| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
९. पातिमोक्खट्ठपनक्खन्धको
9. Pātimokkhaṭṭhapanakkhandhako
पातिमोक्खुद्देसयाचनकथावण्णना
Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
३८३. पातिमोक्खट्ठपनक्खन्धके पाळियं नन्दिमुखियाति ओदातदिसामुखताय तुट्ठमुखिया। ‘‘उद्धस्तं अरुण’’न्ति वत्वापि ‘‘उद्दिसतु, भन्ते, भगवा’’ति पातिमोक्खुद्देसयाचनं अनुपोसथे उपोसथकरणपटिक्खेपस्स सिक्खापदस्स अपञ्ञत्तत्ता थेरेन कतन्ति दट्ठब्बं। कस्मा पन भगवा एवं तुण्हीभूतोव तियामरत्तिं वीतिनामेसीति? अपरिसुद्धाय परिसाय उपोसथादिसंवासकरणस्स सावज्जतं भिक्खुसङ्घे पाकटं कातुं, तञ्च आयतिं भिक्खूनं तथापटिपज्जनत्थं सिक्खापदं ञापेतुं। केचि पनेत्थ ‘‘अपरिसुद्धम्पि पुग्गलं तस्स सम्मुखा ‘अपरिसुद्धो’ति वत्तुं महाकरुणाय अविसहन्तो भगवा तथा निसीदी’’ति कारणं वदन्ति। तं अकारणं पच्छापि अवत्तब्बतो, महामोग्गल्लानत्थेरेनापि तं बाहायं गहेत्वा बहि नीहरणस्स अकत्तब्बतापसङ्गतो। तस्मा यथावुत्तमेवेत्थ कारणन्ति। तेनेव ‘‘अट्ठानमेतं, भिक्खवे, अनवकासो, यं तथागतो अपरिसुद्धाय परिसाय उपोसथं करेय्य, पातिमोक्खं उद्दिसेय्या’’ति (अ॰ नि॰ ८.२०; चूळव॰ ३८६; उदा॰ ४५) वत्वा ‘‘न च, भिक्खवे, सापत्तिकेन पातिमोक्खं सोतब्ब’’न्तिआदिना (चूळव॰ ३८६) सापत्तिकपरिसाय कत्तब्बविधि दस्सितो।
383. Pātimokkhaṭṭhapanakkhandhake pāḷiyaṃ nandimukhiyāti odātadisāmukhatāya tuṭṭhamukhiyā. ‘‘Uddhastaṃ aruṇa’’nti vatvāpi ‘‘uddisatu, bhante, bhagavā’’ti pātimokkhuddesayācanaṃ anuposathe uposathakaraṇapaṭikkhepassa sikkhāpadassa apaññattattā therena katanti daṭṭhabbaṃ. Kasmā pana bhagavā evaṃ tuṇhībhūtova tiyāmarattiṃ vītināmesīti? Aparisuddhāya parisāya uposathādisaṃvāsakaraṇassa sāvajjataṃ bhikkhusaṅghe pākaṭaṃ kātuṃ, tañca āyatiṃ bhikkhūnaṃ tathāpaṭipajjanatthaṃ sikkhāpadaṃ ñāpetuṃ. Keci panettha ‘‘aparisuddhampi puggalaṃ tassa sammukhā ‘aparisuddho’ti vattuṃ mahākaruṇāya avisahanto bhagavā tathā nisīdī’’ti kāraṇaṃ vadanti. Taṃ akāraṇaṃ pacchāpi avattabbato, mahāmoggallānattherenāpi taṃ bāhāyaṃ gahetvā bahi nīharaṇassa akattabbatāpasaṅgato. Tasmā yathāvuttamevettha kāraṇanti. Teneva ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ tathāgato aparisuddhāya parisāya uposathaṃ kareyya, pātimokkhaṃ uddiseyyā’’ti (a. ni. 8.20; cūḷava. 386; udā. 45) vatvā ‘‘na ca, bhikkhave, sāpattikena pātimokkhaṃ sotabba’’ntiādinā (cūḷava. 386) sāpattikaparisāya kattabbavidhi dassito.
सङ्कस्सरसमाचारन्ति किञ्चिदेव असारुप्पं दिस्वा ‘‘इदं इमिना कतं भविस्सती’’ति परेहि सङ्काय सरितब्बसमाचारं, अत्तना वा ‘‘मम अनाचारं एते जानन्ती’’ति सङ्काय सरितब्बसमाचारं। समणवेसधारणेन, सङ्घिकपच्चयभागगहणादिना च जीविकं कप्पेन्तो ‘‘अहं समणो’’ति पटिञ्ञं अदेन्तोपि अत्थतो देन्तो विय होतीति ‘‘समणपटिञ्ञं ब्रह्मचारिपटिञ्ञ’’न्ति वुत्तं। अवस्सुतन्ति किलेसावस्सनेन तिन्तं। सञ्जातदुस्सिल्यकचवरत्ता कसम्बुजातं , असारताय वा कसम्बु विय जातं। बहिद्वारकोट्ठका निक्खामेत्वाति द्वारसालतो बहि निक्खमापेत्वा।
Saṅkassarasamācāranti kiñcideva asāruppaṃ disvā ‘‘idaṃ iminā kataṃ bhavissatī’’ti parehi saṅkāya saritabbasamācāraṃ, attanā vā ‘‘mama anācāraṃ ete jānantī’’ti saṅkāya saritabbasamācāraṃ. Samaṇavesadhāraṇena, saṅghikapaccayabhāgagahaṇādinā ca jīvikaṃ kappento ‘‘ahaṃ samaṇo’’ti paṭiññaṃ adentopi atthato dento viya hotīti ‘‘samaṇapaṭiññaṃ brahmacāripaṭiñña’’nti vuttaṃ. Avassutanti kilesāvassanena tintaṃ. Sañjātadussilyakacavarattā kasambujātaṃ, asāratāya vā kasambu viya jātaṃ. Bahidvārakoṭṭhakā nikkhāmetvāti dvārasālato bahi nikkhamāpetvā.
३८४. महासमुद्दे अभिरमन्तीति बहुसो दस्सनपविसनादिना महासमुद्दे अभिरतिं विन्दन्ति। न आयतकेनेव पपातोति छिन्नतटमहासोब्भो विय न आदितोव निन्नोति अत्थो। ठितधम्मोति अवट्ठितसभावो। पूरत्तन्ति पुण्णत्तं। नागाति सप्पजातिका।
384.Mahāsamuddeabhiramantīti bahuso dassanapavisanādinā mahāsamudde abhiratiṃ vindanti. Na āyatakeneva papātoti chinnataṭamahāsobbho viya na āditova ninnoti attho. Ṭhitadhammoti avaṭṭhitasabhāvo. Pūrattanti puṇṇattaṃ. Nāgāti sappajātikā.
पातिमोक्खुद्देसयाचनकथावण्णना निट्ठिता।
Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi
१. पातिमोक्खुद्देसयाचना • 1. Pātimokkhuddesayācanā
२. महासमुद्देअट्ठच्छरियं • 2. Mahāsamuddeaṭṭhacchariyaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / पातिमोक्खुद्देसयाचनकथा • Pātimokkhuddesayācanakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
पातिमोक्खुद्देसयाचनकथावण्णना • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
महासमुद्दे अट्ठच्छरियकथावण्णना • Mahāsamudde aṭṭhacchariyakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / पातिमोक्खुद्देसयाचनकथावण्णना • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १. पातिमोक्खुद्देसयाचनकथा • 1. Pātimokkhuddesayācanakathā
