṭṭha. 265) bandhitvā ṭhapitamañcādimhi vā phalake vā pāsāṇe vā asaṃhāriye na ruhatīti attho. Tatthajāte paduminipaṇṇe vā kiṃsukapaṇṇādimhi vā na vaṭṭati, sukhume ciñcaādīnaṃ paṇṇe vā na ruhati, yañca majjhimapuriso sandhāretuṃ na sakkoti, tasmiṃ asayhabhāre ca paṭiggaho na ruhatīti attho.
१०८. इदानि पटिग्गहणविजहनं दस्सेतुं ‘‘सिक्खामरणलिङ्गेही’’तिआदि आरद्धं। तत्थायं पिण्डत्थो – सिक्खापच्चक्खानेन च मरणेन च लिङ्गपरिवत्तनेन च ‘‘न तं दानि परिभुञ्जिस्सामी’’ति वा ‘‘न पुन पटिग्गहेत्वा परिभुञ्जिस्सामी’’ति वा एवं अनपेक्खविस्सज्जनेन च चोरादीहि वा अच्छेदा च अनुपसम्पन्नस्स दाना च गाहो पटिग्गाहो उपसम्मति विजहतीति। भिक्खुनिया पन सिक्खापच्चक्खानस्स अभावा विब्भमनेन च विजहतीति गहेतब्बं।
108. Idāni paṭiggahaṇavijahanaṃ dassetuṃ ‘‘sikkhāmaraṇaliṅgehī’’tiādi āraddhaṃ. Tatthāyaṃ piṇḍattho – sikkhāpaccakkhānena ca maraṇena ca liṅgaparivattanena ca ‘‘na taṃ dāni paribhuñjissāmī’’ti vā ‘‘na puna paṭiggahetvā paribhuñjissāmī’’ti vā evaṃ anapekkhavissajjanena ca corādīhi vā acchedā ca anupasampannassa dānā ca gāho paṭiggāho upasammati vijahatīti. Bhikkhuniyā pana sikkhāpaccakkhānassa abhāvā vibbhamanena ca vijahatīti gahetabbaṃ.
१०९-११०
109-110
. इदानि पटिग्गहेत्वा परिभुञ्जितब्बं दस्सेतुं ‘‘अप्पटिग्गहितं सब्ब’’न्तिआदि वुत्तं। तस्सत्थो (कङ्खा॰ अट्ठ॰ दन्तपोनसिक्खापद) – चतुकालिकपरियापन्नं अन्तमसो रजरेणुम्पि अप्पटिग्गहेत्वा सब्बं परिभुञ्जतो पाचित्ति। इदानि अप्पटिग्गहेत्वा परिभुञ्जितब्बं दस्सेतुं ‘‘सुद्धञ्च नातिबहल’’न्तिआदि वुत्तं। तत्थ सुद्धञ्चाति अञ्ञेसं रसेन असम्मिस्सं। हिमोदकसमुद्दोदकादीसु पटिग्गहणकिच्चं नत्थि। लोणञ्च अस्सु च लोणस्सु। एत्थ लोणं नाम सरीरे उट्ठितं। एतानि पन सब्बानि अविच्छिन्नानेव कप्पन्ति, नेतरानि।
. Idāni paṭiggahetvā paribhuñjitabbaṃ dassetuṃ ‘‘appaṭiggahitaṃ sabba’’ntiādi vuttaṃ. Tassattho (kaṅkhā. aṭṭha. dantaponasikkhāpada) – catukālikapariyāpannaṃ antamaso rajareṇumpi appaṭiggahetvā sabbaṃ paribhuñjato pācitti. Idāni appaṭiggahetvā paribhuñjitabbaṃ dassetuṃ ‘‘suddhañca nātibahala’’ntiādi vuttaṃ. Tattha suddhañcāti aññesaṃ rasena asammissaṃ. Himodakasamuddodakādīsu paṭiggahaṇakiccaṃ natthi. Loṇañca assu ca loṇassu. Ettha loṇaṃ nāma sarīre uṭṭhitaṃ. Etāni pana sabbāni avicchinnāneva kappanti, netarāni.
१११. इदानि अनङ्गलग्गानिपि दस्सेतुं ‘‘गूथमत्तिकमुत्तानी’’तिआदिमाह। तथाविधेति तथाविधे काले, सप्पदट्ठकालेति अत्थो। अञ्ञेसं पन अप्पटिग्गहितं अनङ्गलग्गं न वट्टति। कस्मा ? ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, यं करोन्तो पटिग्गण्हाति, स्वेव पटिग्गहो कतो, न पुन पटिग्गहेतब्बो’’ति (महाव॰ २६८) वुत्तत्ता।
111. Idāni anaṅgalaggānipi dassetuṃ ‘‘gūthamattikamuttānī’’tiādimāha. Tathāvidheti tathāvidhe kāle, sappadaṭṭhakāleti attho. Aññesaṃ pana appaṭiggahitaṃ anaṅgalaggaṃ na vaṭṭati. Kasmā ? ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, yaṃ karonto paṭiggaṇhāti, sveva paṭiggaho kato, na puna paṭiggahetabbo’’ti (mahāva. 268) vuttattā.
११२. दुरूपचिण्णेति दुप्परामट्ठे फलिकरुक्खवल्लिआदिं चालेन्तस्स वा आमिसभरितभाजनं अप्पटिग्गहितं परामसन्तस्स वा दुरूपचिण्णदुक्कटं होतीति अत्थो। रजोकिण्णेति भिक्खाय चरन्तस्स पत्ते पतितरजं अप्पटिग्गहेत्वा पुन भिक्खं गण्हतो विनयदुक्कटं होतीति अत्थो। अथुग्गहप्पटिग्गहेति अथ उग्गहप्पटिग्गहे, अत्तना एव उग्गहेत्वा गहितेति अत्थो। अकप्पियकुटियं अन्तोवुत्थे च यत्थ कत्थचि भिक्खुना सयंपक्के च अत्तना वा परेन वा अकप्पियकुटियं अन्तोपक्के चाति सब्बत्थ दुक्कटन्ति अधिप्पायो। पटिग्गाहविनिच्छयो।
112.Durūpaciṇṇeti dupparāmaṭṭhe phalikarukkhavalliādiṃ cālentassa vā āmisabharitabhājanaṃ appaṭiggahitaṃ parāmasantassa vā durūpaciṇṇadukkaṭaṃ hotīti attho. Rajokiṇṇeti bhikkhāya carantassa patte patitarajaṃ appaṭiggahetvā puna bhikkhaṃ gaṇhato vinayadukkaṭaṃ hotīti attho. Athuggahappaṭiggaheti atha uggahappaṭiggahe, attanā eva uggahetvā gahiteti attho. Akappiyakuṭiyaṃ antovutthe ca yattha katthaci bhikkhunā sayaṃpakke ca attanā vā parena vā akappiyakuṭiyaṃ antopakke cāti sabbattha dukkaṭanti adhippāyo. Paṭiggāhavinicchayo.
पटिग्गाहनिद्देसवण्णना निट्ठिता।
Paṭiggāhaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
