Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    បដិសារណីយកម្មកថាវណ្ណនា

    Paṭisāraṇīyakammakathāvaṇṇanā

    ៣៣. សុធម្មវត្ថុស្មិំ មច្ឆិកាសណ្ឌេតិ ឯវំនាមកេ នគរេ។ តត្ថ កិរ (ធ. ប. អដ្ឋ. ១.៧២ ចិត្តគហបតិវត្ថុ) ចិត្តោ គហបតិ បញ្ចវគ្គិយានំ អព្ភន្តរំ មហានាមត្ថេរំ បិណ្ឌាយ ចរមានំ ទិស្វា តស្ស ឥរិយាបថេ បសីទិត្វា បត្តំ អាទាយ គេហំ បវេសេត្វា ភោជេត្វា ភត្តកិច្ចាវសានេ ធម្មកថំ សុណន្តោ សោតាបត្តិផលំ បត្វា អចលសទ្ធោ ហុត្វា អម្ពាដកវនំ នាម អត្តនោ ឧយ្យានំ សង្ឃារាមំ កាតុកាមោ ថេរស្ស ហត្ថេ ឧទកំ បាតេត្វា និយ្យាតេសិ។ តស្មិំ ខណេ ‘‘បតិដ្ឋិតំ ពុទ្ធសាសន’’ន្តិ ឧទកបរិយន្តំ កត្វា មហាបថវី កម្បិ, មហាសេដ្ឋិ ឧយ្យានេ មហាវិហារំ ការេសិ។ តត្ថាយំ សុធម្មោ ភិក្ខុ អាវាសិកោ អហោសិ។ តំ សន្ធាយ វុត្តំ ‘‘អាយស្មា សុធម្មោ មច្ឆិកាសណ្ឌេ ចិត្តស្ស គហបតិនោ អាវាសិកោ ហោតី’’តិអាទិ។ តត្ថ ធុវភត្តិកោតិ និច្ចភត្តិកោ។

    33. Sudhammavatthusmiṃ macchikāsaṇḍeti evaṃnāmake nagare. Tattha kira (dha. pa. aṭṭha. 1.72 cittagahapativatthu) citto gahapati pañcavaggiyānaṃ abbhantaraṃ mahānāmattheraṃ piṇḍāya caramānaṃ disvā tassa iriyāpathe pasīditvā pattaṃ ādāya gehaṃ pavesetvā bhojetvā bhattakiccāvasāne dhammakathaṃ suṇanto sotāpattiphalaṃ patvā acalasaddho hutvā ambāṭakavanaṃ nāma attano uyyānaṃ saṅghārāmaṃ kātukāmo therassa hatthe udakaṃ pātetvā niyyātesi. Tasmiṃ khaṇe ‘‘patiṭṭhitaṃ buddhasāsana’’nti udakapariyantaṃ katvā mahāpathavī kampi, mahāseṭṭhi uyyāne mahāvihāraṃ kāresi. Tatthāyaṃ sudhammo bhikkhu āvāsiko ahosi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘āyasmā sudhammo macchikāsaṇḍe cittassa gahapatino āvāsiko hotī’’tiādi. Tattha dhuvabhattikoti niccabhattiko.

    អបរេន សមយេន ចិត្តស្ស គុណកថំ សុត្វា ភិក្ខុសហស្សេន សទ្ធិំ ទ្វេ អគ្គសាវកា តស្ស សង្គហំ កត្តុកាមា មច្ឆិកាសណ្ឌំ អគមំសុ។ តំ សន្ធាយ វុត្តំ ‘‘តេន ខោ បន សមយេន សម្ពហុលា ថេរា’’តិអាទិ។ ចិត្តោ គហបតិ តេសំ អាគមនំ សុត្វា អទ្ធយោជនមត្តំ បច្ចុគ្គន្ត្វា តេ អាទាយ អត្តនោ វិហារំ បវេសេត្វា អាគន្តុកវត្តំ កត្វា ‘‘ភន្តេ, ថោកំ ធម្មកថំ សោតុកាមោម្ហី’’តិ ធម្មសេនាបតិំ យាចិ។ អថ នំ ថេរោ ‘‘ឧបាសក, អទ្ធានេនាម្ហា កិលន្តរូបា, អបិច ថោកំ សុណាហី’’តិ តស្ស ធម្មកថំ កថេសិ។ តេន វុត្តំ ‘‘ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ ចិត្តំ គហបតិំ អាយស្មា សារិបុត្តោ ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេសី’’តិអាទិ។ សោ ថេរស្ស ធម្មកថំ សុណន្តោវ អនាគាមិផលំ បាបុណិ។

    Aparena samayena cittassa guṇakathaṃ sutvā bhikkhusahassena saddhiṃ dve aggasāvakā tassa saṅgahaṃ kattukāmā macchikāsaṇḍaṃ agamaṃsu. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘tena kho pana samayena sambahulā therā’’tiādi. Citto gahapati tesaṃ āgamanaṃ sutvā addhayojanamattaṃ paccuggantvā te ādāya attano vihāraṃ pavesetvā āgantukavattaṃ katvā ‘‘bhante, thokaṃ dhammakathaṃ sotukāmomhī’’ti dhammasenāpatiṃ yāci. Atha naṃ thero ‘‘upāsaka, addhānenāmhā kilantarūpā, apica thokaṃ suṇāhī’’ti tassa dhammakathaṃ kathesi. Tena vuttaṃ ‘‘ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ āyasmā sāriputto dhammiyā kathāya sandassesī’’tiādi. So therassa dhammakathaṃ suṇantova anāgāmiphalaṃ pāpuṇi.

    ៤១. នាសក្ខិ ចិត្តំ គហបតិំ ខមាបេតុន្តិ សោ តត្ថ គន្ត្វា ‘‘គហបតិ, មយ្ហមេវ សោ ទោសោ , ខមាហិ មេ’’តិ វត្វាបិ ‘‘នាហំ ខមាមី’’តិ តេន បដិក្ខិត្តោ មង្កុភូតោ តំ ខមាបេតុំ នាសក្ខិ។ បុនទេវ សត្ថុ សន្តិកំ បច្ចាគមាសិ។ សត្ថា ‘‘នាស្ស ឧបាសកោ ខមិស្សតី’’តិ ជានន្តោបិ ‘‘មានថទ្ធោ ឯស តិំសយោជនំ គន្ត្វាវ បច្ចាគច្ឆតូ’’តិ ខមនុបាយំ អនាចិក្ខិត្វាវ ឧយ្យោជេសិ។ អថស្ស បុន អាគតកាលេ និហតមានស្ស អនុទូតំ ទត្វា ‘‘គច្ឆ, ឥមិនា សទ្ធិំ គន្ត្វា ឧបាសកំ ខមាបេហី’’តិ វត្វា ‘‘សមណេន នាម ‘មយ្ហំ វិហារោ, មយ្ហំ និវាសដ្ឋានំ, មយ្ហំ ឧបាសកោ, មយ្ហំ ឧបាសិកា’តិ មានំ វា ឥស្សំ វា កាតុំ ន វដ្ដតិ។ ឯវំ ករោន្តស្ស ហិ ឥច្ឆាមានាទយោ កិលេសា វឌ្ឍន្តី’’តិ ឱវទន្តោ –

    41.Nāsakkhi cittaṃ gahapatiṃ khamāpetunti so tattha gantvā ‘‘gahapati, mayhameva so doso , khamāhi me’’ti vatvāpi ‘‘nāhaṃ khamāmī’’ti tena paṭikkhitto maṅkubhūto taṃ khamāpetuṃ nāsakkhi. Punadeva satthu santikaṃ paccāgamāsi. Satthā ‘‘nāssa upāsako khamissatī’’ti jānantopi ‘‘mānathaddho esa tiṃsayojanaṃ gantvāva paccāgacchatū’’ti khamanupāyaṃ anācikkhitvāva uyyojesi. Athassa puna āgatakāle nihatamānassa anudūtaṃ datvā ‘‘gaccha, iminā saddhiṃ gantvā upāsakaṃ khamāpehī’’ti vatvā ‘‘samaṇena nāma ‘mayhaṃ vihāro, mayhaṃ nivāsaṭṭhānaṃ, mayhaṃ upāsako, mayhaṃ upāsikā’ti mānaṃ vā issaṃ vā kātuṃ na vaṭṭati. Evaṃ karontassa hi icchāmānādayo kilesā vaḍḍhantī’’ti ovadanto –

    ‘‘អសន្តំ ភាវនមិច្ឆេយ្យ, បុរេក្ខារញ្ច ភិក្ខុសុ;

    ‘‘Asantaṃ bhāvanamiccheyya, purekkhārañca bhikkhusu;

    អាវាសេសុ ច ឥស្សរិយំ, បូជា បរកុលេសុ ច។

    Āvāsesu ca issariyaṃ, pūjā parakulesu ca.

    ‘‘មមេវ កត មញ្ញន្តុ, គិហី បព្ពជិតា ឧភោ;

    ‘‘Mameva kata maññantu, gihī pabbajitā ubho;

    មមេវាតិវសា អស្សុ, កិច្ចាកិច្ចេសុ កិស្មិចិ;

    Mamevātivasā assu, kiccākiccesu kismici;

    ឥតិ ពាលស្ស សង្កប្បោ, ឥច្ឆា មានោ ច វឌ្ឍតី’’តិ។ (ធ. ប. ៧៣-៧៤) –

    Iti bālassa saṅkappo, icchā māno ca vaḍḍhatī’’ti. (dha. pa. 73-74) –

    ធម្មបទេ ឥមា គាថា អភាសិ។

    Dhammapade imā gāthā abhāsi.

    សុធម្មត្ថេរោបិ ឥមំ ឱវាទំ សុត្វា សត្ថារំ វន្ទិត្វា ឧដ្ឋាយាសនា បទក្ខិណំ កត្វា តេន អនុទូតេន ភិក្ខុនា សទ្ធិំ គន្ត្វា ឧបាសកស្ស ចក្ខុបថេ អាបត្តិំ បដិករិត្វា ឧបាសកំ ខមាបេសិ។ សោ ឧបាសកេន ‘‘ខមាមហំ ភន្តេ, សចេ មយ្ហំ ទោសោ អត្ថិ, ខមថ មេ’’តិ បដិខមាបិតោ សត្ថារា ទិន្នឱវាទេ ឋត្វា កតិបាហេនេវ សហ បដិសម្ភិទាហិ អរហត្តំ បាបុណិ។

    Sudhammattheropi imaṃ ovādaṃ sutvā satthāraṃ vanditvā uṭṭhāyāsanā padakkhiṇaṃ katvā tena anudūtena bhikkhunā saddhiṃ gantvā upāsakassa cakkhupathe āpattiṃ paṭikaritvā upāsakaṃ khamāpesi. So upāsakena ‘‘khamāmahaṃ bhante, sace mayhaṃ doso atthi, khamatha me’’ti paṭikhamāpito satthārā dinnaovāde ṭhatvā katipāheneva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.







    Related texts:



    តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi
    ៤. បដិសារណីយកម្មំ • 4. Paṭisāraṇīyakammaṃ
    អដ្ឋារសវត្តំ • Aṭṭhārasavattaṃ

    អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / បដិសារណីយកម្មកថា • Paṭisāraṇīyakammakathā

    ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / អធម្មកម្មទ្វាទសកកថាវណ្ណនា • Adhammakammadvādasakakathāvaṇṇanā

    ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / និយស្សកម្មកថាទិវណ្ណនា • Niyassakammakathādivaṇṇanā

    ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / ៤. បដិសារណីយកម្មកថា • 4. Paṭisāraṇīyakammakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact