| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
पातिमोक्खुद्देसकथावण्णना
Pātimokkhuddesakathāvaṇṇanā
१५०. मातिकाट्ठकथायं (कङ्खा॰ अट्ठ॰ निदानवण्णना) ‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो…पे॰… आविकता हिस्स फासु होति, तत्थायस्मन्ते पुच्छामि…पे॰… तस्मा तुण्ही। एवमेतं धारयामी’ति वत्वा ‘उद्दिट्ठं खो आयस्मन्तो निदान’न्तिआदिना नयेन अवसेसे सुतेन साविते उद्दिट्ठो होती’’ति वुत्तत्ता ‘‘एवमेतं धारयामीति सुता खो पनायस्मन्तेही’’ति एत्थ ‘‘धारयामी’’ति वत्वा ‘‘उद्दिट्ठं खो आयस्मन्तो निदान’’न्ति वचनं संखित्तन्ति गहेतब्बं, तेनेव खुद्दकपेय्यालवसेन लिखितं। एवं मातिकाट्ठकथायम्पि ‘‘आविकता हिस्स फासु होति, तत्थायस्मन्ते’’ति एत्थापि ‘‘उद्दिट्ठं खो आयस्मन्तो निदान’’न्ति वचनं संखित्तन्ति गहेतब्बन्ति एके। केचि ‘‘अविवदमानेहि सिक्खितब्ब’न्ति वुत्ते निदानुद्देसो निट्ठितो नाम होति, तस्मा अनाविकरोन्तो आपत्तिं आपज्जती’’ति वदन्ति, तं न युत्तं। कस्मा? ‘‘निदानं उद्दिसित्वा’’ति निट्ठानवचनेन हि निदानस्स निट्ठितभावो वुत्तो, निदानावसाने च आपत्ति वुत्ताति। ‘‘सरभञ्ञं नाम सरेन भणन’’न्ति लिखितं। सज्झायं अधिट्ठहित्वाति ‘‘सज्झायं करोमी’’ति चित्तं उप्पादेत्वा। ‘‘आपुच्छामीति वुत्तमत्तेन कथेतुं वट्टती’’ति वदन्ति। तं तुण्हीभावे युज्जति। ‘‘अथापि लाभादिना अभिभूतो वारेति, तं न पमाण’’न्ति वदन्ति। एसेव नयोति कथेन्तो यदि विच्छिन्दति, पुन आपुच्छितब्बन्ति।
150.Mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho…pe… āvikatā hissa phāsu hoti, tatthāyasmante pucchāmi…pe… tasmā tuṇhī. Evametaṃ dhārayāmī’ti vatvā ‘uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidāna’ntiādinā nayena avasese sutena sāvite uddiṭṭho hotī’’ti vuttattā ‘‘evametaṃ dhārayāmīti sutā kho panāyasmantehī’’ti ettha ‘‘dhārayāmī’’ti vatvā ‘‘uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidāna’’nti vacanaṃ saṃkhittanti gahetabbaṃ, teneva khuddakapeyyālavasena likhitaṃ. Evaṃ mātikāṭṭhakathāyampi ‘‘āvikatā hissa phāsu hoti, tatthāyasmante’’ti etthāpi ‘‘uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidāna’’nti vacanaṃ saṃkhittanti gahetabbanti eke. Keci ‘‘avivadamānehi sikkhitabba’nti vutte nidānuddeso niṭṭhito nāma hoti, tasmā anāvikaronto āpattiṃ āpajjatī’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ. Kasmā? ‘‘Nidānaṃ uddisitvā’’ti niṭṭhānavacanena hi nidānassa niṭṭhitabhāvo vutto, nidānāvasāne ca āpatti vuttāti. ‘‘Sarabhaññaṃ nāma sarena bhaṇana’’nti likhitaṃ. Sajjhāyaṃ adhiṭṭhahitvāti ‘‘sajjhāyaṃ karomī’’ti cittaṃ uppādetvā. ‘‘Āpucchāmīti vuttamattena kathetuṃ vaṭṭatī’’ti vadanti. Taṃ tuṇhībhāve yujjati. ‘‘Athāpi lābhādinā abhibhūto vāreti, taṃ na pamāṇa’’nti vadanti. Eseva nayoti kathento yadi vicchindati, puna āpucchitabbanti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / ७८. संखित्तेन पातिमोक्खुद्देसादि • 78. Saṃkhittena pātimokkhuddesādi
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / पातिमोक्खुद्देसकथा • Pātimokkhuddesakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / पातिमोक्खुद्देसकथावण्णना • Pātimokkhuddesakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / पातिमोक्खुद्देसकथावण्णना • Pātimokkhuddesakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ७८. पातिमोक्खुद्देसकथा • 78. Pātimokkhuddesakathā
