| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
(๗) ๒. ปตฺตกมฺมวโคฺค
(7) 2. Pattakammavaggo
๑-๔. ปตฺตกมฺมสุตฺตาทิวณฺณนา
1-4. Pattakammasuttādivaṇṇanā
๖๑-๖๔. ทุติยสฺส ปฐเม เย อนิฎฺฐา น โหนฺติ, เต อิฎฺฐาติ อธิเปฺปตาติ อาห ‘‘อนิฎฺฐปฎิเกฺขเปน อิฎฺฐา’’ติฯ อิฎฺฐาติ จ ปริยิฎฺฐา วา โหตุ มา วา, อิฎฺฐารมฺมณภูตาติ อโตฺถฯ คเวสิตมฺปิ หิ อิฎฺฐนฺติ วุจฺจติ, ตํ อิธ นาธิเปฺปตํฯ มเนติ มนสฺมิํฯ กนฺตาติ วา กมนียา, กาเมตพฺพาติ อโตฺถฯ มนํ อปฺปายนฺตีติ อิฎฺฐภาเวน มนํ วเฑฺฒนฺติฯ กมฺมสาธโน อิธ โภค-สโทฺทติ อาห ‘‘โภคาติ ภุญฺชิตพฺพา’’ติอาทิฯ ธมฺมูปฆาตํ กตฺวา กุสลธมฺมํ วิโนเทตฺวาฯ อุปนิชฺฌายียนฺตีติ อุปชฺฌายาติ อาห ‘‘สุขทุเกฺขสุ อุปนิชฺฌายิตพฺพตฺตา’’ติ, สุขทุเกฺขสุ อุปฺปเนฺนสุ อนุสฺสริตพฺพตฺตาติ อโตฺถฯ สนฺทิฎฺฐสมฺภเตฺตหีติ เอตฺถ ตตฺถ ตตฺถ สงฺคมฺม ทิฎฺฐมตฺตา นาติทฬฺหมิตฺตา สนฺทิฎฺฐา, สุฎฺฐุ ภตฺตา สิเนหวโนฺต ทฬฺหมิตฺตา สมฺภตฺตาฯ
61-64. Dutiyassa paṭhame ye aniṭṭhā na honti, te iṭṭhāti adhippetāti āha ‘‘aniṭṭhapaṭikkhepena iṭṭhā’’ti. Iṭṭhāti ca pariyiṭṭhā vā hotu mā vā, iṭṭhārammaṇabhūtāti attho. Gavesitampi hi iṭṭhanti vuccati, taṃ idha nādhippetaṃ. Maneti manasmiṃ. Kantāti vā kamanīyā, kāmetabbāti attho. Manaṃ appāyantīti iṭṭhabhāvena manaṃ vaḍḍhenti. Kammasādhano idha bhoga-saddoti āha ‘‘bhogāti bhuñjitabbā’’tiādi. Dhammūpaghātaṃ katvā kusaladhammaṃ vinodetvā. Upanijjhāyīyantīti upajjhāyāti āha ‘‘sukhadukkhesu upanijjhāyitabbattā’’ti, sukhadukkhesu uppannesu anussaritabbattāti attho. Sandiṭṭhasambhattehīti ettha tattha tattha saṅgamma diṭṭhamattā nātidaḷhamittā sandiṭṭhā, suṭṭhu bhattā sinehavanto daḷhamittā sambhattā.
วิสมโลภนฺติ พลวโลภํฯ สุขิตนฺติ สญฺชาตสุขํฯ ปีณิตนฺติ ธาตํ สุหิตํฯ ตถาภูโต ปน ยสฺมา พลสมฺปโนฺน โหติ, ตสฺมา ‘‘พลสมฺปนฺนํ กโรตี’’ติ วุตฺตํฯ
Visamalobhanti balavalobhaṃ. Sukhitanti sañjātasukhaṃ. Pīṇitanti dhātaṃ suhitaṃ. Tathābhūto pana yasmā balasampanno hoti, tasmā ‘‘balasampannaṃ karotī’’ti vuttaṃ.
โสภเน กายิกวาจสิกกเมฺม รโตติ สูรโต อุการสฺส ทีฆํ กตฺวา, ตสฺส ภาโว โสรจฺจํ, กายิกวาจสิโก อวีติกฺกโมฯ โส ปน อตฺถโต สุสีลภาโวติ อาห ‘‘ขนฺติโสรเจฺจ นิวิฎฺฐาติ อธิวาสนกฺขนฺติยญฺจ สุสีลตาย จ นิวิฎฺฐา’’ติฯ เอกมตฺตานนฺติ เอกํ จิตฺตนฺติ อโตฺถฯ ราคาทีนญฺหิ ปุพฺพภาคิยํ ทมนาทิ ปเจฺจกํ อิจฺฉิตพฺพํ, น มคฺคกฺขเณ วิย เอกชฺฌํ ปฎิสงฺขานมุเขน ปชหนโตฯ เอกมตฺตานนฺติ วา วิเวกวเสน เอกํ เอกากินํ อตฺตานํฯ เตเนวาห ‘‘เอกํ อตฺตโนว อตฺตภาว’’นฺติอาทิฯ อุปรูปริภูมีสูติ ฉกามสคฺคสงฺขาตาสุ อุปรูปริกามภูมีสุฯ กมฺมสฺส ผลํ อคฺคํ นามฯ ตํ ปเนตฺถ อุจฺจคามีติ อาห ‘‘อุทฺธมคฺคมสฺสา’’ติฯ สุวเคฺค นิยุตฺตา, สุวคฺคปฺปโยชนาติ วา โสวคฺคิกาฯ ทสนฺนํ วิเสสานนฺติ ทิพฺพอายุวณฺณยสสุขอาธิปเตยฺยานเญฺจว อิฎฺฐรูปาทีนญฺจ ผลวิเสสานํฯ วณฺณคฺคหเณน เจตฺถ สโก อตฺตภาววโณฺณ คหิโต, รูปคฺคหเณน พหิทฺธา รูปารมฺมณํฯ ทุติยตติยจตุตฺถานิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ
Sobhane kāyikavācasikakamme ratoti sūrato ukārassa dīghaṃ katvā, tassa bhāvo soraccaṃ, kāyikavācasiko avītikkamo. So pana atthato susīlabhāvoti āha ‘‘khantisoracce niviṭṭhāti adhivāsanakkhantiyañca susīlatāya ca niviṭṭhā’’ti. Ekamattānanti ekaṃ cittanti attho. Rāgādīnañhi pubbabhāgiyaṃ damanādi paccekaṃ icchitabbaṃ, na maggakkhaṇe viya ekajjhaṃ paṭisaṅkhānamukhena pajahanato. Ekamattānanti vā vivekavasena ekaṃ ekākinaṃ attānaṃ. Tenevāha ‘‘ekaṃ attanova attabhāva’’ntiādi. Uparūparibhūmīsūti chakāmasaggasaṅkhātāsu uparūparikāmabhūmīsu. Kammassa phalaṃ aggaṃ nāma. Taṃ panettha uccagāmīti āha ‘‘uddhamaggamassā’’ti. Suvagge niyuttā, suvaggappayojanāti vā sovaggikā. Dasannaṃ visesānanti dibbaāyuvaṇṇayasasukhaādhipateyyānañceva iṭṭharūpādīnañca phalavisesānaṃ. Vaṇṇaggahaṇena cettha sako attabhāvavaṇṇo gahito, rūpaggahaṇena bahiddhā rūpārammaṇaṃ. Dutiyatatiyacatutthāni uttānatthāneva.
ปตฺตกมฺมสุตฺตาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Pattakammasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya
๑. ปตฺตกมฺมสุตฺตํ • 1. Pattakammasuttaṃ
๒. อานณฺยสุตฺตํ • 2. Ānaṇyasuttaṃ
๓. พฺรหฺมสุตฺตํ • 3. Brahmasuttaṃ
๔. นิรยสุตฺตํ • 4. Nirayasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
๑. ปตฺตกมฺมสุตฺตวณฺณนา • 1. Pattakammasuttavaṇṇanā
๒. อานณฺยสุตฺตวณฺณนา • 2. Ānaṇyasuttavaṇṇanā
๓. พฺรหฺมสุตฺตวณฺณนา • 3. Brahmasuttavaṇṇanā
