| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៨. បតិលីនសុត្តវណ្ណនា
8. Patilīnasuttavaṇṇanā
៣៨. អដ្ឋមេ អន្តវា លោកោតិ ឯកបស្សេន វឌ្ឍិតំ កសិណនិមិត្តំ ‘‘លោកោ’’តិ គាហេន វា តក្កេន វា ឧប្បន្នទិដ្ឋិ។ លាភី ហិ ឈានចក្ខុនា បស្សិត្វា គណ្ហាតិ, ឥតរោ តក្កមត្តេន។ អនន្តវាតិ សមន្តតោ វឌ្ឍិតំ អប្បមាណំ កសិណនិមិត្តំ ‘‘លោកោ’’តិ គាហេន វា តក្កេន វា ឧប្បន្នទិដ្ឋិ។ តំ ជីវំ តំ សរីរន្តិ ជីវោ សរីរញ្ច ឯកមេវ វត្ថូតិ ឧប្បន្នទិដ្ឋិ។ វិស្សដ្ឋានីតិ សកបរិច្ចជនវសេន និស្សដ្ឋានិ។ វន្តានីតិ ឥទំ បុន អនាទិយនភាវទស្សនវសេន វុត្តំ។ ចត្តម្បិ ហិ កេចិ គណ្ហន្តិ, នយិទមេវន្តិ ទស្សនត្ថំ ‘‘វន្តានី’’តិ វុត្តំ។ ន ហិ យំ យេន វន្តំ, ន សោ តំ បុន អាទីយតិ។ វន្តម្បិ កិញ្ចិ សសន្តតិលគ្គំ សិយា, នយិទមេវន្តិ ទស្សនត្ថំ ‘‘មុត្តានី’’តិ វុត្តំ។ តេនេវាហ ‘‘ឆិន្នពន្ធនានិ កតានី’’តិ, សន្តតិតោ វិនិមោចនវសេន ឆិន្នពន្ធនានិ កតានីតិ អត្ថោ។ មុត្តម្បិ កិញ្ចិ មុត្តពន្ធនំ វិយ ផលំ កុហិញ្ចិ តិដ្ឋតិ, ន ឯវមិទន្តិ ទស្សនត្ថំ ‘‘បហីនានី’’តិ វុត្តំ។ យថា កិញ្ចិ ទុន្និស្សដ្ឋំ បុន អាទាយ សម្មទេវ និស្សដ្ឋំ ‘‘បដិនិស្សដ្ឋ’’ន្តិ វុច្ចតិ, ឯវំ វិបស្សនាយ និស្សដ្ឋានិ អាទិន្នសទិសានិ មគ្គេន បហីនានិ បដិនិស្សដ្ឋានិ នាម ហោន្តីតិ ទស្សនត្ថំ ‘‘បដិនិស្សដ្ឋានី’’តិ វុត្តំ។ តេនេវាហ ‘‘យថា ន បុន ចិត្តំ អារោហន្តិ, ឯវំ បដិនិស្សជ្ជិតានី’’តិ។
38. Aṭṭhame antavā lokoti ekapassena vaḍḍhitaṃ kasiṇanimittaṃ ‘‘loko’’ti gāhena vā takkena vā uppannadiṭṭhi. Lābhī hi jhānacakkhunā passitvā gaṇhāti, itaro takkamattena. Anantavāti samantato vaḍḍhitaṃ appamāṇaṃ kasiṇanimittaṃ ‘‘loko’’ti gāhena vā takkena vā uppannadiṭṭhi. Taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti jīvo sarīrañca ekameva vatthūti uppannadiṭṭhi. Vissaṭṭhānīti sakapariccajanavasena nissaṭṭhāni. Vantānīti idaṃ puna anādiyanabhāvadassanavasena vuttaṃ. Cattampi hi keci gaṇhanti, nayidamevanti dassanatthaṃ ‘‘vantānī’’ti vuttaṃ. Na hi yaṃ yena vantaṃ, na so taṃ puna ādīyati. Vantampi kiñci sasantatilaggaṃ siyā, nayidamevanti dassanatthaṃ ‘‘muttānī’’ti vuttaṃ. Tenevāha ‘‘chinnabandhanāni katānī’’ti, santatito vinimocanavasena chinnabandhanāni katānīti attho. Muttampi kiñci muttabandhanaṃ viya phalaṃ kuhiñci tiṭṭhati, na evamidanti dassanatthaṃ ‘‘pahīnānī’’ti vuttaṃ. Yathā kiñci dunnissaṭṭhaṃ puna ādāya sammadeva nissaṭṭhaṃ ‘‘paṭinissaṭṭha’’nti vuccati, evaṃ vipassanāya nissaṭṭhāni ādinnasadisāni maggena pahīnāni paṭinissaṭṭhāni nāma hontīti dassanatthaṃ ‘‘paṭinissaṭṭhānī’’ti vuttaṃ. Tenevāha ‘‘yathā na puna cittaṃ ārohanti, evaṃ paṭinissajjitānī’’ti.
កាមេសនាតិ កាមានំ ឯសនា, កាមសង្ខាតា វា ឯសនា កាមេសនា។ វុត្តញ្ហេតំ ‘‘តត្ថ កតមា កាមេសនា? យោ កាមេសុ កាមច្ឆន្ទោ កាមរាគោ កាមនន្ទី កាមបិបាសា កាមមុច្ឆា កាមជ្ឈោសានំ, អយំ វុច្ចតិ កាមេសនា’’តិ, តស្មា កាមរាគោ ‘‘កាមេសនា’’តិ វេទិតព្ពោ។ តេនេវាហ ‘‘កាមេសនា…បេ.… អនាគាមិមគ្គេន បហីនា’’តិ។ ភវានំ ឯសនា ភវេសនា។ វុត្តម្បិ ចេតំ ‘‘តត្ថ កតមា ភវេសនា? យោ ភវេសុ ភវច្ឆន្ទោ…បេ.… ភវជ្ឈោសានំ, អយំ វុច្ចតិ ភវេសនា’’តិ, តស្មា ភវេសនរាគោ រូបារូបភវបត្ថនាតិ វេទិតព្ពោ។ តេនេវាហ ‘‘ភវេសនា បន អរហត្តមគ្គេន បហីយតី’’តិ។
Kāmesanāti kāmānaṃ esanā, kāmasaṅkhātā vā esanā kāmesanā. Vuttañhetaṃ ‘‘tattha katamā kāmesanā? Yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmapipāsā kāmamucchā kāmajjhosānaṃ, ayaṃ vuccati kāmesanā’’ti, tasmā kāmarāgo ‘‘kāmesanā’’ti veditabbo. Tenevāha ‘‘kāmesanā…pe… anāgāmimaggena pahīnā’’ti. Bhavānaṃ esanā bhavesanā. Vuttampi cetaṃ ‘‘tattha katamā bhavesanā? Yo bhavesu bhavacchando…pe… bhavajjhosānaṃ, ayaṃ vuccati bhavesanā’’ti, tasmā bhavesanarāgo rūpārūpabhavapatthanāti veditabbo. Tenevāha ‘‘bhavesanā pana arahattamaggena pahīyatī’’ti.
ព្រហ្មចរិយស្ស ឯសនា ព្រហ្មចរិយេសនា។ សា ច មគ្គព្រហ្មចរិយស្ស, ទិដ្ឋិគតិកសម្មតព្រហ្មចរិយស្ស ច គវេសនវសេន ទ្វិប្បការាតិ អាហ ‘‘ព្រហ្មចរិយំ ឯសិស្សាមី’’តិអាទិ។ ទិដ្ឋិគតិកសម្មតស្ស ព្រហ្មចរិយស្ស ឯសនាបិ ហិ ព្រហ្មចរិយេសនាតិ វុច្ចតិ។ វុត្តម្បិ ចេតំ –
Brahmacariyassa esanā brahmacariyesanā. Sā ca maggabrahmacariyassa, diṭṭhigatikasammatabrahmacariyassa ca gavesanavasena dvippakārāti āha ‘‘brahmacariyaṃ esissāmī’’tiādi. Diṭṭhigatikasammatassa brahmacariyassa esanāpi hi brahmacariyesanāti vuccati. Vuttampi cetaṃ –
‘‘តត្ថ កតមា ព្រហ្មចរិយេសនា? សស្សតោ លោកោតិ វា, អសស្សតោ លោកោតិ វា, អន្តវា លោកោតិ វា, អនន្តវា លោកោតិ វា, តំ ជីវំ តំ សរីរន្តិ វា, អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរន្តិ វា, ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា, ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា, ហោតិ ច ន ច ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា, នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា, យា ឯវរូបា ទិដ្ឋិ ទិដ្ឋិគតំ ទិដ្ឋិគហនំ ទិដ្ឋិកន្តារំ ទិដ្ឋិវិសូកាយិកំ ទិដ្ឋិវិប្ផន្ទិតំ ទិដ្ឋិសំយោជនំ គាហោ បតិដ្ឋាហោ អភិនិវេសោ បរាមាសោ កុម្មគ្គោ មិច្ឆាបថោ មិច្ឆត្តំ តិត្ថាយតនំ វិបរិយេសគ្គាហោ, អយំ វុច្ចតិ ព្រហ្មចរិយេសនា’’តិ (វិភ. ៩១៩)។
‘‘Tattha katamā brahmacariyesanā? Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāraṃ diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyesaggāho, ayaṃ vuccati brahmacariyesanā’’ti (vibha. 919).
តស្មា ទិដ្ឋិគតិកសម្មតស្ស ព្រហ្មចរិយស្ស ឯសនា ទិដ្ឋព្រហ្មចរិយេសនាតិ វេទិតព្ពា។ តេនេវាហ ‘‘ទិដ្ឋិព្រហ្មចរិយេសនា បន សោតាបត្តិមគ្គេនេវ បដិប្បស្សម្ភតី’’តិ។ ឯត្តាវតា ច រាគទិដ្ឋិយោ ឯសនាតិ ទស្សិតំ ហោតិ។ ន កេវលញ្ច រាគទិដ្ឋិយោ ឯវ ឯសនា, តទេកដ្ឋំ កម្មម្បិ។ វុត្តម្បិ ចេតំ –
Tasmā diṭṭhigatikasammatassa brahmacariyassa esanā diṭṭhabrahmacariyesanāti veditabbā. Tenevāha ‘‘diṭṭhibrahmacariyesanā pana sotāpattimaggeneva paṭippassambhatī’’ti. Ettāvatā ca rāgadiṭṭhiyo esanāti dassitaṃ hoti. Na kevalañca rāgadiṭṭhiyo eva esanā, tadekaṭṭhaṃ kammampi. Vuttampi cetaṃ –
‘‘តត្ថ កតមា កាមេសនា? កាមរាគោ តទេកដ្ឋំ អកុសលំ កាយកម្មំ វចីកម្មំ មនោកម្មំ, អយំ វុច្ចតិ កាមេសនា។ តត្ថ កតមា ភវេសនា? ភវរាគោ តទេកដ្ឋំ អកុសលំ កាយកម្មំ វចីកម្មំ មនោកម្មំ, អយំ វុច្ចតិ ភវេសនា។ តត្ថ កតមា ព្រហ្មចរិយេសនា? អន្តគ្គាហិកា ទិដ្ឋិ តទេកដ្ឋំ អកុសលំ កាយកម្មំ វចីកម្មំ មនោកម្មំ, អយំ វុច្ចតិ ព្រហ្មចរិយេសនា’’តិ (វិភ. ៩១៩)។
‘‘Tattha katamā kāmesanā? Kāmarāgo tadekaṭṭhaṃ akusalaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ, ayaṃ vuccati kāmesanā. Tattha katamā bhavesanā? Bhavarāgo tadekaṭṭhaṃ akusalaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ, ayaṃ vuccati bhavesanā. Tattha katamā brahmacariyesanā? Antaggāhikā diṭṭhi tadekaṭṭhaṃ akusalaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ, ayaṃ vuccati brahmacariyesanā’’ti (vibha. 919).
នវវិធមានោតិ ‘‘សេយ្យស្ស សេយ្យោហមស្មី’’តិអាទិនា (សំ. និ. ៤.១០៨; ធ. ស. ១១២១; វិភ. ៨៦៦; មហានិ. ២១) អាគតោ នវវិធមានោ។
Navavidhamānoti ‘‘seyyassa seyyohamasmī’’tiādinā (saṃ. ni. 4.108; dha. sa. 1121; vibha. 866; mahāni. 21) āgato navavidhamāno.
‘‘កាមេសនា’’តិអាទិគាថាយ បន ព្រហ្មចរិយេសនា សហាតិ ព្រហ្មចរិយេសនាយ សទ្ធិំ។ វិភត្តិលោបេន ហិ អយំ និទ្ទេសោ។ ករណត្ថេ វា ឯតំ បច្ចត្តវចនំ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ ‘‘ព្រហ្មចរិយេសនាយ សទ្ធិំ កាមេសនា ភវេសនាតិ តិស្សោ ឯសនា’’តិ។ តាសុ ព្រហ្មចរិយេសនំ សរូបតោ ទស្សេតុំ ‘‘ឥតិសច្ចបរាមាសោ, ទិដ្ឋិដ្ឋានា សមុស្សយា’’តិ វុត្តំ។ តស្សត្ថោ – ឥតិ ឯវំ សច្ចន្តិ បរាមាសោ ឥតិសច្ចបរាមាសោ។ ឥទមេវ សច្ចំ មោឃមញ្ញន្តិ ទិដ្ឋិយា បវត្តិអាការំ ទស្សេតិ។ ទិដ្ឋិយោ ឯវ សព្ពានត្ថហេតុភាវតោ ទិដ្ឋិដ្ឋានា។ វុត្តញ្ហេតំ – ‘‘មិច្ឆាទិដ្ឋិបរមាហំ, ភិក្ខវេ, វជ្ជំ វទាមី’’តិ (អ. និ. ១.៣១០)។ តា ឯវ ច ឧបរូបរិ វុទ្ធិយា មានលោភាទិកិលេសសមុស្សយនេន វដ្ដទុក្ខសមុស្សយនេន ច សមុស្សយា, ‘‘ឥទមេវ សច្ចំ មោឃមញ្ញ’’ន្តិ មិច្ឆាភិនិវិសមានា សព្ពានត្ថហេតុកា កិលេសទុក្ខូបចយតោ ហេតុភូតា ច ទិដ្ឋិយោ ព្រហ្មចរិយេសនាតិ វុត្តំ ហោតិ។ ឯតេន បវត្តិអាការតោ និព្ពត្តិតោ ច ព្រហ្មចរិយេសនា ទស្សិតាតិ វេទិតព្ពា។
‘‘Kāmesanā’’tiādigāthāya pana brahmacariyesanā sahāti brahmacariyesanāya saddhiṃ. Vibhattilopena hi ayaṃ niddeso. Karaṇatthe vā etaṃ paccattavacanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘brahmacariyesanāya saddhiṃ kāmesanā bhavesanāti tisso esanā’’ti. Tāsu brahmacariyesanaṃ sarūpato dassetuṃ ‘‘itisaccaparāmāso, diṭṭhiṭṭhānā samussayā’’ti vuttaṃ. Tassattho – iti evaṃ saccanti parāmāso itisaccaparāmāso. Idameva saccaṃ moghamaññanti diṭṭhiyā pavattiākāraṃ dasseti. Diṭṭhiyo eva sabbānatthahetubhāvato diṭṭhiṭṭhānā. Vuttañhetaṃ – ‘‘micchādiṭṭhiparamāhaṃ, bhikkhave, vajjaṃ vadāmī’’ti (a. ni. 1.310). Tā eva ca uparūpari vuddhiyā mānalobhādikilesasamussayanena vaṭṭadukkhasamussayanena ca samussayā, ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti micchābhinivisamānā sabbānatthahetukā kilesadukkhūpacayato hetubhūtā ca diṭṭhiyo brahmacariyesanāti vuttaṃ hoti. Etena pavattiākārato nibbattito ca brahmacariyesanā dassitāti veditabbā.
សព្ពរាគវិរត្តស្សាតិ សព្ពេហិ កាមភវរាគេហិ វិរត្តស្ស។ តតោ ឯវ តណ្ហាក្ខយសង្ខាតេ និព្ពានេ វិមុត្តត្តា តណ្ហាក្ខយវិមុត្តិនោ អរហតោ។ ឯសនា បដិនិស្សដ្ឋាតិ កាមេសនា, ភវេសនា សព្ពសោ និស្សដ្ឋា បហីនា។ ទិដ្ឋិដ្ឋានា សមូហតាតិ ព្រហ្មចរិយេសនាសង្ខាតា ទិដ្ឋិដ្ឋានា ច បឋមមគ្គេនេវ សមុគ្ឃាតិតា។ ឯវម្បិ ឥមិស្សា គាថាយ អត្ថវណ្ណនា វេទិតព្ពា។ សេសំ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។
Sabbarāgavirattassāti sabbehi kāmabhavarāgehi virattassa. Tato eva taṇhākkhayasaṅkhāte nibbāne vimuttattā taṇhākkhayavimuttino arahato. Esanā paṭinissaṭṭhāti kāmesanā, bhavesanā sabbaso nissaṭṭhā pahīnā. Diṭṭhiṭṭhānā samūhatāti brahmacariyesanāsaṅkhātā diṭṭhiṭṭhānā ca paṭhamamaggeneva samugghātitā. Evampi imissā gāthāya atthavaṇṇanā veditabbā. Sesaṃ suviññeyyameva.
បតិលីនសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Patilīnasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៨. បតិលីនសុត្តំ • 8. Patilīnasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៨. បតិលីនសុត្តវណ្ណនា • 8. Patilīnasuttavaṇṇanā
