| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੩. ਪਟਿਪਦਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Paṭipadāsuttavaṇṇanā
੩. ਮਿਚ੍ਛਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਦਾ, વਟ੍ਟਗਾਮਿਮਗ੍ਗੋ ਦੁਕ੍ਖਾવਹਤ੍ਤਾ। ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਦਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਕਥਂ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਦਾ ਹੋਤੀਤਿ? ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭવੇ ਸੁਖਾવਹੋવ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। વਟ੍ਟਸੀਸਤ੍ਤਾਤਿ વਟ੍ਟਪਕ੍ਖਿਯਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਙ੍ਗਭਾવਤੋ। ਅਨ੍ਤਮਸੋਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ ਅવਕਂਸਪਰਿਯਨ੍ਤਤੋ। ‘‘ਇਦਂ ਮੇ ਪੁਞ੍ਞਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਏવਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤਂ। ਪਣ੍ਣਮੁਟ੍ਠਿਦਾਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਾਕਪਣ੍ਣਮੁਟ੍ਠਿਦਾਨਮਤ੍ਤਂ। ਅਪ੍ਪਤ੍વਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਹੇਤੁ ਏਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਅਪਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਦਗ੍ਗੇਨ વਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਤਦਾવਹਾ ਪਟਿਪਦਾਪਿ ਪਤ੍ਤਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨੁਲੋਮવਸੇਨਾਤਿ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦવਸੇਨ। ਪਟਿਲੋਮવਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਪਟਿਪਦਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਪਟਿਪਦਾ ਦੇਸੇਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਯਥਾਰਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਯ ਇਧਾਗਤਤ੍ਤਾ। ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਾਯਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਮੁਖੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾਦਿਨਿਰੋਧਾ ਪਨ વਿਜ੍ਜਾਯ ਸਤਿ ਹੋਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਸਮ੍ਭવੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਭਾਜਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਰੂਪੇਨ ਪਨ ਤਾਯ વਟ੍ਟਮੇવ ਪਕਾਸਿਤਂ। વਕ੍ਖਤਿ ਹਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ‘‘વਟ੍ਟવਿવਟ੍ਟਮੇવ ਕਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਨਿਯ੍ਯਾਤਨੇਤਿ ਨਿਗਮਨੇ। ਫਲੇਨਾਤਿ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਫਲੇਨ ਪਟਿਪਦਾਯ ਸਮ੍ਪਾਪਕਹੇਤੁਨੋ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਹਿ ਤਿવਿਧੋ ਹੇਤੁ ਞਾਪਕੋ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋ, ਸਮ੍ਪਾਪਕੋਤਿ, ਏવਂ ਤਿવਿਧਂ ਫਲਂ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਂ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ, ਸਮ੍ਪਾਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਫਲੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਤਂਸਮ੍ਪਾਪਕਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਫਲੇਨ ਹੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਏવਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਫਲਾ ਅਯਂ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਸੇਸવਿਰਾਗਾ ਅਸੇਸਨਿਰੋਧਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨવਸੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਅਸੇਸવਿਰਜ੍ਜਨਤੋ ਅਸੇਸਨਿਰੁਜ੍ਝਨਤੋ ਚ। ਪਦਦ੍વਯੇਨਪਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਮੇવ વਦਤਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਦੁਤਿਯવਿਕਪ੍ਪੇ ਅਯਂ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਅਸੇਸਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ, ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਅਸੇਸਨਿਰੋਧੋ ਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ ਸਤੀਤਿ ਏવਂ ਪਦਭਾਜਨਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਪਦਤ੍ਥੇ ਸਤਿ। ਸਾਨੁਭਾવਾ ਪਟਿਪਦਾ વਿਭਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਅਸੇਸਨਿਰੋਧਹੇਤੁਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਥ ਸਾਤਿਸਯਸਾਮਤ੍ਥਿਯਸਮਾਯੋਗਤੋ ਸਾਨੁਭਾવਾ વਿਭਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ। ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਦਾਗਹਣੇਨੇਤ੍ਥ વਟ੍ਟਸ੍ਸਪਿ વਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘વਟ੍ਟવਿવਟ੍ਟਮੇવ ਕਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ।
3. Micchā paṭipajjati etāyāti micchāpaṭipadā, vaṭṭagāmimaggo dukkhāvahattā. Taṃ micchāpaṭipadaṃ. Tenāha ‘‘aniyyānikapaṭipadā’’ti. So puññābhisaṅkhāro kathaṃ micchāpaṭipadā hotīti? Sampattibhave sukhāvahova hotīti adhippāyo. Vaṭṭasīsattāti vaṭṭapakkhiyānaṃ uttamaṅgabhāvato. Antamasoti ukkaṃsapariyantaṃ sandhāya vadati avakaṃsapariyantato. ‘‘Idaṃ me puññaṃ nibbānādhigamāya paccayo hotū’’ti evaṃ nibbānaṃ patthetvā pavattitaṃ. Paṇṇamuṭṭhidānamattanti sākapaṇṇamuṭṭhidānamattaṃ. Appatvāti antogadhahetu esa niddeso, apāpetvāti attho. Yadaggena vā paṭipajjanato arahattaṃ pattoti vuccati, tadaggena tadāvahā paṭipadāpi pattāti vuccatīti ‘‘appatvā’’ti vuttaṃ. Anulomavasenāti anulomapaṭiccasamuppādavasena. Paṭilomavasenāti etthāpi eseva nayo. Paṭipadā pucchitāti etena paṭipadā desetuṃ āraddhāti ayampi attho saṅgahito yathāraddhassa atthassa kathetukamyatāpucchāya idhāgatattā. Anulomapaṭiccasamuppādadesanāyampettha byatirekamukhena avijjādinirodhā pana vijjāya sati hoti saṅkhārānaṃ asambhavoti vuttaṃ ‘‘nibbānaṃ bhājita’’nti. Sarūpena pana tāya vaṭṭameva pakāsitaṃ. Vakkhati hi pariyosāne ‘‘vaṭṭavivaṭṭameva kathita’’nti. Niyyātaneti nigamane. Phalenāti pattabbaphalena paṭipadāya sampāpakahetuno dassitattā. Yathā hi tividho hetu ñāpako, nibbattako, sampāpakoti, evaṃ tividhaṃ phalaṃ ñāpetabbaṃ, nibbattetabbaṃ, sampāpetabbanti. Tasmā pattabbaphalena nibbānena taṃsampāpakahetubhūtāya paṭipadāya dassitattāti attho. Tenāha ‘‘phalena hetthā’’tiādi. Ayaṃ vuccatīti evaṃ nibbānaphalā ayaṃ ‘‘sammāpaṭipadā’’ti vuccati. Asesavirāgā asesanirodhāti samucchedappahānavasena avijjāya asesavirajjanato asesanirujjhanato ca. Padadvayenapi anuppādanirodhameva vadati. Tañhi nibbānaṃ. Dutiyavikappe ayaṃ ettha adhippāyo – yena maggena karaṇabhūtena asesanirodho hoti, avijjāya asesanirodho yaṃ āgamma hoti, taṃ maggaṃ dassetunti. Evañhi satīti evaṃ padabhājanassa nibbānassa padatthe sati. Sānubhāvā paṭipadā vibhattā hotīti avijjāya asesanirodhahetupaṭipadā tattha sātisayasāmatthiyasamāyogato sānubhāvā vibhattā hoti. Micchāpaṭipadāgahaṇenettha vaṭṭassapi vibhattattā vuttaṃ ‘‘vaṭṭavivaṭṭameva kathita’’nti.
ਪਟਿਪਦਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭipadāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੩. ਪਟਿਪਦਾਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Paṭipadāsuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੩. ਪਟਿਪਦਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Paṭipadāsuttavaṇṇanā
