| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
८. पतिलीनसुत्तवण्णना
8. Patilīnasuttavaṇṇanā
३८. अट्ठमे पनुण्णपच्चेकसच्चोति ‘‘इदमेव दस्सनं सच्चं, इदमेव सच्च’’न्ति एवं पाटिएक्कं गहितत्ता पच्चेकसङ्खातानि दिट्ठिसच्चानि पनुण्णानि नीहटानि पहीनानि अस्साति पनुण्णपच्चेकसच्चो। समवयसट्ठेसनोति एत्थ अवयाति अनूना, सट्ठाति विस्सट्ठा, सम्मा अवया सट्ठा एसना अस्साति समवयसट्ठेसनो, सम्मा विस्सट्ठसब्बएसनोति अत्थो। पतिलीनोति निलीनो एकीभावं उपगतो। पुथुसमणब्राह्मणानन्ति बहूनं समणब्राह्मणानं। एत्थ च समणाति पब्बज्जूपगता, ब्राह्मणाति भोवादिनो। पुथुपच्चेकसच्चानीति बहूनि पाटेक्कसच्चानि। नुण्णानीति नीहटानि। पनुण्णानीति सुट्ठु नीहटानि। चत्तानीति विस्सट्ठानि। वन्तानीति वमितानि। मुत्तानीति छिन्नबन्धनानि कतानि। पहीनानीति पजहितानि। पटिनिस्सट्ठानीति यथा न पुन चित्तं आरोहन्ति, एवं पटिनिस्सज्जितानि। सब्बानेवेतानि गहितगहणस्स विस्सट्ठभाववेवचनानि।
38. Aṭṭhame panuṇṇapaccekasaccoti ‘‘idameva dassanaṃ saccaṃ, idameva sacca’’nti evaṃ pāṭiekkaṃ gahitattā paccekasaṅkhātāni diṭṭhisaccāni panuṇṇāni nīhaṭāni pahīnāni assāti panuṇṇapaccekasacco. Samavayasaṭṭhesanoti ettha avayāti anūnā, saṭṭhāti vissaṭṭhā, sammā avayā saṭṭhā esanā assāti samavayasaṭṭhesano, sammā vissaṭṭhasabbaesanoti attho. Patilīnoti nilīno ekībhāvaṃ upagato. Puthusamaṇabrāhmaṇānanti bahūnaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ. Ettha ca samaṇāti pabbajjūpagatā, brāhmaṇāti bhovādino. Puthupaccekasaccānīti bahūni pāṭekkasaccāni. Nuṇṇānīti nīhaṭāni. Panuṇṇānīti suṭṭhu nīhaṭāni. Cattānīti vissaṭṭhāni. Vantānīti vamitāni. Muttānīti chinnabandhanāni katāni. Pahīnānīti pajahitāni. Paṭinissaṭṭhānīti yathā na puna cittaṃ ārohanti, evaṃ paṭinissajjitāni. Sabbānevetāni gahitagahaṇassa vissaṭṭhabhāvavevacanāni.
कामेसना पहीना होतीति अनागामिमग्गेन पहीना। भवेसना पन अरहत्तमग्गेन पहीयति। ‘‘ब्रह्मचरियं एसिस्सामि गवेसिस्सामी’’ति एवं पवत्तज्झासयसङ्खाता ब्रह्मचरियेसनापि अरहत्तमग्गेनेव पटिप्पस्सद्धिं वूपसमं गच्छति। दिट्ठिब्रह्मचरियेसना पन सोतापत्तिमग्गेनेव पटिप्पसम्भतीति वेदितब्बा। एवं खो, भिक्खवेति एवं चतुत्थज्झानेन पस्सद्धकायसङ्खारो वूपसन्तअस्सासपस्सासो नाम होति। अस्मिमानोति अस्मीति उप्पज्जनको नवविधमानो।
Kāmesanā pahīnā hotīti anāgāmimaggena pahīnā. Bhavesanā pana arahattamaggena pahīyati. ‘‘Brahmacariyaṃ esissāmi gavesissāmī’’ti evaṃ pavattajjhāsayasaṅkhātā brahmacariyesanāpi arahattamaggeneva paṭippassaddhiṃ vūpasamaṃ gacchati. Diṭṭhibrahmacariyesanā pana sotāpattimaggeneva paṭippasambhatīti veditabbā. Evaṃ kho, bhikkhaveti evaṃ catutthajjhānena passaddhakāyasaṅkhāro vūpasantaassāsapassāso nāma hoti. Asmimānoti asmīti uppajjanako navavidhamāno.
गाथासु कामेसना भवेसनाति एता द्वे एसना, ब्रह्मचरियेसना सहाति ताहियेव सह ब्रह्मचरियेसनाति तिस्सोपि एता। इध ठत्वा एसना पटिनिस्सट्ठाति इमिना पदेन सद्धिं योजना कातब्बा। इति सच्चपरामासो, दिट्ठिट्ठाना समुस्सयाति ‘‘इति सच्चं इति सच्च’’न्ति गहणपरामासो च दिट्ठिसङ्खातायेव दिट्ठिट्ठाना च ये समुस्सितत्ता उग्गन्त्वा ठितत्ता समुस्सयाति वुच्चन्ति, ते सब्बेपि। इध ठत्वा दिट्ठिट्ठाना समूहताति इमिना पदेन सद्धिं योजना कातब्बा। कस्स पन एता एसना पटिनिस्सट्ठा, एते च दिट्ठिट्ठाना समूहताति? सब्बरागविरत्तस्स तण्हाक्खयविमुत्तिनो। यो हि सब्बरागेहिपि विरत्तो, तण्हाक्खये च निब्बाने पवत्ताय अरहत्तफलविमुत्तिया समन्नागतो, एतस्स एसना पटिनिस्सट्ठा, दिट्ठिट्ठाना च समूहता । स वे सन्तोति सो एवरूपो किलेससन्तताय सन्तो। पस्सद्धोति द्वीहि कायचित्तपस्सद्धीहि पस्सद्धो। अपराजितोति सब्बकिलेसे जिनित्वा ठितत्ता केनचि अपराजितो। मानाभिसमयाति मानस्स पहानाभिसमयेन। बुद्धोति चत्तारि सच्चानि बुज्झित्वा ठितो। इति इमस्मिं सुत्तेपि गाथासुपि खीणासवोव कथितोति।
Gāthāsu kāmesanā bhavesanāti etā dve esanā, brahmacariyesanā sahāti tāhiyeva saha brahmacariyesanāti tissopi etā. Idha ṭhatvā esanā paṭinissaṭṭhāti iminā padena saddhiṃ yojanā kātabbā. Iti saccaparāmāso, diṭṭhiṭṭhānā samussayāti ‘‘iti saccaṃ iti sacca’’nti gahaṇaparāmāso ca diṭṭhisaṅkhātāyeva diṭṭhiṭṭhānā ca ye samussitattā uggantvā ṭhitattā samussayāti vuccanti, te sabbepi. Idha ṭhatvā diṭṭhiṭṭhānā samūhatāti iminā padena saddhiṃ yojanā kātabbā. Kassa pana etā esanā paṭinissaṭṭhā, ete ca diṭṭhiṭṭhānā samūhatāti? Sabbarāgavirattassa taṇhākkhayavimuttino. Yo hi sabbarāgehipi viratto, taṇhākkhaye ca nibbāne pavattāya arahattaphalavimuttiyā samannāgato, etassa esanā paṭinissaṭṭhā, diṭṭhiṭṭhānā ca samūhatā . Sa ve santoti so evarūpo kilesasantatāya santo. Passaddhoti dvīhi kāyacittapassaddhīhi passaddho. Aparājitoti sabbakilese jinitvā ṭhitattā kenaci aparājito. Mānābhisamayāti mānassa pahānābhisamayena. Buddhoti cattāri saccāni bujjhitvā ṭhito. Iti imasmiṃ suttepi gāthāsupi khīṇāsavova kathitoti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ८. पतिलीनसुत्तं • 8. Patilīnasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ८. पतिलीनसुत्तवण्णना • 8. Patilīnasuttavaṇṇanā
