| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
បាតិមោក្ខសវនារហកថាវណ្ណនា
Pātimokkhasavanārahakathāvaṇṇanā
៣៨៦. អថ ភគវា ចិន្តេសិ ‘‘ឥទានិ ភិក្ខុសង្ឃេ អព្ពុទោ ជាតោ, អបរិសុទ្ធា បុគ្គលា ឧបោសថំ អាគច្ឆន្តិ, ន ច តថាគតោ អបរិសុទ្ធាយ បរិសាយ ឧបោសថំ ឧទ្ទិសតិ, អនុទ្ទិសន្តេ ច ភិក្ខុសង្ឃស្ស ឧបោសថោ បច្ឆិជ្ជតិ, យន្នូនាហំ ឥតោ បដ្ឋាយ ភិក្ខូនញ្ញេវ បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ អនុជានេយ្យ’’ន្តិ, ឯវំ បន ចិន្តេត្វា ភិក្ខូនញ្ញេវ បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ អនុជានិ ។ តេន វុត្តំ ‘‘អថ ខោ ភគវា…បេ.… បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសេយ្យាថា’’តិ។ តត្ថ នទានាហន្តិ ន ឥទានិ អហំ។ ឧបោសថំ ន ករិស្សាមិ, បាតិមោក្ខំ ន ឧទ្ទិសិស្សាមីតិ បច្ចេកំ ន-ការេន សម្ពន្ធោ។ ទុវិធំ បាតិមោក្ខំ អាណាបាតិមោក្ខំ ឱវាទបាតិមោក្ខន្តិ។ តេសុ ‘‘សុណាតុ មេ ភន្តេ’’តិអាទិកំ អាណាបាតិមោក្ខំ, តំ សាវកាវ ឧទ្ទិសន្តិ, ន ពុទ្ធា, យំ អន្វទ្ធមាសំ ឧទ្ទិសីយតិ។ ‘‘ខន្តី បរមំ…បេ.… សព្ពបាបស្ស អករណំ…បេ.… អនុបវាទោ អនុបឃាតោ…បេ.… ឯតំ ពុទ្ធាន សាសន’’ន្តិ (ទី. និ. ២.៩០; ធ. ប. ១៨៣-១៨៥) ឥមា បន តិស្សោ គាថា ឱវាទបាតិមោក្ខំ នាម, តំ ពុទ្ធាវ ឧទ្ទិសន្តិ, ន សាវកា។ ឆន្នម្បិ វស្សានំ អច្ចយេន ឧទ្ទិសន្តិ។ ទីឃាយុកពុទ្ធានញ្ហិ ធរមានកាលេ អយមេវ បាតិមោក្ខុទ្ទេសោ, អប្បាយុកពុទ្ធានំ បន បឋមពោធិយំយេវ, តតោ បរំ ឥតរោ, តញ្ច ខោ ភិក្ខូ ឯវ ឧទ្ទិសន្តិ, ន ពុទ្ធា។ តស្មា អម្ហាកម្បិ ភគវា វីសតិវស្សមត្តំ ឥមំ ឱវាទបាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិត្វា ឥមំ អន្តរាយំ ទិស្វា តតោ បរំ ន ឧទ្ទិសិ។
386. Atha bhagavā cintesi ‘‘idāni bhikkhusaṅghe abbudo jāto, aparisuddhā puggalā uposathaṃ āgacchanti, na ca tathāgato aparisuddhāya parisāya uposathaṃ uddisati, anuddisante ca bhikkhusaṅghassa uposatho pacchijjati, yannūnāhaṃ ito paṭṭhāya bhikkhūnaññeva pātimokkhuddesaṃ anujāneyya’’nti, evaṃ pana cintetvā bhikkhūnaññeva pātimokkhuddesaṃ anujāni . Tena vuttaṃ ‘‘atha kho bhagavā…pe… pātimokkhaṃ uddiseyyāthā’’ti. Tattha nadānāhanti na idāni ahaṃ. Uposathaṃ na karissāmi, pātimokkhaṃ na uddisissāmīti paccekaṃ na-kārena sambandho. Duvidhaṃ pātimokkhaṃ āṇāpātimokkhaṃ ovādapātimokkhanti. Tesu ‘‘suṇātu me bhante’’tiādikaṃ āṇāpātimokkhaṃ, taṃ sāvakāva uddisanti, na buddhā, yaṃ anvaddhamāsaṃ uddisīyati. ‘‘Khantī paramaṃ…pe… sabbapāpassa akaraṇaṃ…pe… anupavādo anupaghāto…pe… etaṃ buddhāna sāsana’’nti (dī. ni. 2.90; dha. pa. 183-185) imā pana tisso gāthā ovādapātimokkhaṃ nāma, taṃ buddhāva uddisanti, na sāvakā. Channampi vassānaṃ accayena uddisanti. Dīghāyukabuddhānañhi dharamānakāle ayameva pātimokkhuddeso, appāyukabuddhānaṃ pana paṭhamabodhiyaṃyeva, tato paraṃ itaro, tañca kho bhikkhū eva uddisanti, na buddhā. Tasmā amhākampi bhagavā vīsativassamattaṃ imaṃ ovādapātimokkhaṃ uddisitvā imaṃ antarāyaṃ disvā tato paraṃ na uddisi.
អដ្ឋានន្តិ អការណំ។ អនវកាសោតិ តស្សេវ វេវចនំ។ ការណញ្ហិ តិដ្ឋតិ ឯត្ថ ផលំ តទាយត្តវុត្តិតាយាតិ ‘‘ឋាន’’ន្តិ វុច្ចតិ, ឯវំ ‘‘អវកាសោ’’តិបិ វុច្ចតិ។ យន្តិ កិរិយាបរាមសនំ។ ន ច, ភិក្ខវេ, សាបត្តិកេន បាតិមោក្ខំ សោតព្ពន្តិអាទិ បទត្ថតោ សុវិញ្ញេយ្យំ។ វិនិច្ឆយតោ បនេត្ថ យំ វត្តព្ពំ, តំ អដ្ឋកថាយ វុត្តមេវ។ តត្ថ បុរេ វា បច្ឆា វាតិ ញត្តិតោ បុព្ពេ វា បច្ឆា វា។
Aṭṭhānanti akāraṇaṃ. Anavakāsoti tasseva vevacanaṃ. Kāraṇañhi tiṭṭhati ettha phalaṃ tadāyattavuttitāyāti ‘‘ṭhāna’’nti vuccati, evaṃ ‘‘avakāso’’tipi vuccati. Yanti kiriyāparāmasanaṃ. Na ca, bhikkhave, sāpattikena pātimokkhaṃ sotabbantiādi padatthato suviññeyyaṃ. Vinicchayato panettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ aṭṭhakathāya vuttameva. Tattha pure vā pacchā vāti ñattito pubbe vā pacchā vā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi / ៤. បាតិមោក្ខសវនារហោ • 4. Pātimokkhasavanāraho
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / បាតិមោក្ខសវនារហកថា • Pātimokkhasavanārahakathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / បាតិមោក្ខសវនារហកថាទិវណ្ណនា • Pātimokkhasavanārahakathādivaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / ៤. បាតិមោក្ខសវនារហកថា • 4. Pātimokkhasavanārahakathā
