Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    ౯. పాతిమోక్ఖట్ఠపనక్ఖన్ధకం

    9. Pātimokkhaṭṭhapanakkhandhakaṃ

    పాతిమోక్ఖుద్దేసయాచనకథావణ్ణనా

    Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā

    ౩౮౩. పాతిమోక్ఖట్ఠపనక్ఖన్ధకే తదహూతి (ఉదా॰ అట్ఠ॰ ౪౫) తస్మిం అహని తస్మిం దివసే. ఉపోసథేతి ఏత్థ ఉపవసన్తి ఏత్థాతి ఉపోసథో, ఉపవసన్తీతి సీలేన వా అనసనేన వా ఉపేతా హుత్వా వసన్తీతి అత్థో. అయఞ్హి ఉపోసథ-సద్దో ‘‘అట్ఠఙ్గసమన్నాగతం ఉపోసథం ఉపవసామీ’’తిఆదీసు (అ॰ ని॰ ౩.౭౧; ౧౦.౪౬) సీలే ఆగతో. ‘‘ఉపోసథో వా పవారణా వా’’తిఆదీసు (మహావ॰ ౧౫౫) పాతిమోక్ఖుద్దేసాదివినయకమ్మే. ‘‘గోపాలకూపోసథో నిగణ్ఠూపోసథో’’తిఆదీసు (అ॰ ని॰ ౩.౭౧) ఉపవాసే. ‘‘ఉపోసథో నామ నాగరాజా’’తిఆదీసు (దీ॰ ని॰ ౨.౨౪౬; మ॰ ని॰ ౩.౨౫౮) పఞ్ఞత్తియం. ‘‘అజ్జుపోసథో పన్నరసో’’తిఆదీసు (మహావ॰ ౧౬౮) దివసే. ఇధాపి దివసేయేవ దట్ఠబ్బో. తస్మా తదహుపోసథేతి తస్మిం ఉపోసథదివసభూతే అహనీతి అత్థో. నిసిన్నో హోతీతి మహాభిక్ఖుసఙ్ఘపరివుతో ఓవాదపాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితుం ఉపాసికాయ రతనపాసాదే నిసిన్నో హోతి. నిసజ్జ పన భిక్ఖూనం చిత్తాని ఓలోకేన్తో ఏకం దుస్సీలపుగ్గలం దిస్వా ‘‘సచాహం ఇమస్మిం పుగ్గలే ఇధ నిసిన్నేయేవ పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసిస్సామి, సత్తధావస్స ముద్ధా ఫలిస్సతీ’’తి తస్మిం అనుకమ్పాయ తుణ్హీయేవ అహోసి.

    383. Pātimokkhaṭṭhapanakkhandhake tadahūti (udā. aṭṭha. 45) tasmiṃ ahani tasmiṃ divase. Uposatheti ettha upavasanti etthāti uposatho, upavasantīti sīlena vā anasanena vā upetā hutvā vasantīti attho. Ayañhi uposatha-saddo ‘‘aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasāmī’’tiādīsu (a. ni. 3.71; 10.46) sīle āgato. ‘‘Uposatho vā pavāraṇā vā’’tiādīsu (mahāva. 155) pātimokkhuddesādivinayakamme. ‘‘Gopālakūposatho nigaṇṭhūposatho’’tiādīsu (a. ni. 3.71) upavāse. ‘‘Uposatho nāma nāgarājā’’tiādīsu (dī. ni. 2.246; ma. ni. 3.258) paññattiyaṃ. ‘‘Ajjuposatho pannaraso’’tiādīsu (mahāva. 168) divase. Idhāpi divaseyeva daṭṭhabbo. Tasmā tadahuposatheti tasmiṃ uposathadivasabhūte ahanīti attho. Nisinno hotīti mahābhikkhusaṅghaparivuto ovādapātimokkhaṃ uddisituṃ upāsikāya ratanapāsāde nisinno hoti. Nisajja pana bhikkhūnaṃ cittāni olokento ekaṃ dussīlapuggalaṃ disvā ‘‘sacāhaṃ imasmiṃ puggale idha nisinneyeva pātimokkhaṃ uddisissāmi, sattadhāvassa muddhā phalissatī’’ti tasmiṃ anukampāya tuṇhīyeva ahosi.

    అభిక్కన్తాతి అతిక్కన్తా పరిక్ఖీణా. ఉద్ధస్తే అరుణేతి ఉగ్గతే అరుణసీసే. నన్దిముఖియాతి తుట్ఠిముఖియా. ఉద్ధస్తం అరుణన్తి అరుణుగ్గమనం పత్వాపి ‘‘ఉద్దిసతు, భన్తే, భగవా భిక్ఖూనం పాతిమోక్ఖ’’న్తి థేరో భగవన్తం పాతిమోక్ఖుద్దేసం యాచి తస్మిం కాలే ‘‘న, భిక్ఖవే, అనుపోసథే ఉపోసథో కాతబ్బో’’తి (మహావ॰ ౧౮౩) సిక్ఖాపదస్స అపఞ్ఞత్తత్తా. అపరిసుద్ధా, ఆనన్ద, పరిసాతి తిక్ఖత్తుం థేరేన పాతిమోక్ఖుద్దేసస్స యాచితత్తా అనుద్దేసస్స కారణం కథేన్తో ‘‘అసుకపుగ్గలో అపరిసుద్ధో’’తి అవత్వా ‘‘అపరిసుద్ధా, ఆనన్ద, పరిసా’’తి ఆహ . కస్మా పన భగవా తియామరత్తిం తథా వీతినామేసి? తతో పట్ఠాయ ఓవాదపాతిమోక్ఖం అనుద్దిసితుకామో తస్స వత్థుం పాకటం కాతుం.

    Abhikkantāti atikkantā parikkhīṇā. Uddhaste aruṇeti uggate aruṇasīse. Nandimukhiyāti tuṭṭhimukhiyā. Uddhastaṃ aruṇanti aruṇuggamanaṃ patvāpi ‘‘uddisatu, bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkha’’nti thero bhagavantaṃ pātimokkhuddesaṃ yāci tasmiṃ kāle ‘‘na, bhikkhave, anuposathe uposatho kātabbo’’ti (mahāva. 183) sikkhāpadassa apaññattattā. Aparisuddhā, ānanda, parisāti tikkhattuṃ therena pātimokkhuddesassa yācitattā anuddesassa kāraṇaṃ kathento ‘‘asukapuggalo aparisuddho’’ti avatvā ‘‘aparisuddhā, ānanda, parisā’’ti āha . Kasmā pana bhagavā tiyāmarattiṃ tathā vītināmesi? Tato paṭṭhāya ovādapātimokkhaṃ anuddisitukāmo tassa vatthuṃ pākaṭaṃ kātuṃ.

    అద్దసాతి కథం అద్దస. అత్తనో చేతోపరియఞాణేన తస్సం పరిసతి భిక్ఖూనం చిత్తాని పరిజానన్తో తస్స పురిసస్స దుస్సీల్యచిత్తం పస్సి. యస్మా పన చిత్తే దిట్ఠే తంసమఙ్గీపుగ్గలో దిట్ఠో నామ హోతి, తస్మా ‘‘అద్దసా ఖో ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో తం పుగ్గలం దుస్సీల’’న్తి వుత్తం. యథేవ హి అనాగతే సత్తసు దివసేసు పవత్తం పరేసం చిత్తం చేతోపరియఞాణలాభీ పజానాతి, ఏవం అతీతేపీతి. దుస్సీలన్తి నిస్సీలం, సీలవిరహితన్తి అత్థో. పాపధమ్మన్తి దుస్సీలత్తా ఏవ హీనజ్ఝాసయతాయ లామకసభావం. అసుచిన్తి అపరిసుద్ధేహి కాయకమ్మాదీహి సమన్నాగతత్తా న సుచిం. సఙ్కస్సరసమాచారన్తి కిఞ్చిదేవ అసారుప్పం దిస్వా ‘‘ఇదం ఇమినా కతం భవిస్సతీ’’తి ఏవం పరేసం ఆసఙ్కనీయతాయ సఙ్కాయ సరితబ్బసమాచారం. అథ వా కేనచిదేవ కరణీయేన మన్తయన్తే భిక్ఖూ దిస్వా ‘‘కచ్చి ను ఖో ఇమే మయా కతకమ్మం జానిత్వా మన్తేన్తీ’’తి అత్తనోయేవ సఙ్కాయ సరితబ్బసమాచారం. లజ్జితబ్బతాయ పటిచ్ఛాదేతబ్బస్స కరణతో పటిచ్ఛన్నం కమ్మన్తం ఏతస్సాతి పటిచ్ఛన్నకమ్మన్తం. కుచ్ఛితసమణవేసధారితాయ న సమణన్తి అస్సమణం. సలాకగ్గహణాదీసు ‘‘కిత్తకా సమణా’’తి గణనాయ ‘‘అహమ్పి సమణోమ్హీ’’తి మిచ్ఛాపటిఞ్ఞాయ సమణపటిఞ్ఞం. అసేట్ఠచారితాయ అబ్రహ్మచారిం. అఞ్ఞే బ్రహ్మచారినో సునివత్థే సుపారుతే కుసుమ్భకపటధరే గామనిగమాదీసు పిణ్డాయ చరిత్వా జీవికం కప్పేన్తే దిస్వా అబ్రహ్మచారీ సమానో సయమ్పి తాదిసేన ఆకారేన పటిపజ్జన్తో ఉపోసథాదీసు చ సన్దిస్సన్తో ‘‘అహమ్పి బ్రహ్మచారీ’’తి పటిఞ్ఞం దేన్తో వియ హోతీతి బ్రహ్మచారిపటిఞ్ఞం. పూతినా కమ్మేన సీలవిపత్తియా అన్తో అనుపవిట్ఠత్తా అన్తోపూతిం. ఛహి ద్వారేహి రాగాదికిలేసావస్సవేన తిన్తత్తా అవస్సుతం. సఞ్జాతరాగాదికచవరత్తా సీలవన్తేహి ఛడ్డేతబ్బత్తా చ కసమ్బుజాతం. మజ్ఝే భిక్ఖుసఙ్ఘస్స నిసిన్నన్తి సఙ్ఘపరియాపన్నో వియ భిక్ఖుసఙ్ఘస్స అన్తో నిసిన్నం.

    Addasāti kathaṃ addasa. Attano cetopariyañāṇena tassaṃ parisati bhikkhūnaṃ cittāni parijānanto tassa purisassa dussīlyacittaṃ passi. Yasmā pana citte diṭṭhe taṃsamaṅgīpuggalo diṭṭho nāma hoti, tasmā ‘‘addasā kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ dussīla’’nti vuttaṃ. Yatheva hi anāgate sattasu divasesu pavattaṃ paresaṃ cittaṃ cetopariyañāṇalābhī pajānāti, evaṃ atītepīti. Dussīlanti nissīlaṃ, sīlavirahitanti attho. Pāpadhammanti dussīlattā eva hīnajjhāsayatāya lāmakasabhāvaṃ. Asucinti aparisuddhehi kāyakammādīhi samannāgatattā na suciṃ. Saṅkassarasamācāranti kiñcideva asāruppaṃ disvā ‘‘idaṃ iminā kataṃ bhavissatī’’ti evaṃ paresaṃ āsaṅkanīyatāya saṅkāya saritabbasamācāraṃ. Atha vā kenacideva karaṇīyena mantayante bhikkhū disvā ‘‘kacci nu kho ime mayā katakammaṃ jānitvā mantentī’’ti attanoyeva saṅkāya saritabbasamācāraṃ. Lajjitabbatāya paṭicchādetabbassa karaṇato paṭicchannaṃ kammantaṃ etassāti paṭicchannakammantaṃ. Kucchitasamaṇavesadhāritāya na samaṇanti assamaṇaṃ. Salākaggahaṇādīsu ‘‘kittakā samaṇā’’ti gaṇanāya ‘‘ahampi samaṇomhī’’ti micchāpaṭiññāya samaṇapaṭiññaṃ. Aseṭṭhacāritāya abrahmacāriṃ. Aññe brahmacārino sunivatthe supārute kusumbhakapaṭadhare gāmanigamādīsu piṇḍāya caritvā jīvikaṃ kappente disvā abrahmacārī samāno sayampi tādisena ākārena paṭipajjanto uposathādīsu ca sandissanto ‘‘ahampi brahmacārī’’ti paṭiññaṃ dento viya hotīti brahmacāripaṭiññaṃ. Pūtinā kammena sīlavipattiyā anto anupaviṭṭhattā antopūtiṃ. Chahi dvārehi rāgādikilesāvassavena tintattā avassutaṃ. Sañjātarāgādikacavarattā sīlavantehi chaḍḍetabbattā ca kasambujātaṃ. Majjhe bhikkhusaṅghassa nisinnanti saṅghapariyāpanno viya bhikkhusaṅghassa anto nisinnaṃ.

    దిట్ఠోసీతి ‘‘అయం న పకతత్తో’’తి భగవతా దిట్ఠో అసి. యస్మా చ ఏవం దిట్ఠో, తస్మా నత్థి తే తవ భిక్ఖూహి సద్ధిం ఏకకమ్మాదిసంవాసో. యస్మా పన సో సంవాసో తవ నత్థి, తస్మా ఉట్ఠేహి ఆవుసోతి ఏవమేత్థ పదయోజనా వేదితబ్బా. తతియమ్పి ఖో సో పుగ్గలో తుణ్హీ అహోసీతి అనేకవారం వత్వాపి ‘‘థేరో సయమేవ నిబ్బిన్నో ఓరమిస్సతి, ఇదాని ఇమేసం పటిపత్తిం జానిస్సామీ’’తి వా అధిప్పాయేన తుణ్హీ అహోసి. బాహాయం గహేత్వాతి ‘‘భగవతా మయా చ యాథావతో దిట్ఠో, యావతతియం ‘ఉట్ఠేహీ’తి చ వుత్తో న ఉట్ఠాతి, ఇదానిస్స నిక్కడ్ఢనకాలో , మా సఙ్ఘస్స ఉపోసథన్తరాయో అహోసీ’’తి బాహాయం అగ్గహేసి. బహి ద్వారకోట్ఠకా నిక్ఖామేత్వాతి ద్వారకోట్ఠకా ద్వారసాలతో నిక్ఖామేత్వా, బహీతి పన నిక్ఖామితట్ఠానదస్సనం. అథ వా బహిద్వారకోట్ఠకాతి బహిద్వారకోట్ఠకతోపి నిక్ఖామేత్వా, న అన్తోద్వారకోట్ఠకతో ఏవ. ఉభయథాపి విహారతో బహికత్వాతి అత్థో. సూచిఘటికం దత్వాతి అగ్గళసూచిఞ్చ ఉపరిఘటికఞ్చ ఆదహిత్వా, సుట్ఠు కవాటం థకేత్వాతి అత్థో. యావ బాహాగహణాపి నామాతి ‘‘అపరిసుద్ధా, ఆనన్ద, పరిసా’’తి వచనం సుత్వా ఏవ హి తేన పక్కమితబ్బం సియా, ఏవం అపక్కమిత్వా యావ బాహాగహణాపి నామ సో మోఘపురిసో ఆగమిస్సతి, అచ్ఛరియమిదన్తి దస్సేతి. ఇదఞ్చ గరహణచ్ఛరియమేవాతి వేదితబ్బం.

    Diṭṭhosīti ‘‘ayaṃ na pakatatto’’ti bhagavatā diṭṭho asi. Yasmā ca evaṃ diṭṭho, tasmā natthi te tava bhikkhūhi saddhiṃ ekakammādisaṃvāso. Yasmā pana so saṃvāso tava natthi, tasmā uṭṭhehi āvusoti evamettha padayojanā veditabbā. Tatiyampi kho so puggalo tuṇhī ahosīti anekavāraṃ vatvāpi ‘‘thero sayameva nibbinno oramissati, idāni imesaṃ paṭipattiṃ jānissāmī’’ti vā adhippāyena tuṇhī ahosi. Bāhāyaṃ gahetvāti ‘‘bhagavatā mayā ca yāthāvato diṭṭho, yāvatatiyaṃ ‘uṭṭhehī’ti ca vutto na uṭṭhāti, idānissa nikkaḍḍhanakālo , mā saṅghassa uposathantarāyo ahosī’’ti bāhāyaṃ aggahesi. Bahi dvārakoṭṭhakā nikkhāmetvāti dvārakoṭṭhakā dvārasālato nikkhāmetvā, bahīti pana nikkhāmitaṭṭhānadassanaṃ. Atha vā bahidvārakoṭṭhakāti bahidvārakoṭṭhakatopi nikkhāmetvā, na antodvārakoṭṭhakato eva. Ubhayathāpi vihārato bahikatvāti attho. Sūcighaṭikaṃ datvāti aggaḷasūciñca uparighaṭikañca ādahitvā, suṭṭhu kavāṭaṃ thaketvāti attho. Yāva bāhāgahaṇāpi nāmāti ‘‘aparisuddhā, ānanda, parisā’’ti vacanaṃ sutvā eva hi tena pakkamitabbaṃ siyā, evaṃ apakkamitvā yāva bāhāgahaṇāpi nāma so moghapuriso āgamissati, acchariyamidanti dasseti. Idañca garahaṇacchariyamevāti veditabbaṃ.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / చూళవగ్గపాళి • Cūḷavaggapāḷi / ౧. పాతిమోక్ఖుద్దేసయాచనా • 1. Pātimokkhuddesayācanā

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / చూళవగ్గ-అట్ఠకథా • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / పాతిమోక్ఖుద్దేసయాచనకథా • Pātimokkhuddesayācanakathā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / పాతిమోక్ఖుద్దేసయాచనకథావణ్ణనా • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / పాతిమోక్ఖుద్దేసయాచనకథావణ్ణనా • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౧. పాతిమోక్ఖుద్దేసయాచనకథా • 1. Pātimokkhuddesayācanakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact