| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៨. បដិសល្លានសុត្តវណ្ណនា
8. Paṭisallānasuttavaṇṇanā
៤៥. អដ្ឋមេ បដិសល្លានរាមាតិ តេហិ តេហិ សត្តសង្ខារេហិ បដិនិវត្តិត្វា សល្លានំ បដិសល្លានំ, ឯកវិហារោ ឯកមន្តសេវិតា, កាយវិវេកោតិ អត្ថោ។ តំ បដិសល្លានំ រមន្តិ រោចន្តីតិ បដិសល្លានរាមា។ ‘‘បដិសល្លានារាមា’’តិបិ បាឋោ។ យថា វុត្តំ បដិសល្លានំ អារមិតព្ពតោ អារាមោ ឯតេសន្តិ បដិសល្លានារាមា។ វិហរថាតិ ឯវំភូតា ហុត្វា វិហរថាតិ អត្ថោ។ បដិសល្លានេ រតា និរតា សម្មុទិតាតិ បដិសល្លានរតា។ ឯត្តាវតា ជាគរិយានុយោគោ, តស្ស និមិត្តភូតា វូបកដ្ឋកាយតា ច ទស្សិតា។ ជាគរិយានុយោគោ, សីលសំវរោ, ឥន្ទ្រិយេសុ, គុត្តទ្វារតា, ភោជនេ មត្តញ្ញុតា, សតិសម្បជញ្ញន្តិ ឥមេហិ ធម្មេហិ វិនា ន វត្តតីតិ តេបិ ឥធ អត្ថតោ វុត្តា ឯវាតិ វេទិតព្ពា។
45. Aṭṭhame paṭisallānarāmāti tehi tehi sattasaṅkhārehi paṭinivattitvā sallānaṃ paṭisallānaṃ, ekavihāro ekamantasevitā, kāyavivekoti attho. Taṃ paṭisallānaṃ ramanti rocantīti paṭisallānarāmā. ‘‘Paṭisallānārāmā’’tipi pāṭho. Yathā vuttaṃ paṭisallānaṃ āramitabbato ārāmo etesanti paṭisallānārāmā. Viharathāti evaṃbhūtā hutvā viharathāti attho. Paṭisallāne ratā niratā sammuditāti paṭisallānaratā. Ettāvatā jāgariyānuyogo, tassa nimittabhūtā vūpakaṭṭhakāyatā ca dassitā. Jāgariyānuyogo, sīlasaṃvaro, indriyesu, guttadvāratā, bhojane mattaññutā, satisampajaññanti imehi dhammehi vinā na vattatīti tepi idha atthato vuttā evāti veditabbā.
អជ្ឈត្តំ ចេតោសមថមនុយុត្តាតិ អត្តនោ ចិត្តសមថេ អនុយុត្តា។ អជ្ឈត្តំ អត្តនោតិ ច ឯតំ ឯកត្ថំ, ព្យញ្ជនមេវ នានំ។ ភុម្មត្ថេ ចេតំ សមថន្តិ អនុសទ្ទយោគេន ឧបយោគវចនំ។ អនិរាកតជ្ឈានាតិ ពហិ អនីហតជ្ឈានា អវិនាសិតជ្ឈានា វា។ នីហរណំ វិនាសោ វាតិ ឥទំ និរាកតំ នាម ‘‘ថម្ភំ និរំកត្វា និវាតវុត្តី’’តិអាទីសុ (សុ. និ. ៣២៨) វិយ។ វិបស្សនាយ សមន្នាគតាតិ សត្តវិធាយ អនុបស្សនាយ យុត្តា។ សត្តវិធា អនុបស្សនា នាម អនិច្ចានុបស្សនា, ទុក្ខានុបស្សនា, អនត្តានុបស្សនា, និព្ពិទានុបស្សនា, វិរាគានុបស្សនា, និរោធានុបស្សនា, បដិនិស្សគ្គានុបស្សនា ច, តា វិសុទ្ធិមគ្គេ វិត្ថារិតាវ។
Ajjhattaṃ cetosamathamanuyuttāti attano cittasamathe anuyuttā. Ajjhattaṃ attanoti ca etaṃ ekatthaṃ, byañjanameva nānaṃ. Bhummatthe cetaṃ samathanti anusaddayogena upayogavacanaṃ. Anirākatajjhānāti bahi anīhatajjhānā avināsitajjhānā vā. Nīharaṇaṃ vināso vāti idaṃ nirākataṃ nāma ‘‘thambhaṃ niraṃkatvā nivātavuttī’’tiādīsu (su. ni. 328) viya. Vipassanāya samannāgatāti sattavidhāya anupassanāya yuttā. Sattavidhā anupassanā nāma aniccānupassanā, dukkhānupassanā, anattānupassanā, nibbidānupassanā, virāgānupassanā, nirodhānupassanā, paṭinissaggānupassanā ca, tā visuddhimagge vitthāritāva.
ព្រូហេតារោ សុញ្ញាគារានន្តិ វឌ្ឍេតារោ សុញ្ញាគារានំ។ ឯត្ថ ច ‘‘សុញ្ញាគារាន’’ន្តិ យំកិញ្ចិ វិវិត្តំ ភាវនានុយោគស្ស អនុច្ឆវិកដ្ឋានំ។ សមថវិបស្សនាវសេន កម្មដ្ឋានំ គហេត្វា រត្តិន្ទិវំ សុញ្ញាគារំ បវិសិត្វា ភាវនានុយោគវសេន និសីទមានា ភិក្ខូ ‘‘ព្រូហេតារោ សុញ្ញាគារាន’’ន្តិ វេទិតព្ពា។ ឯកភូមិកាទិបាសាទេបិ បន វាសំ កុរុមានា ឈាយិនោ សុញ្ញាគារានំ ព្រូហេតារោត្វេវ វេទិតព្ពា។
Brūhetāro suññāgārānanti vaḍḍhetāro suññāgārānaṃ. Ettha ca ‘‘suññāgārāna’’nti yaṃkiñci vivittaṃ bhāvanānuyogassa anucchavikaṭṭhānaṃ. Samathavipassanāvasena kammaṭṭhānaṃ gahetvā rattindivaṃ suññāgāraṃ pavisitvā bhāvanānuyogavasena nisīdamānā bhikkhū ‘‘brūhetāro suññāgārāna’’nti veditabbā. Ekabhūmikādipāsādepi pana vāsaṃ kurumānā jhāyino suññāgārānaṃ brūhetārotveva veditabbā.
ឯត្ថ ច យា ‘‘បដិសល្លានរាមា, ភិក្ខវេ, វិហរថ បដិសល្លានរតា’’តិ វូបកដ្ឋកាយតា វិហិតា, សា បរិសុទ្ធសីលស្ស, ន អសីលស្ស អវិសុទ្ធសីលស្ស វា តស្ស រូបារម្មណាទិតោ ចិត្តវិនិវត្តនស្សេវ អភាវតោតិ អត្ថតោ សីលវិសុទ្ធិ ទស្សិតាតិ វុត្តោវាយមត្ថោ។ ‘‘អជ្ឈត្តំ ចេតោសមថមនុយុត្តា អនិរាកតជ្ឈានា’’តិ បទទ្វយេន សមាធិភាវនា, ‘‘វិបស្សនាយ សមន្នាគតា’’តិ ឥមិនា បញ្ញាភាវនា វិហិតាតិ លោកិយា តិស្សោ សិក្ខា ទស្សិតា។
Ettha ca yā ‘‘paṭisallānarāmā, bhikkhave, viharatha paṭisallānaratā’’ti vūpakaṭṭhakāyatā vihitā, sā parisuddhasīlassa, na asīlassa avisuddhasīlassa vā tassa rūpārammaṇādito cittavinivattanasseva abhāvatoti atthato sīlavisuddhi dassitāti vuttovāyamattho. ‘‘Ajjhattaṃ cetosamathamanuyuttā anirākatajjhānā’’ti padadvayena samādhibhāvanā, ‘‘vipassanāya samannāgatā’’ti iminā paññābhāvanā vihitāti lokiyā tisso sikkhā dassitā.
ឥទានិ តាសុ បតិដ្ឋិតស្ស អវស្សំភាវិផលំ ទស្សេតុំ ‘‘បដិសល្លានរាមាន’’ន្តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ ព្រូហេតានន្តិ វឌ្ឍេតានំ។ ទ្វិន្នំ ផលានន្តិ តតិយចតុត្ថផលានំ។ បាដិកង្ខន្តិ ឥច្ឆិតព្ពំ អវស្សំភាវី។ អញ្ញាតិ អរហត្តំ។ តញ្ហិ ហេដ្ឋិមមគ្គញាណេហិ ញាតមរិយាទំ អនតិក្កមិត្វា ជាននតោ បរិបុណ្ណជាននត្តា ឧបរិ ជាននកិច្ចាភាវតោ ច ‘‘អញ្ញា’’តិ វុច្ចតិ។ សតិ វា ឧបាទិសេសេតិ សតិ វា កិលេសូបាទិសេសេ, បហាតុំ អសក្កុណេយ្យេ សតិ។ ញាណេ ហិ អបរិបក្កេ យេ តេន បរិបក្កេន បហាតព្ពកិលេសា, តេ ន បហីយន្តិ។ តំ សន្ធាយាហ ‘‘សតិ វា ឧបាទិសេសេ’’តិ។ សតិ ច កិលេសេ ខន្ធាភិសង្ខារា តិដ្ឋន្តិ ឯវ។ ឥតិ ឥមស្មិំ សុត្តេ អនាគាមិផលំ អរហត្តន្តិ ទ្វេ ធម្មា ទស្សិតា។ យថា ចេត្ថ, ឯវំ ឥតោ បរេសុ ទ្វីសុ សុត្តេសុ។
Idāni tāsu patiṭṭhitassa avassaṃbhāviphalaṃ dassetuṃ ‘‘paṭisallānarāmāna’’ntiādi vuttaṃ. Tattha brūhetānanti vaḍḍhetānaṃ. Dvinnaṃ phalānanti tatiyacatutthaphalānaṃ. Pāṭikaṅkhanti icchitabbaṃ avassaṃbhāvī. Aññāti arahattaṃ. Tañhi heṭṭhimamaggañāṇehi ñātamariyādaṃ anatikkamitvā jānanato paripuṇṇajānanattā upari jānanakiccābhāvato ca ‘‘aññā’’ti vuccati. Sati vā upādiseseti sati vā kilesūpādisese, pahātuṃ asakkuṇeyye sati. Ñāṇe hi aparipakke ye tena paripakkena pahātabbakilesā, te na pahīyanti. Taṃ sandhāyāha ‘‘sati vā upādisese’’ti. Sati ca kilese khandhābhisaṅkhārā tiṭṭhanti eva. Iti imasmiṃ sutte anāgāmiphalaṃ arahattanti dve dhammā dassitā. Yathā cettha, evaṃ ito paresu dvīsu suttesu.
គាថាសុ យេ សន្តចិត្តាតិ យេ យោគាវចរា តទង្គវសេន វិក្ខម្ភនវសេវ ច សមិតកិលេសតាយ សន្តចិត្តា។ នេបក្កំ វុច្ចតិ បញ្ញា, តាយ សមន្នាគតត្តា និបកា។ ឥមិនា តេសំ កម្មដ្ឋានបរិហរណញាណំ ទស្សេតិ។ សតិមន្តោ ច ឈាយិនោតិ ឋាននិសជ្ជាទីសុ កម្មដ្ឋានាវិជហនហេតុភូតាយ សតិយា សតិមន្តោ, អារម្មណូបនិជ្ឈានលក្ខណេន ឈានេន ឈាយិនោ។ សម្មា ធម្មំ វិបស្សន្តិ, កាមេសុ អនបេក្ខិនោតិ បុព្ពេយេវ ‘‘អដ្ឋិកង្កលូបមា កាមា’’តិអាទិនា (ម. និ. ១.២៣៤; បាចិ. ៤១៧) វត្ថុកាមេសុ កិលេសកាមេសុ ច អាទីនវបច្ចវេក្ខណេន អនបេក្ខិនោ អនត្ថិកា តេ បហាយ អធិគតំ ឧបចារសមាធិំ អប្បនាសមាធិំ វា បាទកំ កត្វា នាមរូបំ តស្ស បច្ចយេ ច បរិគ្គហេត្វា កលាបសម្មសនាទិក្កមេន សម្មា អវិបរីតំ បញ្ចក្ខន្ធធម្មំ អនិច្ចាទិតោ វិបស្សន្តិ។
Gāthāsu ye santacittāti ye yogāvacarā tadaṅgavasena vikkhambhanavaseva ca samitakilesatāya santacittā. Nepakkaṃ vuccati paññā, tāya samannāgatattā nipakā. Iminā tesaṃ kammaṭṭhānapariharaṇañāṇaṃ dasseti. Satimantoca jhāyinoti ṭhānanisajjādīsu kammaṭṭhānāvijahanahetubhūtāya satiyā satimanto, ārammaṇūpanijjhānalakkhaṇena jhānena jhāyino. Sammā dhammaṃ vipassanti, kāmesu anapekkhinoti pubbeyeva ‘‘aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā’’tiādinā (ma. ni. 1.234; pāci. 417) vatthukāmesu kilesakāmesu ca ādīnavapaccavekkhaṇena anapekkhino anatthikā te pahāya adhigataṃ upacārasamādhiṃ appanāsamādhiṃ vā pādakaṃ katvā nāmarūpaṃ tassa paccaye ca pariggahetvā kalāpasammasanādikkamena sammā aviparītaṃ pañcakkhandhadhammaṃ aniccādito vipassanti.
អប្បមាទរតាតិ វុត្តប្បការាយ សមថវិបស្សនាភាវនាយ អប្បមជ្ជនេ រតា អភិរតា តត្ថ អប្បមាទេនេវ រត្តិន្ទិវំ វីតិនាមេន្តា។ សន្តាតិ សមានា។ ‘‘សត្តា’’តិបិ បាឋោ, បុគ្គលាតិ អត្ថោ។ បមាទេ ភយទស្សិនោតិ និរយូបបត្តិអាទិកំ បមាទេ ភយំ បស្សន្តា។ អភព្ពា បរិហានាយាតិ តេ ឯវរូបា សមថវិបស្សនាធម្មេហិ មគ្គផលេហិ វា បរិហានាយ អភព្ពា។ សមថវិបស្សនាតោ ហិ សម្បត្តតោ ន បរិហាយន្តិ, ឥតរានិ ច អប្បត្តានិ បាបុណន្តិ។ និព្ពានស្សេវ សន្តិកេតិ និព្ពានស្ស ច អនុបាទាបរិនិព្ពានស្ស ច សន្តិកេ ឯវ, ន ចិរស្សេវ នំ អធិគមិស្សន្តីតិ។
Appamādaratāti vuttappakārāya samathavipassanābhāvanāya appamajjane ratā abhiratā tattha appamādeneva rattindivaṃ vītināmentā. Santāti samānā. ‘‘Sattā’’tipi pāṭho, puggalāti attho. Pamāde bhayadassinoti nirayūpapattiādikaṃ pamāde bhayaṃ passantā. Abhabbā parihānāyāti te evarūpā samathavipassanādhammehi maggaphalehi vā parihānāya abhabbā. Samathavipassanāto hi sampattato na parihāyanti, itarāni ca appattāni pāpuṇanti. Nibbānasseva santiketi nibbānassa ca anupādāparinibbānassa ca santike eva, na cirasseva naṃ adhigamissantīti.
អដ្ឋមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៨. បដិសល្លានសុត្តំ • 8. Paṭisallānasuttaṃ
