| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มิลินฺทปญฺหปาฬิ • Milindapañhapāḷi |
๔. ปฎิสนฺทหนปุคฺคลเวทิยนปโญฺห
4. Paṭisandahanapuggalavediyanapañho
๔. ราชา อาห ‘‘ภเนฺต นาคเสน, โย น ปฎิสนฺทหติ, เวเทติ โส กิญฺจิ ทุกฺขํ เวทน’’นฺติ? เถโร อาห ‘‘กิญฺจิ เวเทติ, กิญฺจิ น เวเทตี’’ติฯ ‘‘กิํ เวเทติ, กิํ น เวเทตี’’ติ? ‘‘กายิกํ, มหาราช, เวทนํ เวเทติ, เจตสิกํ เวทนํ น เวเทตี’’ติฯ ‘‘กถํ, ภเนฺต, กายิกํ เวทนํ เวเทติ, กถํ เจตสิกํ เวทนํ น เวเทตี’’ติ? ‘‘โย เหตุ โย ปจฺจโย กายิกาย ทุกฺขเวทนาย อุปฺปตฺติยา, ตสฺส เหตุสฺส ตสฺส ปจฺจยสฺส อนุปรมา กายิกํ ทุกฺขเวทนํ เวเทติ, โย เหตุ โย ปจฺจโย เจตสิกาย ทุกฺขเวทนาย อุปฺปตฺติยา, ตสฺส เหตุสฺส ตสฺส ปจฺจยสฺส อุปรมา เจตสิกํ ทุกฺขเวทนํ น เวเทติฯ ภาสิตเมฺปตํ, มหาราช, ภควตา – ‘โส เอกํ เวทนํ เวเทติ กายิกํ น เจตสิก’’’นฺติฯ
4. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, yo na paṭisandahati, vedeti so kiñci dukkhaṃ vedana’’nti? Thero āha ‘‘kiñci vedeti, kiñci na vedetī’’ti. ‘‘Kiṃ vedeti, kiṃ na vedetī’’ti? ‘‘Kāyikaṃ, mahārāja, vedanaṃ vedeti, cetasikaṃ vedanaṃ na vedetī’’ti. ‘‘Kathaṃ, bhante, kāyikaṃ vedanaṃ vedeti, kathaṃ cetasikaṃ vedanaṃ na vedetī’’ti? ‘‘Yo hetu yo paccayo kāyikāya dukkhavedanāya uppattiyā, tassa hetussa tassa paccayassa anuparamā kāyikaṃ dukkhavedanaṃ vedeti, yo hetu yo paccayo cetasikāya dukkhavedanāya uppattiyā, tassa hetussa tassa paccayassa uparamā cetasikaṃ dukkhavedanaṃ na vedeti. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā – ‘so ekaṃ vedanaṃ vedeti kāyikaṃ na cetasika’’’nti.
‘‘ภเนฺต นาคเสน, โย ทุกฺขํ เวทนํ เวเทติ, กสฺมา โส น ปรินิพฺพายตี’’ติ? ‘‘นตฺถิ, มหาราช, อรหโต อนุนโย วา ปฎิโฆ วา, น จ อรหโนฺต อปกฺกํ ปาเตนฺติ ปริปากํ อาคเมนฺติ ปณฺฑิตาฯ ภาสิตเมฺปตํ , มหาราช, เถเรน สาริปุเตฺตน ธมฺมเสนาปตินา –
‘‘Bhante nāgasena, yo dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, kasmā so na parinibbāyatī’’ti? ‘‘Natthi, mahārāja, arahato anunayo vā paṭigho vā, na ca arahanto apakkaṃ pātenti paripākaṃ āgamenti paṇḍitā. Bhāsitampetaṃ , mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –
‘‘‘นาภินนฺทามิ มรณํ, นาภินนฺทามิ ชีวิตํ;
‘‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ, nābhinandāmi jīvitaṃ;
กาลญฺจ ปฎิกงฺขามิ, นิพฺพิสํ ภตโก ยถาฯ
Kālañca paṭikaṅkhāmi, nibbisaṃ bhatako yathā.
‘‘‘นาภินนฺทามิ มรณํ, นาภินนฺทามิ ชีวิตํ;
‘‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ, nābhinandāmi jīvitaṃ;
กาลญฺจ ปฎิกงฺขามิ, สมฺปชาโน ปติสฺสโต’’’ติฯ
Kālañca paṭikaṅkhāmi, sampajāno patissato’’’ti.
ปฎิสนฺทหนปุคฺคลเวทิยนปโญฺห จตุโตฺถฯ
Paṭisandahanapuggalavediyanapañho catuttho.
Footnotes:
