| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi |
69. පාතිමොක්‌ඛුද්‌දෙසානුජානනා
69. Pātimokkhuddesānujānanā
133. අථ ඛො භගවතො රහොගතස්‌ස පටිසල්‌ලීනස්‌ස එවං චෙතසො පරිවිතක්‌කො උදපාදි – ‘‘යංනූනාහං යානි මයා භික්‌ඛූනං පඤ්‌ඤත්‌තානි සික්‌ඛාපදානි, තානි නෙසං පාතිමොක්‌ඛුද්‌දෙසං අනුජානෙය්‍යං. සො නෙසං භවිස්‌සති උපොසථකම්‌ම’’න්‌ති. අථ ඛො භගවා සායන්‌හසමයං පටිසල්‌ලානා වුට්‌ඨිතො එතස්‌මිං නිදානෙ එතස්‌මිං පකරණෙ ධම්‌මිං කථං කත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ඉධ මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, රහොගතස්‌ස පටිසල්‌ලීනස්‌ස එවං චෙතසො පරිවිතක්‌කො උදපාදි ‘යංනූනාහං යානි මයා භික්‌ඛූනං පඤ්‌ඤත්‌තානි සික්‌ඛාපදානි, තානි නෙසං පාතිමොක්‌ඛුද්‌දෙසං අනුජානෙය්‍යං. සො නෙසං භවිස්‌සති උපොසථකම්‌ම’න්‌ති. අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිසිතුං. එවඤ්‌ච පන, භික්‌ඛවෙ, උද්‌දිසිතබ්‌බං. බ්‍යත්‌තෙන භික්‌ඛුනා පටිබලෙන සඞ්‌ඝො ඤාපෙතබ්‌බො –
133. Atha kho bhagavato rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ yāni mayā bhikkhūnaṃ paññattāni sikkhāpadāni, tāni nesaṃ pātimokkhuddesaṃ anujāneyyaṃ. So nesaṃ bhavissati uposathakamma’’nti. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – idha mayhaṃ, bhikkhave, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi ‘yaṃnūnāhaṃ yāni mayā bhikkhūnaṃ paññattāni sikkhāpadāni, tāni nesaṃ pātimokkhuddesaṃ anujāneyyaṃ. So nesaṃ bhavissati uposathakamma’nti. Anujānāmi, bhikkhave, pātimokkhaṃ uddisituṃ. Evañca pana, bhikkhave, uddisitabbaṃ. Byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
134. ‘‘සුණාතු මෙ, භන්‌තෙ, සඞ්‌ඝො. යදි සඞ්‌ඝස්‌ස පත්‌තකල්‌ලං, සඞ්‌ඝො උපොසථං කරෙය්‍ය, පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිසෙය්‍ය. කිං සඞ්‌ඝස්‌ස පුබ්‌බකිච්‌චං? පාරිසුද්‌ධිං ආයස්‌මන්‌තො ආරොචෙථ . පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිසිස්‌සාමි. තං සබ්‌බෙව සන්‌තා සාධුකං සුණොම මනසි කරොම. යස්‌ස සියා ආපත්‌ති , සො ආවිකරෙය්‍ය. අසන්‌තියා ආපත්‌තියා තුණ්‌හී භවිතබ්‌බං. තුණ්‌හීභාවෙන ඛො පනායස්‌මන්‌තෙ පරිසුද්‌ධාති වෙදිස්‌සාමි. යථා ඛො පන පච්‌චෙකපුට්‌ඨස්‌ස වෙය්‍යාකරණං හොති, එවමෙවං 1 එවරූපාය පරිසාය යාවතතියං අනුස්‌සාවිතං හොති. යො පන භික්‌ඛු යාවතතියං අනුස්‌සාවියමානෙ සරමානො සන්‌තිං ආපත්‌තිං නාවිකරෙය්‍ය, සම්‌පජානමුසාවාදස්‌ස හොති. සම්‌පජානමුසාවාදො ඛො පනායස්‌මන්‌තො අන්‌තරායිකො ධම්‌මො වුත්‌තො භගවතා. තස්‌මා, සරමානෙන භික්‌ඛුනා ආපන්‌නෙන විසුද්‌ධාපෙක්‌ඛෙන සන්‌තී ආපත්‌ති ආවිකාතබ්‌බා; ආවිකතා හිස්‌ස ඵාසු හොතී’’ති.
134. ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho uposathaṃ kareyya, pātimokkhaṃ uddiseyya. Kiṃ saṅghassa pubbakiccaṃ? Pārisuddhiṃ āyasmanto ārocetha . Pātimokkhaṃ uddisissāmi. Taṃ sabbeva santā sādhukaṃ suṇoma manasi karoma. Yassa siyā āpatti , so āvikareyya. Asantiyā āpattiyā tuṇhī bhavitabbaṃ. Tuṇhībhāvena kho panāyasmante parisuddhāti vedissāmi. Yathā kho pana paccekapuṭṭhassa veyyākaraṇaṃ hoti, evamevaṃ 2 evarūpāya parisāya yāvatatiyaṃ anussāvitaṃ hoti. Yo pana bhikkhu yāvatatiyaṃ anussāviyamāne saramāno santiṃ āpattiṃ nāvikareyya, sampajānamusāvādassa hoti. Sampajānamusāvādo kho panāyasmanto antarāyiko dhammo vutto bhagavatā. Tasmā, saramānena bhikkhunā āpannena visuddhāpekkhena santī āpatti āvikātabbā; āvikatā hissa phāsu hotī’’ti.
135. පාතිමොක්‌ඛන්‌ති ආදිමෙතං මුඛමෙතං පමුඛමෙතං කුසලානං ධම්‌මානං. තෙන වුච්‌චති පාතිමොක්‌ඛන්‌ති. ආයස්‌මන්‌තොති පියවචනමෙතං ගරුවචනමෙතං සගාරවසප්‌පතිස්‌සාධිවචනමෙතං ආයස්‌මන්‌තොති. උද්‌දිසිස්‌සාමීති ආචික්‌ඛිස්‌සාමි දෙසෙස්‌සාමි පඤ්‌ඤපෙස්‌සාමි පට්‌ඨපෙස්‌සාමි විවරිස්‌සාමි විභජිස්‌සාමි උත්‌තානිං කරිස්‌සාමි 3 පකාසෙස්‌සාමි. තන්‌ති පාතිමොක්‌ඛං වුච්‌චති. සබ්‌බෙව සන්‌තාති යාවතිකා තස්‌සා පරිසාය ථෙරා ච නවා ච මජ්‌ඣිමා ච, එතෙ වුච්‌චන්‌ති සබ්‌බෙව සන්‌තාති. සාධුකං සුණොමාති අට්‌ඨිං කත්‌වා මනසි කත්‌වා සබ්‌බචෙතසා 4 සමන්‌නාහරාම. මනසි කරොමාති එකග්‌ගචිත්‌තා අවික්‌ඛිත්‌තචිත්‌තා අවිසාහටචිත්‌තා නිසාමෙම. යස්‌ස සියා ආපත්‌තීති ථෙරස්‌ස වා නවස්‌ස වා මජ්‌ඣිමස්‌ස වා, පඤ්‌චන්‌නං වා ආපත්‌තික්‌ඛන්‌ධානං අඤ්‌ඤතරා ආපත්‌ති, සත්‌තන්‌නං වා ආපත්‌තික්‌ඛන්‌ධානං අඤ්‌ඤතරා ආපත්‌ති. සො ආවිකරෙය්‍යාති සො දෙසෙය්‍ය, සො විවරෙය්‍ය, සො උත්‌තානිං කරෙය්‍ය, සො පකාසෙය්‍ය සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ වා ගණමජ්‌ඣෙ වා එකපුග්‌ගලෙ වා. අසන්‌තී නාම ආපත්‌ති අනජ්‌ඣාපන්‌නා වා හොති, ආපජ්‌ජිත්‌වා වා වුට්‌ඨිතා. තුණ්‌හී භවිතබ්‌බන්‌ති අධිවාසෙතබ්‌බං න බ්‍යාහරිතබ්‌බං. පරිසුද්‌ධාති වෙදිස්‌සාමීති ජානිස්‌සාමි ධාරෙස්‌සාමි. යථා ඛො පන පච්‌චෙකපුට්‌ඨස්‌ස වෙය්‍යාකරණං හොතීති යථා එකෙන එකො පුට්‌ඨො බ්‍යාකරෙය්‍ය, එවමෙව තස්‌සා පරිසාය ජානිතබ්‌බං මං පුච්‌ඡතීති. එවරූපා නාම පරිසා භික්‌ඛුපරිසා වුච්‌චති. යාවතතියං අනුස්‌සාවිතං හොතීති සකිම්‌පි අනුස්‌සාවිතං හොති, දුතියම්‌පි අනුස්‌සාවිතං හොති, තතියම්‌පි අනුස්‌සාවිතං හොති. සරමානොති ජානමානො සඤ්‌ජානමානො. සන්‌තී නාම ආපත්‌ති අජ්‌ඣාපන්‌නා වා හොති, ආපජ්‌ජිත්‌වා වා අවුට්‌ඨිතා. නාවිකරෙය්‍යාති න දෙසෙය්‍ය, න විවරෙය්‍ය, න උත්‌තානිං කරෙය්‍ය, න පකාසෙය්‍ය සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ වා ගණමජ්‌ඣෙ වා එකපුග්‌ගලෙ වා. සම්‌පජානමුසාවාදස්‌ස හොතීති. සම්‌පජානමුසාවාදෙ කිං හොති? දුක්‌කටං හොති. අන්‌තරායිකො ධම්‌මො වුත්‌තො භගවතාති. කිස්‌ස අන්‌තරායිකො? පඨමස්‌ස ඣානස්‌ස අධිගමාය අන්‌තරායිකො, දුතියස්‌ස ඣානස්‌ස අධිගමාය අන්‌තරායිකො, තතියස්‌ස ඣානස්‌ස අධිගමාය අන්‌තරායිකො, චතුත්‌ථස්‌ස ඣානස්‌ස අධිගමාය අන්‌තරායිකො, ඣානානං විමොක්‌ඛානං සමාධීනං සමාපත්‌තීනං නෙක්‌ඛම්‌මානං නිස්‌සරණානං පවිවෙකානං කුසලානං ධම්‌මානං අධිගමාය අන්‌තරායිකො. තස්‌මාති තඞ්‌කාරණා. සරමානෙනාති ජානමානෙන සඤ්‌ජානමානෙන. විසුද්‌ධාපෙක්‌ඛෙනාති වුට්‌ඨාතුකාමෙන විසුජ්‌ඣිතුකාමෙන. සන්‌තී නාම ආපත්‌ති අජ්‌ඣාපන්‌නා වා හොති, ආපජ්‌ජිත්‌වා වා අවුට්‌ඨිතා. ආවිකාතබ්‌බාති ආවිකාතබ්‌බා සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ වා ගණමජ්‌ඣෙ වා එකපුග්‌ගලෙ වා. ආවිකතා හිස්‌ස ඵාසු හොතීති. කිස්‌ස ඵාසු හොති? පඨමස්‌ස ඣානස්‌ස අධිගමාය ඵාසු හොති, දුතියස්‌ස ඣානස්‌ස අධිගමාය ඵාසු හොති, තතියස්‌ස ඣානස්‌ස අධිගමාය ඵාසු හොති, චතුත්‌ථස්‌ස ඣානස්‌ස අධිගමාය ඵාසු හොති, ඣානානං විමොක්‌ඛානං සමාධීනං සමාපත්‌තීනං නෙක්‌ඛම්‌මානං නිස්‌සරණානං පවිවෙකානං කුසලානං ධම්‌මානං අධිගමාය ඵාසු හොතීති.
135.Pātimokkhanti ādimetaṃ mukhametaṃ pamukhametaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ. Tena vuccati pātimokkhanti. Āyasmantoti piyavacanametaṃ garuvacanametaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ āyasmantoti. Uddisissāmīti ācikkhissāmi desessāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttāniṃ karissāmi 5 pakāsessāmi. Tanti pātimokkhaṃ vuccati. Sabbeva santāti yāvatikā tassā parisāya therā ca navā ca majjhimā ca, ete vuccanti sabbeva santāti. Sādhukaṃ suṇomāti aṭṭhiṃ katvā manasi katvā sabbacetasā 6 samannāharāma. Manasi karomāti ekaggacittā avikkhittacittā avisāhaṭacittā nisāmema. Yassa siyā āpattīti therassa vā navassa vā majjhimassa vā, pañcannaṃ vā āpattikkhandhānaṃ aññatarā āpatti, sattannaṃ vā āpattikkhandhānaṃ aññatarā āpatti. So āvikareyyāti so deseyya, so vivareyya, so uttāniṃ kareyya, so pakāseyya saṅghamajjhe vā gaṇamajjhe vā ekapuggale vā. Asantī nāma āpatti anajjhāpannā vā hoti, āpajjitvā vā vuṭṭhitā. Tuṇhī bhavitabbanti adhivāsetabbaṃ na byāharitabbaṃ. Parisuddhāti vedissāmīti jānissāmi dhāressāmi. Yathā kho pana paccekapuṭṭhassa veyyākaraṇaṃ hotīti yathā ekena eko puṭṭho byākareyya, evameva tassā parisāya jānitabbaṃ maṃ pucchatīti. Evarūpā nāma parisā bhikkhuparisā vuccati. Yāvatatiyaṃ anussāvitaṃ hotīti sakimpi anussāvitaṃ hoti, dutiyampi anussāvitaṃ hoti, tatiyampi anussāvitaṃ hoti. Saramānoti jānamāno sañjānamāno. Santī nāma āpatti ajjhāpannā vā hoti, āpajjitvā vā avuṭṭhitā. Nāvikareyyāti na deseyya, na vivareyya, na uttāniṃ kareyya, na pakāseyya saṅghamajjhe vā gaṇamajjhe vā ekapuggale vā. Sampajānamusāvādassa hotīti. Sampajānamusāvāde kiṃ hoti? Dukkaṭaṃ hoti. Antarāyiko dhammo vutto bhagavatāti. Kissa antarāyiko? Paṭhamassa jhānassa adhigamāya antarāyiko, dutiyassa jhānassa adhigamāya antarāyiko, tatiyassa jhānassa adhigamāya antarāyiko, catutthassa jhānassa adhigamāya antarāyiko, jhānānaṃ vimokkhānaṃ samādhīnaṃ samāpattīnaṃ nekkhammānaṃ nissaraṇānaṃ pavivekānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ adhigamāya antarāyiko. Tasmāti taṅkāraṇā. Saramānenāti jānamānena sañjānamānena. Visuddhāpekkhenāti vuṭṭhātukāmena visujjhitukāmena. Santī nāma āpatti ajjhāpannā vā hoti, āpajjitvā vā avuṭṭhitā. Āvikātabbāti āvikātabbā saṅghamajjhe vā gaṇamajjhe vā ekapuggale vā. Āvikatā hissa phāsu hotīti. Kissa phāsu hoti? Paṭhamassa jhānassa adhigamāya phāsu hoti, dutiyassa jhānassa adhigamāya phāsu hoti, tatiyassa jhānassa adhigamāya phāsu hoti, catutthassa jhānassa adhigamāya phāsu hoti, jhānānaṃ vimokkhānaṃ samādhīnaṃ samāpattīnaṃ nekkhammānaṃ nissaraṇānaṃ pavivekānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ adhigamāya phāsu hotīti.
136. තෙන ඛො පන සමයෙන භික්‌ඛූ – භගවතා පාතිමොක්‌ඛුද්‌දෙසො අනුඤ්‌ඤාතොති – දෙවසිකං පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිසන්‌ති. භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං. න, භික්‌ඛවෙ, දෙවසිකං පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිසිතබ්‌බං. යො උද්‌දිසෙය්‍ය, ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌ස. අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, උපොසථෙ පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිසිතුන්‌ති.
136. Tena kho pana samayena bhikkhū – bhagavatā pātimokkhuddeso anuññātoti – devasikaṃ pātimokkhaṃ uddisanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Na, bhikkhave, devasikaṃ pātimokkhaṃ uddisitabbaṃ. Yo uddiseyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, uposathe pātimokkhaṃ uddisitunti.
තෙන ඛො පන සමයෙන භික්‌ඛූ – භගවතා උපොසථෙ පාතිමොක්‌ඛුද්‌දෙසො අනුඤ්‌ඤාතොති – පක්‌ඛස්‌ස තික්‌ඛත්‌තුං පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිසන්‌ති, චාතුද්‌දසෙ පන්‌නරසෙ අට්‌ඨමියා ච පක්‌ඛස්‌ස. භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං. න, භික්‌ඛවෙ, පක්‌ඛස්‌ස තික්‌ඛත්‌තුං පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිසිතබ්‌බං. යො උද්‌දිසෙය්‍ය, ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌ස. අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, සකිං පක්‌ඛස්‌ස චාතුද්‌දසෙ වා පන්‌නරසෙ වා පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිසිතුන්‌ති.
Tena kho pana samayena bhikkhū – bhagavatā uposathe pātimokkhuddeso anuññātoti – pakkhassa tikkhattuṃ pātimokkhaṃ uddisanti, cātuddase pannarase aṭṭhamiyā ca pakkhassa. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Na, bhikkhave, pakkhassa tikkhattuṃ pātimokkhaṃ uddisitabbaṃ. Yo uddiseyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, sakiṃ pakkhassa cātuddase vā pannarase vā pātimokkhaṃ uddisitunti.
තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්‌බග්‌ගියා භික්‌ඛූ යථාපරිසාය පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිසන්‌ති සකාය සකාය පරිසාය. භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං. න, භික්‌ඛවෙ, යථාපරිසාය පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිසිතබ්‌බං සකාය සකාය පරිසාය. යො උද්‌දිසෙය්‍ය, ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌ස. අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, සමග්‌ගානං උපොසථකම්‌මන්‌ති.
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū yathāparisāya pātimokkhaṃ uddisanti sakāya sakāya parisāya. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Na, bhikkhave, yathāparisāya pātimokkhaṃ uddisitabbaṃ sakāya sakāya parisāya. Yo uddiseyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, samaggānaṃ uposathakammanti.
අථ ඛො භික්‌ඛූනං එතදහොසි – ‘‘භගවතා පඤ්‌ඤත්‌තං ‘සමග්‌ගානං උපොසථකම්‌ම’න්‌ති. කිත්‌තාවතා නු ඛො සාමග්‌ගී හොති, යාවතා එකාවාසො, උදාහු සබ්‌බා පථවී’’ති? භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, එත්‌තාවතා සාමග්‌ගී යාවතා එකාවාසොති.
Atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘bhagavatā paññattaṃ ‘samaggānaṃ uposathakamma’nti. Kittāvatā nu kho sāmaggī hoti, yāvatā ekāvāso, udāhu sabbā pathavī’’ti? Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi, bhikkhave, ettāvatā sāmaggī yāvatā ekāvāsoti.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / සන්‌නිපාතානුජානනාදිකථා • Sannipātānujānanādikathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / සන්‌නිපාතානුජානනාදිකථාවණ්‌ණනා • Sannipātānujānanādikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / සන්‌නිපාතානුජානනාදිකථාවණ්‌ණනා • Sannipātānujānanādikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / සන්‌නිපාතානුජානනාදිකථාවණ්‌ණනා • Sannipātānujānanādikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 68. සන්‌නිපාතානුජානනාදිකථා • 68. Sannipātānujānanādikathā
