| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ปาติโมกฺขุเทฺทสกถาวณฺณนา
Pātimokkhuddesakathāvaṇṇanā
๑๕๐. เอวเมตํ ธารยามีติ ‘‘สุตา โข ปนายสฺมเนฺตหี’’ติ เอตฺถ ‘‘เอวเมตํ ธารยามี’’ติ วตฺวา ‘‘อุทฺทิฎฺฐํ โข อายสฺมโนฺต นิทานํ, สุตา โข ปนายสฺมเนฺตหิ จตฺตาโร ปาราชิกา ธมฺมา’’ติ วตฺตพฺพํฯ เตเนว มาติกาฎฺฐกถายํ (กงฺขา. อฎฺฐ. นิทานวณฺณนา) ‘‘ตตฺถายสฺมเนฺต ปุจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ…เป.… ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ วตฺวา ‘อุทฺทิฎฺฐํ โข อายสฺมโนฺต นิทาน’นฺติอาทินา นเยน อวเสเส สุเตน สาวิเต อุทฺทิโฎฺฐ โหตี’’ติ วุตฺตํฯ สุเตนาติ สุตปเทนฯ สวรภยนฺติ วนจรกภยํฯ เตนาห ‘‘อฎวิมนุสฺสภย’’นฺติฯ ‘‘อวเสสํ สุเตน สาเวตพฺพ’’นฺติ วจนโต นิทานุเทฺทเส อนิฎฺฐิเต สุเตน สาเวตพฺพํ นาม นตฺถีติ อาห ‘‘ทุติยาทีสุ อุเทฺทเสสู’’ติฯ อุทฺทิฎฺฐอุเทฺทสาเปกฺขญฺหิ อวเสสคฺคหณํ, ตสฺมา นิทาเน อุทฺทิเฎฺฐ ปาราชิกุเทฺทสาทีสุ ยสฺมิํ วิปฺปกเต อนฺตราโย อุปฺปชฺชติ, เตน สทฺธิํ อวเสสํ สุเตน สาเวตพฺพํฯ
150.Evametaṃ dhārayāmīti ‘‘sutā kho panāyasmantehī’’ti ettha ‘‘evametaṃ dhārayāmī’’ti vatvā ‘‘uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidānaṃ, sutā kho panāyasmantehi cattāro pārājikā dhammā’’ti vattabbaṃ. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) ‘‘tatthāyasmante pucchāmi kaccittha parisuddhā, dutiyampi pucchāmi…pe… tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmīti vatvā ‘uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidāna’ntiādinā nayena avasese sutena sāvite uddiṭṭho hotī’’ti vuttaṃ. Sutenāti sutapadena. Savarabhayanti vanacarakabhayaṃ. Tenāha ‘‘aṭavimanussabhaya’’nti. ‘‘Avasesaṃ sutena sāvetabba’’nti vacanato nidānuddese aniṭṭhite sutena sāvetabbaṃ nāma natthīti āha ‘‘dutiyādīsu uddesesū’’ti. Uddiṭṭhauddesāpekkhañhi avasesaggahaṇaṃ, tasmā nidāne uddiṭṭhe pārājikuddesādīsu yasmiṃ vippakate antarāyo uppajjati, tena saddhiṃ avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ.
ตีหิปิ วิธีหีติ โอสารณกถนสรภเญฺญหิฯ เอตฺถ จ อตฺถํ ภณิตุกามตาย สุตฺตสฺส โอสารณา โอสารณํ นามฯ ตเสฺสว อตฺถปฺปกาสนา กถนํ นามฯ สุตฺตสฺส ตทตฺถสฺส วา สเรน ภณนํ สรภญฺญํ นามฯ สชฺฌายํ อธิฎฺฐหิตฺวาติ ‘‘สชฺฌายํ กโรมี’’ติ จิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวาฯ โอสาเรตฺวา ปน กเถเนฺตนาติ ปฐมํ อุสฺสาเรตฺวา ปจฺฉา อตฺถํ กเถเนฺตนฯ มนุสฺสานํ ปน ‘‘ภณาหี’’ติ วตฺตุํ วฎฺฎตีติ เอตฺถ อุจฺจตเร นิสิเนฺนนปิ มนุสฺสานํ ภณาหีติ วิเสเสตฺวาเยว วตฺตุํ วฎฺฎติ, อวิเสเสตฺวา ปน น วฎฺฎติฯ สชฺฌายํ กโรเนฺตนาติ ยตฺถ กตฺถจิ นิสีทิตฺวา สชฺฌายํ กโรเนฺตนฯ เถโรติ โย โกจิ อตฺตนา วุฑฺฒตโรฯ เอกํ อาปุจฺฉิตฺวาติ เอกํ วุฑฺฒตรํ อาปุจฺฉิตฺวาฯ อปโร อาคจฺฉตีติ อปโร ตโตปิ วุฑฺฒตโร อาคจฺฉติฯ
Tīhipividhīhīti osāraṇakathanasarabhaññehi. Ettha ca atthaṃ bhaṇitukāmatāya suttassa osāraṇā osāraṇaṃ nāma. Tasseva atthappakāsanā kathanaṃ nāma. Suttassa tadatthassa vā sarena bhaṇanaṃ sarabhaññaṃ nāma. Sajjhāyaṃ adhiṭṭhahitvāti ‘‘sajjhāyaṃ karomī’’ti cittaṃ uppādetvā. Osāretvā pana kathentenāti paṭhamaṃ ussāretvā pacchā atthaṃ kathentena. Manussānaṃ pana ‘‘bhaṇāhī’’ti vattuṃ vaṭṭatīti ettha uccatare nisinnenapi manussānaṃ bhaṇāhīti visesetvāyeva vattuṃ vaṭṭati, avisesetvā pana na vaṭṭati. Sajjhāyaṃ karontenāti yattha katthaci nisīditvā sajjhāyaṃ karontena. Theroti yo koci attanā vuḍḍhataro. Ekaṃ āpucchitvāti ekaṃ vuḍḍhataraṃ āpucchitvā. Aparo āgacchatīti aparo tatopi vuḍḍhataro āgacchati.
ปาติโมกฺขุเทฺทสกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Pātimokkhuddesakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๗๘. สํขิเตฺตน ปาติโมกฺขุเทฺทสาทิ • 78. Saṃkhittena pātimokkhuddesādi
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ปาติโมกฺขุเทฺทสกถา • Pātimokkhuddesakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ปาติโมกฺขุเทฺทสกถาวณฺณนา • Pātimokkhuddesakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ปาติโมกฺขุเทฺทสกถาวณฺณนา • Pātimokkhuddesakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๗๘. ปาติโมกฺขุเทฺทสกถา • 78. Pātimokkhuddesakathā
