| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
४. पटिपत्तिवग्गवण्णना
4. Paṭipattivaggavaṇṇanā
३१-४०. अयाथावपटिपत्ति, न यथापटिपत्ति, हेतुम्हिपि फलेपि अयाथाववत्थुसाधनतो। एकं सुत्तं धम्मवसेन कथितं पटिपत्तिवसेन। एकं सुत्तं पुग्गलवसेन कथितं पटिपन्नकवसेन। संसारमहोघस्स परतीरभावतो यो नं अधिगच्छति, तं पारेति गमेतीति पारं, निब्बानं, तब्बिधुरताय नत्थि एत्थ पारन्ति अपारं, संसारोति वुत्तं – ‘‘अपारापारन्ति वट्टतो निब्बान’’न्ति। पारङ्गताति असेक्खे सन्धाय। येपि गच्छन्तीति सेक्खे। येपि गमिस्सन्तीति कल्याणपुथुज्जने। पारगामिनोति एत्थ कित-सद्दो तिकालवाचीति एवं वुत्तं।
31-40.Ayāthāvapaṭipatti, na yathāpaṭipatti, hetumhipi phalepi ayāthāvavatthusādhanato. Ekaṃ suttaṃ dhammavasena kathitaṃ paṭipattivasena. Ekaṃ suttaṃ puggalavasena kathitaṃ paṭipannakavasena. Saṃsāramahoghassa paratīrabhāvato yo naṃ adhigacchati, taṃ pāreti gametīti pāraṃ, nibbānaṃ, tabbidhuratāya natthi ettha pāranti apāraṃ, saṃsāroti vuttaṃ – ‘‘apārāpāranti vaṭṭato nibbāna’’nti. Pāraṅgatāti asekkhe sandhāya. Yepi gacchantīti sekkhe. Yepi gamissantīti kalyāṇaputhujjane. Pāragāminoti ettha kita-saddo tikālavācīti evaṃ vuttaṃ.
तीरन्ति ओरिमतीरमाह। तेन वुत्तं ‘‘वट्टमेव अनुधावती’’ति। एकन्तकाळकत्ता चित्तस्स अपभस्सरभावकरणतो कण्हाभिजातिहेतुतो च वुत्तं ‘‘कण्हन्ति अकुसलधम्म’’न्ति। वोदानभावतो चित्तस्स पभस्सरभावकरणतो सुक्काभिजातिहेतुतो च वुत्तं – ‘‘सुक्कन्ति कुसलधम्म’’न्ति। किलेसमार-अभिसङ्खारमार-मच्चुमारानं पवत्तिट्ठानताय ओकं वुच्चति वट्टं, तब्बिधुरताय अनोकन्ति निब्बानन्ति आह – ‘‘ओका अनोकन्ति वट्टतो निब्बान’’न्ति।
Tīranti orimatīramāha. Tena vuttaṃ ‘‘vaṭṭameva anudhāvatī’’ti. Ekantakāḷakattā cittassa apabhassarabhāvakaraṇato kaṇhābhijātihetuto ca vuttaṃ ‘‘kaṇhanti akusaladhamma’’nti. Vodānabhāvato cittassa pabhassarabhāvakaraṇato sukkābhijātihetuto ca vuttaṃ – ‘‘sukkanti kusaladhamma’’nti. Kilesamāra-abhisaṅkhāramāra-maccumārānaṃ pavattiṭṭhānatāya okaṃ vuccati vaṭṭaṃ, tabbidhuratāya anokanti nibbānanti āha – ‘‘okā anokanti vaṭṭato nibbāna’’nti.
परमत्थतो समणा वुच्चन्ति अरिया, समणानं भावो सामञ्ञं, अरियमग्गो, तेन अरणीयतो उपगन्तब्बतो सामञ्ञत्थो निब्बानन्ति आह – ‘‘सामञ्ञत्थन्ति निब्बानं, तं ही’’तिआदि। ब्रह्मञ्ञत्थन्ति एत्थापि इमिना नयेन अत्थो वेदितब्बो। ब्रह्मञ्ञेन अरियमग्गेन। रागक्खयोति एत्थ इति-सद्दो आदिसद्दत्थो। तेन ‘‘दोसक्खयो मोहक्खयो’’ति पदद्वयं सङ्गण्हाति। वट्टतियेवाति वदन्ति ‘‘रागक्खयो’’ति। परियायेन हि अरहत्तस्स वत्तब्बत्ताति।
Paramatthato samaṇā vuccanti ariyā, samaṇānaṃ bhāvo sāmaññaṃ, ariyamaggo, tena araṇīyato upagantabbato sāmaññattho nibbānanti āha – ‘‘sāmaññatthanti nibbānaṃ, taṃ hī’’tiādi. Brahmaññatthanti etthāpi iminā nayena attho veditabbo. Brahmaññena ariyamaggena. Rāgakkhayoti ettha iti-saddo ādisaddattho. Tena ‘‘dosakkhayo mohakkhayo’’ti padadvayaṃ saṅgaṇhāti. Vaṭṭatiyevāti vadanti ‘‘rāgakkhayo’’ti. Pariyāyena hi arahattassa vattabbattāti.
पटिपत्तिवग्गवण्णना निट्ठिता।
Paṭipattivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya
१. पठमपटिपत्तिसुत्तं • 1. Paṭhamapaṭipattisuttaṃ
२. दुतियपटिपत्तिसुत्तं • 2. Dutiyapaṭipattisuttaṃ
३. विरद्धसुत्तं • 3. Viraddhasuttaṃ
४. पारङ्गमसुत्तं • 4. Pāraṅgamasuttaṃ
५. पठमसामञ्ञसुत्तं • 5. Paṭhamasāmaññasuttaṃ
६. दुतियसामञ्ञसुत्तं • 6. Dutiyasāmaññasuttaṃ
७. पठमब्रह्मञ्ञसुत्तं • 7. Paṭhamabrahmaññasuttaṃ
८. दुतियब्रह्मञ्ञसुत्तं • 8. Dutiyabrahmaññasuttaṃ
९. पठमब्रह्मचरियसुत्तं • 9. Paṭhamabrahmacariyasuttaṃ
१०. दुतियब्रह्मचरियसुत्तं • 10. Dutiyabrahmacariyasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ४. पटिपत्तिवग्गवण्णना • 4. Paṭipattivaggavaṇṇanā
