| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ปฎิสฺสวทุกฺกฎาปตฺติกถาวณฺณนา
Paṭissavadukkaṭāpattikathāvaṇṇanā
๒๐๗. ยสฺมา นานาสีมายํ ทฺวีสุ อาวาเสสุ วสฺสํ วสนฺตสฺส ทุติเย ‘‘วสามี’’ติ จิเตฺต อุปฺปเนฺน ปฐมเสนาสนคฺคาโห ปฎิปฺปสฺสมฺภติ, ปุน ปฐเมเยว ‘‘วสามี’’ติ จิเตฺต อุปฺปเนฺน ทุติโย ปฎิปฺปสฺสมฺภติ, ตสฺมา ‘‘ตสฺส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน ปุริมิกา จ น ปญฺญายตี’’ติ วุตฺตํฯ ปฎิสฺสวสฺส วิสํวาทนปจฺจยา โหนฺตมฺปิ ทุกฺกฎํ สติเยว ปฎิสฺสเว โหตีติ อาห ‘‘ตสฺส ตสฺส ปฎิสฺสเว ทุกฺกฎ’’นฺติฯ เตเนวาห ‘‘ตญฺจ โข…เป.… ปจฺฉา วิสํวาทนปจฺจยา’’ติฯ
207. Yasmā nānāsīmāyaṃ dvīsu āvāsesu vassaṃ vasantassa dutiye ‘‘vasāmī’’ti citte uppanne paṭhamasenāsanaggāho paṭippassambhati, puna paṭhameyeva ‘‘vasāmī’’ti citte uppanne dutiyo paṭippassambhati, tasmā ‘‘tassa, bhikkhave, bhikkhuno purimikā ca na paññāyatī’’ti vuttaṃ. Paṭissavassa visaṃvādanapaccayā hontampi dukkaṭaṃ satiyeva paṭissave hotīti āha ‘‘tassa tassa paṭissave dukkaṭa’’nti. Tenevāha ‘‘tañca kho…pe… pacchā visaṃvādanapaccayā’’ti.
อกรณีโยติ สตฺตาหกรณีเยน อกรณีโยฯ สกรณีโยติ สตฺตาหกรณีเยเนว สกรณีโยฯ ยทิ เอวํ ‘‘สตฺตาหกรณีเยน อกรณีโย สกรณีโย’’ติ จ กสฺมา น วุตฺตนฺติ? ‘‘อกรณีโย’’ติ วุเตฺตปิ สตฺตาหกรณีเยน สกรณียากรณียตา วิญฺญายตีติ กตฺวา น วุตฺตํฯ ยทิ เอวํ ปรโต ‘‘สตฺตาหกรณีเยน ปกฺกมตี’’ติ วารทฺวเยปิ ‘‘สกรณีโย ปกฺกมตี’’ติ เอตฺตกเมว กสฺมา น วุตฺตนฺติ? วุจฺจเต – ตตฺถ ‘‘สตฺตาหกรณีเยนา’’ติ อวตฺวา ‘‘สกรณีโย ปกฺกมตี’’ติ วุเตฺต โส ตํ สตฺตาหํ พหิทฺธา วีตินาเมตีติ น สกฺกา วตฺตุนฺติ ‘‘สตฺตาหกรณีเยน ปกฺกมตี’’ติ วุตฺตํฯ เอวญฺหิ วุเตฺต สตฺตาหสฺส อธิกตตฺตา โส ตํ สตฺตาหํ พหิ วีตินาเมตีติ สกฺกา วตฺตุํฯ
Akaraṇīyoti sattāhakaraṇīyena akaraṇīyo. Sakaraṇīyoti sattāhakaraṇīyeneva sakaraṇīyo. Yadi evaṃ ‘‘sattāhakaraṇīyena akaraṇīyo sakaraṇīyo’’ti ca kasmā na vuttanti? ‘‘Akaraṇīyo’’ti vuttepi sattāhakaraṇīyena sakaraṇīyākaraṇīyatā viññāyatīti katvā na vuttaṃ. Yadi evaṃ parato ‘‘sattāhakaraṇīyena pakkamatī’’ti vāradvayepi ‘‘sakaraṇīyo pakkamatī’’ti ettakameva kasmā na vuttanti? Vuccate – tattha ‘‘sattāhakaraṇīyenā’’ti avatvā ‘‘sakaraṇīyo pakkamatī’’ti vutte so taṃ sattāhaṃ bahiddhā vītināmetīti na sakkā vattunti ‘‘sattāhakaraṇīyena pakkamatī’’ti vuttaṃ. Evañhi vutte sattāhassa adhikatattā so taṃ sattāhaṃ bahi vītināmetīti sakkā vattuṃ.
เอตฺถ จ อาทิมฺหิ จตฺตาโร วารา นิรเปกฺขคมนํ สนฺธาย วุตฺตา, ตตฺถาปิ ปุริมา เทฺว วารา วสฺสํ อนุปคตสฺส วเสน วุตฺตา, ปจฺฉิมา ปน เทฺว วารา วสฺสํ อุปคตสฺส วเสน, ตโต ปรํ เทฺว วารา สาเปกฺขคมนํ สนฺธาย วุตฺตา, ตตฺถาปิ ปฐมวาโร สาเปกฺขสฺสปิ สตฺตาหกรณีเยน คนฺตฺวา ตํ สตฺตาหํ พหิทฺธา วีตินาเมนฺตสฺส วสฺสเจฺฉททสฺสนตฺถํ วุโตฺต, อิตโร วุตฺตนเยเนว คนฺตฺวา อโนฺตสตฺตาเห นิวตฺตนฺตสฺส วสฺสเจฺฉทาภาวทสฺสนตฺถํฯ ‘‘โส สตฺตาหํ อนาคตาย ปวารณาย สกรณีโย ปกฺกมตี’’ติ อยํ ปน วาโร นวมิโต ปฎฺฐาย คนฺตฺวา สตฺตาหํ พหิทฺธา วีตินาเมนฺตสฺสปิ วสฺสเจฺฉทาภาวทสฺสนตฺถํ วุโตฺตฯ เอตฺถ จ ‘‘อกรณีโย ปกฺกมตี’’ติ ทุติยวารสฺส อนาคตตฺตา นวมิโต ปฎฺฐาย คจฺฉเนฺตนปิ สติเยว กรณีเย คนฺตพฺพํ, นาสตีติ ทฎฺฐพฺพํฯ อิเม จ สตฺต วารา พหิทฺธา กตอุโปสถิกสฺส วเสน อาคตา, อปเร สตฺต อโนฺตวิหารํ คนฺตฺวา กตอุโปสถสฺส วเสนาติ เอวํ ปุริมิกาย วเสน จุทฺทส วารา วุตฺตา, ตโต ปรํ ปจฺฉิมิกาย วเสน เตเยว จุทฺทส วารา วุตฺตาติ เอวเมเตสํ นานากรณํ เวทิตพฺพํฯ
Ettha ca ādimhi cattāro vārā nirapekkhagamanaṃ sandhāya vuttā, tatthāpi purimā dve vārā vassaṃ anupagatassa vasena vuttā, pacchimā pana dve vārā vassaṃ upagatassa vasena, tato paraṃ dve vārā sāpekkhagamanaṃ sandhāya vuttā, tatthāpi paṭhamavāro sāpekkhassapi sattāhakaraṇīyena gantvā taṃ sattāhaṃ bahiddhā vītināmentassa vassacchedadassanatthaṃ vutto, itaro vuttanayeneva gantvā antosattāhe nivattantassa vassacchedābhāvadassanatthaṃ. ‘‘So sattāhaṃ anāgatāya pavāraṇāya sakaraṇīyo pakkamatī’’ti ayaṃ pana vāro navamito paṭṭhāya gantvā sattāhaṃ bahiddhā vītināmentassapi vassacchedābhāvadassanatthaṃ vutto. Ettha ca ‘‘akaraṇīyo pakkamatī’’ti dutiyavārassa anāgatattā navamito paṭṭhāya gacchantenapi satiyeva karaṇīye gantabbaṃ, nāsatīti daṭṭhabbaṃ. Ime ca satta vārā bahiddhā katauposathikassa vasena āgatā, apare satta antovihāraṃ gantvā katauposathassa vasenāti evaṃ purimikāya vasena cuddasa vārā vuttā, tato paraṃ pacchimikāya vasena teyeva cuddasa vārā vuttāti evametesaṃ nānākaraṇaṃ veditabbaṃ.
อิเมหิ ปน สพฺพวาเรหิ วุตฺตมตฺถํ สมฺปิเณฺฑตฺวา ทเสฺสตุํ ‘‘โส ตทเหว อกรณีโยติอาทีสู’’ติอาทิ อารทฺธํฯ โก ปน วาโท ทฺวีหตีหํ วสิตฺวา อโนฺตสตฺตาเห นิวตฺตนฺตสฺสาติ วสฺสํ อุปคนฺตฺวา ทฺวีหตีหํ วสิตฺวา สตฺตาหกรณีเยน คนฺตฺวา อโนฺตสตฺตาเห นิวตฺตนฺตสฺส โก ปน วาโท, กถา เอว นตฺถีติ อธิปฺปาโยฯ อสติยา ปน วสฺสํ น อุเปตีติ ‘‘อิมสฺมิํ วิหาเร อิมํ เตมาสํ วสฺสํ อุเปมี’’ติ วจีเภทํ กตฺวา น อุเปติฯ
Imehi pana sabbavārehi vuttamatthaṃ sampiṇḍetvā dassetuṃ ‘‘so tadaheva akaraṇīyotiādīsū’’tiādi āraddhaṃ. Ko pana vādo dvīhatīhaṃ vasitvā antosattāhe nivattantassāti vassaṃ upagantvā dvīhatīhaṃ vasitvā sattāhakaraṇīyena gantvā antosattāhe nivattantassa ko pana vādo, kathā eva natthīti adhippāyo. Asatiyā pana vassaṃ na upetīti ‘‘imasmiṃ vihāre imaṃ temāsaṃ vassaṃ upemī’’ti vacībhedaṃ katvā na upeti.
โกมุทิยา จาตุมาสินิยาติ ปจฺฉิมกตฺติกปุณฺณมายํฯ สา หิ กุมุทานํ อตฺถิตาย โกมุที, จตุนฺนํ วสฺสิกานํ มาสานํ ปริโยสานตฺตา ‘‘จาตุมาสินี’’ติ วุจฺจติฯ ตทา หิ กุมุทานิ สุปุปฺผิตานิ โหนฺติ, ตสฺมา กุมุทานํ สมูโห, กุมุทานิ เอว วา โกมุทา, เต เอตฺถ อตฺถีติ ‘‘โกมุที’’ติ วุจฺจติ, กุมุทวตีติ วุตฺตํ โหติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ
Komudiyā cātumāsiniyāti pacchimakattikapuṇṇamāyaṃ. Sā hi kumudānaṃ atthitāya komudī, catunnaṃ vassikānaṃ māsānaṃ pariyosānattā ‘‘cātumāsinī’’ti vuccati. Tadā hi kumudāni supupphitāni honti, tasmā kumudānaṃ samūho, kumudāni eva vā komudā, te ettha atthīti ‘‘komudī’’ti vuccati, kumudavatīti vuttaṃ hoti. Sesamettha uttānameva.
ปฎิสฺสวทุกฺกฎาปตฺติกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paṭissavadukkaṭāpattikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
วสฺสูปนายิกกฺขนฺธกวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vassūpanāyikakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๑๑๘. ปฎิสฺสวทุกฺกฎาปตฺติ • 118. Paṭissavadukkaṭāpatti
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / อธมฺมิกกติกาทิกถา • Adhammikakatikādikathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อธมฺมิกกติกาทิกถาวณฺณนา • Adhammikakatikādikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อธมฺมิกกติกาทิกถาวณฺณนา • Adhammikakatikādikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๑๑๘. ปฎิสฺสวทุกฺกฎาปตฺติกถา • 118. Paṭissavadukkaṭāpattikathā
