| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๘. ปติลีนสุตฺตวณฺณนา
8. Patilīnasuttavaṇṇanā
๓๘. อฎฺฐเม ปนุณฺณปเจฺจกสโจฺจติ ‘‘อิทเมว ทสฺสนํ สจฺจํ, อิทเมว สจฺจ’’นฺติ เอวํ ปาฎิเอกฺกํ คหิตตฺตา ปเจฺจกสงฺขาตานิ ทิฎฺฐิสจฺจานิ ปนุณฺณานิ นีหฎานิ ปหีนานิ อสฺสาติ ปนุณฺณปเจฺจกสโจฺจฯ สมวยสเฎฺฐสโนติ เอตฺถ อวยาติ อนูนา, สฎฺฐาติ วิสฺสฎฺฐา, สมฺมา อวยา สฎฺฐา เอสนา อสฺสาติ สมวยสเฎฺฐสโน, สมฺมา วิสฺสฎฺฐสพฺพเอสโนติ อโตฺถฯ ปติลีโนติ นิลีโน เอกีภาวํ อุปคโตฯ ปุถุสมณพฺราหฺมณานนฺติ พหูนํ สมณพฺราหฺมณานํฯ เอตฺถ จ สมณาติ ปพฺพชฺชูปคตา, พฺราหฺมณาติ โภวาทิโนฯ ปุถุปเจฺจกสจฺจานีติ พหูนิ ปาเฎกฺกสจฺจานิฯ นุณฺณานีติ นีหฎานิฯ ปนุณฺณานีติ สุฎฺฐุ นีหฎานิฯ จตฺตานีติ วิสฺสฎฺฐานิฯ วนฺตานีติ วมิตานิฯ มุตฺตานีติ ฉินฺนพนฺธนานิ กตานิฯ ปหีนานีติ ปชหิตานิฯ ปฎินิสฺสฎฺฐานีติ ยถา น ปุน จิตฺตํ อาโรหนฺติ, เอวํ ปฎินิสฺสชฺชิตานิฯ สพฺพาเนเวตานิ คหิตคหณสฺส วิสฺสฎฺฐภาวเววจนานิฯ
38. Aṭṭhame panuṇṇapaccekasaccoti ‘‘idameva dassanaṃ saccaṃ, idameva sacca’’nti evaṃ pāṭiekkaṃ gahitattā paccekasaṅkhātāni diṭṭhisaccāni panuṇṇāni nīhaṭāni pahīnāni assāti panuṇṇapaccekasacco. Samavayasaṭṭhesanoti ettha avayāti anūnā, saṭṭhāti vissaṭṭhā, sammā avayā saṭṭhā esanā assāti samavayasaṭṭhesano, sammā vissaṭṭhasabbaesanoti attho. Patilīnoti nilīno ekībhāvaṃ upagato. Puthusamaṇabrāhmaṇānanti bahūnaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ. Ettha ca samaṇāti pabbajjūpagatā, brāhmaṇāti bhovādino. Puthupaccekasaccānīti bahūni pāṭekkasaccāni. Nuṇṇānīti nīhaṭāni. Panuṇṇānīti suṭṭhu nīhaṭāni. Cattānīti vissaṭṭhāni. Vantānīti vamitāni. Muttānīti chinnabandhanāni katāni. Pahīnānīti pajahitāni. Paṭinissaṭṭhānīti yathā na puna cittaṃ ārohanti, evaṃ paṭinissajjitāni. Sabbānevetāni gahitagahaṇassa vissaṭṭhabhāvavevacanāni.
กาเมสนา ปหีนา โหตีติ อนาคามิมเคฺคน ปหีนาฯ ภเวสนา ปน อรหตฺตมเคฺคน ปหียติฯ ‘‘พฺรหฺมจริยํ เอสิสฺสามิ คเวสิสฺสามี’’ติ เอวํ ปวตฺตชฺฌาสยสงฺขาตา พฺรหฺมจริเยสนาปิ อรหตฺตมเคฺคเนว ปฎิปฺปสฺสทฺธิํ วูปสมํ คจฺฉติฯ ทิฎฺฐิพฺรหฺมจริเยสนา ปน โสตาปตฺติมเคฺคเนว ปฎิปฺปสมฺภตีติ เวทิตพฺพาฯ เอวํ โข, ภิกฺขเวติ เอวํ จตุตฺถชฺฌาเนน ปสฺสทฺธกายสงฺขาโร วูปสนฺตอสฺสาสปสฺสาโส นาม โหติฯ อสฺมิมาโนติ อสฺมีติ อุปฺปชฺชนโก นววิธมาโนฯ
Kāmesanā pahīnā hotīti anāgāmimaggena pahīnā. Bhavesanā pana arahattamaggena pahīyati. ‘‘Brahmacariyaṃ esissāmi gavesissāmī’’ti evaṃ pavattajjhāsayasaṅkhātā brahmacariyesanāpi arahattamaggeneva paṭippassaddhiṃ vūpasamaṃ gacchati. Diṭṭhibrahmacariyesanā pana sotāpattimaggeneva paṭippasambhatīti veditabbā. Evaṃ kho, bhikkhaveti evaṃ catutthajjhānena passaddhakāyasaṅkhāro vūpasantaassāsapassāso nāma hoti. Asmimānoti asmīti uppajjanako navavidhamāno.
คาถาสุ กาเมสนา ภเวสนาติ เอตา เทฺว เอสนา, พฺรหฺมจริเยสนา สหาติ ตาหิเยว สห พฺรหฺมจริเยสนาติ ติโสฺสปิ เอตาฯ อิธ ฐตฺวา เอสนา ปฎินิสฺสฎฺฐาติ อิมินา ปเทน สทฺธิํ โยชนา กาตพฺพาฯ อิติ สจฺจปรามาโส, ทิฎฺฐิฎฺฐานา สมุสฺสยาติ ‘‘อิติ สจฺจํ อิติ สจฺจ’’นฺติ คหณปรามาโส จ ทิฎฺฐิสงฺขาตาเยว ทิฎฺฐิฎฺฐานา จ เย สมุสฺสิตตฺตา อุคฺคนฺตฺวา ฐิตตฺตา สมุสฺสยาติ วุจฺจนฺติ, เต สเพฺพปิฯ อิธ ฐตฺวา ทิฎฺฐิฎฺฐานา สมูหตาติ อิมินา ปเทน สทฺธิํ โยชนา กาตพฺพาฯ กสฺส ปน เอตา เอสนา ปฎินิสฺสฎฺฐา, เอเต จ ทิฎฺฐิฎฺฐานา สมูหตาติ? สพฺพราควิรตฺตสฺส ตณฺหากฺขยวิมุตฺติโนฯ โย หิ สพฺพราเคหิปิ วิรโตฺต, ตณฺหากฺขเย จ นิพฺพาเน ปวตฺตาย อรหตฺตผลวิมุตฺติยา สมนฺนาคโต, เอตสฺส เอสนา ปฎินิสฺสฎฺฐา, ทิฎฺฐิฎฺฐานา จ สมูหตา ฯ ส เว สโนฺตติ โส เอวรูโป กิเลสสนฺตตาย สโนฺตฯ ปสฺสโทฺธติ ทฺวีหิ กายจิตฺตปสฺสทฺธีหิ ปสฺสโทฺธฯ อปราชิโตติ สพฺพกิเลเส ชินิตฺวา ฐิตตฺตา เกนจิ อปราชิโตฯ มานาภิสมยาติ มานสฺส ปหานาภิสมเยนฯ พุโทฺธติ จตฺตาริ สจฺจานิ พุชฺฌิตฺวา ฐิโตฯ อิติ อิมสฺมิํ สุเตฺตปิ คาถาสุปิ ขีณาสโวว กถิโตติฯ
Gāthāsu kāmesanā bhavesanāti etā dve esanā, brahmacariyesanā sahāti tāhiyeva saha brahmacariyesanāti tissopi etā. Idha ṭhatvā esanā paṭinissaṭṭhāti iminā padena saddhiṃ yojanā kātabbā. Iti saccaparāmāso, diṭṭhiṭṭhānā samussayāti ‘‘iti saccaṃ iti sacca’’nti gahaṇaparāmāso ca diṭṭhisaṅkhātāyeva diṭṭhiṭṭhānā ca ye samussitattā uggantvā ṭhitattā samussayāti vuccanti, te sabbepi. Idha ṭhatvā diṭṭhiṭṭhānā samūhatāti iminā padena saddhiṃ yojanā kātabbā. Kassa pana etā esanā paṭinissaṭṭhā, ete ca diṭṭhiṭṭhānā samūhatāti? Sabbarāgavirattassa taṇhākkhayavimuttino. Yo hi sabbarāgehipi viratto, taṇhākkhaye ca nibbāne pavattāya arahattaphalavimuttiyā samannāgato, etassa esanā paṭinissaṭṭhā, diṭṭhiṭṭhānā ca samūhatā . Sa ve santoti so evarūpo kilesasantatāya santo. Passaddhoti dvīhi kāyacittapassaddhīhi passaddho. Aparājitoti sabbakilese jinitvā ṭhitattā kenaci aparājito. Mānābhisamayāti mānassa pahānābhisamayena. Buddhoti cattāri saccāni bujjhitvā ṭhito. Iti imasmiṃ suttepi gāthāsupi khīṇāsavova kathitoti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๘. ปติลีนสุตฺตํ • 8. Patilīnasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๘. ปติลีนสุตฺตวณฺณนา • 8. Patilīnasuttavaṇṇanā
