Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ౬. పాటిహారియకథా

    6. Pāṭihāriyakathā

    పాటిహారియకథావణ్ణనా

    Pāṭihāriyakathāvaṇṇanā

    ౩౦. ఇదాని లోకత్థచరియాపరియోసానాయ చరియాకథాయ అనన్తరం లోకత్థానుసాసనపరియోసానం పాటిహారియం దస్సేన్తేన కథితాయ సుత్తన్తపుబ్బఙ్గమాయ పాటిహారియకథాయ అపుబ్బత్థానువణ్ణనా. తత్థ సుత్తన్తే తావ పాటిహారియానీతి పచ్చనీకపటిహరణవసేన పాటిహారియాని. ఇద్ధిపాటిహారియన్తి ఇజ్ఝనవసేన ఇద్ధి, పటిహరణవసేన పాటిహారియం, ఇద్ధియేవ పాటిహారియం ఇద్ధిపాటిహారియం. ఇతరేసు పన ఆదిస్సనవసేన ఆదేసనం, అనుసాసనవసేన అనుసాసనీ. సేసం వుత్తనయమేవ.

    30. Idāni lokatthacariyāpariyosānāya cariyākathāya anantaraṃ lokatthānusāsanapariyosānaṃ pāṭihāriyaṃ dassentena kathitāya suttantapubbaṅgamāya pāṭihāriyakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha suttante tāva pāṭihāriyānīti paccanīkapaṭiharaṇavasena pāṭihāriyāni. Iddhipāṭihāriyanti ijjhanavasena iddhi, paṭiharaṇavasena pāṭihāriyaṃ, iddhiyeva pāṭihāriyaṃ iddhipāṭihāriyaṃ. Itaresu pana ādissanavasena ādesanaṃ, anusāsanavasena anusāsanī. Sesaṃ vuttanayameva.

    ఇధాతి ఇమస్మిం లోకే. ఏకచ్చోతి ఏకో పోసో. ఇద్ధిపాటిహారియనిద్దేసో హేట్ఠా వుత్తత్థోయేవ. నిమిత్తేన ఆదిసతీతి ఆగతనిమిత్తేన వా గతనిమిత్తేన వా ఠితనిమిత్తేన వా కథేతి. ఏవమ్పి తే మనోతి ఏవమ్పి తవ మనో సోమనస్సితో వా దోమనస్సితో వా కామవితక్కాదిసమ్పయుత్తో వా. అపి-సద్దో సమ్పిణ్డనత్థో. ఇత్థమ్పి తే మనోతి సోమనస్సితాదితో ఏకేకవిధేపి చిత్తే నానప్పకారపరిదీపనం. ఇతిపి తే చిత్తన్తి ఇతిపి తవ చిత్తం, ఇమఞ్చ ఇమఞ్చ అత్థం చిన్తయమానం పవత్తతీతి అత్థో. బహుం చేపి ఆదిసతీతి చిత్తతో అఞ్ఞం వా ఇదఞ్చ ఇదఞ్చ నామ అహోసి భవతి భవిస్సతీతి బహుకమ్పి కథేతి. తథేవ తం హోతి, నో అఞ్ఞథాతి తం సబ్బమ్పి యథా యథా కథితం, తథేవ హోతి, అఞ్ఞథా న హోతి.

    Idhāti imasmiṃ loke. Ekaccoti eko poso. Iddhipāṭihāriyaniddeso heṭṭhā vuttatthoyeva. Nimittena ādisatīti āgatanimittena vā gatanimittena vā ṭhitanimittena vā katheti. Evampi te manoti evampi tava mano somanassito vā domanassito vā kāmavitakkādisampayutto vā. Api-saddo sampiṇḍanattho. Itthampi te manoti somanassitādito ekekavidhepi citte nānappakāraparidīpanaṃ. Itipi te cittanti itipi tava cittaṃ, imañca imañca atthaṃ cintayamānaṃ pavattatīti attho. Bahuṃ cepi ādisatīti cittato aññaṃ vā idañca idañca nāma ahosi bhavati bhavissatīti bahukampi katheti. Tatheva taṃ hoti, no aññathāti taṃ sabbampi yathā yathā kathitaṃ, tatheva hoti, aññathā na hoti.

    న హేవ ఖో నిమిత్తేన ఆదిసతీతి నిమిత్తం జానన్తోపి కేవలం నిమిత్తేనేవ న కథేతి. అపిచాతి అపరపరియాయదస్సనం. మనుస్సానన్తి చిత్తం జాననకమనుస్సానం. అమనుస్సానన్తి సావితానం వా అస్సావితానం వా యక్ఖపిసాచాదీనం. దేవతానన్తి చాతుమహారాజికాదీనం . సద్దం సుత్వాతి అఞ్ఞస్స చిత్తం ఞత్వా కథేన్తానం సద్దం సుణిత్వా. పనాతి నిపాతో పున ఆరమ్భే. వితక్కయతోతి యం వా తం వా వితక్కేన వితక్కేన్తస్స. విచారయతోతి వితక్కసమ్పయుత్తేనేవ విచారేన విచారేన్తస్స. వితక్కవిప్ఫారసద్దం సుత్వాతి వితక్కవేగవసేన ఉప్పన్నం విప్పలపన్తానం సుత్తప్పమత్తాదీనం కూజనసద్దం సుత్వా. యం వితక్కయతో సో సద్దో ఉప్పన్నో, తస్స వసేన ‘‘ఏవమ్పి తే మనో’’తిఆదీని ఆదిసతి.

    Na heva kho nimittena ādisatīti nimittaṃ jānantopi kevalaṃ nimitteneva na katheti. Apicāti aparapariyāyadassanaṃ. Manussānanti cittaṃ jānanakamanussānaṃ. Amanussānanti sāvitānaṃ vā assāvitānaṃ vā yakkhapisācādīnaṃ. Devatānanti cātumahārājikādīnaṃ . Saddaṃ sutvāti aññassa cittaṃ ñatvā kathentānaṃ saddaṃ suṇitvā. Panāti nipāto puna ārambhe. Vitakkayatoti yaṃ vā taṃ vā vitakkena vitakkentassa. Vicārayatoti vitakkasampayutteneva vicārena vicārentassa. Vitakkavipphārasaddaṃ sutvāti vitakkavegavasena uppannaṃ vippalapantānaṃ suttappamattādīnaṃ kūjanasaddaṃ sutvā. Yaṃ vitakkayato so saddo uppanno, tassa vasena ‘‘evampi te mano’’tiādīni ādisati.

    అవితక్కం అవిచారం సమాధిన్తి వితక్కవిచారక్ఖోభవిరహితసన్తచిత్తస్సాపి జాననసమత్థతం దస్సేన్తేన వుత్తం, సేసచిత్తజాననే పన వత్తబ్బమేవ నత్థి. చేతసా చేతో పరిచ్చ పజానాతీతి చేతోపరియఞాణలాభీ. భోతోతి భవన్తస్స. మనోసఙ్ఖారా పణిహితాతి చిత్తసఙ్ఖారా ఠపితా. అముకం నామ వితక్కం వితక్కయిస్సతీతి కుసలాదివితక్కం వితక్కయిస్సతి పవత్తయిస్సతీతి పజానాతి. పజానన్తో చ ఆగమనేన జానాతి, పుబ్బభాగేన జానాతి, అన్తోసమాపత్తియం చిత్తం ఓలోకేత్వా జానాతి. ఆగమనేన జానాతి నామ కసిణపరికమ్మకాలేయేవ ‘‘యేనాకారేనేస కసిణభావనం ఆరద్ధో పఠమజ్ఝానం వా దుతియాదిజ్ఝానం వా అట్ఠ సమాపత్తియో వా ఉప్పాదేస్సతీ’’తి జానాతి. పుబ్బభాగేన జానాతి నామ పఠమవిపస్సనాయ ఆరద్ధాయ ఏవం జానాతి, ‘‘యేనాకారేనేస విపస్సనం ఆరద్ధో సోతాపత్తిమగ్గం వా ఉప్పాదేస్సతి…పే॰… అరహత్తమగ్గం వా ఉప్పాదేస్సతీ’’తి జానాతి. అన్తోసమాపత్తియం చిత్తం ఓలోకేత్వా జానాతి నామ ‘‘యేనాకారేన ఇమస్స మనోసఙ్ఖారా ఠపితా, ఇమస్స నామ చిత్తస్స అనన్తరా ఇమం నామ వితక్కం వితక్కేస్సతి, ఇతో వుట్ఠితస్స ఏతస్స హానభాగియో వా సమాధి భవిస్సతి, ఠితిభాగియో వా విసేసభాగియో వా నిబ్బేధభాగియో వా, అభిఞ్ఞాయో వా ఉప్పాదేస్సతీ’’తి జానాతి. బహుం చేపి ఆదిసతీతి చేతోపరియఞాణస్స చిత్తచేతసికానంయేవ ఆరమ్మణకరణతో సరాగాదిసోళసపభేదవసేనేవ బహుం చేపి కథేతి, న అఞ్ఞవసేనాతి వేదితబ్బం. తథేవ తం హోతీతి ఇదం ఏకంసేన తథేవ హోతి. చేతోపరియఞాణవసేన ఞాతఞ్హి అఞ్ఞథాభావీ నామ నత్థి.

    Avitakkaṃ avicāraṃ samādhinti vitakkavicārakkhobhavirahitasantacittassāpi jānanasamatthataṃ dassentena vuttaṃ, sesacittajānane pana vattabbameva natthi. Cetasā ceto paricca pajānātīti cetopariyañāṇalābhī. Bhototi bhavantassa. Manosaṅkhārā paṇihitāti cittasaṅkhārā ṭhapitā. Amukaṃ nāma vitakkaṃ vitakkayissatīti kusalādivitakkaṃ vitakkayissati pavattayissatīti pajānāti. Pajānanto ca āgamanena jānāti, pubbabhāgena jānāti, antosamāpattiyaṃ cittaṃ oloketvā jānāti. Āgamanena jānāti nāma kasiṇaparikammakāleyeva ‘‘yenākārenesa kasiṇabhāvanaṃ āraddho paṭhamajjhānaṃ vā dutiyādijjhānaṃ vā aṭṭha samāpattiyo vā uppādessatī’’ti jānāti. Pubbabhāgena jānāti nāma paṭhamavipassanāya āraddhāya evaṃ jānāti, ‘‘yenākārenesa vipassanaṃ āraddho sotāpattimaggaṃ vā uppādessati…pe… arahattamaggaṃ vā uppādessatī’’ti jānāti. Antosamāpattiyaṃ cittaṃ oloketvā jānāti nāma ‘‘yenākārena imassa manosaṅkhārā ṭhapitā, imassa nāma cittassa anantarā imaṃ nāma vitakkaṃ vitakkessati, ito vuṭṭhitassa etassa hānabhāgiyo vā samādhi bhavissati, ṭhitibhāgiyo vā visesabhāgiyo vā nibbedhabhāgiyo vā, abhiññāyo vā uppādessatī’’ti jānāti. Bahuṃ cepi ādisatīti cetopariyañāṇassa cittacetasikānaṃyeva ārammaṇakaraṇato sarāgādisoḷasapabhedavaseneva bahuṃ cepi katheti, na aññavasenāti veditabbaṃ. Tatheva taṃ hotīti idaṃ ekaṃsena tatheva hoti. Cetopariyañāṇavasena ñātañhi aññathābhāvī nāma natthi.

    ఏవం వితక్కేథాతి ఏవం నేక్ఖమ్మవితక్కాదయో పవత్తేన్తా వితక్కేథ. మా ఏవం వితక్కయిత్థాతి ఏవం కామవితక్కాదయో పవత్తేన్తా మా వితక్కయిత్థ . ఏవం మనసి కరోథాతి ఏవం అనిచ్చసఞ్ఞమేవ, దుక్ఖసఞ్ఞాదీసు వా అఞ్ఞతరం మనసి కరోథ. మా ఏవం మనసాకత్థాతి ఏవం నిచ్చన్తిఆదినా నయేన మా మనసి అకత్థ. ఇదం పజహథాతి ఇదం పఞ్చకామగుణరాగాదిం పజహథ. ఇదం ఉపసమ్పజ్జ విహరథాతి ఇదం చతుమగ్గఫలప్పభేదం లోకుత్తరధమ్మమేవ పాపుణిత్వా నిప్ఫాదేత్వా విహరథ.

    Evaṃ vitakkethāti evaṃ nekkhammavitakkādayo pavattentā vitakketha. Mā evaṃ vitakkayitthāti evaṃ kāmavitakkādayo pavattentā mā vitakkayittha . Evaṃ manasi karothāti evaṃ aniccasaññameva, dukkhasaññādīsu vā aññataraṃ manasi karotha. Mā evaṃ manasākatthāti evaṃ niccantiādinā nayena mā manasi akattha. Idaṃpajahathāti idaṃ pañcakāmaguṇarāgādiṃ pajahatha. Idaṃ upasampajja viharathāti idaṃ catumaggaphalappabhedaṃ lokuttaradhammameva pāpuṇitvā nipphādetvā viharatha.

    ౩౧. ఇదాని ఇద్ధిపాటిహారియే అపరం పరియాయం విసేసేన దస్సేన్తో నేక్ఖమ్మం ఇజ్ఝతీతి ఇద్ధీతిఆదిమాహ. తత్థ కామచ్ఛన్దం పటిహరతీతి అత్తనో పటిపక్ఖభూతం కామచ్ఛన్దం పటిబలం హుత్వా హరతి పజహతీతి తదేవ నేక్ఖమ్మం పాటిహారియం నామాతి అత్థో. యే తేన నేక్ఖమ్మేన సమన్నాగతాతి ఏవం కామచ్ఛన్దపటిహారకేన తేన నేక్ఖమ్మేన యే పుగ్గలా పటిలాభవసేన సమన్నాగతా. విసుద్ధచిత్తాతి కామచ్ఛన్దాభావతో విసుద్ధచిత్తా. అనావిలసఙ్కప్పాతి కామసఙ్కప్పేన అనాలులితనేక్ఖమ్మసఙ్కప్పా. ఇతి ఆదేసనాపాటిహారియన్తి పరచిత్తకుసలేన వా అఞ్ఞేన వా సమ్మాసమ్బుద్ధేన వా బుద్ధసావకేహి వా ఏవం ఆదేసనా పాటిహారియన్తి అత్థో. అథ వా ఇతి ఏవం ఆదిసనం ఆదేసనాపాటిహారియన్తి ఆదేసనసద్దో పాఠసేసం కత్వా పయుజ్జితబ్బో. ఏవం ఆసేవితబ్బన్తి ఇమినా చ పకారేన ఇమినా చ పకారేన ఆదితో సేవితబ్బం. సేసత్తయేపి ఏసేవ నయో. తదనుధమ్మతా సతి ఉపట్ఠపేతబ్బాతి తస్స నేక్ఖమ్మస్స అనుకూలభూతా సతి భుసం ఠపేతబ్బా. ఇతి అనుసాసనీపాటిహారియన్తి ఏత్థ ఆదేసనాపాటిహారియయోజనాయ వియ యోజనా కాతబ్బా. అబ్యాపాదాదీసుపి ఏసేవ నయో. పాఠో పన ఝానాదీని సఙ్ఖిపిత్వా అన్తే అరహత్తమగ్గమేవ దస్సేత్వా లిఖితో. తత్థ చతూసుపి మగ్గేసు ‘‘ఏవం ఆసేవితబ్బో’’తిఆది ఏకచిత్తక్ఖణికత్తా మగ్గస్స పుబ్బభాగవసేన వుత్తన్తి వేదితబ్బం. మగ్గస్స హి పుబ్బభాగభూతాయ లోకియమగ్గసఙ్ఖాతాయ వుట్ఠానగామినియా విపస్సనాయ మగ్గుప్పాదనత్థం ఆసేవనాదీసు కతేసు తాయ ఉప్పన్నో మగ్గోపి ఆసేవితో భావితో బహులీకతో నామ హోతీతి వేదితబ్బం. సబ్బత్థికవాదాచరియా పన ‘‘ఏకేకమగ్గో సోళసక్ఖణికో’’తి వదన్తి. తదనుధమ్మతాసతిఉపట్ఠాపనం పన పుబ్బభాగే యుజ్జతియేవాతి.

    31. Idāni iddhipāṭihāriye aparaṃ pariyāyaṃ visesena dassento nekkhammaṃ ijjhatīti iddhītiādimāha. Tattha kāmacchandaṃ paṭiharatīti attano paṭipakkhabhūtaṃ kāmacchandaṃ paṭibalaṃ hutvā harati pajahatīti tadeva nekkhammaṃ pāṭihāriyaṃ nāmāti attho. Ye tena nekkhammena samannāgatāti evaṃ kāmacchandapaṭihārakena tena nekkhammena ye puggalā paṭilābhavasena samannāgatā. Visuddhacittāti kāmacchandābhāvato visuddhacittā. Anāvilasaṅkappāti kāmasaṅkappena anālulitanekkhammasaṅkappā. Iti ādesanāpāṭihāriyanti paracittakusalena vā aññena vā sammāsambuddhena vā buddhasāvakehi vā evaṃ ādesanā pāṭihāriyanti attho. Atha vā iti evaṃ ādisanaṃ ādesanāpāṭihāriyanti ādesanasaddo pāṭhasesaṃ katvā payujjitabbo. Evaṃ āsevitabbanti iminā ca pakārena iminā ca pakārena ādito sevitabbaṃ. Sesattayepi eseva nayo. Tadanudhammatā sati upaṭṭhapetabbāti tassa nekkhammassa anukūlabhūtā sati bhusaṃ ṭhapetabbā. Iti anusāsanīpāṭihāriyanti ettha ādesanāpāṭihāriyayojanāya viya yojanā kātabbā. Abyāpādādīsupi eseva nayo. Pāṭho pana jhānādīni saṅkhipitvā ante arahattamaggameva dassetvā likhito. Tattha catūsupi maggesu ‘‘evaṃ āsevitabbo’’tiādi ekacittakkhaṇikattā maggassa pubbabhāgavasena vuttanti veditabbaṃ. Maggassa hi pubbabhāgabhūtāya lokiyamaggasaṅkhātāya vuṭṭhānagāminiyā vipassanāya magguppādanatthaṃ āsevanādīsu katesu tāya uppanno maggopi āsevito bhāvito bahulīkato nāma hotīti veditabbaṃ. Sabbatthikavādācariyā pana ‘‘ekekamaggo soḷasakkhaṇiko’’ti vadanti. Tadanudhammatāsatiupaṭṭhāpanaṃ pana pubbabhāge yujjatiyevāti.

    ౩౨. పున నేక్ఖమ్మం ఇజ్ఝతీతి ఇద్ధీతిఆదీని ‘‘ఇద్ధిపాటిహారియ’’న్తిపదస్స కమ్మధారయసమాసత్తదీపనత్థం వుత్తాని. సుత్తన్తే వుత్తేసు తీసు ఇద్ధిపాటిహారియస్సేవ సమాసత్తే వుత్తే సేసానం ద్విన్నమ్పి వుత్తోవ హోతీతి ఇమస్మిం పరియాయే మూలభూతస్స ఇద్ధిపాటిహారియస్సేవ సమాసత్థో వుత్తోతి వేదితబ్బన్తి.

    32. Puna nekkhammaṃ ijjhatīti iddhītiādīni ‘‘iddhipāṭihāriya’’ntipadassa kammadhārayasamāsattadīpanatthaṃ vuttāni. Suttante vuttesu tīsu iddhipāṭihāriyasseva samāsatte vutte sesānaṃ dvinnampi vuttova hotīti imasmiṃ pariyāye mūlabhūtassa iddhipāṭihāriyasseva samāsattho vuttoti veditabbanti.

    పాటిహారియకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Pāṭihāriyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ౬. పాటిహారియకథా • 6. Pāṭihāriyakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact