| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ಪಟಿಪದಾಚತುಕ್ಕಂ
Paṭipadācatukkaṃ
೧೭೬-೧೮೦. ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ಏತಂ ಝಾನಂ ನಾಮ ಪಟಿಪದಾಕಮೇನ ಸಿಜ್ಝತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಪಟಿಪದಾಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಪುನ ಕತಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಾತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ। ದನ್ಧಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ। ಇತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದನ್ತಿ ವಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞನ್ತಿ ವಾ ಪಥವೀಕಸಿಣನ್ತಿ ವಾ ತೀಣಿಪಿ ಝಾನಸ್ಸೇವ ನಾಮಾನಿ। ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
176-180. Idāni yasmā etaṃ jhānaṃ nāma paṭipadākamena sijjhati, tasmā tassa paṭipadābhedaṃ dassetuṃ puna katame dhammā kusalātiādi āraddhaṃ. Tattha dukkhā paṭipadā assāti dukkhapaṭipadaṃ. Dandhā abhiññā assāti dandhābhiññaṃ. Iti dukkhapaṭipadanti vā dandhābhiññanti vā pathavīkasiṇanti vā tīṇipi jhānasseva nāmāni. Dukkhapaṭipadaṃ khippābhiññantiādīsupi eseva nayo.
ತತ್ಥ ಪಠಮಸಮನ್ನಾಹಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಉಪಚಾರಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ತಾವ ಪವತ್ತಾ ಝಾನಭಾವನಾ ‘ಪಟಿಪದಾ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಉಪಚಾರತೋ ಪನ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಅಪ್ಪನಾ ತಾವ ಪವತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾ ‘ಅಭಿಞ್ಞಾ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಾ ಪನೇಸಾ ಪಟಿಪದಾ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ದುಕ್ಖಾ ಹೋತಿ। ನೀವರಣಾದಿಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮಸಮುದಾಚಾರಗಹನತಾಯ ಕಿಚ್ಛಾ ಅಸುಖಸೇವನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ತದಭಾವೇನ ಸುಖಾ। ಅಭಿಞ್ಞಾಪಿ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ದನ್ಧಾ ಹೋತಿ, ಮನ್ದಾ, ಅಸೀಘಪ್ಪವತ್ತಿ। ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಖಿಪ್ಪಾ ಅಮನ್ದಾ ಸೀಘಪ್ಪವತ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಆದಿತೋ ಕಿಲೇಸೇ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇನ್ತೋ ದುಕ್ಖೇನ ಸಸಙ್ಖಾರೇನ ಸಪ್ಪಯೋಗೇನ ಕಿಲಮನ್ತೋ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತಿ , ತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಯೋ ಪನ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಕಿಲೇಸೋ ಅಪ್ಪನಾಪರಿವಾಸಂ ವಸನ್ತೋ ಚಿರೇನ ಅಙ್ಗಪಾತುಭಾವಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಸ್ಸ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಯೋ ಖಿಪ್ಪಂ ಅಙ್ಗಪಾತುಭಾವಂ ಪಾಪುಣಾತಿ ತಸ್ಸ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಯೋ ಕಿಲೇಸೇ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇನ್ತೋ ಸುಖೇನ ಅಕಿಲಮನ್ತೋ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತಿ, ತಸ್ಸ ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Tattha paṭhamasamannāhārato paṭṭhāya yāva tassa tassa jhānassa upacāraṃ uppajjati tāva pavattā jhānabhāvanā ‘paṭipadā’ti vuccati. Upacārato pana paṭṭhāya yāva appanā tāva pavattā paññā ‘abhiññā’ti vuccati. Sā panesā paṭipadā ekaccassa dukkhā hoti. Nīvaraṇādipaccanīkadhammasamudācāragahanatāya kicchā asukhasevanāti attho. Ekaccassa tadabhāvena sukhā. Abhiññāpi ekaccassa dandhā hoti, mandā, asīghappavatti. Ekaccassa khippā amandā sīghappavatti. Tasmā yo ādito kilese vikkhambhento dukkhena sasaṅkhārena sappayogena kilamanto vikkhambheti , tassa dukkhā paṭipadā nāma hoti. Yo pana vikkhambhitakileso appanāparivāsaṃ vasanto cirena aṅgapātubhāvaṃ pāpuṇāti, tassa dandhābhiññā nāma hoti. Yo khippaṃ aṅgapātubhāvaṃ pāpuṇāti tassa khippābhiññā nāma hoti. Yo kilese vikkhambhento sukhena akilamanto vikkhambheti, tassa sukhā paṭipadā nāma hoti.
ತತ್ಥ ಯಾನಿ ಸಪ್ಪಾಯಾಸಪ್ಪಾಯಾನಿ ಚ ಪಲಿಬೋಧುಪಚ್ಛೇದಾದೀನಿ ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಾನಿ ಚ ಅಪ್ಪನಾಕೋಸಲ್ಲಾನಿ ಚ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ಚಿತ್ತಭಾವನಾನಿದ್ದೇಸೇ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾನಿ, ತೇಸು ಯೋ ಅಸಪ್ಪಾಯಸೇವೀ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾ ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಹೋತಿ। ಸಪ್ಪಾಯಸೇವಿನೋ ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾ ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾ। ಯೋ ಪನ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಅಸಪ್ಪಾಯಂ ಸೇವಿತ್ವಾ ಅಪರಭಾಗೇ ಸಪ್ಪಾಯಸೇವೀ ಹೋತಿ, ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ವಾ ಸಪ್ಪಾಯಂ ಸೇವಿತ್ವಾ ಅಪರಭಾಗೇ ಅಸಪ್ಪಾಯಸೇವೀ, ತಸ್ಸ ವೋಮಿಸ್ಸಕತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತಥಾ ಪಲಿಬೋಧುಪಚ್ಛೇದಾದಿಕಂ ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಅಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಭಾವನಂ ಅನುಯುತ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಹೋತಿ, ವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಸುಖಾ। ಅಪ್ಪನಾಕೋಸಲ್ಲಾನಿ ಪನ ಅಸಮ್ಪಾದೇನ್ತಸ್ಸ ದನ್ಧಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಹೋತಿ, ಸಮ್ಪಾದೇನ್ತಸ್ಸ ಖಿಪ್ಪಾ।
Tattha yāni sappāyāsappāyāni ca palibodhupacchedādīni pubbakiccāni ca appanākosallāni ca visuddhimagge cittabhāvanāniddese niddiṭṭhāni, tesu yo asappāyasevī hoti, tassa dukkhā paṭipadā dandhā ca abhiññā hoti. Sappāyasevino sukhā paṭipadā khippā ca abhiññā. Yo pana pubbabhāge asappāyaṃ sevitvā aparabhāge sappāyasevī hoti, pubbabhāge vā sappāyaṃ sevitvā aparabhāge asappāyasevī, tassa vomissakatā veditabbā. Tathā palibodhupacchedādikaṃ pubbakiccaṃ asampādetvā bhāvanaṃ anuyuttassa dukkhā paṭipadā hoti, vipariyāyena sukhā. Appanākosallāni pana asampādentassa dandhā abhiññā hoti, sampādentassa khippā.
ಅಪಿಚ ತಣ್ಹಾಅವಿಜ್ಜಾವಸೇನ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಕತಾಧಿಕಾರವಸೇನ ಚಾಪಿ ಏತಾಸಂ ಪಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತಣ್ಹಾಭಿಭೂತಸ್ಸ ಹಿ ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಹೋತಿ, ಅನಭಿಭೂತಸ್ಸ ಸುಖಾ। ಅವಿಜ್ಜಾಭಿಭೂತಸ್ಸ ಚ ದನ್ಧಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಹೋತಿ, ಅನಭಿಭೂತಸ್ಸ ಖಿಪ್ಪಾ। ಯೋ ಚ ಸಮಥೇ ಅಕತಾಧಿಕಾರೋ ತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಹೋತಿ, ಕತಾಧಿಕಾರಸ್ಸ ಸುಖಾ। ಯೋ ಪನ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಅಕತಾಧಿಕಾರೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ದನ್ಧಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಹೋತಿ, ಕತಾಧಿಕಾರಸ್ಸ ಖಿಪ್ಪಾ।
Apica taṇhāavijjāvasena samathavipassanākatādhikāravasena cāpi etāsaṃ pabhedo veditabbo. Taṇhābhibhūtassa hi dukkhā paṭipadā hoti, anabhibhūtassa sukhā. Avijjābhibhūtassa ca dandhā abhiññā hoti, anabhibhūtassa khippā. Yo ca samathe akatādhikāro tassa dukkhā paṭipadā hoti, katādhikārassa sukhā. Yo pana vipassanāya akatādhikāro hoti, tassa dandhā abhiññā hoti, katādhikārassa khippā.
ಕಿಲೇಸಿನ್ದ್ರಿಯವಸೇನ ಚಾಪಿ ಏತಾಸಂ ಪಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತಿಬ್ಬಕಿಲೇಸಸ್ಸ ಹಿ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಹೋತಿ ದನ್ಧಾ ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾ, ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಪನ ಖಿಪ್ಪಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ। ಮನ್ದಕಿಲೇಸಸ್ಸ ಚ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಹೋತಿ ದನ್ಧಾ ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾ, ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಪನ ಖಿಪ್ಪಾ ಅಭಿಞ್ಞಾತಿ।
Kilesindriyavasena cāpi etāsaṃ pabhedo veditabbo. Tibbakilesassa hi mudindriyassa dukkhā paṭipadā hoti dandhā ca abhiññā, tikkhindriyassa pana khippā abhiññā. Mandakilesassa ca mudindriyassa sukhā paṭipadā hoti dandhā ca abhiññā, tikkhindriyassa pana khippā abhiññāti.
ಇತಿ ಇಮಾಸು ಪಟಿಪದಾಅಭಿಞ್ಞಾಸು ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ದುಕ್ಖಾಯ ಪಟಿಪದಾಯ ದನ್ಧಾಯ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಝಾನಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ಝಾನಂ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Iti imāsu paṭipadāabhiññāsu yo puggalo dukkhāya paṭipadāya dandhāya abhiññāya jhānaṃ pāpuṇāti, tassa taṃ jhānaṃ dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññanti vuccati. Sesesupi eseva nayo.
ತತ್ಥ ‘ತದನುಧಮ್ಮತಾ ಸತಿ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಠಿತಿಭಾಗಿನೀ ಪಞ್ಞಾ’ತಿ (ವಿಭ॰ ೭೯೯) ಏವಂ ವುತ್ತಸತಿಯಾ ವಾ ತಂತಂಝಾನನಿಕನ್ತಿಯಾ ವಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನೇ ಪಟಿಪದಾ, ತಂತಂಝಾನುಪಚಾರಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಅಪ್ಪನಾಯ ಪರಿವಾಸೇ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಆಗಮನವಸೇನಾಪಿ ಚ ಪಟಿಪದಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಹೋನ್ತಿಯೇವ। ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಞ್ಹಿ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ಪತ್ವಾ ಪವತ್ತಂ ದುತಿಯಮ್ಪಿ ತಾದಿಸಮೇವ ಹೋತಿ। ತತಿಯಚತುತ್ಥೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯಥಾ ಚ ಚತುಕ್ಕನಯೇ ಏವಂ ಪಞ್ಚಕನಯೇಪಿ ಪಟಿಪದಾವಸೇನ ಚತುಧಾ ಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇತಿ ಪಟಿಪದಾವಸೇನಪಿ ಚತ್ತಾರೋ ನವಕಾ ವುತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಸು ಪಾಠತೋ ಛತ್ತಿಂಸ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಅತ್ಥತೋ ಪನ ಪಞ್ಚಕನಯೇ ಚತುಕ್ಕನಯಸ್ಸ ಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ ವೀಸತಿಮೇವ ಭವನ್ತೀತಿ।
Tattha ‘tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā’ti (vibha. 799) evaṃ vuttasatiyā vā taṃtaṃjhānanikantiyā vā vikkhambhane paṭipadā, taṃtaṃjhānupacārappattassa appanāya parivāse abhiññā ca veditabbā. Āgamanavasenāpi ca paṭipadā abhiññā hontiyeva. Dukkhapaṭipadañhi dandhābhiññaṃ paṭhamajjhānaṃ patvā pavattaṃ dutiyampi tādisameva hoti. Tatiyacatutthesupi eseva nayo. Yathā ca catukkanaye evaṃ pañcakanayepi paṭipadāvasena catudhā bhedo veditabbo. Iti paṭipadāvasenapi cattāro navakā vuttā honti. Tesu pāṭhato chattiṃsa cittāni, atthato pana pañcakanaye catukkanayassa paviṭṭhattā vīsatimeva bhavantīti.
ಪಟಿಪದಾಚತುಕ್ಕಂ।
Paṭipadācatukkaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀಪಾಳಿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ರೂಪಾವಚರಕುಸಲಂ • Rūpāvacarakusalaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ಪಟಿಪದಾಚತುಕ್ಕವಣ್ಣನಾ • Paṭipadācatukkavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಅನುಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ಪಟಿಪದಾಚತುಕ್ಕಾದಿವಣ್ಣನಾ • Paṭipadācatukkādivaṇṇanā
