| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ปาติโมกฺขุเทฺทสกถาวณฺณนา
Pātimokkhuddesakathāvaṇṇanā
๑๕๐. มาติกาฎฺฐกถายํ (กงฺขา. อฎฺฐ. นิทานวณฺณนา) ‘‘สุณาตุ เม, ภเนฺต, สโงฺฆ…เป.… อาวิกตา หิสฺส ผาสุ โหติ, ตตฺถายสฺมเนฺต ปุจฺฉามิ…เป.… ตสฺมา ตุณฺหีฯ เอวเมตํ ธารยามี’ติ วตฺวา ‘อุทฺทิฎฺฐํ โข อายสฺมโนฺต นิทาน’นฺติอาทินา นเยน อวเสเส สุเตน สาวิเต อุทฺทิโฎฺฐ โหตี’’ติ วุตฺตตฺตา ‘‘เอวเมตํ ธารยามีติ สุตา โข ปนายสฺมเนฺตหี’’ติ เอตฺถ ‘‘ธารยามี’’ติ วตฺวา ‘‘อุทฺทิฎฺฐํ โข อายสฺมโนฺต นิทาน’’นฺติ วจนํ สํขิตฺตนฺติ คเหตพฺพํ, เตเนว ขุทฺทกเปยฺยาลวเสน ลิขิตํฯ เอวํ มาติกาฎฺฐกถายมฺปิ ‘‘อาวิกตา หิสฺส ผาสุ โหติ, ตตฺถายสฺมเนฺต’’ติ เอตฺถาปิ ‘‘อุทฺทิฎฺฐํ โข อายสฺมโนฺต นิทาน’’นฺติ วจนํ สํขิตฺตนฺติ คเหตพฺพนฺติ เอเกฯ เกจิ ‘‘อวิวทมาเนหิ สิกฺขิตพฺพ’นฺติ วุเตฺต นิทานุเทฺทโส นิฎฺฐิโต นาม โหติ, ตสฺมา อนาวิกโรโนฺต อาปตฺติํ อาปชฺชตี’’ติ วทนฺติ, ตํ น ยุตฺตํฯ กสฺมา? ‘‘นิทานํ อุทฺทิสิตฺวา’’ติ นิฎฺฐานวจเนน หิ นิทานสฺส นิฎฺฐิตภาโว วุโตฺต, นิทานาวสาเน จ อาปตฺติ วุตฺตาติฯ ‘‘สรภญฺญํ นาม สเรน ภณน’’นฺติ ลิขิตํฯ สชฺฌายํ อธิฎฺฐหิตฺวาติ ‘‘สชฺฌายํ กโรมี’’ติ จิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวาฯ ‘‘อาปุจฺฉามีติ วุตฺตมเตฺตน กเถตุํ วฎฺฎตี’’ติ วทนฺติฯ ตํ ตุณฺหีภาเว ยุชฺชติฯ ‘‘อถาปิ ลาภาทินา อภิภูโต วาเรติ, ตํ น ปมาณ’’นฺติ วทนฺติฯ เอเสว นโยติ กเถโนฺต ยทิ วิจฺฉินฺทติ, ปุน อาปุจฺฉิตพฺพนฺติฯ
150.Mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho…pe… āvikatā hissa phāsu hoti, tatthāyasmante pucchāmi…pe… tasmā tuṇhī. Evametaṃ dhārayāmī’ti vatvā ‘uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidāna’ntiādinā nayena avasese sutena sāvite uddiṭṭho hotī’’ti vuttattā ‘‘evametaṃ dhārayāmīti sutā kho panāyasmantehī’’ti ettha ‘‘dhārayāmī’’ti vatvā ‘‘uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidāna’’nti vacanaṃ saṃkhittanti gahetabbaṃ, teneva khuddakapeyyālavasena likhitaṃ. Evaṃ mātikāṭṭhakathāyampi ‘‘āvikatā hissa phāsu hoti, tatthāyasmante’’ti etthāpi ‘‘uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidāna’’nti vacanaṃ saṃkhittanti gahetabbanti eke. Keci ‘‘avivadamānehi sikkhitabba’nti vutte nidānuddeso niṭṭhito nāma hoti, tasmā anāvikaronto āpattiṃ āpajjatī’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ. Kasmā? ‘‘Nidānaṃ uddisitvā’’ti niṭṭhānavacanena hi nidānassa niṭṭhitabhāvo vutto, nidānāvasāne ca āpatti vuttāti. ‘‘Sarabhaññaṃ nāma sarena bhaṇana’’nti likhitaṃ. Sajjhāyaṃ adhiṭṭhahitvāti ‘‘sajjhāyaṃ karomī’’ti cittaṃ uppādetvā. ‘‘Āpucchāmīti vuttamattena kathetuṃ vaṭṭatī’’ti vadanti. Taṃ tuṇhībhāve yujjati. ‘‘Athāpi lābhādinā abhibhūto vāreti, taṃ na pamāṇa’’nti vadanti. Eseva nayoti kathento yadi vicchindati, puna āpucchitabbanti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๗๘. สํขิเตฺตน ปาติโมกฺขุเทฺทสาทิ • 78. Saṃkhittena pātimokkhuddesādi
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ปาติโมกฺขุเทฺทสกถา • Pātimokkhuddesakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ปาติโมกฺขุเทฺทสกถาวณฺณนา • Pātimokkhuddesakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ปาติโมกฺขุเทฺทสกถาวณฺณนา • Pātimokkhuddesakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๗๘. ปาติโมกฺขุเทฺทสกถา • 78. Pātimokkhuddesakathā
