| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
បដិបទាចតុក្កំ
Paṭipadācatukkaṃ
១៧៦-១៨០. ឥទានិ យស្មា ឯតំ ឈានំ នាម បដិបទាកមេន សិជ្ឈតិ, តស្មា តស្ស បដិបទាភេទំ ទស្សេតុំ បុន កតមេ ធម្មា កុសលាតិអាទិ អារទ្ធំ។ តត្ថ ទុក្ខា បដិបទា អស្សាតិ ទុក្ខបដិបទំ។ ទន្ធា អភិញ្ញា អស្សាតិ ទន្ធាភិញ្ញំ។ ឥតិ ទុក្ខបដិបទន្តិ វា ទន្ធាភិញ្ញន្តិ វា បថវីកសិណន្តិ វា តីណិបិ ឈានស្សេវ នាមានិ។ ទុក្ខបដិបទំ ខិប្បាភិញ្ញន្តិអាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។
176-180. Idāni yasmā etaṃ jhānaṃ nāma paṭipadākamena sijjhati, tasmā tassa paṭipadābhedaṃ dassetuṃ puna katame dhammā kusalātiādi āraddhaṃ. Tattha dukkhā paṭipadā assāti dukkhapaṭipadaṃ. Dandhā abhiññā assāti dandhābhiññaṃ. Iti dukkhapaṭipadanti vā dandhābhiññanti vā pathavīkasiṇanti vā tīṇipi jhānasseva nāmāni. Dukkhapaṭipadaṃ khippābhiññantiādīsupi eseva nayo.
តត្ថ បឋមសមន្នាហារតោ បដ្ឋាយ យាវ តស្ស តស្ស ឈានស្ស ឧបចារំ ឧប្បជ្ជតិ តាវ បវត្តា ឈានភាវនា ‘បដិបទា’តិ វុច្ចតិ។ ឧបចារតោ បន បដ្ឋាយ យាវ អប្បនា តាវ បវត្តា បញ្ញា ‘អភិញ្ញា’តិ វុច្ចតិ។ សា បនេសា បដិបទា ឯកច្ចស្ស ទុក្ខា ហោតិ។ នីវរណាទិបច្ចនីកធម្មសមុទាចារគហនតាយ កិច្ឆា អសុខសេវនាតិ អត្ថោ។ ឯកច្ចស្ស តទភាវេន សុខា។ អភិញ្ញាបិ ឯកច្ចស្ស ទន្ធា ហោតិ, មន្ទា, អសីឃប្បវត្តិ។ ឯកច្ចស្ស ខិប្បា អមន្ទា សីឃប្បវត្តិ។ តស្មា យោ អាទិតោ កិលេសេ វិក្ខម្ភេន្តោ ទុក្ខេន សសង្ខារេន សប្បយោគេន កិលមន្តោ វិក្ខម្ភេតិ , តស្ស ទុក្ខា បដិបទា នាម ហោតិ។ យោ បន វិក្ខម្ភិតកិលេសោ អប្បនាបរិវាសំ វសន្តោ ចិរេន អង្គបាតុភាវំ បាបុណាតិ, តស្ស ទន្ធាភិញ្ញា នាម ហោតិ។ យោ ខិប្បំ អង្គបាតុភាវំ បាបុណាតិ តស្ស ខិប្បាភិញ្ញា នាម ហោតិ។ យោ កិលេសេ វិក្ខម្ភេន្តោ សុខេន អកិលមន្តោ វិក្ខម្ភេតិ, តស្ស សុខា បដិបទា នាម ហោតិ។
Tattha paṭhamasamannāhārato paṭṭhāya yāva tassa tassa jhānassa upacāraṃ uppajjati tāva pavattā jhānabhāvanā ‘paṭipadā’ti vuccati. Upacārato pana paṭṭhāya yāva appanā tāva pavattā paññā ‘abhiññā’ti vuccati. Sā panesā paṭipadā ekaccassa dukkhā hoti. Nīvaraṇādipaccanīkadhammasamudācāragahanatāya kicchā asukhasevanāti attho. Ekaccassa tadabhāvena sukhā. Abhiññāpi ekaccassa dandhā hoti, mandā, asīghappavatti. Ekaccassa khippā amandā sīghappavatti. Tasmā yo ādito kilese vikkhambhento dukkhena sasaṅkhārena sappayogena kilamanto vikkhambheti , tassa dukkhā paṭipadā nāma hoti. Yo pana vikkhambhitakileso appanāparivāsaṃ vasanto cirena aṅgapātubhāvaṃ pāpuṇāti, tassa dandhābhiññā nāma hoti. Yo khippaṃ aṅgapātubhāvaṃ pāpuṇāti tassa khippābhiññā nāma hoti. Yo kilese vikkhambhento sukhena akilamanto vikkhambheti, tassa sukhā paṭipadā nāma hoti.
តត្ថ យានិ សប្បាយាសប្បាយានិ ច បលិពោធុបច្ឆេទាទីនិ បុព្ពកិច្ចានិ ច អប្បនាកោសល្លានិ ច វិសុទ្ធិមគ្គេ ចិត្តភាវនានិទ្ទេសេ និទ្ទិដ្ឋានិ, តេសុ យោ អសប្បាយសេវី ហោតិ, តស្ស ទុក្ខា បដិបទា ទន្ធា ច អភិញ្ញា ហោតិ។ សប្បាយសេវិនោ សុខា បដិបទា ខិប្បា ច អភិញ្ញា។ យោ បន បុព្ពភាគេ អសប្បាយំ សេវិត្វា អបរភាគេ សប្បាយសេវី ហោតិ, បុព្ពភាគេ វា សប្បាយំ សេវិត្វា អបរភាគេ អសប្បាយសេវី, តស្ស វោមិស្សកតា វេទិតព្ពា។ តថា បលិពោធុបច្ឆេទាទិកំ បុព្ពកិច្ចំ អសម្បាទេត្វា ភាវនំ អនុយុត្តស្ស ទុក្ខា បដិបទា ហោតិ, វិបរិយាយេន សុខា។ អប្បនាកោសល្លានិ បន អសម្បាទេន្តស្ស ទន្ធា អភិញ្ញា ហោតិ, សម្បាទេន្តស្ស ខិប្បា។
Tattha yāni sappāyāsappāyāni ca palibodhupacchedādīni pubbakiccāni ca appanākosallāni ca visuddhimagge cittabhāvanāniddese niddiṭṭhāni, tesu yo asappāyasevī hoti, tassa dukkhā paṭipadā dandhā ca abhiññā hoti. Sappāyasevino sukhā paṭipadā khippā ca abhiññā. Yo pana pubbabhāge asappāyaṃ sevitvā aparabhāge sappāyasevī hoti, pubbabhāge vā sappāyaṃ sevitvā aparabhāge asappāyasevī, tassa vomissakatā veditabbā. Tathā palibodhupacchedādikaṃ pubbakiccaṃ asampādetvā bhāvanaṃ anuyuttassa dukkhā paṭipadā hoti, vipariyāyena sukhā. Appanākosallāni pana asampādentassa dandhā abhiññā hoti, sampādentassa khippā.
អបិច តណ្ហាអវិជ្ជាវសេន សមថវិបស្សនាកតាធិការវសេន ចាបិ ឯតាសំ បភេទោ វេទិតព្ពោ។ តណ្ហាភិភូតស្ស ហិ ទុក្ខា បដិបទា ហោតិ, អនភិភូតស្ស សុខា។ អវិជ្ជាភិភូតស្ស ច ទន្ធា អភិញ្ញា ហោតិ, អនភិភូតស្ស ខិប្បា។ យោ ច សមថេ អកតាធិការោ តស្ស ទុក្ខា បដិបទា ហោតិ, កតាធិការស្ស សុខា។ យោ បន វិបស្សនាយ អកតាធិការោ ហោតិ, តស្ស ទន្ធា អភិញ្ញា ហោតិ, កតាធិការស្ស ខិប្បា។
Apica taṇhāavijjāvasena samathavipassanākatādhikāravasena cāpi etāsaṃ pabhedo veditabbo. Taṇhābhibhūtassa hi dukkhā paṭipadā hoti, anabhibhūtassa sukhā. Avijjābhibhūtassa ca dandhā abhiññā hoti, anabhibhūtassa khippā. Yo ca samathe akatādhikāro tassa dukkhā paṭipadā hoti, katādhikārassa sukhā. Yo pana vipassanāya akatādhikāro hoti, tassa dandhā abhiññā hoti, katādhikārassa khippā.
កិលេសិន្ទ្រិយវសេន ចាបិ ឯតាសំ បភេទោ វេទិតព្ពោ។ តិព្ពកិលេសស្ស ហិ មុទិន្ទ្រិយស្ស ទុក្ខា បដិបទា ហោតិ ទន្ធា ច អភិញ្ញា, តិក្ខិន្ទ្រិយស្ស បន ខិប្បា អភិញ្ញា។ មន្ទកិលេសស្ស ច មុទិន្ទ្រិយស្ស សុខា បដិបទា ហោតិ ទន្ធា ច អភិញ្ញា, តិក្ខិន្ទ្រិយស្ស បន ខិប្បា អភិញ្ញាតិ។
Kilesindriyavasena cāpi etāsaṃ pabhedo veditabbo. Tibbakilesassa hi mudindriyassa dukkhā paṭipadā hoti dandhā ca abhiññā, tikkhindriyassa pana khippā abhiññā. Mandakilesassa ca mudindriyassa sukhā paṭipadā hoti dandhā ca abhiññā, tikkhindriyassa pana khippā abhiññāti.
ឥតិ ឥមាសុ បដិបទាអភិញ្ញាសុ យោ បុគ្គលោ ទុក្ខាយ បដិបទាយ ទន្ធាយ អភិញ្ញាយ ឈានំ បាបុណាតិ, តស្ស តំ ឈានំ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញន្តិ វុច្ចតិ។ សេសេសុបិ ឯសេវ នយោ។
Iti imāsu paṭipadāabhiññāsu yo puggalo dukkhāya paṭipadāya dandhāya abhiññāya jhānaṃ pāpuṇāti, tassa taṃ jhānaṃ dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññanti vuccati. Sesesupi eseva nayo.
តត្ថ ‘តទនុធម្មតា សតិ សន្តិដ្ឋតិ ឋិតិភាគិនី បញ្ញា’តិ (វិភ. ៧៩៩) ឯវំ វុត្តសតិយា វា តំតំឈាននិកន្តិយា វា វិក្ខម្ភនេ បដិបទា, តំតំឈានុបចារប្បត្តស្ស អប្បនាយ បរិវាសេ អភិញ្ញា ច វេទិតព្ពា។ អាគមនវសេនាបិ ច បដិបទា អភិញ្ញា ហោន្តិយេវ។ ទុក្ខបដិបទញ្ហិ ទន្ធាភិញ្ញំ បឋមជ្ឈានំ បត្វា បវត្តំ ទុតិយម្បិ តាទិសមេវ ហោតិ។ តតិយចតុត្ថេសុបិ ឯសេវ នយោ។ យថា ច ចតុក្កនយេ ឯវំ បញ្ចកនយេបិ បដិបទាវសេន ចតុធា ភេទោ វេទិតព្ពោ។ ឥតិ បដិបទាវសេនបិ ចត្តារោ នវកា វុត្តា ហោន្តិ។ តេសុ បាឋតោ ឆត្តិំស ចិត្តានិ, អត្ថតោ បន បញ្ចកនយេ ចតុក្កនយស្ស បវិដ្ឋត្តា វីសតិមេវ ភវន្តីតិ។
Tattha ‘tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā’ti (vibha. 799) evaṃ vuttasatiyā vā taṃtaṃjhānanikantiyā vā vikkhambhane paṭipadā, taṃtaṃjhānupacārappattassa appanāya parivāse abhiññā ca veditabbā. Āgamanavasenāpi ca paṭipadā abhiññā hontiyeva. Dukkhapaṭipadañhi dandhābhiññaṃ paṭhamajjhānaṃ patvā pavattaṃ dutiyampi tādisameva hoti. Tatiyacatutthesupi eseva nayo. Yathā ca catukkanaye evaṃ pañcakanayepi paṭipadāvasena catudhā bhedo veditabbo. Iti paṭipadāvasenapi cattāro navakā vuttā honti. Tesu pāṭhato chattiṃsa cittāni, atthato pana pañcakanaye catukkanayassa paviṭṭhattā vīsatimeva bhavantīti.
បដិបទាចតុក្កំ។
Paṭipadācatukkaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / រូបាវចរកុសលំ • Rūpāvacarakusalaṃ
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / បដិបទាចតុក្កវណ្ណនា • Paṭipadācatukkavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / បដិបទាចតុក្កាទិវណ្ណនា • Paṭipadācatukkādivaṇṇanā
