| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ခုဒ္ဒသိက္ခာ-မူလသိက္ခာ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
၅. ပတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ
5. Pattaniddesavaṇṇanā
၆၀. အယောပတ္တော နာမ အယသာ ကာဠလောဟေန နိဗ္ဗတ္တော ပတ္တော။ ဇာတိယာ ဥက္ကဋ္ဌာဒီနံ သာမညဝသေန။ ပမာဏတောတိ ပရိစ္ဆေဒတော။ တယော ပတ္တာတိ ပာဌသေသော။
60.Ayopatto nāma ayasā kāḷalohena nibbatto patto. Jātiyā ukkaṭṭhādīnaṃ sāmaññavasena. Pamāṇatoti paricchedato. Tayo pattāti pāṭhaseso.
၆၁. ‘‘မဂဓေသူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ မဂဓေတိ ဝစနဝိပလ္လာသေန ဝာ ‘‘ပစ္စာသာ သတီ’’တိအာဒီသု ဝိယ သု-သဒ္ဒလောပေန ဝာ ဝုတ္တံ။ နာဠိဒ္ဝယတဏ္ဍုလသာဓိတန္တိ ဧတ္ထ မဂဓာပေက္ခောပိ နာဠိ-သဒ္ဒော ဒ္ဝယ-သဒ္ဒေန သမာသော ဟောတိ ဂမ္မကတ္တာတိ နာဠိယာ ဒ္ဝယံ နာဠိဒ္ဝယံ။ တတ္ထ မဂဓနာဠိ နာမ အဍ္ဎတေရသပလာ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ အဍ္ဎတေရသပလာနိ မာသာနန္တိ ဝဒန္တိ။ နာဠိဒ္ဝယေန ပမိတာ တဏ္ဍုလာ သုကောဋ္ဋိတပရိသုဒ္ဓာ အနုပဟတပုရာဏသာလိတဏ္ဍုလာ နာဠိဒ္ဝယတဏ္ဍုလာ, တေဟိ သာဓိတံ ပစိတန္တိ အတ္ထော။ ဩဒနန္တိ သမ္မာ သမ္ပာဒိတံ အဝသ္သာဝိတောဒနံ။ သူပန္တိ ဩဒနသ္သ စတုတ္ထဘာဂပ္ပမာဏံ နာတိဃနံ နာတိတနုကံ ဟတ္ထဟာရိယံ သဗ္ဗသမ္ဘာရသင္ခတံ မုဂ္ဂသုပံ။ ဗ္ယဉ္ဇနဉ္စ တဒူပိယန္တိ တသ္သ ဩဒနသ္သ ဥပိယံ အနုရူပံ ယာဝ စရိမာလောပပ္ပဟောနကံ မစ္ဆမံသာဒိဗ္ယဉ္ဇနဉ္စ ဥက္ကဋ္ဌော ဂဏ္ဟာတီတိ သမ္ဗန္ဓော။
61. ‘‘Magadhesū’’ti vattabbe magadheti vacanavipallāsena vā ‘‘paccāsā satī’’tiādīsu viya su-saddalopena vā vuttaṃ. Nāḷidvayataṇḍulasādhitanti ettha magadhāpekkhopi nāḷi-saddo dvaya-saddena samāso hoti gammakattāti nāḷiyā dvayaṃ nāḷidvayaṃ. Tattha magadhanāḷi nāma aḍḍhaterasapalā hoti. Ettha ca aḍḍhaterasapalāni māsānanti vadanti. Nāḷidvayena pamitā taṇḍulā sukoṭṭitaparisuddhā anupahatapurāṇasālitaṇḍulā nāḷidvayataṇḍulā, tehi sādhitaṃ pacitanti attho. Odananti sammā sampāditaṃ avassāvitodanaṃ. Sūpanti odanassa catutthabhāgappamāṇaṃ nātighanaṃ nātitanukaṃ hatthahāriyaṃ sabbasambhārasaṅkhataṃ muggasupaṃ. Byañjanañca tadūpiyanti tassa odanassa upiyaṃ anurūpaṃ yāva carimālopappahonakaṃ macchamaṃsādibyañjanañca ukkaṭṭho gaṇhātīti sambandho.
၆၂. တသ္သာတိ ယထာဝုတ္တဩဒနာဒိနော။ ဥပဍ္ဎောတိ ဥပဍ္ဎံ နာဠိကောဒနာဒိ အသ္သ အတ္ထီတိ ဥပဍ္ဎော။ ဧဝ-ကာရေန အတိရေကံ နိဝတ္တေတိ။ တတောတိ ယထာဝုတ္တနာဠိကောဒနာဒိတော။ ဥက္ကဋ္ဌတော ဥက္ကဋ္ဌော စ ဩမကောမကော စ အပတ္တောတိ ယောဇနာ။ ဩမကတော ဩမကော ဩမကောမကော။ ဣမိနာ ပုန ပတ္တဒ္ဝယဒသ္သနေန ပမာဏတော တယောပိ ပတ္တာ ဝိဘာဂတော နဝ ဟောန္တီတိ ဒီပေတိ။ တတ္ထ ယသ္မိံ မဂဓနာဠိဒ္ဝယတဏ္ဍုလောဒနာဒိကံ သဗ္ဗမ္ပိ ဝဍ္ဎနပက္ခေ ဌိတံ ပက္ခိတ္တံ သစေ ပတ္တသ္သ မုခဝဋ္ဋိယာ ဟေဋ္ဌိမရာဇိသမံ တိဋ္ဌတိ, သုတ္တေန ဝာ ဟီရေန ဝာ ဆိန္ဒန္တသ္သ သုတ္တသ္သ ဝာ ဟီရသ္သ ဝာ ဟေဋ္ဌိမန္တံ ဖုသတိ, အယံ ဥက္ကဋ္ဌော နာမ ပတ္တော။ သစေ တံ ရာဇိံ အတိက္ကမ္မ ထူပီကတံ တိဋ္ဌတိ, အယံ ဥက္ကဋ္ဌောမကော နာမ ပတ္တော။ သစေ တံ ရာဇိံ န သမ္ပာပုဏာတိ အန္တောဂတမေဝ, အယံ ဥက္ကဋ္ဌုက္ကဋ္ဌော နာမ ပတ္တော။ ‘‘ဧကံ နာဠိကောဒနာဒိ သဗ္ဗမ္ပိ ပက္ခိတ္တံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဟေဋ္ဌိမရာဇိသမံ တိဋ္ဌတိ, အယံ မဇ္ဈိမော နာမ ပတ္တော’’တိအာဒိနာ မဇ္ဈိမမဇ္ဈိမောမကမဇ္ဈိမုက္ကဋ္ဌာ စ ‘‘ယတ္ထ ဥပဍ္ဎနာဠိကောဒနာဒိ သဗ္ဗမ္ပိ ပက္ခိတ္တံ ဟေဋ္ဌိမရာဇိသမံ တိဋ္ဌတိ , အယံ ဩမကော နာမ ပတ္တော’’တိအာဒိနာ ဩမကဩမကောမကဩမကုက္ကဋ္ဌာ စ ပတ္တာ ဥက္ကဋ္ဌေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေသု ဒ္ဝေ အပတ္တာ ဘာဇနပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာ, နာဓိဋ္ဌာနူပဂာ, န ဝိကပ္ပနူပဂာ။
62.Tassāti yathāvuttaodanādino. Upaḍḍhoti upaḍḍhaṃ nāḷikodanādi assa atthīti upaḍḍho. Eva-kārena atirekaṃ nivatteti. Tatoti yathāvuttanāḷikodanādito. Ukkaṭṭhato ukkaṭṭho ca omakomako ca apattoti yojanā. Omakato omako omakomako. Iminā puna pattadvayadassanena pamāṇato tayopi pattā vibhāgato nava hontīti dīpeti. Tattha yasmiṃ magadhanāḷidvayataṇḍulodanādikaṃ sabbampi vaḍḍhanapakkhe ṭhitaṃ pakkhittaṃ sace pattassa mukhavaṭṭiyā heṭṭhimarājisamaṃ tiṭṭhati, suttena vā hīrena vā chindantassa suttassa vā hīrassa vā heṭṭhimantaṃ phusati, ayaṃ ukkaṭṭho nāma patto. Sace taṃ rājiṃ atikkamma thūpīkataṃ tiṭṭhati, ayaṃ ukkaṭṭhomako nāma patto. Sace taṃ rājiṃ na sampāpuṇāti antogatameva, ayaṃ ukkaṭṭhukkaṭṭho nāma patto. ‘‘Ekaṃ nāḷikodanādi sabbampi pakkhittaṃ vuttanayeneva heṭṭhimarājisamaṃ tiṭṭhati, ayaṃ majjhimo nāma patto’’tiādinā majjhimamajjhimomakamajjhimukkaṭṭhā ca ‘‘yattha upaḍḍhanāḷikodanādi sabbampi pakkhittaṃ heṭṭhimarājisamaṃ tiṭṭhati , ayaṃ omako nāma patto’’tiādinā omakaomakomakaomakukkaṭṭhā ca pattā ukkaṭṭhe vuttanayeneva veditabbā. Tesu dve apattā bhājanaparibhogena paribhuñjitabbā, nādhiṭṭhānūpagā, na vikappanūpagā.
၆၃. ကပ္ပော သကော အတိရေကပတ္တော ဒသာဟပရမံ ဓာရေယ္ယာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ကပ္ပောတိ ကပ္ပိယော။ သကောတိ အတ္တနော သန္တကော။ ကပ္ပိယတ္တာ ပန အတ္တသန္တကတ္တာ စ သတ္တန္နမ္ပိ အဓိဋ္ဌာနဝိကပ္ပနူပဂတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ အယောပတ္တော ပဉ္စဟိ ပာကေဟိ, မတ္တိကာပတ္တော ဒ္ဝီဟိ ပာကေဟိ ပက္ကော အဓိဋ္ဌာနူပဂော စ ဝိကပ္ပနူပဂော စ, တထာ ဥဘောပိ ကာကဏိကမတ္တသ္သာပိ မူလသ္သ အနဝသေသေတ္ဝာ ဒိန္နေ, သဗ္ဗသော အတ္တသန္တကတ္တေ ဝိညာတေ စ အဓိဋ္ဌာနဝိကပ္ပနူပဂာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အတိရေကပတ္တောတိ အနဓိဋ္ဌိတာဝိကပ္ပိတတာယ အတိရေကပတ္တော။ အဓိဋ္ဌာနပစ္စုဒ္ဓာရာ ပနေတ္ထ စီဝရေ ဝုတ္တာဝ။ ဝိကပ္ပေန္တေန ပန ပတ္တာနံ ဧကဗဟုဘာဝံ, သန္နိဟိတာသန္နိဟိတဘာဝဉ္စ ဉတ္ဝာ ‘‘ဣမံ ပတ္တ’’န္တိ ဝာ ‘‘ဣမေ ပတ္တေ’’တိ ဝာ ‘‘ဧတံ ပတ္တ’’န္တိ ဝာ ‘‘ဧတေ ပတ္တေ’’တိ ဝာ ဝတ္ဝာ ‘‘တုယ္ဟံ ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သမ္မုခာဒိဘေဒော ပနေတ္ထ စီဝရေ ဝက္ခမာနနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဒသာဟပရမန္တိ ဒသ အဟာနိ ပရမော ပရိစ္ဆေဒော အသ္သာတိ ဒဟာဟပရမော, ကာလော, တံ။ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ။ ဓာရေယ္ယောတိ ပရိဘောဂဝသေန ဓာရေတဗ္ဗော။ တသ္မိံကာလေ အတိနာမိတေ ပတ္တော နိသ္သဂ္ဂိယော ဟောတီတိ ယောဇနာ။ အတိနာမိတေတိ အတိက္ကာမိတေ နိသ္သဂ္ဂိယော ဟောတိ, ဧကာဒသေ အရုဏုဂ္ဂမနေ သင္ဃသ္သ ဝာ ဂဏသ္သ ဝာ ပုဂ္ဂလသ္သ ဝာ ပဒဘာဇနီယေ (ပာရာ. ၆၀၂) ဝုတ္တနယေန ပတ္တော နိသ္သဇ္ဇိတဗ္ဗော ဟောတိ, တထာ သတိ ပာစိတ္တိယာပတ္တိ စသ္သ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။
63. Kappo sako atirekapatto dasāhaparamaṃ dhāreyyāti yojanā. Tattha kappoti kappiyo. Sakoti attano santako. Kappiyattā pana attasantakattā ca sattannampi adhiṭṭhānavikappanūpagatā veditabbā. Tattha ayopatto pañcahi pākehi, mattikāpatto dvīhi pākehi pakko adhiṭṭhānūpago ca vikappanūpago ca, tathā ubhopi kākaṇikamattassāpi mūlassa anavasesetvā dinne, sabbaso attasantakatte viññāte ca adhiṭṭhānavikappanūpagāti daṭṭhabbaṃ. Atirekapattoti anadhiṭṭhitāvikappitatāya atirekapatto. Adhiṭṭhānapaccuddhārā panettha cīvare vuttāva. Vikappentena pana pattānaṃ ekabahubhāvaṃ, sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā ‘‘imaṃ patta’’nti vā ‘‘ime patte’’ti vā ‘‘etaṃ patta’’nti vā ‘‘ete patte’’ti vā vatvā ‘‘tuyhaṃ vikappemī’’ti vattabbaṃ. Sammukhādibhedo panettha cīvare vakkhamānanayena veditabbo. Dasāhaparamanti dasa ahāni paramo paricchedo assāti dahāhaparamo, kālo, taṃ. Accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Dhāreyyoti paribhogavasena dhāretabbo. Tasmiṃkāle atināmite patto nissaggiyo hotīti yojanā. Atināmiteti atikkāmite nissaggiyo hoti, ekādase aruṇuggamane saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā padabhājanīye (pārā. 602) vuttanayena patto nissajjitabbo hoti, tathā sati pācittiyāpatti cassa hotīti adhippāyo.
၆၄. ‘‘အစ္ဆေဒာ’’တိအာဒိ စီဝရေ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနမေဝ။ အယံ ပန ဝိသေသော – မရဏုဒ္ဓဋာတိ ဥဒ္ဓရဏံ ဥဒ္ဓဠံ, ပစ္စုဒ္ဓာရော။ မရဏဉ္စ ဥဒ္ဓဋဉ္စ မရဏုဒ္ဓဋာ, တသ္မာ။ ဆိဒ္ဒေနာတိ ယေန ကင္ဂုသိတ္ထံ နိက္ခမတိ စေဝ ပဝိသတိ စ, တေန မုခဝဋ္ဋိတော ဟေဋ္ဌာ ဒ္ဝင္ဂုလဆိဒ္ဒေန။ ပတ္တာဓိဋ္ဌာနမုဇ္ဈတီတိ ပတ္တော အဓိဋ္ဌာနံ ဥဇ္ဈတိ ဝိသ္သဇ္ဇတိ။
64.‘‘Acchedā’’tiādi cīvare vuttanayattā uttānameva. Ayaṃ pana viseso – maraṇuddhaṭāti uddharaṇaṃ uddhaḷaṃ, paccuddhāro. Maraṇañca uddhaṭañca maraṇuddhaṭā, tasmā. Chiddenāti yena kaṅgusitthaṃ nikkhamati ceva pavisati ca, tena mukhavaṭṭito heṭṭhā dvaṅgulachiddena. Pattādhiṭṭhānamujjhatīti patto adhiṭṭhānaṃ ujjhati vissajjati.
၆၅. ဣဒာနိ ‘‘ပတ္တ’’န္တိအာဒိနာ အညထာ ပရိဟရဏေ ဒုက္ကဋံ ဒသ္သေတိ။ တတ္ထ သောဒကံ ပတ္တံ န ပဋိသာမေယ္ယာတိ ယောဇနာ။ န ပဋိသာမေယ္ယာတိ ဂုတ္တဋ္ဌာနေ န နိက္ခိပေယ္ယ, ‘‘သောဒကံ ပတ္တံ ဥဏ္ဟေ န စ ဩတပေ’’တိအာဒိနာ စ ယောဇနီယံ။ န စ ဩတပေတိ နေဝ ဤသကံ တာပေယ္ယ။ န နိဒဟေတိ နိရုဒကံ ကတ္ဝာပိ ဘုသံ န နိဒဟေယ္ယ, ဝောဒကံ ကတ္ဝာ ဤသကံ တာပေယ္ယာတိပိ ဗ္ယတိရေကတ္ထော။ ဘူမ္ယာ န ဌပေတိ ခရာယ ဘူမိယာ န ဌပေယ္ယ။ ယတ္ထ ပန ဝဏ္ဏော န ဒုသ္သတိ, ဧဝရူပာယ မတ္တိကာယ ပရိဘဏ္ဍကတာယ ဘူမိယာ ဝာ တထာရူပာယ ဧဝ ဝာလိကာယ ဝာ နိက္ကုဇ္ဇိတ္ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇိတ္ဝာ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ နော စ လဂ္ဂယေတိ ဘိတ္တိခိလာဒီသု န ဩလမ္ဗေယ္ယ။
65. Idāni ‘‘patta’’ntiādinā aññathā pariharaṇe dukkaṭaṃ dasseti. Tattha sodakaṃ pattaṃ na paṭisāmeyyāti yojanā. Na paṭisāmeyyāti guttaṭṭhāne na nikkhipeyya, ‘‘sodakaṃ pattaṃ uṇhe na ca otape’’tiādinā ca yojanīyaṃ. Na ca otapeti neva īsakaṃ tāpeyya. Na nidaheti nirudakaṃ katvāpi bhusaṃ na nidaheyya, vodakaṃ katvā īsakaṃ tāpeyyātipi byatirekattho. Bhūmyā na ṭhapeti kharāya bhūmiyā na ṭhapeyya. Yattha pana vaṇṇo na dussati, evarūpāya mattikāya paribhaṇḍakatāya bhūmiyā vā tathārūpāya eva vālikāya vā nikkujjitvā ukkujjitvā ṭhapetuṃ vaṭṭati. No ca laggayeti bhittikhilādīsu na olambeyya.
၆၆. ‘‘မိဍ္ဎန္တေ ဝာ’’တိအာဒိနာ ဝတ္ဝာ ပတ္တံ ဌပေတုံ န စ ကပ္ပတီတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ မိဍ္ဎန္တေတိ အာဠိန္ဒကမိဍ္ဎိကာဒီနံ မိဍ္ဎီနံ အန္တေ။ သစေ ပန ပရိဝတ္တေတ္ဝာ တတ္ထေဝ ပတိဋ္ဌာတိ, ဧဝရူပာယ ဝိတ္ထိဏ္ဏာယ မိဍ္ဎိယာ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပရိဘဏ္ဍန္တေ ဝာတိ ဗာဟိရပသ္သေ ကတာယ တနုကာယ မိဍ္ဎိကာယ အန္တေ ဝာ။ ဧတ္ထ ဝာ-သဒ္ဒော သမုစ္စယေ, သော စ ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗော။ အင္ကေ ပန အံသဗဒ္ဓကေန အံသကူဋေ လဂ္ဂေတ္ဝာ ဌပေတုဉ္စ ဝဋ္ဋတိ။ ဆတ္တေပိ ဘဏ္ဍကေန သဒ္ဓိံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ဝာ အဋ္ဋံ ကတ္ဝာ ဝာ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ မဉ္စေပိ အညေန သဒ္ဓိံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ဌပေတုံ, အဋနိယံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ဩလမ္ဗေတုံ ဝဋ္ဋတိ။
66. ‘‘Miḍḍhante vā’’tiādinā vatvā pattaṃ ṭhapetuṃ na ca kappatīti yojetabbaṃ. Miḍḍhanteti āḷindakamiḍḍhikādīnaṃ miḍḍhīnaṃ ante. Sace pana parivattetvā tattheva patiṭṭhāti, evarūpāya vitthiṇṇāya miḍḍhiyā ṭhapetuṃ vaṭṭati. Paribhaṇḍante vāti bāhirapasse katāya tanukāya miḍḍhikāya ante vā. Ettha vā-saddo samuccaye, so ca paccekaṃ yojetabbo. Aṅke pana aṃsabaddhakena aṃsakūṭe laggetvā ṭhapetuñca vaṭṭati. Chattepi bhaṇḍakena saddhiṃ bandhitvā vā aṭṭaṃ katvā vā ṭhapetuṃ vaṭṭati. Mañcepi aññena saddhiṃ bandhitvā ṭhapetuṃ, aṭaniyaṃ bandhitvā olambetuṃ vaṭṭati.
၆၇. ပတ္တေန ဥစ္ဆိဋ္ဌောဒကဉ္စ စလကဋ္ဌိကဉ္စ န နီဟရေယ္ယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥစ္ဆိဋ္ဌောဒကန္တိ မုခဝိက္ခာလနောဒကံ။ စလကာနိ စ စဗ္ဗေတ္ဝာ အပဝိဒ္ဓာမိသာနိ အဋ္ဌိကာနိ မစ္ဆမံသအဋ္ဌိကာနိ စ စလကဋ္ဌိကံ။ ပတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟံ ကတ္ဝာ ဟတ္ထံ ဓောဝိတုမ္ပိ ဟတ္ထဓောတာဒိ ဥဒကမ္ပိ ပတ္တေ အာကိရိတ္ဝာ နီဟရိတုမ္ပိ အနုစ္ဆိဋ္ဌံ သုဒ္ဓပတ္တံ ဥစ္ဆိဋ္ဌဟတ္ထေန ဂဏ္ဟိတုမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ။ မစ္ဆမံသဖလာဖလာဒီနိ ခာဒန္တော ယံ တတ္ထ အဋ္ဌိံ ဝာ စလကံ ဝာ ဆဍ္ဍေတုကာမော ဟောတိ, တံ ပတ္တေ ဌပေတုံ န လဘတိ။ မုခတော နီဟဋံ ပန ယံ ကိဉ္စိ ပုန အခာဒိတုကာမော ပတ္တေ ဌပေတုံ န လဘတိ။ သိင္ဂိဝေရာဒီနိ ဍံသိတ္ဝာ ပုန ဌပေတုံ လဘတိ။ ပတ္တဟတ္ထောတိ ပတ္တော ဟတ္ထေ ယသ္သာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ပတ္တဟတ္ထော, ကဝာဋ’’န္တိ စ ဥပလက္ခဏမေတံ။ ယတ္ထ ကတ္ထစိ သရီရာဝယဝေ ပန ပတ္တသ္မိံ သတိ ယေန ကေနစိ သရီရာဝယဝေန ကဝာဋံ ပဏာမေတုံ, ဃဋိကံ ဝာ ဥက္ခိပိတုံ, သူစိံ ဝာ ကုဉ္စိကာယ အဝာပုရိတုံ န လဘတိ။ အံသကူဋေ ပန ပတ္တံ လဂ္ဂေတ္ဝာ ယထာသုခံ အဝာပုရိတုံ လဘတိ။
67. Pattena ucchiṭṭhodakañca calakaṭṭhikañca na nīhareyyāti sambandho. Ucchiṭṭhodakanti mukhavikkhālanodakaṃ. Calakāni ca cabbetvā apaviddhāmisāni aṭṭhikāni macchamaṃsaaṭṭhikāni ca calakaṭṭhikaṃ. Pattaṃ paṭiggahaṃ katvā hatthaṃ dhovitumpi hatthadhotādi udakampi patte ākiritvā nīharitumpi anucchiṭṭhaṃ suddhapattaṃ ucchiṭṭhahatthena gaṇhitumpi na vaṭṭati. Macchamaṃsaphalāphalādīni khādanto yaṃ tattha aṭṭhiṃ vā calakaṃ vā chaḍḍetukāmo hoti, taṃ patte ṭhapetuṃ na labhati. Mukhato nīhaṭaṃ pana yaṃ kiñci puna akhāditukāmo patte ṭhapetuṃ na labhati. Siṅgiverādīni ḍaṃsitvā puna ṭhapetuṃ labhati. Pattahatthoti patto hatthe yassāti viggaho. ‘‘Pattahattho, kavāṭa’’nti ca upalakkhaṇametaṃ. Yattha katthaci sarīrāvayave pana pattasmiṃ sati yena kenaci sarīrāvayavena kavāṭaṃ paṇāmetuṃ, ghaṭikaṃ vā ukkhipituṃ, sūciṃ vā kuñcikāya avāpurituṃ na labhati. Aṃsakūṭe pana pattaṃ laggetvā yathāsukhaṃ avāpurituṃ labhati.
၆၈. ဘူမိယာ ဘူမိသမ္ဗန္ဓီ အာဓာရကော, တသ္မိံ ဒန္တဝလ္လိဝေတ္တာဒီဟိ ကတေ ဝလယာဓာရကေ စ ဧကဒာရုနာ ကတေ ဒာရုအာဓာရကေ စ ဗဟူဟိ ဒဏ္ဍေဟိ ကတေ ဒဏ္ဍာဓာရကေ စ ယတ္ထ ဌပိတော ပတ္တော ယထာ ပရိဝတ္တိတ္ဝာ န ပရိပတတိ, တထာ သုဋ္ဌု သဇ္ဇိတေ တသ္မိံ ပတ္တသ္သုပရိ ပတ္တောတိ ဧဝရူပေ ဒုဝေ ပတ္တေ ဌပေယ္ယာတိ ပဒတ္ထယောဇနာ။ ဘမကောဋိသဒိသော ပန ဒာရုအာဓာရကော တီဟိ ဒဏ္ဍကေဟိ ဗဒ္ဓော ဒဏ္ဍာဓာရကော စ ဧကသ္သပိ ပတ္တသ္သ အနောကာသော, တတ္ထ ဌပေတ္ဝာပိ ဟတ္ထေန ဂဟေတ္ဝာ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ဘူမိယန္တိ ကဋသာရကာဒိနာ အတ္ထတာယ ဘူမိယာ ပန နိက္ကုဇ္ဇိတ္ဝာ ဝာ ပဋိကုဇ္ဇိတ္ဝာ ဝာ ဧကံ ပတ္တံ ဌပေယ္ယာတိ ယောဇနာ။
68. Bhūmiyā bhūmisambandhī ādhārako, tasmiṃ dantavallivettādīhi kate valayādhārake ca ekadārunā kate dāruādhārake ca bahūhi daṇḍehi kate daṇḍādhārake ca yattha ṭhapito patto yathā parivattitvā na paripatati, tathā suṭṭhu sajjite tasmiṃ pattassupari pattoti evarūpe duve patte ṭhapeyyāti padatthayojanā. Bhamakoṭisadiso pana dāruādhārako tīhi daṇḍakehi baddho daṇḍādhārako ca ekassapi pattassa anokāso, tattha ṭhapetvāpi hatthena gahetvā nisīditabbaṃ. Bhūmiyanti kaṭasārakādinā atthatāya bhūmiyā pana nikkujjitvā vā paṭikujjitvā vā ekaṃ pattaṃ ṭhapeyyāti yojanā.
၆၉. ဣဒာနိ အကပ္ပိယပတ္တေ ဒသ္သေတိ ‘‘ဒာရူ’’တိအာဒိနာ။ တတ္ထ သုဝဏ္ဏမေဝ သောဝဏ္ဏံ။ ဒာရု စ ရူပိယဉ္စ သောဝဏ္ဏဉ္စ မဏိ စ ဝေဠုရိယဉ္စ ဒာရု။ပေ.။ ဝေဠုရိယာနိ, တေဟိ နိဗ္ဗတ္တာ ဒာရု။ပေ.။ မယာ ။ ဒီဃော ပန ‘‘ဝေဠုရိယာမယာ’’တိ ဂာထာဗန္ဓသုခတ္ထံ ကတော။ ဧဝမုပရိပိ တာဒိသံ ဝိညေယ္ယံ။ တတ္ထ ဣန္ဒနီလာဒိ မဏိ နာမ။ ကံသော စ ကာစော စ တိပု စ သီသဉ္စ ဖလိကာ စ တမ္ဗလောဟော စာတိ ဒ္ဝန္ဒော, တေဟိ ဇာတာ ကံသ။ပေ.။ ဇာ။ တတ္ထ ကံသ-သဒ္ဒေန ဝဋ္ဋလောဟောပိ သင္ဂဟိတော။ သေတံ တိပု, ကဏ္ဟံ သီသံ။
69. Idāni akappiyapatte dasseti ‘‘dārū’’tiādinā. Tattha suvaṇṇameva sovaṇṇaṃ. Dāru ca rūpiyañca sovaṇṇañca maṇi ca veḷuriyañca dāru…pe… veḷuriyāni, tehi nibbattā dāru…pe… mayā. Dīgho pana ‘‘veḷuriyāmayā’’ti gāthābandhasukhatthaṃ kato. Evamuparipi tādisaṃ viññeyyaṃ. Tattha indanīlādi maṇi nāma. Kaṃso ca kāco ca tipu ca sīsañca phalikā ca tambaloho cāti dvando, tehi jātā kaṃsa…pe… jā. Tattha kaṃsa-saddena vaṭṭalohopi saṅgahito. Setaṃ tipu, kaṇhaṃ sīsaṃ.
၇၀. ဆဝသီသမယောတိ ဆဝသ္သ မတမနုသ္သသ္သ သီသံ သီသကပာလံ, တေန နိဗ္ဗတ္တော ဆဝသီသမယော။ ဃဋိ စ တုမ္ဗဉ္စ, တေသံ ကဋာဟော, တေဟိ ဇာတာတိ ဃဋိတုမ္ဗကဋာဟဇာ။ တတ္ထ ဃဋီတိ ဃဋောယေဝ။ တုမ္ဗံ အလာဗု။ ဣတိ ဣမေ သဗ္ဗေ ပတ္တာ အကပ္ပိယာ ဝုတ္တာ, ဒုက္ကဋဝတ္ထုကာ စ ဝုတ္တာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ရူပိယာဒီသု စတူသု သစေ ဂိဟီ ဘတ္တဂ္ဂေသု သုဝဏ္ဏတဋ္ဋကာဒီသု ဗ္ယဉ္ဇနံ ကတ္ဝာ ဥပနာမေန္တိ, အာမသိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ကံသကာစဖလိကဇာနိ ပန တဋ္ဋကာဒီနိ ဘာဇနာနိ ပုဂ္ဂလိကပရိဘောဂေနေဝ န ဝဋ္ဋန္တိ, သင္ဃိကပရိဘောဂေန ဝာ ဂိဟိဝိကဋာနိ ဝာ ဝဋ္ဋန္တိ။ ဃဋိတုမ္ဗကဋာဟဇာ ပန လဘိတ္ဝာ ပရိဟရိတုံ န ဝဋ္ဋန္တိ, တာဝကာလိကံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋန္တိ။
70.Chavasīsamayoti chavassa matamanussassa sīsaṃ sīsakapālaṃ, tena nibbatto chavasīsamayo. Ghaṭi ca tumbañca, tesaṃ kaṭāho, tehi jātāti ghaṭitumbakaṭāhajā. Tattha ghaṭīti ghaṭoyeva. Tumbaṃ alābu. Iti ime sabbe pattā akappiyā vuttā, dukkaṭavatthukā ca vuttāti yojanā. Tattha rūpiyādīsu catūsu sace gihī bhattaggesu suvaṇṇataṭṭakādīsu byañjanaṃ katvā upanāmenti, āmasituṃ na vaṭṭati. Kaṃsakācaphalikajāni pana taṭṭakādīni bhājanāni puggalikaparibhogeneva na vaṭṭanti, saṅghikaparibhogena vā gihivikaṭāni vā vaṭṭanti. Ghaṭitumbakaṭāhajā pana labhitvā pariharituṃ na vaṭṭanti, tāvakālikaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭanti.
ပတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Pattaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
