| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
๙. ปาติโมกฺขฎฺฐปนกฺขนฺธโก
9. Pātimokkhaṭṭhapanakkhandhako
ปาติโมกฺขุเทฺทสยาจนกถาวณฺณนา
Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
๓๘๓. ปาติโมกฺขฎฺฐปนกฺขนฺธเก ปาฬิยํ นนฺทิมุขิยาติ โอทาตทิสามุขตาย ตุฎฺฐมุขิยาฯ ‘‘อุทฺธสฺตํ อรุณ’’นฺติ วตฺวาปิ ‘‘อุทฺทิสตุ, ภเนฺต, ภควา’’ติ ปาติโมกฺขุเทฺทสยาจนํ อนุโปสเถ อุโปสถกรณปฎิเกฺขปสฺส สิกฺขาปทสฺส อปญฺญตฺตตฺตา เถเรน กตนฺติ ทฎฺฐพฺพํฯ กสฺมา ปน ภควา เอวํ ตุณฺหีภูโตว ติยามรตฺติํ วีตินาเมสีติ? อปริสุทฺธาย ปริสาย อุโปสถาทิสํวาสกรณสฺส สาวชฺชตํ ภิกฺขุสเงฺฆ ปากฎํ กาตุํ, ตญฺจ อายติํ ภิกฺขูนํ ตถาปฎิปชฺชนตฺถํ สิกฺขาปทํ ญาเปตุํฯ เกจิ ปเนตฺถ ‘‘อปริสุทฺธมฺปิ ปุคฺคลํ ตสฺส สมฺมุขา ‘อปริสุโทฺธ’ติ วตฺตุํ มหากรุณาย อวิสหโนฺต ภควา ตถา นิสีที’’ติ การณํ วทนฺติฯ ตํ อการณํ ปจฺฉาปิ อวตฺตพฺพโต, มหาโมคฺคลฺลานเตฺถเรนาปิ ตํ พาหายํ คเหตฺวา พหิ นีหรณสฺส อกตฺตพฺพตาปสงฺคโตฯ ตสฺมา ยถาวุตฺตเมเวตฺถ การณนฺติฯ เตเนว ‘‘อฎฺฐานเมตํ, ภิกฺขเว, อนวกาโส, ยํ ตถาคโต อปริสุทฺธาย ปริสาย อุโปสถํ กเรยฺย, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิเสยฺยา’’ติ (อ. นิ. ๘.๒๐; จูฬว. ๓๘๖; อุทา. ๔๕) วตฺวา ‘‘น จ, ภิกฺขเว, สาปตฺติเกน ปาติโมกฺขํ โสตพฺพ’’นฺติอาทินา (จูฬว. ๓๘๖) สาปตฺติกปริสาย กตฺตพฺพวิธิ ทสฺสิโตฯ
383. Pātimokkhaṭṭhapanakkhandhake pāḷiyaṃ nandimukhiyāti odātadisāmukhatāya tuṭṭhamukhiyā. ‘‘Uddhastaṃ aruṇa’’nti vatvāpi ‘‘uddisatu, bhante, bhagavā’’ti pātimokkhuddesayācanaṃ anuposathe uposathakaraṇapaṭikkhepassa sikkhāpadassa apaññattattā therena katanti daṭṭhabbaṃ. Kasmā pana bhagavā evaṃ tuṇhībhūtova tiyāmarattiṃ vītināmesīti? Aparisuddhāya parisāya uposathādisaṃvāsakaraṇassa sāvajjataṃ bhikkhusaṅghe pākaṭaṃ kātuṃ, tañca āyatiṃ bhikkhūnaṃ tathāpaṭipajjanatthaṃ sikkhāpadaṃ ñāpetuṃ. Keci panettha ‘‘aparisuddhampi puggalaṃ tassa sammukhā ‘aparisuddho’ti vattuṃ mahākaruṇāya avisahanto bhagavā tathā nisīdī’’ti kāraṇaṃ vadanti. Taṃ akāraṇaṃ pacchāpi avattabbato, mahāmoggallānattherenāpi taṃ bāhāyaṃ gahetvā bahi nīharaṇassa akattabbatāpasaṅgato. Tasmā yathāvuttamevettha kāraṇanti. Teneva ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ tathāgato aparisuddhāya parisāya uposathaṃ kareyya, pātimokkhaṃ uddiseyyā’’ti (a. ni. 8.20; cūḷava. 386; udā. 45) vatvā ‘‘na ca, bhikkhave, sāpattikena pātimokkhaṃ sotabba’’ntiādinā (cūḷava. 386) sāpattikaparisāya kattabbavidhi dassito.
สงฺกสฺสรสมาจารนฺติ กิญฺจิเทว อสารุปฺปํ ทิสฺวา ‘‘อิทํ อิมินา กตํ ภวิสฺสตี’’ติ ปเรหิ สงฺกาย สริตพฺพสมาจารํ, อตฺตนา วา ‘‘มม อนาจารํ เอเต ชานนฺตี’’ติ สงฺกาย สริตพฺพสมาจารํฯ สมณเวสธารเณน, สงฺฆิกปจฺจยภาคคหณาทินา จ ชีวิกํ กเปฺปโนฺต ‘‘อหํ สมโณ’’ติ ปฎิญฺญํ อเทโนฺตปิ อตฺถโต เทโนฺต วิย โหตีติ ‘‘สมณปฎิญฺญํ พฺรหฺมจาริปฎิญฺญ’’นฺติ วุตฺตํฯ อวสฺสุตนฺติ กิเลสาวสฺสเนน ตินฺตํฯ สญฺชาตทุสฺสิลฺยกจวรตฺตา กสมฺพุชาตํ , อสารตาย วา กสมฺพุ วิย ชาตํฯ พหิทฺวารโกฎฺฐกา นิกฺขาเมตฺวาติ ทฺวารสาลโต พหิ นิกฺขมาเปตฺวาฯ
Saṅkassarasamācāranti kiñcideva asāruppaṃ disvā ‘‘idaṃ iminā kataṃ bhavissatī’’ti parehi saṅkāya saritabbasamācāraṃ, attanā vā ‘‘mama anācāraṃ ete jānantī’’ti saṅkāya saritabbasamācāraṃ. Samaṇavesadhāraṇena, saṅghikapaccayabhāgagahaṇādinā ca jīvikaṃ kappento ‘‘ahaṃ samaṇo’’ti paṭiññaṃ adentopi atthato dento viya hotīti ‘‘samaṇapaṭiññaṃ brahmacāripaṭiñña’’nti vuttaṃ. Avassutanti kilesāvassanena tintaṃ. Sañjātadussilyakacavarattā kasambujātaṃ, asāratāya vā kasambu viya jātaṃ. Bahidvārakoṭṭhakā nikkhāmetvāti dvārasālato bahi nikkhamāpetvā.
๓๘๔. มหาสมุเทฺท อภิรมนฺตีติ พหุโส ทสฺสนปวิสนาทินา มหาสมุเทฺท อภิรติํ วินฺทนฺติฯ น อายตเกเนว ปปาโตติ ฉินฺนตฎมหาโสโพฺภ วิย น อาทิโตว นิโนฺนติ อโตฺถฯ ฐิตธโมฺมติ อวฎฺฐิตสภาโวฯ ปูรตฺตนฺติ ปุณฺณตฺตํฯ นาคาติ สปฺปชาติกาฯ
384.Mahāsamuddeabhiramantīti bahuso dassanapavisanādinā mahāsamudde abhiratiṃ vindanti. Na āyatakeneva papātoti chinnataṭamahāsobbho viya na āditova ninnoti attho. Ṭhitadhammoti avaṭṭhitasabhāvo. Pūrattanti puṇṇattaṃ. Nāgāti sappajātikā.
ปาติโมกฺขุเทฺทสยาจนกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi
๑. ปาติโมกฺขุเทฺทสยาจนา • 1. Pātimokkhuddesayācanā
๒. มหาสมุเทฺทอฎฺฐจฺฉริยํ • 2. Mahāsamuddeaṭṭhacchariyaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ปาติโมกฺขุเทฺทสยาจนกถา • Pātimokkhuddesayācanakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā
ปาติโมกฺขุเทฺทสยาจนกถาวณฺณนา • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
มหาสมุเทฺท อฎฺฐจฺฉริยกถาวณฺณนา • Mahāsamudde aṭṭhacchariyakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ปาติโมกฺขุเทฺทสยาจนกถาวณฺณนา • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๑. ปาติโมกฺขุเทฺทสยาจนกถา • 1. Pātimokkhuddesayācanakathā
