| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៣. បដិបទាសុត្តវណ្ណនា
3. Paṭipadāsuttavaṇṇanā
៣. មិច្ឆា បដិបជ្ជតិ ឯតាយាតិ មិច្ឆាបដិបទា, វដ្ដគាមិមគ្គោ ទុក្ខាវហត្តា។ តំ មិច្ឆាបដិបទំ។ តេនាហ ‘‘អនិយ្យានិកបដិបទា’’តិ។ សោ បុញ្ញាភិសង្ខារោ កថំ មិច្ឆាបដិបទា ហោតីតិ? សម្បត្តិភវេ សុខាវហោវ ហោតីតិ អធិប្បាយោ។ វដ្ដសីសត្តាតិ វដ្ដបក្ខិយានំ ឧត្តមង្គភាវតោ។ អន្តមសោតិ ឧក្កំសបរិយន្តំ សន្ធាយ វទតិ អវកំសបរិយន្តតោ។ ‘‘ឥទំ មេ បុញ្ញំ និព្ពានាធិគមាយ បច្ចយោ ហោតូ’’តិ ឯវំ និព្ពានំ បត្ថេត្វា បវត្តិតំ។ បណ្ណមុដ្ឋិទានមត្តន្តិ សាកបណ្ណមុដ្ឋិទានមត្តំ។ អប្បត្វាតិ អន្តោគធហេតុ ឯស និទ្ទេសោ, អបាបេត្វាតិ អត្ថោ។ យទគ្គេន វា បដិបជ្ជនតោ អរហត្តំ បត្តោតិ វុច្ចតិ, តទគ្គេន តទាវហា បដិបទាបិ បត្តាតិ វុច្ចតីតិ ‘‘អប្បត្វា’’តិ វុត្តំ។ អនុលោមវសេនាតិ អនុលោមបដិច្ចសមុប្បាទវសេន។ បដិលោមវសេនាតិ ឯត្ថាបិ ឯសេវ នយោ។ បដិបទា បុច្ឆិតាតិ ឯតេន បដិបទា ទេសេតុំ អារទ្ធាតិ អយម្បិ អត្ថោ សង្គហិតោ យថារទ្ធស្ស អត្ថស្ស កថេតុកម្យតាបុច្ឆាយ ឥធាគតត្តា។ អនុលោមបដិច្ចសមុប្បាទទេសនាយម្បេត្ថ ព្យតិរេកមុខេន អវិជ្ជាទិនិរោធា បន វិជ្ជាយ សតិ ហោតិ សង្ខារានំ អសម្ភវោតិ វុត្តំ ‘‘និព្ពានំ ភាជិត’’ន្តិ។ សរូបេន បន តាយ វដ្ដមេវ បកាសិតំ។ វក្ខតិ ហិ បរិយោសានេ ‘‘វដ្ដវិវដ្ដមេវ កថិត’’ន្តិ។ និយ្យាតនេតិ និគមនេ។ ផលេនាតិ បត្តព្ពផលេន បដិបទាយ សម្បាបកហេតុនោ ទស្សិតត្តា។ យថា ហិ តិវិធោ ហេតុ ញាបកោ, និព្ពត្តកោ, សម្បាបកោតិ, ឯវំ តិវិធំ ផលំ ញាបេតព្ពំ, និព្ពត្តេតព្ពំ, សម្បាបេតព្ពន្តិ។ តស្មា បត្តព្ពផលេន និព្ពានេន តំសម្បាបកហេតុភូតាយ បដិបទាយ ទស្សិតត្តាតិ អត្ថោ។ តេនាហ ‘‘ផលេន ហេត្ថា’’តិអាទិ។ អយំ វុច្ចតីតិ ឯវំ និព្ពានផលា អយំ ‘‘សម្មាបដិបទា’’តិ វុច្ចតិ។ អសេសវិរាគា អសេសនិរោធាតិ សមុច្ឆេទប្បហានវសេន អវិជ្ជាយ អសេសវិរជ្ជនតោ អសេសនិរុជ្ឈនតោ ច។ បទទ្វយេនបិ អនុប្បាទនិរោធមេវ វទតិ។ តញ្ហិ និព្ពានំ។ ទុតិយវិកប្បេ អយំ ឯត្ថ អធិប្បាយោ – យេន មគ្គេន ករណភូតេន អសេសនិរោធោ ហោតិ, អវិជ្ជាយ អសេសនិរោធោ យំ អាគម្ម ហោតិ, តំ មគ្គំ ទស្សេតុន្តិ។ ឯវញ្ហិ សតីតិ ឯវំ បទភាជនស្ស និព្ពានស្ស បទត្ថេ សតិ។ សានុភាវា បដិបទា វិភត្តា ហោតីតិ អវិជ្ជាយ អសេសនិរោធហេតុបដិបទា តត្ថ សាតិសយសាមត្ថិយសមាយោគតោ សានុភាវា វិភត្តា ហោតិ។ មិច្ឆាបដិបទាគហណេនេត្ថ វដ្ដស្សបិ វិភត្តត្តា វុត្តំ ‘‘វដ្ដវិវដ្ដមេវ កថិត’’ន្តិ។
3. Micchā paṭipajjati etāyāti micchāpaṭipadā, vaṭṭagāmimaggo dukkhāvahattā. Taṃ micchāpaṭipadaṃ. Tenāha ‘‘aniyyānikapaṭipadā’’ti. So puññābhisaṅkhāro kathaṃ micchāpaṭipadā hotīti? Sampattibhave sukhāvahova hotīti adhippāyo. Vaṭṭasīsattāti vaṭṭapakkhiyānaṃ uttamaṅgabhāvato. Antamasoti ukkaṃsapariyantaṃ sandhāya vadati avakaṃsapariyantato. ‘‘Idaṃ me puññaṃ nibbānādhigamāya paccayo hotū’’ti evaṃ nibbānaṃ patthetvā pavattitaṃ. Paṇṇamuṭṭhidānamattanti sākapaṇṇamuṭṭhidānamattaṃ. Appatvāti antogadhahetu esa niddeso, apāpetvāti attho. Yadaggena vā paṭipajjanato arahattaṃ pattoti vuccati, tadaggena tadāvahā paṭipadāpi pattāti vuccatīti ‘‘appatvā’’ti vuttaṃ. Anulomavasenāti anulomapaṭiccasamuppādavasena. Paṭilomavasenāti etthāpi eseva nayo. Paṭipadā pucchitāti etena paṭipadā desetuṃ āraddhāti ayampi attho saṅgahito yathāraddhassa atthassa kathetukamyatāpucchāya idhāgatattā. Anulomapaṭiccasamuppādadesanāyampettha byatirekamukhena avijjādinirodhā pana vijjāya sati hoti saṅkhārānaṃ asambhavoti vuttaṃ ‘‘nibbānaṃ bhājita’’nti. Sarūpena pana tāya vaṭṭameva pakāsitaṃ. Vakkhati hi pariyosāne ‘‘vaṭṭavivaṭṭameva kathita’’nti. Niyyātaneti nigamane. Phalenāti pattabbaphalena paṭipadāya sampāpakahetuno dassitattā. Yathā hi tividho hetu ñāpako, nibbattako, sampāpakoti, evaṃ tividhaṃ phalaṃ ñāpetabbaṃ, nibbattetabbaṃ, sampāpetabbanti. Tasmā pattabbaphalena nibbānena taṃsampāpakahetubhūtāya paṭipadāya dassitattāti attho. Tenāha ‘‘phalena hetthā’’tiādi. Ayaṃ vuccatīti evaṃ nibbānaphalā ayaṃ ‘‘sammāpaṭipadā’’ti vuccati. Asesavirāgā asesanirodhāti samucchedappahānavasena avijjāya asesavirajjanato asesanirujjhanato ca. Padadvayenapi anuppādanirodhameva vadati. Tañhi nibbānaṃ. Dutiyavikappe ayaṃ ettha adhippāyo – yena maggena karaṇabhūtena asesanirodho hoti, avijjāya asesanirodho yaṃ āgamma hoti, taṃ maggaṃ dassetunti. Evañhi satīti evaṃ padabhājanassa nibbānassa padatthe sati. Sānubhāvā paṭipadā vibhattā hotīti avijjāya asesanirodhahetupaṭipadā tattha sātisayasāmatthiyasamāyogato sānubhāvā vibhattā hoti. Micchāpaṭipadāgahaṇenettha vaṭṭassapi vibhattattā vuttaṃ ‘‘vaṭṭavivaṭṭameva kathita’’nti.
បដិបទាសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Paṭipadāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. បដិបទាសុត្តំ • 3. Paṭipadāsuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣. បដិបទាសុត្តវណ្ណនា • 3. Paṭipadāsuttavaṇṇanā
