| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / விப⁴ங்க³-அனுடீகா • Vibhaṅga-anuṭīkā |
15. படிஸம்பி⁴தா³விப⁴ங்கோ³
15. Paṭisambhidāvibhaṅgo
1. ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயங்
1. Suttantabhājanīyaṃ
1. ஸங்க³ஹவாரவண்ணனா
1. Saṅgahavāravaṇṇanā
718. ‘‘ஏஸேவ நயோ’’தி த⁴ம்மாதீ³ஸு கதோ அதிதே³ஸோ ஸங்கே²பதோ தேஸங் த³ஸ்ஸனங் ஹோதீதி ஆஹ ‘‘ஸங்கே²பேன த³ஸ்ஸெத்வா’’தி. தேஸங் நிருத்திபடிபா⁴னானங் விஸயா தப்³பி³ஸயா, தேஸங், நிருத்திபடிபா⁴னவிஸயபூ⁴தானந்தி அத்தோ². பச்சயுப்பன்னாதி³பே⁴தே³ஹீதி பச்சயுப்பன்னநிப்³பா³னபா⁴ஸிதத்தா²தி³பே⁴தே³ஹி.
718. ‘‘Eseva nayo’’ti dhammādīsu kato atideso saṅkhepato tesaṃ dassanaṃ hotīti āha ‘‘saṅkhepena dassetvā’’ti. Tesaṃ niruttipaṭibhānānaṃ visayā tabbisayā, tesaṃ, niruttipaṭibhānavisayabhūtānanti attho. Paccayuppannādibhedehīti paccayuppannanibbānabhāsitatthādibhedehi.
து³க்க²ஹேதுப²லஜாதாதி³த⁴ம்மஜராமரணானி து³க்கா²தீ³னி. ஸச்சஹேதுத⁴ம்மபச்சயாகாரவாரேஸு து³க்க²ஸமுத³யாதி³பரியாயேன ஆக³தோ ப²லனிப்³ப³த்தகோ ஹேது, ஸச்சபச்சயாகாரவாரேஸு அரியமக்³கோ³, பரியத்திவாரே பா⁴ஸிதங், அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயே குஸலங், அகுஸலந்தி ஏவங் பாளியங் வுத்தானங்யேவ வஸேன பஞ்ச த⁴ம்மா வேதி³தப்³பா³தி இமமத்த²மாஹ ‘‘ததா² த⁴ம்மா சா’’தி இமினா.
Dukkhahetuphalajātādidhammajarāmaraṇāni dukkhādīni. Saccahetudhammapaccayākāravāresu dukkhasamudayādipariyāyena āgato phalanibbattako hetu, saccapaccayākāravāresu ariyamaggo, pariyattivāre bhāsitaṃ, abhidhammabhājanīye kusalaṃ, akusalanti evaṃ pāḷiyaṃ vuttānaṃyeva vasena pañca dhammā veditabbāti imamatthamāha ‘‘tathā dhammā cā’’ti iminā.
நிப்³ப³த்தகஹேதுஆதீ³னந்தி நிப்³ப³த்தகஸம்பாபகஞாபகானங். புரிமோதி பவத்தனத்தோ². தஸ்மிந்தி மக்³கே³. பச்சி²மோதி பாபனத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³.
Nibbattakahetuādīnanti nibbattakasampāpakañāpakānaṃ. Purimoti pavattanattho. Tasminti magge. Pacchimoti pāpanattho daṭṭhabbo.
அவிபரீதனிருத்தீதி பு³த்³தா⁴தீ³ஹி ஆசிண்ணா தஸ்ஸ தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ வாசகபா⁴வே நிருள்ஹா யாதா²வனிருத்தி. யஸ்மா விஞ்ஞத்திவிகாரஸஹிதோ ஸத்³தோ³ பஞ்ஞத்தீதி அத்தனோ அதி⁴ப்பாயோ, தஸ்மா பரமததோ தங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அவசனபூ⁴தாயா’’தி விஸேஸெத்வா ‘‘கேசி வண்ணயந்தீ’’தி ஆஹ. ஏவங் ஸதீதி ஏவங் நிருத்தியா பஞ்ஞத்திபா⁴வே ஸதி. பஞ்ஞத்தி அபி⁴லபிதப்³பா³தி ஆபஜ்ஜதீதி வுத்தே, ஹோது, கோ தோ³ஸோ தஸ்ஸா வசனீயபா⁴வதோதி கதா³சி வதெ³ய்யாதி ஆஸங்கந்தோ ஆஹ ‘‘ந ச வசனதோ…பே॰… உச்சாரேதப்³ப³ங் அத்தீ²’’தி. தேஸங் அத்த²த⁴ம்மானங். ந வசனந்தி அவசனங் அவசனஸபா⁴வங். ஏவங்பகாரந்தி ஏவங்வித⁴ங் ஏவங் நியதலிங்க³விஸேஸஜோதனாகாரங்.
Aviparītaniruttīti buddhādīhi āciṇṇā tassa tassa atthassa vācakabhāve niruḷhā yāthāvanirutti. Yasmā viññattivikārasahito saddo paññattīti attano adhippāyo, tasmā paramatato taṃ dassento ‘‘avacanabhūtāyā’’ti visesetvā ‘‘keci vaṇṇayantī’’ti āha. Evaṃ satīti evaṃ niruttiyā paññattibhāve sati. Paññatti abhilapitabbāti āpajjatīti vutte, hotu, ko doso tassā vacanīyabhāvatoti kadāci vadeyyāti āsaṅkanto āha ‘‘na ca vacanato…pe… uccāretabbaṃ atthī’’ti. Tesaṃ atthadhammānaṃ. Na vacananti avacanaṃ avacanasabhāvaṃ. Evaṃpakāranti evaṃvidhaṃ evaṃ niyataliṅgavisesajotanākāraṃ.
பரதோதி பரபா⁴கே³ அனந்தரமனொத்³வாரே. ஸத்³த³க்³க³ஹணானுஸாரேன க³ஹிதாய நாமனிருத்தியங் நிருத்திபடிஸம்பி⁴தா³ பவத்ததீதி வத³ந்தி. யதி³ ஏவங் கஸ்மா பாளியங் ‘‘நிருத்திபடிஸம்பி⁴தா³ பச்சுப்பன்னாரம்மணா’’தி வுத்தாதி ஆஹ ‘‘நிருத்தி…பே॰… ஸந்தா⁴ய வுத்த’’ந்தி. பச்சா² ஜானநந்தி ஸத்³த³க்³க³ஹணுத்தரகாலங் நாமனிருத்தியா ஜானநங். ஏவந்தி ஏவங் ஸத்³த³க்³க³ஹணதோ பச்சா² நாமனிருத்திங் ஆரப்³ப⁴ பவத்தங் ஞாணங் நிருத்திபடிஸம்பி⁴தா³தி க³ய்ஹமானே. ஏவங் நிருத்தியா நாமபஞ்ஞத்திபக்கே² பாளியா, அட்ட²கதா²ய ச விரோத⁴ங் த³ஸ்ஸெத்வா ஸத்³த³பக்கே² தத³பா⁴வங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘யதா² பனா’’திஆதி³மாஹ. தங்தங்ஸத்³த³விபா⁴வகந்தி யதா² தஸ்ஸ தஸ்ஸ ஸத்³த³ப்பபே⁴த³னிச்ச²யஸ்ஸ பச்சயபூ⁴தங் தி³ப்³ப³ஸோதஞாணங் ஸத்³தா³ரம்மணமேவ தங் தங் ஸத்³த³ங் விபூ⁴தங் கரோதி, ஏவங் நிருத்திப்பபே⁴த³னிச்ச²யஸ்ஸ பச்சயபூ⁴தங் நிருத்திஸத்³தா³ரம்மணமேவ நிருத்திபடிஸம்பி⁴தா³ஞாணங் தங் விபூ⁴தங் கரோதீதி தஸ்ஸ பச்சுப்பன்னாரம்மணதா வுத்தா. ஸத்³த³ங் பன விபா⁴வெந்தங் ஏகந்ததோ ஸத்³தூ³பனிப³ந்த⁴ங் பஞ்ஞத்திம்பி விபா⁴வேதியேவ, யதோ ஸபா⁴வாஸபா⁴வவிஸேஸவிபா⁴வனங் ஸம்பஜ்ஜதி. அஞ்ஞதா² ஹி ஸத்³த³மத்தக்³க³ஹணே விஸேஸாவபோ³தோ⁴ ஏவ ந ஸியாதி போராணா பஞ்ஞத்திவிபா⁴வனம்பி தஸ்ஸ இச்ச²ந்தி. தங்விபா⁴வகந்தி நிருத்திஸத்³த³விபா⁴வகங். ந பாளிவிரோதோ⁴ ஹோதீதி யதி³பி அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயே ‘‘யாய நிருத்தியா தேஸங் த⁴ம்மானங் பஞ்ஞத்தி ஹோதீ’’தி (விப⁴॰ 727) வுத்தங், தம்பி ஸபா⁴வனிருத்திஸத்³தே³ன த⁴ம்மானங் பபோ³த⁴னமேவ ஸந்தா⁴ய வுத்தங், ந தப்³பி³னிமுத்தங் பஞ்ஞத்திந்தி ‘‘நிருத்திஸத்³தா³ரம்மணா நிருத்திபடிஸம்பி⁴தா³’’தி வுச்சமானே பாளியா விரோதோ⁴ ந ஹோதீதி அத்தோ². ‘‘பச்சவெக்க²ந்தஸ்ஸா’’தி வுத்தத்தா ஸத்³த³ங் க³ஹெத்வா பச்சா² க³ஹிதாய பஞ்ஞத்தியா பச்சவெக்க²ணேன ப⁴விதப்³ப³ந்தி ஆஸங்கெய்யாதி ததா³ஸங்கானிவத்தனத்த²மாஹ ‘‘தங் ஸபா⁴வனிருத்திங் ஸத்³த³ங் ஆரம்மணங் கத்வா’’திஆதி³. ஸபா⁴வனிருத்திங் விபா⁴வெந்தங்யேவாதி ஸபா⁴வனிருத்திவிஸயஸ்ஸ ஸம்மோஹஸ்ஸ பகே³வ வித்³த⁴ங்ஸிதத்தா அத்த²ஸாத⁴னவஸேன அபி⁴ஞ்ஞாஞாணங் விய தங் விபா⁴வெந்தமேவ பவத்ததி. தேனாஹ ‘‘நிருத்திங் பி⁴ந்த³ந்தங் படிவிஜ்ஜ²ந்தமேவ உப்பஜ்ஜதீ’’தி. பபே⁴த³க³மனஞ்செத்த² அனவஸேஸதோ நிருத்திவிபா⁴க³ஜானநங். ததா² ஸேஸேஸு. ஸக்கடனாமாதீ³தி ஸக்கடவஸேன வுத்தனாமாக்²யாதாதி³. நிபாதபத³ங் நாமாதி³பதா³னி விய அத்த²ங் ந வத³தி, அத² கோ² ப்³யஞ்ஜேதி ஜோதேதீதி ‘‘ப்³யஞ்ஜன’’ந்தி வுத்தங் நிபாதபத³ங்.
Paratoti parabhāge anantaramanodvāre. Saddaggahaṇānusārena gahitāya nāmaniruttiyaṃ niruttipaṭisambhidā pavattatīti vadanti. Yadi evaṃ kasmā pāḷiyaṃ ‘‘niruttipaṭisambhidā paccuppannārammaṇā’’ti vuttāti āha ‘‘nirutti…pe… sandhāya vutta’’nti. Pacchā jānananti saddaggahaṇuttarakālaṃ nāmaniruttiyā jānanaṃ. Evanti evaṃ saddaggahaṇato pacchā nāmaniruttiṃ ārabbha pavattaṃ ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidāti gayhamāne. Evaṃ niruttiyā nāmapaññattipakkhe pāḷiyā, aṭṭhakathāya ca virodhaṃ dassetvā saddapakkhe tadabhāvaṃ dassento ‘‘yathā panā’’tiādimāha. Taṃtaṃsaddavibhāvakanti yathā tassa tassa saddappabhedanicchayassa paccayabhūtaṃ dibbasotañāṇaṃ saddārammaṇameva taṃ taṃ saddaṃ vibhūtaṃ karoti, evaṃ niruttippabhedanicchayassa paccayabhūtaṃ niruttisaddārammaṇameva niruttipaṭisambhidāñāṇaṃ taṃ vibhūtaṃ karotīti tassa paccuppannārammaṇatā vuttā. Saddaṃ pana vibhāventaṃ ekantato saddūpanibandhaṃ paññattimpi vibhāvetiyeva, yato sabhāvāsabhāvavisesavibhāvanaṃ sampajjati. Aññathā hi saddamattaggahaṇe visesāvabodho eva na siyāti porāṇā paññattivibhāvanampi tassa icchanti. Taṃvibhāvakanti niruttisaddavibhāvakaṃ. Na pāḷivirodho hotīti yadipi abhidhammabhājanīye ‘‘yāya niruttiyā tesaṃ dhammānaṃ paññatti hotī’’ti (vibha. 727) vuttaṃ, tampi sabhāvaniruttisaddena dhammānaṃ pabodhanameva sandhāya vuttaṃ, na tabbinimuttaṃ paññattinti ‘‘niruttisaddārammaṇā niruttipaṭisambhidā’’ti vuccamāne pāḷiyā virodho na hotīti attho. ‘‘Paccavekkhantassā’’ti vuttattā saddaṃ gahetvā pacchā gahitāya paññattiyā paccavekkhaṇena bhavitabbanti āsaṅkeyyāti tadāsaṅkānivattanatthamāha ‘‘taṃ sabhāvaniruttiṃ saddaṃ ārammaṇaṃ katvā’’tiādi. Sabhāvaniruttiṃ vibhāventaṃyevāti sabhāvaniruttivisayassa sammohassa pageva viddhaṃsitattā atthasādhanavasena abhiññāñāṇaṃ viya taṃ vibhāventameva pavattati. Tenāha ‘‘niruttiṃ bhindantaṃ paṭivijjhantameva uppajjatī’’ti. Pabhedagamanañcettha anavasesato niruttivibhāgajānanaṃ. Tathā sesesu. Sakkaṭanāmādīti sakkaṭavasena vuttanāmākhyātādi. Nipātapadaṃ nāmādipadāni viya atthaṃ na vadati, atha kho byañjeti jotetīti ‘‘byañjana’’nti vuttaṃ nipātapadaṃ.
போ³தி⁴ ஞாணங் மண்ட³பூ⁴தங் எத்தா²தி போ³தி⁴மண்டோ³, மஹாபோ³தி⁴ட்டா²னங். தேனாஹ ‘‘பட²மாபி⁴ஸம்பு³த்³த⁴ட்டா²னே’’தி. அஞ்ஞேன பகாரேனாதி உக்³க³ஹாதி³ப்பகாரேன.
Bodhi ñāṇaṃ maṇḍabhūtaṃ etthāti bodhimaṇḍo, mahābodhiṭṭhānaṃ. Tenāha ‘‘paṭhamābhisambuddhaṭṭhāne’’ti. Aññena pakārenāti uggahādippakārena.
அஞ்ஞதா² ஹொந்தீதி புரிஸயுகே³ புரிஸயுகே³ ஏகதே³ஸேன பரிவத்தந்தா காலந்தரே அஞ்ஞாகாரா ப⁴வந்தி. வினஸ்ஸந்தீதி தங்தங்பா⁴ஸானங் மனுஸ்ஸானங் வினாஸேன ந பஞ்ஞாயந்தி, மனுஸ்ஸானங் து³ருக்³க³ஹணாதி³னா கத்த²சி கதா³சி பரிவத்தந்தீபி ப்³ரஹ்மலோகாதீ³ஸு யதா²ஸபா⁴வேனேவ அவட்டா²னதோ ந ஸப்³ப³த்த², ஸப்³ப³தா³, ஸப்³ப³தா² ச பரிவத்ததி. தேனாஹ ‘‘கப்பவினாஸேபி திட்ட²தியேவா’’தி. ஏதஸ்ஸ நிருத்திபடிஸம்பி⁴தா³ஞாணஸ்ஸ.
Aññathā hontīti purisayuge purisayuge ekadesena parivattantā kālantare aññākārā bhavanti. Vinassantīti taṃtaṃbhāsānaṃ manussānaṃ vināsena na paññāyanti, manussānaṃ duruggahaṇādinā katthaci kadāci parivattantīpi brahmalokādīsu yathāsabhāveneva avaṭṭhānato na sabbattha, sabbadā, sabbathā ca parivattati. Tenāha ‘‘kappavināsepi tiṭṭhatiyevā’’ti. Etassa niruttipaṭisambhidāñāṇassa.
அத்தா²தீ³ஸு ஞாணந்தி அத்த²படிஸம்பி⁴தா³தி³. அத்த²த⁴ம்மனிருத்திவஸேன தீஸு. அத்த²த⁴ம்மனிருத்திபடிபா⁴னவஸேன சதூஸுபி வா. அத்த²த⁴ம்மாதி³னா அத்தனா ஜோதேதப்³பே³ன ஸஹ அத்தே²னாதி ஸாத்த²கானி. ஸப்³போ³ அத்த²த⁴ம்மாதி³கோ அத்தோ² விஸயபூ⁴தோ ஏதஸ்ஸ ஞாணஸ்ஸ அத்தீ²தி ஸப்³ப³த்த²கங். ஸப்³ப³ஸ்மிங் அத்தா²தி³கே விஸயே கி²த்தங் அத்தனோ பச்சயேஹி ட²பிதங் பவத்திதங். அரஹத்தப்பத்தியா விஸதா³ ஹொந்தி படிபக்க²த⁴ம்மானங் ஸப்³ப³ஸோ வித்³த⁴ங்ஸிதத்தா. பஞ்சன்னந்தி அதி⁴க³மபரியத்திஸவனபரிபுச்சா²புப்³ப³யோகா³னங். யதா²யோக³ந்தி யங் யங் யஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ விஸத³தாய யுஜ்ஜதி, ததா² யோஜேதப்³ப³ங்.
Atthādīsu ñāṇanti atthapaṭisambhidādi. Atthadhammaniruttivasena tīsu. Atthadhammaniruttipaṭibhānavasena catūsupi vā. Atthadhammādinā attanā jotetabbena saha atthenāti sātthakāni. Sabbo atthadhammādiko attho visayabhūto etassa ñāṇassa atthīti sabbatthakaṃ. Sabbasmiṃ atthādike visaye khittaṃ attano paccayehi ṭhapitaṃ pavattitaṃ. Arahattappattiyā visadā honti paṭipakkhadhammānaṃ sabbaso viddhaṃsitattā. Pañcannanti adhigamapariyattisavanaparipucchāpubbayogānaṃ. Yathāyoganti yaṃ yaṃ yassa puggalassa visadatāya yujjati, tathā yojetabbaṃ.
பரிபுச்சா²ஹேது பவத்தா கதா² பரிபுச்சா²தி வுத்தாதி ஆஹ ‘‘புச்சா²ய…பே॰… பரிபுச்சா²தி வுத்தா’’தி.
Paripucchāhetu pavattā kathā paripucchāti vuttāti āha ‘‘pucchāya…pe… paripucchāti vuttā’’ti.
தேஹீதி மக்³கே³ஹி. படிலாபோ⁴ நாம புப்³ப³யோக³ஸம்பத்தியா அத்தா²தி³விஸயஸ்ஸ ஸம்மோஹஸ்ஸ ஸமுச்சி²ந்த³னங், தங் பன மக்³க³கிச்சமேவாதி ஆஹ ‘‘ஸோ லோகுத்தரோ’’தி. அத்தா²தீ³னங் பபே⁴த³தோ ஸல்லக்க²ணவிபா⁴வனவவத்தா²பனா யதா²ரஹங் பரித்தகுஸலமஹாகிரியசித்தவஸேன ஹோதீதி வுத்தங் ‘‘பபே⁴தோ³ காமாவசரோ’’தி. யதா² புப்³ப³யோகோ³ அதி⁴க³மஸ்ஸ ப³லவபச்சயோ ஸபா⁴வஹேதுபா⁴வதோ, ந ததா² பபே⁴த³ஸ்ஸ அஸபா⁴வஹேதுதாய, பரம்பரபச்சயதாய சாதி அதி⁴ப்பாயோ. பரியத்திஆதீ³னங் பபே⁴த³ஸ்ஸ ப³லவபச்சயதாய , அதி⁴க³மஸ்ஸ ச தத³பா⁴வே ஏஸேவ நயோ. தத்தா²தி நிமித்தத்தே² பு⁴ம்மங், தாஸு பரியத்திஸவனபரிபுச்சா²ஸு நிமித்தபூ⁴தாஸூதி அத்தோ². யங் வுத்தங் ஹோதீதி ‘‘ஏதேஸு பனா’’திஆதி³னா அட்ட²கதா²வசனேன யங் அத்த²ஜாதங் வுத்தங் ஹோதி. தங் த³ஸ்ஸெந்தோதி தங் நித்³தா⁴ரெத்வா த³ஸ்ஸெந்தோ. ‘‘புப்³ப³யோகா³தி⁴க³மா’’தி வத்வா ‘‘த்³வேபீ’’தி வசனங் அதி⁴க³மஸஹிதோயேவ புப்³ப³யோகோ³ பபே⁴த³ஸ்ஸ ப³லவபச்சயோ, ந கேவலோதி த³ஸ்ஸனத்த²ங். தேன வுத்தங் அட்ட²கதா²யங் ‘‘த்³வேபி ஏகதோ ஹுத்வா’’தி (விப⁴॰ அட்ட²॰ 718). ‘‘த்³வேபி விஸத³காரணா’’தி வுத்தே புப்³ப³யோக³ஸ்ஸாபி விஸத³காரணத்தங் லப்³ப⁴தேவாதி ஆஹ ‘‘த்³வேபி விஸத³காரணாதி…பே॰… வுத்த’’ந்தி.
Tehīti maggehi. Paṭilābho nāma pubbayogasampattiyā atthādivisayassa sammohassa samucchindanaṃ, taṃ pana maggakiccamevāti āha ‘‘so lokuttaro’’ti. Atthādīnaṃ pabhedato sallakkhaṇavibhāvanavavatthāpanā yathārahaṃ parittakusalamahākiriyacittavasena hotīti vuttaṃ ‘‘pabhedo kāmāvacaro’’ti. Yathā pubbayogo adhigamassa balavapaccayo sabhāvahetubhāvato, na tathā pabhedassa asabhāvahetutāya, paramparapaccayatāya cāti adhippāyo. Pariyattiādīnaṃ pabhedassa balavapaccayatāya , adhigamassa ca tadabhāve eseva nayo. Tatthāti nimittatthe bhummaṃ, tāsu pariyattisavanaparipucchāsu nimittabhūtāsūti attho. Yaṃ vuttaṃ hotīti ‘‘etesu panā’’tiādinā aṭṭhakathāvacanena yaṃ atthajātaṃ vuttaṃ hoti. Taṃ dassentoti taṃ niddhāretvā dassento. ‘‘Pubbayogādhigamā’’ti vatvā ‘‘dvepī’’ti vacanaṃ adhigamasahitoyeva pubbayogo pabhedassa balavapaccayo, na kevaloti dassanatthaṃ. Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘dvepi ekato hutvā’’ti (vibha. aṭṭha. 718). ‘‘Dvepi visadakāraṇā’’ti vutte pubbayogassāpi visadakāraṇattaṃ labbhatevāti āha ‘‘dvepi visadakāraṇāti…pe… vutta’’nti.
ஸங்க³ஹவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Saṅgahavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
2. ஸச்சவாராதி³வண்ணனா
2. Saccavārādivaṇṇanā
719. காலத்தயேபீதி அதீதாதீ³ஸு தீஸுபி காலேஸு. ஹேதுப²லத⁴ம்மா ஹேதூனங் ப²லபூ⁴தா த⁴ம்மா, பச்சயனிப்³ப³த்தாதி அத்தோ². தேஸஞ்ச ஹேதுத⁴ம்மாதி தேஸங் ஹேதுப²லானங் பச்சயனிப்³ப³த்தானங் ஹேதுபூ⁴தா த⁴ம்மா ‘‘த⁴ம்மா’’தி வுத்தாதி யோஜனா. வினெய்யவஸேனாதி ததா²வினேதப்³ப³புக்³க³லஜ்ஜா²ஸயவஸேன. உப்பன்னா ஸமுப்பன்னாதிஆதி³ ந வுத்தந்தி உப்பன்னா ஸமுப்பன்னா உட்டி²தா ஸமுட்டி²தா பச்சுப்பன்னாதிஆதி³ ந வுத்தங் ஏகந்தபச்சுப்பன்னஸ்ஸேவ ஸங்கா³ஹகத்தா. தங்னிப்³ப³த்தகாதி தேஸங் அத்த²பா⁴வேன வுத்தானங் நிப்பா²த³கா. த⁴ம்மாதி வுத்தா த⁴ம்மபா⁴வேன கதி²தா.
719. Kālattayepīti atītādīsu tīsupi kālesu. Hetuphaladhammā hetūnaṃ phalabhūtā dhammā, paccayanibbattāti attho. Tesañca hetudhammāti tesaṃ hetuphalānaṃ paccayanibbattānaṃ hetubhūtā dhammā ‘‘dhammā’’ti vuttāti yojanā. Vineyyavasenāti tathāvinetabbapuggalajjhāsayavasena. Uppannā samuppannātiādi na vuttanti uppannā samuppannā uṭṭhitā samuṭṭhitā paccuppannātiādi na vuttaṃ ekantapaccuppannasseva saṅgāhakattā. Taṃnibbattakāti tesaṃ atthabhāvena vuttānaṃ nipphādakā. Dhammāti vuttā dhammabhāvena kathitā.
ஸச்சவாராதி³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Saccavārādivaṇṇanā niṭṭhitā.
ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Suttantabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
2. அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயவண்ணனா
2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
725. ஸாமஞ்ஞேன வத்வா விஸேஸேன அவுத்தத்தாதி ‘‘தேஸங் விபாகே’’தி யதா²வுத்தகுஸலவிபாகதாதி³ஸாமஞ்ஞேன வத்வா ஸஹேதுகாஹேதுகாதி³விஸேஸேன அவுத்தத்தா, ஸரூபேன நித்³தா⁴ரெத்வா அவுத்தத்தாதி அத்தோ². அவிபாகத்தாதி அவிபாகத⁴ம்மத்தா. யதி³ ஏவந்தி பச்சயபா⁴வதோ லப்³ப⁴மானோபி த⁴ம்மபா⁴வோ அவிபாகத⁴ம்மதாய கிரியானங் யதி³ ந வுத்தோ, ஏவங் ஸதி. ஸதிபி பச்சயுப்பன்னபா⁴வே அவிபாகபா⁴வதோ அத்த²பா⁴வோபி ந வத்தப்³போ³. தேனாஹ ‘‘விபாகா ந ஹொந்தீதி அத்த²பா⁴வோ ச ந வத்தப்³போ³’’தி. ஏவஞ்சேதி யதி³ பச்சயுப்பன்னத்தா கிரியானங் அத்த²பா⁴வோ வுத்தோ. நப்படிஸித்³தோ⁴ இச்சி²தோவாதி அத்தோ². யதி³ ஏவங் கஸ்மா ந வுத்தோதி ஆஹ ‘‘விபாகஸ்ஸ பனா’’திஆதி³. தேஸந்தி குஸலாகுஸலானங், விபாககிரியத⁴ம்மானஞ்ச. அத்த²த⁴ம்மதாதி வுத்தனயேன லப்³ப⁴மானோபி யதா²க்கமங் அத்த²பா⁴வோ, த⁴ம்மபா⁴வோ ச ந வுத்தோ. பச்சயபா⁴வங் ஸத்திவிஸேஸங் ஸனிப்பா²தே³தப்³ப³தந்தி பத³த்தயேனாபி விபாகத⁴ம்மதமேவாஹ. ஸா ஹி விபாகானங் ஹேதுபா⁴வதோ பச்சயபா⁴வோ, தது³ப்பாத³னஸமத்த²தாய ஸத்திவிஸேஸோ, தேஹி ஸக³ப்³பா⁴ விய ஹோதீதி ‘‘ஸனிப்பா²தே³தப்³ப³தா’’தி ச வுச்சதி. தங் பஸ்ஸந்தீ நிப்பா²த³கவிஸேஸாபி நிப்பா²தே³தப்³பா³பெக்கா² ஹோதி த⁴ம்மபடிஸம்பி⁴தா³. தங்ஸம்ப³ந்தே⁴னாதி நிப்பா²தே³தப்³ப³ஸம்ப³ந்தே⁴ன. த⁴ம்மபடிஸம்பி⁴த³ங் வத³ந்தேன அத்த²படிஸம்பி⁴தா³பி வுத்தா.
725. Sāmaññenavatvā visesena avuttattāti ‘‘tesaṃ vipāke’’ti yathāvuttakusalavipākatādisāmaññena vatvā sahetukāhetukādivisesena avuttattā, sarūpena niddhāretvā avuttattāti attho. Avipākattāti avipākadhammattā. Yadi evanti paccayabhāvato labbhamānopi dhammabhāvo avipākadhammatāya kiriyānaṃ yadi na vutto, evaṃ sati. Satipi paccayuppannabhāve avipākabhāvato atthabhāvopi na vattabbo. Tenāha ‘‘vipākā na hontīti atthabhāvo ca na vattabbo’’ti. Evañceti yadi paccayuppannattā kiriyānaṃ atthabhāvo vutto. Nappaṭisiddho icchitovāti attho. Yadi evaṃ kasmā na vuttoti āha ‘‘vipākassa panā’’tiādi. Tesanti kusalākusalānaṃ, vipākakiriyadhammānañca. Atthadhammatāti vuttanayena labbhamānopi yathākkamaṃ atthabhāvo, dhammabhāvo ca na vutto. Paccayabhāvaṃ sattivisesaṃ sanipphādetabbatanti padattayenāpi vipākadhammatamevāha. Sā hi vipākānaṃ hetubhāvato paccayabhāvo, taduppādanasamatthatāya sattiviseso, tehi sagabbhā viya hotīti ‘‘sanipphādetabbatā’’ti ca vuccati. Taṃ passantī nipphādakavisesāpi nipphādetabbāpekkhā hoti dhammapaṭisambhidā. Taṃsambandhenāti nipphādetabbasambandhena. Dhammapaṭisambhidaṃ vadantena atthapaṭisambhidāpi vuttā.
ஸபா⁴வத⁴ம்மே பஞ்ஞத்தி ஸபா⁴வபஞ்ஞத்தீதி ஆஹ ‘‘ந ஸத்தாதி³பஞ்ஞத்தியா’’தி. ஸபா⁴வேன, நிருத்தியேவ வா ஸபா⁴வபஞ்ஞத்தீதி வுத்தாதி ஆஹ ‘‘அவிபரீதபஞ்ஞத்தியா வா’’தி.
Sabhāvadhamme paññatti sabhāvapaññattīti āha ‘‘na sattādipaññattiyā’’ti. Sabhāvena, niruttiyeva vā sabhāvapaññattīti vuttāti āha ‘‘aviparītapaññattiyā vā’’ti.
746. வோஹாரபூ⁴மிங், அதி⁴க³மபூ⁴மிஞ்ச ஏகஜ்ஜ²ங் கத்வா ஆஹ ‘‘காமாவசரா, லோகுத்தரா ச பூ⁴மி பூ⁴மீ’’தி. சித்துப்பாதா³ வா பவத்திட்டா²னபா⁴வதோ பூ⁴மி.
746. Vohārabhūmiṃ, adhigamabhūmiñca ekajjhaṃ katvā āha ‘‘kāmāvacarā, lokuttarā ca bhūmi bhūmī’’ti. Cittuppādā vā pavattiṭṭhānabhāvato bhūmi.
அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
3. பஞ்ஹபுச்ச²கவண்ணனா
3. Pañhapucchakavaṇṇanā
747. ஸப்³ப³ஞாணாரம்மணதாயாதி படிஸம்பி⁴தா³படிஸம்பி⁴தா³ஞாணாரம்மணதாய. ‘‘ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயே பன…பே॰… ஸியா’’தி இத³ங் அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயேன விருஜ்ஜ²தி, தஸ்ஸ வா ஸாவஸேஸதே³ஸனதா ஆபஜ்ஜதீதி சோத³னங் மனஸி கத்வா ஆஹ ‘‘அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயே’’திஆதி³. நிரவஸேஸகத²னந்தி அஸேஸெத்வா கத²னங். தேன சித்துப்பாத³ஸங்க³ஹிதே அத்தே² அஸேஸெத்வா தே³ஸனா இத⁴ அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயஸ்ஸ பா⁴ரோ, ந ஸப்³ப³ஞெய்யத⁴ம்மேதி த³ஸ்ஸேதி. யதா²த³ஸ்ஸிதவிஸயவசனவஸேனாதி த³ஸ்ஸிதப்பகாரவிஸயஸ்ஸ கத²னவஸேன, த⁴ம்மத்த²வஸேன த³ஸ்ஸிதே தங்தங்சித்துப்பாதே³ தத்த² த⁴ம்மனிருத்தாபி⁴லாபேன ஞாணஸ்ஸ கத²னவஸேனாதி அத்தோ². அஞ்ஞாரம்மணதங் ந படிஸேதே⁴தி அதப்பரபா⁴வதோதி அதி⁴ப்பாயோ. ந நிரவஸேஸேன கத²னங் அசித்துப்பாத³பரியாபன்னஸ்ஸ விஸயஸ்ஸ அகதி²தத்தா. ஏவங் படிபா⁴னபடிஸம்பி⁴தா³விஸயஸ்ஸாபி ந நிரவஸேஸேன கத²னந்தி ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயே அவிஸேஸவசனேன ஸப்³ப³ஞாணாரம்மணதங்யேவ படிபா⁴னபடிஸம்பி⁴தா³ய பதிட்டா²பேதி. ததா² திஸ்ஸோ படிஸம்பி⁴தா³திஆதி³பஞ்ஹபுச்ச²கபாளியாபி. திஸ்ஸோதி அத்த²த⁴ம்மபடிபா⁴னபடிஸம்பி⁴தா³. நிருத்திபடிஸம்பி⁴தா³ ஹி ‘‘பரித்தாரம்மணா’’தேவ வுத்தா.
747. Sabbañāṇārammaṇatāyāti paṭisambhidāpaṭisambhidāñāṇārammaṇatāya. ‘‘Suttantabhājanīye pana…pe… siyā’’ti idaṃ abhidhammabhājanīyena virujjhati, tassa vā sāvasesadesanatā āpajjatīti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘abhidhammabhājanīye’’tiādi. Niravasesakathananti asesetvā kathanaṃ. Tena cittuppādasaṅgahite atthe asesetvā desanā idha abhidhammabhājanīyassa bhāro, na sabbañeyyadhammeti dasseti. Yathādassitavisayavacanavasenāti dassitappakāravisayassa kathanavasena, dhammatthavasena dassite taṃtaṃcittuppāde tattha dhammaniruttābhilāpena ñāṇassa kathanavasenāti attho. Aññārammaṇataṃ na paṭisedheti atapparabhāvatoti adhippāyo. Na niravasesena kathanaṃ acittuppādapariyāpannassa visayassa akathitattā. Evaṃ paṭibhānapaṭisambhidāvisayassāpi na niravasesena kathananti suttantabhājanīye avisesavacanena sabbañāṇārammaṇataṃyeva paṭibhānapaṭisambhidāya patiṭṭhāpeti. Tathā tisso paṭisambhidātiādipañhapucchakapāḷiyāpi. Tissoti atthadhammapaṭibhānapaṭisambhidā. Niruttipaṭisambhidā hi ‘‘parittārammaṇā’’teva vuttā.
யதி³பி ஸியா ந தஸ்ஸா மஹக்³க³தாரம்மணதாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ‘‘ந ஹி மக்³கோ³ பச்சயுப்பன்னோ ந ஹோதீ’’தி இமினா ‘‘அத்த²படிஸம்பி⁴தா³ ந மக்³கா³ரம்மணா’’தி வசனஸ்ஸ யதா²வுத்தத்த²ஸாத⁴கதங் விபா⁴வேதி. தஸ்ஸாதி படிபா⁴னபடிஸம்பி⁴தா³ய ந மஹக்³க³தாரம்மணதா ஸம்ப⁴வதி நனு நயங் அனுஸ்ஸரந்தஸ்ஸாதி அதி⁴ப்பாயோ. த்³வேபீதி ‘‘அத்த²படிஸம்பி⁴தா³ ந மக்³கா³ரம்மணா, திஸ்ஸோ படிஸம்பி⁴தா³ ஸியா பரித்தாரம்மணா, ஸியா மஹக்³க³தாரம்மணா, ஸியா அப்பமாணாரம்மணா’’தி ச த்³வேபி ஏதா பாளியோ. தாஸு ப³லவதராய டா²னஸ்ஸ, இதராய அதி⁴ப்பாயமக்³க³னஸ்ஸ ச உபாயத³ஸ்ஸனமுகே²ன தாஸங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் அவிரோத⁴ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘குஸலாகுஸலானங் பனா’’திஆதி³மாஹ. ‘‘நிப்பரியாயா தத்த² த⁴ம்மபடிஸம்பி⁴தா³’’தி ஏதேன தத்த² அத்த²படிஸம்பி⁴தா³ய பரியாயபா⁴வமாஹ. ததா² விபாககிரியானந்திஆதி³ யதா²தி⁴ப்பேதஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ விஸதி³ஸூதா³ஹரணத³ஸ்ஸனங். உப⁴யேனபி ‘‘அத்த²படிஸம்பி⁴தா³ ந மக்³கா³ரம்மணா’’தி (விப⁴॰ 749) வசனங் ஸுத்தந்தனயானுக³தங் நிப்பரியாயத்த²ஸ்ஸ தத்த² அதி⁴ப்பேதத்தாதி தீ³பேதி. கிஞ்சி பன ஞாணந்திஆதி³ ‘‘திஸ்ஸோ படிஸம்பி⁴தா³’’திஆதி³பாளியா ஸமத்த²கங். யதா²தி⁴ப்பேதஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ படிபா⁴னங் தீ³பனங் படிபா⁴னங். தேனாஹ ‘‘ஞெய்யப்பகாஸனதோ’’தி. இதி யா ‘‘திஸ்ஸோ படிஸம்பி⁴தா³’’தி பாளி, தஸ்ஸா ப³லவபா⁴வவிபா⁴வனேன இதராய அதி⁴ப்பாயமக்³க³னங் கதந்தி வேதி³தப்³ப³ங். நிப்பரியாயாதி பரியாயரஹிதா உஜுகங் ஸரூபேனேவ பவத்தா. நிப்பரியாய…பே॰… பவத்தியந்தி ஏகந்திகஅத்தா²ரம்மணங் ஞாணங் அத்த²படிஸம்பி⁴தா³, ஞாணாரம்மணங் படிபா⁴னபடிஸம்பி⁴தா³தி க³ஹெத்வா தே³ஸனாயங்.
Yadipi siyā na tassā mahaggatārammaṇatāti sambandho. ‘‘Na hi maggo paccayuppanno na hotī’’ti iminā ‘‘atthapaṭisambhidā na maggārammaṇā’’ti vacanassa yathāvuttatthasādhakataṃ vibhāveti. Tassāti paṭibhānapaṭisambhidāya na mahaggatārammaṇatā sambhavati nanu nayaṃ anussarantassāti adhippāyo. Dvepīti ‘‘atthapaṭisambhidā na maggārammaṇā, tisso paṭisambhidā siyā parittārammaṇā, siyā mahaggatārammaṇā, siyā appamāṇārammaṇā’’ti ca dvepi etā pāḷiyo. Tāsu balavatarāya ṭhānassa, itarāya adhippāyamagganassa ca upāyadassanamukhena tāsaṃ aññamaññaṃ avirodhaṃ dassetuṃ ‘‘kusalākusalānaṃ panā’’tiādimāha. ‘‘Nippariyāyā tattha dhammapaṭisambhidā’’ti etena tattha atthapaṭisambhidāya pariyāyabhāvamāha. Tathā vipākakiriyānantiādi yathādhippetassa atthassa visadisūdāharaṇadassanaṃ. Ubhayenapi ‘‘atthapaṭisambhidā na maggārammaṇā’’ti (vibha. 749) vacanaṃ suttantanayānugataṃ nippariyāyatthassa tattha adhippetattāti dīpeti. Kiñci pana ñāṇantiādi ‘‘tisso paṭisambhidā’’tiādipāḷiyā samatthakaṃ. Yathādhippetassa atthassa paṭibhānaṃ dīpanaṃ paṭibhānaṃ. Tenāha ‘‘ñeyyappakāsanato’’ti. Iti yā ‘‘tisso paṭisambhidā’’ti pāḷi, tassā balavabhāvavibhāvanena itarāya adhippāyamagganaṃ katanti veditabbaṃ. Nippariyāyāti pariyāyarahitā ujukaṃ sarūpeneva pavattā. Nippariyāya…pe… pavattiyanti ekantikaatthārammaṇaṃ ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā, ñāṇārammaṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidāti gahetvā desanāyaṃ.
ஸோ ஏவாதி பரஸ்ஸ அபி⁴லாபஸத்³தோ³ ஏவ. அனுவத்தமானதா சஸ்ஸ நிருத்திபடிஸம்பி⁴தா³ பச்சுப்பன்னமேவ ஸத்³த³ங் ஆரம்மணங் கரொந்தீ, ஸத்³த³ங் ஸுத்வா ‘‘அயங் ஸபா⁴வனிருத்தி, அயங் ந ஸபா⁴வனிருத்தீ’’தி ஜானந்தீதி ச ஆதி³வசனவஸேன வேதி³தப்³போ³.
So evāti parassa abhilāpasaddo eva. Anuvattamānatā cassa niruttipaṭisambhidā paccuppannameva saddaṃ ārammaṇaṃ karontī, saddaṃ sutvā ‘‘ayaṃ sabhāvanirutti, ayaṃ na sabhāvaniruttī’’ti jānantīti ca ādivacanavasena veditabbo.
பஞ்ஹபுச்ச²கவண்ணனா நிட்டி²தா.
Pañhapucchakavaṇṇanā niṭṭhitā.
படிஸம்பி⁴தா³விப⁴ங்க³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Paṭisambhidāvibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / விப⁴ங்க³பாளி • Vibhaṅgapāḷi / 15. படிஸம்பி⁴தா³விப⁴ங்கோ³ • 15. Paṭisambhidāvibhaṅgo
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ஸம்மோஹவினோத³னீ-அட்ட²கதா² • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
1. ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயங் • 1. Suttantabhājanīyaṃ
2. அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயவண்ணனா • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
3. பஞ்ஹாபுச்ச²கவண்ணனா • 3. Pañhāpucchakavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / விப⁴ங்க³-மூலடீகா • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / 15. படிஸம்பி⁴தா³விப⁴ங்கோ³ • 15. Paṭisambhidāvibhaṅgo
